Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2024 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie III Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Justyna Pikulik
Protokolant:	Justyna Zarzecka

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2024 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy M. S.

przeciwko J. R. (1)

o wydanie

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powódki Gminy M. S. na rzecz pozwanego J. R. (1) kwotę 107 zł (sto siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

3.  nakazuje pobrać od powódki Gminy M. S. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego Szczecin- Centrum w Szczecinie kwotę 962,37zł (dziewięćset sześćdziesiąt dwa złote trzydzieści siedem groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sygn. akt III C 824/22

UZASADNIENIE

Powódka Gmina M. S. – Zarząd (...) w S. reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika wystąpiła przeciwko pozwanemu J. R. (1) z pozwem o nakazanie, aby pozwany opróżnił i wydał powódce nieruchomość położoną w S. przy ul. (...), stanowiącą część działki o numerze (...), z obrębu 2140 S. P., dla której prowadzona jest księga wieczysta Kw (...), oznaczoną na dołączonej do pozwu mapie kolorem żółtym w stanie wolnym od osób i rzeczy. Powódka wniosła nadto o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu żądania pozwu powódka podniosła, że przysługuje jej prawo własności nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), stanowiącą część działki o numerze (...), z obrębu 2140 S. P., dla której prowadzona jest księga wieczysta Kw (...). Pozwany zajmuje część tej działki, oznaczoną na dołączonej do pozwu mapie kolorem żółtym, bez tytułu prawnego. Zajęta część działki jest przedłużeniem ogrodu urządzonego na zapleczu budynku przy ul. (...).

Pozwany J. R. (1) reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany podniósł, że przysługuje mu prawo własności nieruchomości zabudowanej położonej w S. przy ul. (...), stanowiącej działkę numer (...), obręb 140 P. o obszarze 298 m ² , dla której to nieruchomości prowadzona jest księga wieczysta Kw (...). Działka o numerze (...), z obrębu 2140 S. P., dla której prowadzona jest księga wieczysta Kw (...) sąsiaduje z działką należącą do pozwanego. Po otrzymaniu pisma Gminy M. S. w przedmiocie wydania opisanej w pozwie nieruchomości, pozwany skontaktował się z geodetą w celu odtworzenia granic jego nieruchomości Uzyskane informacje wskazują na to, że żądanie pozwu jest nieuzasadnione, ponieważ powódka nie wykazała, aby pozwany zajmował przedmiotową nieruchomość w zakresie przedstawionym w pozwie i dołączonych do niego dokumentów.

Z ostrożności procesowej pozwany podniósł zarzut zasiedzenia nieruchomości stanowiącej działkę o numerze (...), z obrębu 2140 S. P., dla której prowadzona jest księga wieczysta Kw (...). Wskazał, że na podstawie umowy z dnia 11 stycznia 1973 r. jego rodzice J. i I. małżonkowie R. nabyli prawo użytkowania wieczystego nieruchomości zabudowanej położonej w S. przy ul. (...), stanowiącej działkę numer (...), obręb 140 P. o obszarze 298 m ² , dla której to nieruchomości prowadzona jest księga wieczysta Kw (...). Wraz z objęciem nieruchomości w posiadanie zaczęli korzystać z częściowo istniejącego ogrodzenia działki. W zakresie, w jakim ogrodzenie nie istniało, zostało odbudowane przez jego rodziców. Żadna z części nieruchomości objętej ogrodzeniem nie była i nie jest w żaden sposób wydzielona z działki o numerze (...). Cały teren objęty ogrodzeniem był nieprzerwanie wykorzystywany na przydomowy ogród – rodzice pozwanego dbali o wygrodzony teren, urządzili ścieżkę wzdłuż domu, dokonali nasadzeń drzew. Przez cały okres użytkowania działki, przebieg ogrodzenia nie był zmieniany. Tym samym, rodzice pozwanego uzewnętrznili wolę posiadania nieruchomości, jak czyni to właściciel działki. Gmina M. S. nie zgłaszała żadnych roszczeń wobec zajmowanej części gruntu. Stosownie do treści przepisu art. 172 k.c. w zw. z art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, rodzice pozwanego nabyli prawo własności nieruchomości w części objętej ogrodzeniem, w drodze zasiedzenia z dniem 1 października 2000 r., a gdyby przyjąć, że byli posiadaczami samoistnymi przedmiotowego gruntu w złej wierze – z dniem 1 października 2005 r. Ojciec pozwanego J. R. (1) zmarł w dniu 1 marca 2002 r. Spadek po nim nabyli: żona I. R., syna M. R. oraz syn – pozwany J. R. (1) w 1/3 każdy. Następnie spadkobiercy dokonali umownego działu spadku, mocą którego synowie zbyli udziały w prawie własności nieruchomości zabudowanej położonej w S. przy ul. (...), stanowiącej działkę numer (...), obręb 140 P. na rzecz I. R.. Na podstawie umowy z dnia 29 listopada 2011 r. I. R. darowała prawo własności ww. nieruchomości pozwanemu. Tym samym pozwanemu służy skuteczne wobec Gminy M. S. prawo władania nieruchomością, co winno skutkować oddaleniem powództwa z powodu braku legitymacji procesowej czynnej po stronie powódki.

