Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 04 kwietnia 2017 r.

Sąd Rejonowy Szczecin- Centrum w Szczecinie – Wydział III Cywilny

w składzie: Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Małgorzata Janik-Białek

Protokolant: sekretarz sądowy Agnieszka Weigt

po rozpoznaniu w dniu 04 kwietnia 2017 r. w Szczecinie

sprawy z powództwa Banku (...) w W. z siedzibą w W.

przeciwko małoletniej P. T. reprezentowanej przez przedstawiciela ustawowego matkę D. B.

o zapłatę,

I.  zasądza od pozwanej P. T. na rzecz powoda Banku (...) w W. z siedzibą w W. kwotę 3.821 (trzech tysięcy ośmiuset dwudziestu jeden) złotych i 05 (pięciu) groszy wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi w stosunku rocznym od dnia 21 marca 2016 r. do dnia zapłaty, przy czym zastrzega pozwanej prawo do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie jej odpowiedzialności do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku;

II.  nie obciąża pozwanej kosztami procesu należnymi stronie powodowej.

SSR Małgorzata Janik-Białek

UZASADNIENIE

(w postępowaniu uproszczonym)

Pozwem z dnia 31 marca 2016 roku Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W., reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, wniósł o zasądzenie od P. T. kwoty 3 821,05 złotych wraz z odsetkami ustawowymi, liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu żądania pozwu Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. wskazał, że 15 kwietnia 2013 roku F. T. zawarł z powodem umowę pożyczki gotówkowej i nie dokonał zapłaty zadłużenia z powyższego tytułu. Dnia 19 czerwca 2014 roku pożyczkobiorca zmarł. Spadek po F. T. nabyła P. T.. W związku z powyższym pozwana zobowiązana jest do zapłaty na rzecz powoda wymagalnego zadłużenia wynikającego z zawartej na piśmie umowy pożyczki w kwocie 3 821,05 złotych. Powód wskazał, że na dochodzoną pozwem kwotę składają się:

- 3 785,05 złotych z tytułu należności głównej,

- 21,65 złotych z tytułu odsetek umownych naliczonych za okres od 15 kwietnia 2013 roku do 19 czerwca 2014 roku,

- 14,35 złotych z tytułu opłat i prowizji.

Pomimo pisemnego wezwania do zapłaty pozwana nie zaspokoiła roszczeń powoda. W tym stanie rzeczy wniesienie pozwu jest konieczne i w pełni uzasadnione.

Dnia 9 maja 2016 roku Sąd wydał w sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (ówczesna sygnatura akt III Nc 718/16).

Dnia 29 listopada 2016 roku małoletnia P. T., w imieniu której działała jej matka D. B., reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty z dnia 9 maja 2016 roku. Zapadłemu rozstrzygnięciu zarzuciła, że nie uwzględnia ono możliwości powoływania się na ograniczenie odpowiedzialności pozwanej. Wskazano, że małoletnia P. T. przyjęła spadek mocy z ustawy po zmarłym ojcu F. T. z dobrodziejstwem inwentarza, a więc z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe. Zgodnie ze spisem inwentarza po zmarłym pożyczkobiorcy wartość majątku zmarłego wynosi 0,99 euro, zaś pozostawionych przez niego długów spadkowych 8 343,19 złotych. Mając na uwadze powyższe pozwana wniosła o zastrzeżenie w wyroku wydanym w niniejszym postępowaniu prawa do powoływania się przez pozwaną w toku postępowania egzekucyjnego, w trybie przepisu art. 319 k.p.c., na ograniczenie jej odpowiedzialności oraz o odstąpienie od obciążania pozwanej kosztami postępowania.

Dnia 28 lutego 2017 roku powód złożył pismo procesowe, w którym podtrzymał żądanie pozwu wnosząc jednocześnie o zastrzeżenie w orzeczeniu kończącym postępowanie, iż pozwana ponosi odpowiedzialność tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku.

W dalszym toku procesu stanowiska stron nie uległy zmianie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 15 kwietnia 2013 roku w (...) Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. zawarł z F. T. umowę pożyczki gotówkowej. Kwota pożyczki wynosiła 8 400 złotych. Umowa została zawarta na czas określony do 6 kwietnia 2015 roku. F. T. zobowiązał się do spłaty kwoty pożyczki w 24 miesięcznych ratach, każda z rat w wysokości 424 złotych. Bank wypłacił pożyczkobiorcy kwotę 8 000 złotych, po potrąceniu opłaty przygotowawczej.

Bezsporne, nadto dowód:

-umowa z 15 kwietnia 2013 roku k. 13-16.

F. T. zmarł dnia 19 czerwca 2014 roku. W chwili śmierci spadkodawca był stanu wolnego. Spadek po pożyczkobiorcy nabyła w całości z dobrodziejstwem inwentarza jego małoletnia córka – P. T., urodzona (...).

