Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powódka K. S. (1) pozwem z dnia 5 stycznia 2024 r. przeciwko pozwanym M. K. i S. M. (wspólniczkom (...) spółki cywilnej M. K., S. M.) wniosła o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne, a następnie przywrócenie do pracy i zasądzenie solidarnie od pozwanych wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy w kwocie 4.224 zł. Ponadto, wniosła o zasądzenie od pozwanych solidarnie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i kosztów poniesionej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powódka urodziła dziecko w dniu 19 maja 2023 r., po czym przebywała na urlopie macierzyńskim i rodzicielskim, który miał zakończyć się w dniu 16 maja 2024 r. Pomimo tego, iż powódka była w tym czasie szczególnie chroniona, w dniu 29 grudnia 2023 r., otrzymała wypowiedzenie umowy o pracę wskazujące jako przyczynę likwidację spółki, jednak w ocenie powódki jest to przyczyna pozorna. W ocenie powódki, mając na uwadze aktualny stan przedsiębiorstwa strony pozwanej, nie można mówić o likwidacji, o której mowa w art. 177 § 4 k.p. Pomimo złożenia wypowiedzenia powódce, sklep internetowy strony pozwanej dalej funkcjonuje, zamówienia przyjmowane są na dotychczasowych zasadach, w (...) widnieje informacja o prowadzeniu działalności gospodarczej przez wspólniczki spółki cywilnej. Umowa spółki nie ulegnie rozwiązaniu z końcem 2023 r. i można założyć, że trwać będzie co najmniej do końca 2024 r., a zatem likwidacja nastąpi także przed końcem 2024 r. i wypowiedzenie umowy o pracę było przedwczesne. Ponadto podniesiono, że powódka została błędnie pouczona o prawie odwołania w terminie 7 dni zamiast 21 dni oraz że reprezentacja spółki cywilnej w zakresie oświadczenia o wypowiedzenie była nieprawidłowa, bo jednoosobowa, a zatem wypowiedzenie jest nieważne.

Pozwane M. K. i S. M. (wspólniczki (...) spółki cywilnej M. K., S. M.) w odpowiedzi na pozew wniosły o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na ich rzecz kosztów postępowania - na rzecz pozwanej M. K. z uwzględnieniem spisu kosztów, który zostanie złożony na późniejszym etapie postępowania oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa wraz z odetkamy. Na rzecz pozwanej S. M. – kosztów postępowania z uwzględnieniem kosztów wynagrodzenia pełnomocnika radcy prawnego w kwocie 1.026,05 zł z uwzględnieniem § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – zgodnie z opłaconą fakturą VAT z dnia 30 stycznia 2024 r. w kwocie netto wraz z odsetkami.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew wskazano, że na mocy zawartej umowy spółki cywilnej prawo do reprezentacji przysługuje każdemu wspólnikowi z osoba. Ponadto zwrócono na treść art. 865 § 1 k.c. i art. 866 k.c., podnosząc, iż każda ze wspólniczek jest umocowana do dokonania wypowiedzenia umowy o pracę, a co za tym idzie dokonane wypowiedzenie jest ważne i skuteczne. Podobnie tylko jedna ze wspólniczek podpisała się pod umową o pracę powódki. W dalszej kolejności pozwane wskazały, że argumentacja pozwu oparta jest jedynie na domysłach. Powódka od prawie roku nie wykonuje faktycznej pracy na rzecz pozwanych, pozostając na urlopie macierzyńskim, a jej stan wiedzy o aktualnym stanie przedsiębiorstwa pozwanych jest znikomy. Tymczasem, w dniu 27 grudnia 2023 r. pozwane podjęły uchwałę o rozwiązaniu umowy spółki cywilnej, zgodnie z którą zostały zobowiązane do wykonania czynności niezbędnych do zamknięcia działalności gospodarczej, do dnia 31 marca 2024 r. zobowiązały się do zakończenia bieżących interesów spółki, wypowiedzenia umowy z pracownikami i dostawcami usług, ściągnięcia wierzytelności i wypełnieniu zobowiązań, upłynnienia majątku spółki poprzez jego sprzedaż. Data ta uwzględniała upływ okresów wypowiedzenia umów zawartych z pracownikami i innych umów wiążących spółkę. Pozwane faktycznie realizują tę uchwałę i do dnia 31 marca 2024 r. sklep internetowy przestanie istnieć. Obecnie trwa natomiast sprawny proces faktycznej likwidacji działalności.