Na rozprawie w dniu 6 lutego 2024 r. powódka Gmina M. S. podtrzymała żądanie pozwu, podnosząc, że z opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji P. I. wynika, że pozwany zajmuje bez tytułu prawnego 5 m ² powierzchni działki o numerze (...), z obrębu 2140 S. P., dla której prowadzona jest księga wieczysta Kw (...).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powódce Gminie M. S. przysługuje prawo własności nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), stanowiącej działkę o numerze (...), z obrębu 2140 S. P., dla której prowadzona jest księga wieczysta Kw (...). Prawo własności tej nieruchomości Gmina M. S. nabyła z dniem 27 maja 1990 r. na podstawie art. 18 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych. Wcześniej grunt ten stanowił mienie państwowe.

W rejestrze gruntów w polu „opis użytku” odnotowano: zurbanizowane tereny niezabudowane lub w trakcie zabudowy.

Niesporne, a nadto:

-opinia biegłego sądowego z zakresu geodezji P. I. k. 120 – 128.

Obok ww. działki, przy ulicy (...) położona jest nieruchomość zabudowana, stanowiąca działkę numer (...), obręb 140 P. o obszarze 298 m ² , dla której to nieruchomości prowadzona jest księga wieczysta Kw (...). Obecnie prawo własności działki przysługuje pozwanemu J. R. (1).

Niesporne, a nadto:

-kopia odpisu z księgi wieczystej Kw nr (...) k. 34 – 36.

Na podstawie umowy z dnia 11 stycznia 1973 r. oddano I. R. i J. R. (2) w użytkowanie wieczyste stanowiącą własność Skarbu Państwa nieruchomość gruntową, położoną w S. przy ul. (...), stanowiącą działkę numer (...) o powierzchni 298 m ², dla której prowadzono księgę wieczystą Kw (...) w celu wzniesienia na niej domu mieszkalnego, jednorodzinnego, szczegółowo opisanego w § 3 umowy.

Wydanie tej nieruchomości I. i J. małżonkom R. - rodzicom pozwanego nastąpiło wraz częścią działki nr (...). Na działce tej istniało przedwojenne ogrodzenie dzielące tą działkę - identycznie jak obecnie istniejące, odgradzając sąsiadów zamieszkujących pod numerami 82 i 84. W związku ze wzniesieniem na działce numer (...) budynku mieszkalnego, cały teren tj. działka nr (...) wraz z częścią działki nr (...) została ogrodzona płotem także od strony ulicy (...), który całkowicie odgrodził tę działkę od dostępu z zewnątrz.

Niesporne, a nadto:

-umowa o oddanie terenu państwowego w wieczyste użytkowanie k. 39 – 40,

-informacja opisowo – graficzna z mapy ewidencji gruntów k. 8 v. – 9,

-zeznania świadka A. S. k. 94,

-przesłuchanie pozwanego J. R. (1) k. 94 – 96.