Bezsporne, nadto dowód:

- protokół dziedziczenia – k. 55-56;

- akta poświadczenia dziedziczenia k. 17-20, 57-58.

22 marca 2016 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Białogardzie W. M. dokonał spisu inwentarza po zmarłym F. T.. W toku postępowania ustalił, że aktywa spadku wynoszą 0,99 euro, zaś pasywa – 8 343,19 złotych i obejmują zadłużenie spadkodawcy w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w wysokości 4 522,14 złotych i Banku (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W. w wysokości 3 821,02 złotych. Koszty postępowania w przedmiocie spisu inwentarza wyniosły 1 092,65 złotych.

Bezsporne, nadto dowód:

- protokół spisu inwentarza z 22 marca 2016 roku k. 60-61;

- postanowienie z 24 marca 2016 roku k. 59.

3 marca 2016 roku Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. sporządził wyciąg z ksiąg bankowych nr (...). Na podstawie powyższego tytułu zaświadczył, że P. T., jako spadkobierczyni kredytobiorcy F. T., zobowiązana jest do zapłaty na rzecz Banku (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 3 821,05 złotych, tytułem zobowiązań wynikających z umowy pożyczki gotówkowej z 15 kwietnia 2013 roku.

Dowód:

- wyciąg z ksiąg bankowych z 3 marca 2016 roku k. 13.

Sąd zważył, co następuje:

(...) Banku (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. przeciwko P. T. okazało się zasadne w całości.

Powyższy stan faktyczny był bezsporny. Pozwana nie zaprzeczyła twierdzeniom i żądaniom pozwu. Ponadto strony zgodnie wniosły o zastrzeżenie w orzeczeniu kończącym postępowanie, że P. T. ponosi odpowiedzialność tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Ustalenia stanu faktycznego Sąd poczynił w oparciu o dowody z dokumentów przedłożonych przez strony. Dokumenty te nie budzą wątpliwości co do swojej prawdziwości, nadto nie były kwestionowane przez żadną za stron, co czyni je wiarygodnymi i przydatnymi do rozstrzygnięcia niniejszego sporu.

Powód wywodził swoje roszczenie z umowy pożyczki, zawartej dnia 15 kwietnia 2013 roku z F. T. – zmarłym ojcem małoletniej pozwanej i wskazał, że P. T. nabyła spadek po ojcu z dobrodziejstwem inwentarza. Podstawą prawną roszczeń powoda, oprócz wspomnianej już umowy, jest przepis art. 720 § 1 i 2 k.c., zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości oraz przepis art. 922 §1 k.c., zgodnie z którym prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do treści przepisów kodeksu cywilnego. Stosownie zaś do treści art. 931 §1 k.c. w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych.

W świetle treści cytowanych przepisów dziedziczenie opiera się na zasadzie sukcesji generalnej, gdzie prawa i obowiązki zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób (art. 922 k.c.). Następcy prawni wstępują w dokładnie taką samą sytuację prawną i faktyczną, która istniała w chwili śmierci spadkobiercy. Dotyczy to zasadniczo każdego stosunku prawnego, w jakim pozostawała zmarła osoba, w tym również umów obligacyjnych, czyli m.in. umowy pożyczki. Ponadto stosownie do treści art. 1031 § 2 k.c. w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie nie podał do inwentarza przedmiotów należących do spadku albo podał do inwentarza nieistniejące długi.

Zgodnie z zasadami, którymi rządzi się proces cywilny obowiązek przedstawienia dowodów, w myśl przepisu art. 3 k.p.c., spoczywa na stronach, zaś ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Nie wymagają jednak dowodu – stosownie do przepisu art. 229 k.p.c. - fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości co do swej zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy. Nadto zgodnie z zasadą kontradyktoryjności, rządzącą procesem cywilnym, rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). To strona powodowa, która domaga się zapłaty pewnej należności na drodze sądowej, winna co do zasady wykazać, iż należność ta – oznaczona co do wysokości, tytułu i daty płatności przysługuje jej wobec osoby pozwanej.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że powód w należyty sposób podołał powyższym obowiązkom, szczególnie, że jego twierdzenia nie zostały zaprzeczone przez pozwaną. W celu wykazania zasadności żądania pozwu powód przedłożył kserokopię umowy pożyczki oraz aktu poświadczenia dziedziczenia – poświadczone za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powoda. Dokumenty te – wobec ich niezakwestionowania przez pozwaną, okazały się wystarczające dla uwzględnienie żądania pozwu w całości. Rozstrzygnięcie o odsetkach należnych powodowi od zasądzonej należności Sąd oparł o przepis art. 481 §1 i §2 k.c., zgodnie z którymi jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona należą się odsetki ustawowe.