W piśmie z dnia 12 sierpnia 2024 r. i 29 października 2024 r. powódka zmieniła żądanie pozwu, domagając się aktualnie zasądzenia solidarnie od pozwanych odszkodowania w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę, tj. 13.960,80 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

Na rozprawie w dniu 18 grudnia 2024 r. (k. 191) pozwana M. K. wniosła o zasądzenie od powódki kosztów postępowania w kwocie 1.313,50 zł, tj. wynagrodzenia pełnomocnika w kwocie netto w oparciu o § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców adwokackie według załączonej faktury.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. S. (2) została zatrudniona u pozwanych M. K. i S. M. w ramach prowadzonej przez nich (...) spółki cywilnej M. K., S. M. w S. od dnia 1 maja 2018 r. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na stanowisku pracy przy obsłudze sklepu internetowego.

niesporne, a nadto dowód: umowa o pracę z dnia 27.04.2018 r. – w aktach osobowych powódki cz. B (karta nienumerowana)

M. K. i S. M. w dniu 5 listopada 2012 r. zawarły umowę spółki cywilnej pod nazwą L. l. s.c. (...), (...) spółka cywilna, w której § 11 uregulowano, że w sprawach nieuregulowanych umową zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego.

Aneksem do tej umowy zawartym w dniu 1 września 2013 r. uregulowano, że wszystkie decyzje w spółce mogą być podejmowane przez każdego ze wspólników osobno. Firmę może reprezentować każdy wspólnik z osobna. Każdy z nich ma prawo zawierać i podpisywać umowy ze stroną trzecią. Nie jest wówczas wymagany podpis obojga wspólników.

Aneksem z dnia 25 września 2017 r, zmieniono siedzibę spółki z ul. (...) w S. na ul. (...) w S..

dowód: umowa spółki cywilnej wraz z aneksami – k. 52-55

W ramach prowadzonej spółki cywilnej (...) prowadziły sklep internetowy, a następnie także stacjonarny, w którym sprzedawane były lalki i ubrania szyte dla lalek i dzieci.

dowód: przesłuchanie pozwanej M. K. w charakterze strony – k. 191 w zw. z k. 195, przesłuchanie pozwanej S. M. w charakterze strony k. 189-191 w zw. z k. 194-195

Uprawnione do wykonywania czynności z zakresu prawa pracy w stosunku do pracowników zatrudnionych przez M. K. i S. M. w ramach prowadzonej przez nie spółki cywilnej była odrębnie każda ze wspólniczek. W konsekwencji pod umowami o pracę czy wypowiedzeniami niekiedy podpisywały się obie wspólniczki niekiedy tylko jedna.

dowód: zeznania świadka K. S. (3) - k. 193-194, przesłuchanie pozwanej M. K. w charakterze strony – k. 191 w zw. z k. 195, przesłuchanie pozwanej S. M. w charakterze strony k. 189-191 w zw. z k. 194-195, umowa o pracę powódki z dnia 27.04.2018 r., aneks do umowy o pracę z dnia 27.04.2020 r., aneks do umowy o pracę z dnia 30.12.2020 r. – akta osobowe powódki cz. B (nienumerowane karty), wypowiedzenie umowy o pracę powódki – k. 13, umowa o pracę K. S. - k. 184

Do obowiązków K. S. (1) należała obsługa klienta, przygotowywanie zamówień do wysyłki, pomoc w warsztacie w biurze, pomoc w rozpakowywaniu dostaw w szwalni, naprawa produktów, uzupełnianie magazynu podręcznego.

dowód: karty stanowiskowe pracy – akta osobowe cz. B (nienumerowane karty)

K. S. (1) w dniu (...) urodziła dziecko i od tego czasu przebywała na urlopie macierzyńskim, a następnie urlopie rodzicielskim który upływał w dniu 16 maja 2024 r. W okresie ciąży K. S. (1) korzystała ze zwolnienia lekarskiego.

niesporne, a nadto dowód: wniosek o udzielenie urlopu z dnia 24.05.2023 r. – akta osobowe powódki cz. B (nienumerowana karta)

Przed pójściem K. S. (1) na zwolnienie lekarskie w ciąży M. K. i S. M. zatrudniały w ramach prowadzonej spółki cywilnej ogółem 9 osób, w tym 8 na podstawie umowy o pracę, 1 na podstawie umowy zlecenia. Większość z tych osób obsługiwała sklep internetowy, 2 osoby zatrudnione były jak szwaczki, 1 osoba jako kierownik i 1 osoba zastępca kierownika.