Ogrodzenie rozdzielające posesje nr (...) (zarówno poniemieckie, jak i nowe, które je zastąpiło) obejmowało również część działki nr (...), która była i jest wykorzystywana jako fragment przydomowego ogrodu. Działka oznaczona numerem (...) w żaden sposób nie była i nie jest obecnie wydzielona od działki (...). Na przedmiotowej działce znajdują się nasadzenia. Rodzice pozwanego dbali o cały wygrodzony teren, zakładając tam ścieżkę wzdłuż domu, porządkując go, sadząc drzewa i inną roślinność. Nigdy nie znajdowały się na niej żadne urządzenia infrastruktury drogowej. Od chwili posadowienia ogrodzenia jego przebieg nie był zmieniany. Wznosząc ogrodzenie i dokonując nasadzeń poprzednicy prawni pozwanego uniemożliwili korzystanie z terenu osobom trzecim.

Dowód:

- zdjęcia k. 33, k. 41- 44,

-protokół oględzin wraz ze zdjęciami z oględzin k. 98 – 100, k. 101 – 102,

-zeznania świadka A. S. k. 94,

-przesłuchanie pozwanego J. R. (1) k. 94 – 96.

Pismem z dnia 11 stycznia 1973 r. J. R. (2) i I. R. zwrócili się z wnioskiem do Prezydium Miejskiej Rady Narodowej Wydziału Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej o przyznanie im prawa wykupu na własność powierzchni około 96 m2 oznaczonej na planie jako droga dojazdowa położonej przy granicy działki posesji nr (...) lub oddanie tej powierzchni w wieczyste użytkowanie na zasadach ogródka przydomowego.

Pismem z dnia 22 lutego 1973 r. Prezydium Miejskiej Rady Na­rodowej w S. Wydział Gospodarki Komunalnej i M.­wej po rozpatrzeniu sprawy wspólnie z Wydziałem Budownictwa U.­banistyki i Architektury Prezydium I- (...) poinformował, że nie znalazł podstaw upoważniających Wydział do pozytywnego załat­wienia przedłożonego wniosku.

Dowód:

- wniosek z dnia 11 stycznia 1973 r. k. 47,

- pismo Prezydium Miejskiej rady Narodowej z dnia 22 lutego 1973 r. k. 48,

-przesłuchanie pozwanego J. R. (1) k. 94 – 96.

Decyzją nr (...) z dnia 7 maja 1998 r. Prezydent Miasta S. orzekł o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego nieruchomości położonej przy ul. (...) w obrębie 140 S.-P., oznaczonej w ewidencji gruntów numerem działki (...) o powierzchni 298 m ², wpisanej do księgi wieczystej KW Nr (...) przysługującego Państwu I. i J. małżonkom R. zam. w S. przy ul. (...). W. 84 zgodnie z aktem notarialnym Rep. A Nr 565/1973r. z dnia 01.1973 r. w prawo własności.

Niesporne.

Skarb Państwa przed rokiem 1990, ani potem Gmina M. S. nie kierowały w stosunku do J. R. (2) i I. R. żądań o wydanie użytkowanego przez nich gruntu stanowiącego część działki nr (...) lub o zapłatę tytułem odszkodowania.

Niesporne.

J. R. (1) zmarł w dniu 1 marca 2002 r. w S.. Spadek po nim nabyli na podstawie ustawy wprost: żona I. R., syna M. R. oraz syn – pozwany J. R. (1) w 1/3 każdy.

Następnie spadkobiercy dokonali umownego działu spadku, mocą którego synowie zbyli udziały w prawie własności nieruchomości zabudowanej położonej w S. przy ul. (...), stanowiącej działkę numer (...), obręb 140 P. na rzecz I. R..

Na podstawie umowy z dnia 29 listopada 2011 r. I. R. darowała prawo własności ww. nieruchomości pozwanemu J. R. (1).