Jednocześnie, mając na uwadze, że P. T. nabyła spadek po ojcu, w skład którego wchodziło dochodzone w niniejszym postępowaniu zadłużenie, z dobrodziejstwem inwentarza, Sąd zastrzegł pozwanej prawo do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie jej odpowiedzialności do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Podstawą prawną takiego zastrzeżenia jest przepis art. 319 k.p.c., który stanowi, że jeżeli pozwany ponosi odpowiedzialność z określonych przedmiotów majątkowych albo do wysokości ich wartości, sąd może, nie wymieniając tych przedmiotów ani ich wartości, uwzględnić powództwo zastrzegając pozwanemu prawo do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności. Strony zgodnie wniosły, o uczynienie przedmiotowej wzmianki w orzeczeniu kończącym postępowanie. Jak zaś przyjął Sąd Najwyższy w wyroku z 22 października 1977 r. (sygn. akt II CR 335/17, Lex 2229) przewidziane w art. 319 k.p.c. zastrzeżenie, że pozwanemu przysługuje prawo do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczoną odpowiedzialność, odnosi się również do przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Sąd jest obowiązany zamieścić w wyroku to zastrzeżenie z urzędu, przy czym uzupełnienie w tym zakresie może nastąpić również w postępowaniu rewizyjnym. Tożsame stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 28 czerwca 1977 roku (sygn. akt III CRN 102/77, Lex 7959). Spadkobierca, który złożył oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Odpowiedzialność ta jest więc ograniczona do ustalonej wysokości, ograniczenie to nie ma natomiast znaczenia przy określaniu, czym spadkobierca odpowiada. Jako dłużnik osobisty zawsze odpowiada całym swoim majątkiem, ale z ograniczeniem do wysokości stanu czynnego spadku. Zauważyć jednakże należy, że omawiane ograniczenie odpowiedzialności nie daje podstawy do oddalenia powództwa wytoczonego przez wierzyciela spadkodawcy na tej podstawie, że zmarły nie pozostawił spadku (co miało miejsce w przypadku F. T.). Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji.

Rozstrzygniecie o kosztach postępowania Sąd oparł o zasadę słuszności, wyrażoną w przepisie art. 102 k.p.c., zgodnie z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Powołany przepis urzeczywistnia zasadę słuszności i stanowi wyłom w zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu, przewidzianej w przepisie art. 98 k.p.c., pozostawiając sądowi pewną swobodę w przyznawaniu zwrotu kosztów procesu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1976 r., sygn. akt IV PZ 61/76, Lex 7856). Art. 102 k.p.c. nie konkretyzuje jednak pojęcia „wypadków szczególnie uzasadnionych”, dlatego też ich kwalifikacja należy do sądu, po rozważeniu całokształtu okoliczności konkretnej sprawy. Do kręgu okoliczności branych przez sąd po uwagę należą zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony. Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.

Sąd doszedł do przekonania, że w niniejszej sprawie zachodziły szczególne okoliczności uzasadniające nie obciążanie strony pozwanej kosztami postępowania w całości. P. T. w dniu orzekania była 3-letnim dzieckiem. Pozwana nie przyczyniła się w jakikolwiek sposób do powstałego zadłużenia. W toku procesu jej przedstawicielka ustawowa zajęła wzorcową postawę, przyznała okolicznościom faktycznym mając świadomość istnienia zaciągniętego przez F. T. zobowiązania i konieczności jego spłaty, nie starała się również przedłużać postępowania, co umożliwiło jego sprawne i szybkie przeprowadzenie. Ponadto należne stronie powodowej koszty postępowania wynosiłyby 1 317 złotych, a więc rażąco przewyższałyby stan czynny spadku. Obciążanie pozwanej kosztami postępowania na rzecz powoda byłoby także nie do pogodzenia z zapadłym rozstrzygnięciem co do kwoty należności głównej - niezasadne byłoby bowiem z jednej strony umożliwienie pozwanej powoływania się na ograniczenie jej odpowiedzialności co do kwoty należności głównej do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku, a z drugiej strony obciążanie pozwanej wysokimi kosztami postępowania, które nie korzystałyby z ochrony ograniczenia odpowiedzialności pozwanej. Ponadto wskazać należy, że z uwagi na wiek pozwanej koszty postępowania poniosłaby faktycznie osoba trzecia – jej matka.

Podsumowując, w ocenie Sądu sytuacja pozwanej, wysokość stanu czynnego spadku, a także postawa pozwanej w toku procesu uzasadniają oparcie rozstrzygnięcia o kosztach procesu na przepisie art. 102 k.p.c.

Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji.

SSR Małgorzata Janik-Białek

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować terminowe sporządzenie uzasadnienia.

2.  Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda.

3.  Wykonać zarządzenie w terminie 7 dni.

4.  Akta przedłożyć po wpłynięciu pisma lub za 30 dni od wykonania zarządzenia.

SSR Małgorzata Janik - Białek

S., dnia 27 kwietnia 2017 roku