Do wybuchu pandemii covid-19 i w pierwszym roku pandemii firma funkcjonowała dobrze. Po tym czasie (2021 r.) zaczął się spadek zamówień przy stale stale rosnących kosztach prowadzenia działalności. Koszty zaczęły przekraczać zyski i podejmowano kroki w celu odzyskania klienta i obniżenia kosztów. W maju 2023 r. pozwane zrezygnowały ze współpracy ze szwalnią zewnętrzną, która szyła ubrania dla dzieci i sprzedawały dotychczas uszyte ubrania. Jednocześnie wypowiedziały umowę najmu dotychczas zajmowanego lokalu przy ul. (...) w S. i od września 2023 r. przeniosły się do mniejszego pod tym samym adresem. Zaproponowały też 4 pracownikom zmianę wymiaru etatu z pełnego do połowy, nie chcąc rozwiązywać stosunków pracy (jeden nie zgodził się i rozwiązano z nim umowę). Wyniki z IV kwartału 2023 r. były złe i rok został zakończony stratą w wysokości około 136.000 zł.

W efekcie, na koniec 2023 r. M. K. i S. M. podjęły decyzję o likwidacji spółki cywilnej. W dniu 27 grudnia 2023 r. podjęły uchwałę o rozwiązaniu umowy spółki cywilnej i zlikwidowaniu jej majątku (...) s.c. M. K., S. M. do dnia 31 marca 2024 r. Na mocy tej uchwały zobowiązały się do dnia likwidacji spółki wykonać następujące czynności: a) zakończyć interesy bieżące spółki, b) wypowiedzieć umowy z pracownikami i dostawcami usług, c) ściągnąć wierzytelności, d) wypełnić zobowiązania, e) upłynnić majątek spółki poprzez sprzedaż składników majątku, f) nowe interesy wszcząć tylko wówczas, gdy jest to potrzebne do ukończenia spraw w toku.

dowód: zeznania świadka K. S. (3) - k. 193-194, przesłuchanie pozwanej M. K. w charakterze strony – k. 191 w zw. z k. 195, przesłuchanie pozwanej S. M. w charakterze strony k. 189-191 w zw. z k. 194-195 ,zbiorcze podsumowanie księgi przychodów i rozchodów – k. 65-66, uchwała o rozwiązaniu spółki z dnia 27.12.2023 r. – k. 56

Po podjęciu ww. uchwały M. K. i S. M. niezwłocznie poinformowały pracowników i zaczęły wykonywać uchwalę tak, aby spółka została zlikwidowana do 31 marca 2024 r.

Pod koniec grudnia 2023 r. wręczono wypowiedzenia umów o pracę wszystkim pracownikom tak, by okresy wypowiedzenia upłynęły do dnia 31 marca 2024 r. (jeden z pracowników w dniu 19 grudnia 2023 r złożył wniosek o rozwiązanie umowy z dniem 31 stycznia 2024 r.). Okres wypowiedzenia upływający z dniem 31 marca 2024 r. (na moment likwidacji spółki) zastosowano w stosunku do wszystkich pracowników, także tych, którym przysługiwał krótszy niż 3-miesieczny okres wypowiedzenia umowy, np. w przypadku K. S.. Na koniec 2023 r. ze skutkiem do 31 marca 2024 r. wypowiedziano umowę najmu zajmowanego lokalu przy ul. (...) w S., umowę dotyczącą usług księgowych, umowę na usługi ochroniarskie, usługi informatyczne, transportowe, umowę na wywóz śmieci. Tydzień przed końcem marca 2024 r. sklep internetowy przestał działać i wyłączono możliwość składania zamówień. Od stycznia 2024 r. orgaznizowano wyprzedaże towaru. Od 1 marca 2024 r. poinformowano wszystkich klientów sklepu o likwidacji sklepu i zorganizowano wyprzedaż likwidacyjną. W styczniu 2024 r. poinformowano kontrahentów, od których były zamawiane materiały o tym, że współpraca nie będzie kontynuowana.