Niesporne, a nadto:

-kopia postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 16.01.2003 r. w sprawie III Ns 3479/02 k. 49,

-kopia umowy darowizny k. 50 – 52,

-przesłuchanie pozwanego J. R. (1) k. 94 – 96.

Od 2020 r. Gmina M. S. wzywała J. R. (1) do wydania części działki o numerze (...), z obrębu 2140 S. P., dla której prowadzona jest księga wieczysta Kw (...), wskazując, że nie przysługuje mu żaden tytuł prawny do władania nią.

J. R. (1) odmawiał wydania, podnosząc, że nie znajduje się w posiadaniu ww. działki, a nawet gdyby znajdował się w jej posiadaniu, to nabył prawo własności tej działki z mocy prawa w drodze zasiedzenia.

Dowód:

-pismo z dnia 16.01.2020 r. wraz z zpo k. 13,

-pismo z dnia 23.09.2021 r. wraz z zpo k. 12,

-pismo z dnia 10.11.2021 r. wraz z zpo k. 11,

-pismo z dnia 29.11.2021 r. k. 54,

-pismo z dnia 26.01.2022 r. wraz z zpo k. 10,

-pismo z dnia 19.07.2022 r. wraz z wyciągiem z książki nadawczej k. 18 – 19,

-pismo z dnia 10.08.2022 r. k. 37 - 38

-mapa k. 14 – 16.

Działka numer (...) z obrębu 2140 S. P. ma powierzchnię 0,0391 ha.

J. R. (1) zajmuje 0,0005 ha (5 m ² ) ww. działki, oznaczonej na mapie załączonej do opinii (k. 124) kolorem żółtym.

Dowód:

-opinia biegłego sądowego z zakresu geodezji P. I. k. 120 – 128.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się nieuzasadnione i jako takie podlegało oddaleniu.

W przedmiotowej sprawie powódka Gmina M. S. domagała się od pozwanego J. R. (1) opróżnienia i wydania nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), stanowiącą część działki o numerze (...), z obrębu 2140 S. P., dla której prowadzona jest księga wieczysta Kw (...), oznaczoną na dołączonej do pozwu mapie kolorem żółtym w stanie wolnym od osób i rzeczy.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowi przepis art. 222 § 1 k.c., który stanowi, że właściciel może żądać od osoby, która faktycznie włada jego rzeczą, aby rzecz została mu wydana, chyba, że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Treścią przewidzianego w art. 222 §1 k.c. roszczenia windykacyjnego jest przyznanie właścicielowi żądania wydania oznaczonej rzeczy przez osobę, która włada jego rzeczą, a zatem legitymacja czynna w sprawie przysługuje właścicielowi rzeczy, a biernie legitymowanym może tylko i wyłącznie osoba władająca cudzą rzeczą bez podstawy prawnej. Do uwzględnienia powództwa konieczne jest zatem stwierdzenie istnienia przesłanek pozytywnych w postaci uprawnień właścicielskich powoda oraz władania jego lokalem przez osobę, przeciwko której skierowane jest żądanie pozwu oraz braku przesłanki negatywnej, jaką jest istnienie po stronie pozwanej skutecznych względem właściciela uprawnień do władania rzeczą.

Niesporne było między stronami, że powodowa Gmina jest właścicielem objętej żądaniem pozwu nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), stanowiącej działkę o numerze (...), z obrębu 2140 S. P., dla której prowadzona jest księga wieczysta Kw (...). Na podstawie opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji P. I. Sąd ustalił, że pozwany włada przedmiotową działką w części , tj. co do 5 m ² .

Żądanie pozwu nie mogło jednak zostać uwzględnione z powodu przesłanki negatywnej w postaci przysługiwania pozwanemu J. R. (1) skutecznego wobec Gminy M. S. prawa do władania tą działką.

Materiał dowodowy zgromadzony bowiem w niniejszej sprawie dał podstawy do ustalenia, że pozwany J. R. (1) nabył prawo własności ww. działki w zakresie, w jakim nią włada na skutek zasiedzenia.