Po marcu 2024 r. nie była prowadzona już sprzedaż w żadnej formie. Kasa fiskalna została zdana do firmy, która robi proces odczytu protokołów i zgłasza to do Urzędu Skarbowego. Przed tą datą został zamknięty magazyn, zdany lokal, ubrania zostały zinwentaryzowane, lalki zostały policzone, wszystko zostało spakowane w celu umożliwiającym rozliczenie się z Urzędem Skarbowym.

dowód: zeznania świadka K. S. (3) - k. 193-194, przesłuchanie pozwanej M. K. w charakterze strony – k. 191 w zw. z k. 195, przesłuchanie pozwanej S. M. w charakterze strony k. 189-191 w zw. z k. 194-195, wypowiedzenia umów o pracę – k. 57-59, porozumienie – k. 60, świadectwo pracy K. S. – k. 141-142, umowa o pracę K. S. – k. 184, umowa przeniesienia własności – k. 67-72, wypowiedzenie umowy najmu – k. 73, wypowiedzenie umowy o prowadzenie podatkowej księgi przychodów o rozchodów – k. 74, wypowiedzenie umowy na usługi ochroniarskie – k. 75, wypowiedzenie umowy o świadczenie usług informatycznych – k. 76, zaświadczenie o skreśleniu numeru REGON – k. 107, wydruki z (...), dotyczące obu pozwanych – k. 108-117, protokół zdawczo – odbiorczy z 29.03.2024 r. dotyczący wynajmowanego lokalu – k. 118, zdjęcia lokalu – k. 119-122, wydruk ze strony internetowej sklepu – k. 123-124

M. K. i S. M. przestały prowadzić działalność w ramach spółki cywilnej z dniem 31 marca 2024 r. Numer REGON, dotyczący tej działalności został skreślony z datą 31 marca 2024 r. Wpisy w Ewidencji Działalności Gospodarczej, dotyczące obu pozwanych zostały wykreślone z tą datą.

M. K. i S. M. nie prowadzą działalności gospodarczej, obie są zarejestrowane w Powiatowym Urzędzie Pracy jako bezrobotne.

dowód: zeznania świadka K. S. (3) - k. 193-194, przesłuchanie pozwanej M. K. w charakterze strony – k. 191 w zw. z k. 195, przesłuchanie pozwanej S. M. w charakterze strony k. 189-191 w zw. z k. 194-195, zaświadczenie o skreśleniu numeru REGON – k. 107, wydruki z (...), dotyczące obu pozwanych – k. 108-117, zaświadczenie – k. 136, karta wizyt – k. 185, k. 187, wezwanie – k. 186

W piśmie z dnia 28 grudnia 2023 r. dokonano wypowiedzenia umowy o pracę K. S. (1) wskazując jako przyczynę likwidację spółki. Pismo w tym zakresie podpisane przez S. M. zostało doręczone K. S. (1) pocztą w dniu 29 grudnia 2023 r.

Okres wypowiedzenia upływał z dniem 31 marca 2024 r.

dowód: wypowiedzenie, potwierdzenie odbioru – akta osobowe powódki cz. C (nienumerowane karty)

Wynagrodzenie K. S. (1) według zasad jak ekwiwalent za urlop za 1 miesiąc wynosiło 4.258,80 zł.

dowód: wyliczenie – k. 78

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się niezasadne.

Powódka zarzuciła, że przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę była pozorna, gdyż pomimo złożenia wypowiedzenia powódce, sklep internetowy strony pozwanej dalej funkcjonuje, zamówienia przyjmowane są na dotychczasowych zasadach, w (...) widnieje informacja o prowadzeniu działalności gospodarczej przez wspólniczki spółki cywilnej. Zdaniem powódki, umowa spółki nie ulegnie rozwiązaniu z końcem 2023 r. i wypowiedzenie umowy o pracę było przedwczesne. Powołano się na fakt szczególnej ochrony powódki, która niespornie w momencie dokonania wypowiedzenia korzystała z urlopu rodzicielskiego.

Zgodnie z przepisem art. 177 § 4 k.p. - rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży oraz w okresie urlopu macierzyńskiego, a także od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu macierzyńskiego albo jego części, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo jego części, urlopu ojcowskiego albo jego części, urlopu rodzicielskiego albo jego części - do dnia zakończenia tego urlopu może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.

Konstruując stan faktyczny w sprawie Sąd oparł się na dowodach z dokumentów licznie zgromadzonych w sprawie (m.in. umowy, wypowiedzenia umów), których żadna ze stron nie kwestionowała oraz na dowodach z zeznań pozwanych M. K. i S. M., a także na zeznaniach świadka K. S. (3), która była zatrudniona u pozwanych na stanowisku kierownika. Zeznania wszystkich tych osób ocenione zostały przez Sąd jako wiarygodne jako spójne, spontaniczne i korespondujące w pełni z dowodami z dokumentów. Sąd pominął dowód z przesłuchania powódki K. S. (1) w charakterze strony, gdyż ta, choć pojawiła się na rozprawie i została przesłuchana informacyjnie, nie uczestniczyła w dalszej części rozprawy po zarządzeniu w niej przerwy – bez usprawiedliwienia opuszczając sąd i rezygnując de facto z możliwości złożenia zeznań w charakterze strony.

Wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego prowadzą do jednoznacznego wniosku, że przyczyna wskazana w wypowiedzeniu umowy o pracę powódki była prawdziwa. W istocie doszło do zlikwidowania pracodawcy powódki z dniem 31 marca 2024 r. Do tego momentu upłynęły okresy wypowiedzenia umów o pracę ze wszystkimi pracownikami pozwanych, została rozwiązane umowy najmu lokalu, w którym była prowadzona działalność, rozwiązane zostały umowy dotyczące ochrony obiektu, świadczenia usług księgowych, informatycznych dla pozwanych, umowy z kontrahentami, na wywóz śmieci. Zamknięto sprzedaż towarów zarówno w sklepie internetowym, jak i stacjonarnym, zdano kasę fiskalną. Została rozwiązana przez pozwane umowa spółki cywilnej, w ramach której zatrudniały one pracowników, w tym powódkę ze skutkiem w postaci likwidacji spółki z dniem 31 marca 2024 r. Same pozwane zaś zarejestrowały się jako bezrobotne w PUP, a wpisy w Ewidencji Działalności Gospodarczej, ich dotyczące zostały wykreślone. Podobnie z datą 31 marca 2024 r. skreślony został numer REGON, dotyczący tej działalności.

Oczywistym jest, że proces likwidacji podmiotu jest rozciągnięty w czasie i nie następuje ze skutkiem natychmiastowym. Niewątpliwie też na moment złożenia wypowiedzenia umowy o pracę pracodawca powódki nie musiał być „zlikwidowany”. Wystarczającym był trwający proces likwidacji. Przepis art. 177 § 4 k.p. nie posługuje się bowiem terminem „zlikwidowania” pracodawcy a zwrotem „likwidacja” i ma zastosowanie już w momencie zarządzenia owej likwidacji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 września 2008 r. w sprawie II PK 44/08).

Nie budzi wątpliwości Sądu, że pracodawców będących osobami fizycznymi, prowadzącymi działalność gospodarczą w ramach spółki cywilnej może dotyczyć pojęcie „likwidacji pracodawcy”. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z dnia 11 maja 2017 r. w sprawie II UK 213/16 – samo wykreślenie osoby fizycznej z ewidencji działalności gospodarczej nie może być utożsamiane z likwidacją pracodawcy. Osoba fizyczna traci status pracodawcy, gdy w związku z zakończeniem prowadzenia działalności gospodarczej rozwiązała stosunek pracy z ostatnim pracownikiem, przestała być podmiotem zatrudniającym.

Tak też stało się w niniejszej sprawie. Nie miało miejsce jedynie wykreślenie wpisu dotyczącego pozwanych w Ewidencji Działalności Gospodarczej, ale został przeprowadzony kompleksowy proces likwidacji działalności prowadzonej przez nich w formie spółki cywilnej, w ramach której zatrudniały one m.in. powódkę. Wszyscy pracownicy otrzymali wypowiedzenie umów ze skutkiem na 31 marca 2024 r, a zatem pracodawca powódki został finalnie zlikwidowany z tą datą, przy czym proces likwidacji rozpoczął się na koniec 2023 r. Niewątpliwie finalnie ustalona data finalnego zlikwidowania działalności musiała uwzględniać okresy wypowiedzenia m.in. umów o pracę.

Należy podkreślić szczególny charakter wspólników spółki cywilnej jako pracodawców, pomimo że są to osoby fizyczne, prowadzące działalność gospodarczą. Z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012 r. w sprawie II PK 170/11 wynika, że wspólnicy spółki cywilnej nie są indywidualnymi pracodawcami, lecz każdy z nich działa jako pracodawca tylko dlatego, że występują jako wspólnicy spółki cywilnej. Sąd Najwyższy wskazał, że w stosunkach zobowiązaniowych Kodeks pracy wprowadził przepisy szczególne w odniesieniu do pracowników. W zatrudnieniu pracowniczym nie stosuje się regulacji prawa cywilnego, gdy jest samodzielnie uregulowane przepisami prawa pracy (art. 300 k.p.). Pracodawcą pracownika jest tylko jeden podmiot określony w art. 3 k.p. W przypadku spółki cywilnej „nie uzasadnia to twierdzenia, że każdy wspólnik tej spółki jest odrębnym pracodawcą. Byłoby tak, gdyby pracownik był zatrudniany tylko przez wspólnika a nie na rzecz spółki, czyli na rzecz wszystkich wspólników. Spółka cywilna nie ma podmiotowości prawnej i jest zobowiązaniem (umową) zawartą do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego (art. 860 k.c.). Wspólnicy (czy wspólnicy - przedsiębiorcy) tworzący spółkę cywilną nie są indywidualnymi pracodawcami pracownika, lecz każdy z nich działa jako pracodawca, tylko dlatego że jest w umowie spółki cywilnej i pozwala mu na to umowa spółki oraz ustawa (art. 865 § 1 k.c.). Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie (art. 864 k.c.). Do egzekucji ze wspólnego majątku wspólników tej spółki konieczny jest tytuł egzekucyjny wydany przeciwko wszystkim wspólnikom (art. 778 k.p.c.) - (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 6 lutego 1997 r., I PKN 77/96, OSNP 1997 nr 18, poz. 340; z 21 czerwca 2007 r., I PK 1/07, OSNP 2008 nr 15-16, poz. 220; z 4 listopada 2004 r., I PK 25/04, OSNP 2005 nr 14, poz. 206; postanowienie Sądu Najwyższego z 3 lutego 1995 r., II CRN 157/94, OSNC 1995 nr 7-8, poz. 116). Spółka cywilna jest kontraktem (umową) i jako taka nie może być pracodawcą, bo sama w sobie nie jest podmiotem prawa. Pojęcie pracodawcy, przy określonej konwencji, nie może być całkowicie oderwane od podmiotowości (osobowości) prawnej, chodzi wszak o zakotwiczenie odpowiedzialności w określonym majątku, stąd wskazuje się tu na wspólników jako uprawnionych do działania za pracodawcę i odpowiedzialnych za pracodawcę, co nie znaczy, że pracodawcą jest tyle podmiotów ilu jest wspólników w spółce.

Sytuacja faktyczno – prawna związana z wykonywaniem pracy u podmiotu działającego w ramach umowy spółki cywilnej jest zatem szczególna i oznacza po pierwsze, że pozwanymi jako pracodawca są wszyscy wspólnicy spółki cywilnej, a po drugie, że rozwiązanie spółki cywilnej, w ramach której zatrudniają ono pracownika (jako jej wspólnicy) i jej likwidacja czyni niemożliwym dalsze jego zatrudnianie.

Powódka podniosła także zarzuty formalne dotyczące wypowiedzenia, że została błędnie pouczona o prawie odwołania w terminie 7 dni zamiast 21 dni oraz że reprezentacja spółki cywilnej w zakresie oświadczenia o wypowiedzenie była nieprawidłowa, bo jednoosobowa, a zatem wypowiedzenie jest nieważne.

Błędne pouczenie o terminie odwołania do sądu od wypowiedzenia nie może ma wpływu na prawidłowość samego wypowiedzenia. Może zostać uwzględnione w przypadku uchybienia terminowi odwołania i podjęciu decyzji przez sąd co do przywrócenia terminu do jego wniesienia.

W zakresie reprezentacji pracodawcy (a więc, jak już wskazano wyżej, wszystkich wspólników spółki cywilnej) należy, w ocenie Sądu, stosować reguły dotyczące reprezentacji spółki cywilnej. Tymczasem, zgodnie z aneksem umowy spółki cywilnej (...) s.c. (...), S. M., zawartym w dniu 1 września 2013 r. wszystkie decyzje w spółce mogą być podejmowane przez każdego ze wspólników osobno. Firmę może reprezentować każdy wspólnik z osobna.

Ponadto, w myśl art. 3 ¹ § 1 k.p. - za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba. Zgodnie z § 2 - przepis § 1 stosuje się odpowiednio do pracodawcy będącego osobą fizyczną, jeżeli nie dokonuje on osobiście czynności, o których mowa w tym przepisie.

Tymczasem, jak wskazują wyniki postępowania dowodowego, uprawnione do wykonywania czynności z zakresu prawa pracy w stosunku do pracowników zatrudnionych przez pozwane w ramach prowadzonej przez nie spółki cywilnej była odrębnie każda ze wspólniczek. W konsekwencji pod umowami o pracę czy wypowiedzeniami niekiedy podpisywały się skutecznie obie wspólniczki niekiedy tylko jedna.

Mając na uwadze powyższe powództwo oddalono w pkt I wyroku.

Jeżeli zaś chodzi o rozstrzygnięcie, dotyczące kosztów procesu, to należy wskazać, że pozwane ustanowiły dwóch pełnomocników procesowych i wniosły o zasądzenie na rzecz każdej z nich kosztów zastępstwa procesowego uiszczonych przez nie, według ich oświadczeń, na rzecz tych pełnomocników. Wniosek oparły na podstawie § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (i adwokackich), zgodnie z którym to przepisem - wniosek o zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego i kosztów radców prawnych (i adwokackich) może zawierać oświadczenie o wysokości kosztów obciążających stronę z tytułu wynagrodzenia radcy prawnego (adwokata). W braku takiego oświadczenia, opłatę ustala się w wysokości odpowiadającej stawce minimalnej, chyba że okoliczności określone w § 15 ust. 3 przemawiają za innym jej ustaleniem. Należy zauważyć, że wniosek o zwrot poniesionych przez stronę rzeczywistych kosztów wynagrodzenia pełnomocnika musi mieścić się w granicach wyznaczonych rozporządzeniem, a więc umówione wynagrodzenie nie może przekraczać sześciokrotności stawki (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2023 r. w sprawie III CZP 54/23). W niniejszej sprawie, uwzględnienie żądania pozwanych przekraczałoby ten poziom (6 x 180 zł = 1.080 zł).

Sąd ma przy tym możliwość zmiarkowania żądanych kosztów zastępstwa procesowego, także w przypadku złożenia oświadczenia jak wyżej. Może to uczynić na podstawie art. 109 § 2 k.p.c., według którego orzekając o wysokości przyznanych stronie kosztów procesu, sąd bierze pod uwagę celowość poniesionych kosztów oraz niezbędność ich poniesienia z uwagi na charakter sprawy. Przy ustalaniu wysokości kosztów poniesionych przez stronę reprezentowaną przez pełnomocnika będącego adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika oraz czynności podjęte przez niego w sprawie, w tym czynności podjęte w celu polubownego rozwiązania sporu, również przed wniesieniem pozwu, a także charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie przyznanie pozwanym kosztów zastępstwa procesowego ponad dwukrotność stawki minimalnej (wynoszącej na moment zamknięcia rozprawy 180 zł – pierwotnym żądaniem pozwu było bowiem uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne - § 9 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych/adwokackich) byłoby niewspółmierne do nakładu pracy pełnomocnika w niniejszej sprawie. Przyznając stawkę wyższą niż minimalną, Sąd miał na uwadze, że strona pozwana złożyła poza pozwem kilka pism procesowych, w których szeroko argumentowała swoje stanowisko. Przyznanie wyższych kosztów byłoby jednak nieuzasadnione i wygórowane, skoro w niniejszej sprawie odbyła się tylko jedna rozprawa, na której poza przesłuchaniem stron przeprowadzono jedynie dowód z przesłuchania jednego świadka, a rozpoznanie sprawy zależało w dużej mierze od analizy dokumentów zebranych w sprawie.

W ocenie Sądu pozwanym należą się jedne koszty zastępstwa procesowego. Należy mieć na uwadze wspomnianą wyżej szczególną sytuację faktyczno – prawną związaną z wykonywaniem pracy u podmiotu działającego w ramach umowy spółki cywilnej. Wspólnicy (czy wspólnicy - przedsiębiorcy) tworzący spółkę cywilną nie są indywidualnymi pracodawcami pracownika, lecz każdy z nich działa jako pracodawca, tylko dlatego że jest w umowie spółki cywilnej i pozwala mu na to umowa spółki oraz ustawa (art. 865 § 1 k.c.).

Za zobowiązania spółki cywilnej wspólnicy odpowiadają solidarnie (na podstawie art. 864 k.c.). Brak natomiast takiego przepisu, jeżeli chodzi o zobowiązania podmiotów trzecich względem nich. Zgodnie z art. 105 § 2 k.p.c. - na współuczestników sporu odpowiadających solidarnie co do istoty sprawy sąd włoży solidarny obowiązek zwrotu kosztów. Jak wskazano w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2023 r. w sprawie III CZP 54/23 art. 105 k.p.c. nie dotyczy sytuacji, w której współuczestnicy są stroną wygrywającą, której należny jest zwrot kosztów procesu. W doktrynie wskazuje się, że w takim przypadku zwrot kosztów procesu następuje najczęściej w częściach równych, w jakich każdy ze współuczestników koszty te poniósł albo w częściach wskazanych przez samych współuczestników bądź bezudziałowo w przypadku małżonków. Również orzecznictwo, w tym także Sądu Najwyższego, jest w tym zakresie rozbieżne. Można spotkać orzeczenia zasądzające koszty procesu na rzecz wygrywających współuczestników (1) bez bliższego określenia sposobu zasądzenia tych kosztów, (2) w częściach równych, (3) solidarnie, (4) in solidum, (5) łącznie lub "do niepodzielnej ręki" (zob. np. wyrok SN z 10 września 2013 r., I PK 71/13, i postanowienie SN 23 maja 2023 r., II PSK 98/22), (6) do majątku wspólnego.

Nie ulega wątpliwości, że wspólnicy spółki cywilnej są współuczestnikami materialnymi sporu. Współuczestnicy tacy, zgodnie z treścią powołanej wyżej uchwały powinni być traktowani jako jedna strona, której należą się jedne koszty procesu (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2023 r. w sprawie III CZP 54/23). W ocenie Sądu Najwyższego, w orzeczeniu konieczne jest wskazanie, w jaki sposób kwota kosztów procesu została zasądzona na rzecz współuczestników. Nie wystarczy zasądzenie jednej kwoty na rzecz kilku współuczestników bez dalszych wskazówek co do tego, jak świadczenie z tego tytułu powinno zostać spełnione przez dłużnika. Niewątpliwe jest, że orzeczenie jest w tym zakresie tytułem egzekucyjnym (art. 777 § 1 k.p.c.) i powinno jednoznacznie opisywać zakres uprawnień wierzycieli i treść obowiązku dłużnika. Sąd, orzekając o kosztach procesu, nie powinien analizować stosunków majątkowych istniejących między współuczestnikami, w tym badać, jaki obowiązuje ich ustrój majątkowy. Nie można jednak odmówić współuczestnikom dokonania między sobą określonych ustaleń co do ponoszenia kosztów procesu i rozliczeń z tego tytułu. Współuczestnicy mogą np. ustalić, że tylko jeden z nich poniesie wszystkie koszty procesu w tym wynagrodzenie pełnomocnika. Możliwe jest też porozumienie, że koszt procesu zostaną poniesione przez część współuczestników w określonych częściach. W takich wypadkach współuczestnicy mogą złożyć zgodny wniosek (art. 109 § 1 k.p.c.) o zasądzenie kosztów na rzecz jednego współuczestnika w całości lub niektórych z nich w określonych częściach. Reasumując Sąd Najwyższy wskazał, że jeżeli nie zostanie złożony zgodny wniosek współuczestników materialnych co do podziału kosztów, sąd powinien zasądzić koszty na rzecz wygrywających współuczestników w częściach równych.

W niniejszej sprawie oznacza to zasądzenie w pkt II i III wyroku, zgodnie z art. 98 k.p.c., na rzecz pozwanych kosztów postępowania po 180 zł, tj. po ½ ogólnej kwoty przyznanych kosztów (360 zł) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty (na mocy art. 98 §1 ¹ k.p.c.).

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)

23.01.2025 r.