Przepis art. 172 k.c. stanowi, że posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie) (§ 1). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze (§ 2). Stosownie do treści art. 176. § 1 jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści. § 2. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza.

Zgodnie z treścią cytowanego przepisu przesłankami nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia są: nieprzerwane władanie nieruchomością (względnie jej częścią) w sposób odpowiadający posiadaniu samoistnemu oraz upływ czasu.

Zgodnie z treścią przepisu art. 336 k.c. posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny). Zgodnie z treścią art. 339 k.c. domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym. Zgodnie natomiast z art. 340 k.c. domniemywa się ciągłość posiadania. Niemożność posiadania wywołana przez przeszkodę przemijającą nie przerywa posiadania. Wreszcie zgodnie z art. 341 k.c. domniemywa się, że posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym. Domniemanie to dotyczy również posiadania przez poprzedniego posiadacza.

W ocenie Sądu, ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności zeznań świadka A. S. oraz z przesłuchania pozwanego J. R. (1) w charakterze strony, w sposób niewątpliwy wynika, że J. R. (2) i I. R. od 11 stycznia 1973 roku władali częścią działki nr (...), przy czym nie mieli świadomości tego, że nieruchomość ta nie została im oddana w użytkowanie wieczyste. Wniosek z dnia 11 stycznia 1973 r. skierowany do Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w S. dotyczył przyznania im prawa wykupu na własność powierzchni działki oznaczonej na planie jako droga dojazdowa lub oddanie powierzchni tej działki w wieczyste użytkowania na zasadach ogródka przydomowego. Nie dotyczył natomiast działki numer (...). W dacie wydania małżonkom R. działki gruntu numer (...) na działce tej istniało przedwojenne ogrodzenie dzielące tą działkę - identycznie jak obecnie istniejące, odgradzając sąsiadów zamieszkujących pod numerami 82 i 84. W związku ze wzniesieniem na działce numer (...) budynku mieszkalnego, cały teren tj. działka nr (...) wraz z częścią działki nr (...) została ogrodzona płotem także od strony ulicy (...), który całkowicie odgrodził tę działkę od dostępu z zewnątrz. Rodzice pozwanego korzystali ze spornej części nieruchomości jak ze swojej własności w postaci przydomowego ogródka. Na spornym terenie poczynili bowiem nasadzenia oraz zbudowali ścieżkę prowadzącą wzdłuż domu. Przebieg ogrodzenia, które posadowione było w tym miejscu od czasów poniemieckich nie był przez poprzedników prawnych pozwanego zmieniany, a nowe ogrodzenie zostało posadowione dokładnie w tym samym miejscu. Rodzice pozwanego odgrodzili również swoją działkę wraz ze sporną częścią nieruchomości ogrodzeniem od strony ul. (...) i tym samym uwidocznili oni wolę poosiadania tego gruntu dla siebie. W ocenie Sądu zaś, sam fakt łącznego korzystania przez poprzedników prawnych pozwanego z działki nr (...) jak i spornego gruntu nie przesądza o tym, że korzystali oni z całości tego obszaru w ramach prawa użytkowania wieczystego. Takiemu twierdzeniu można by bowiem przeciwstawić chociażby argument o charakterze fiskalnym, a mianowicie nie wykazano, że rodzicie pozwanego uiszczali za sporny grunt opłaty roczne z tytułu użytkowania wieczystego.

Opisany powyżej sposób korzystania przez J. R. (2) i I. R. ze spornej nieruchomości odpowiadał w ocenie Sądu posiadaniu samoistnemu w rozumieniu art. 336 k.c. Dla ustalenia istnienia posiadania samoistnego niezbędne jest występowanie dwóch elementów: fizycznego władania rzeczą ( corpus possessionis) oraz elementu psychicznego ( animus rem sibi habendi). Jak już wyżej wskazani poprzednicy prawni pozwanego władali spornym terenem, a zakres podejmowanych przez nich działań odpowiadał wykonywaniu prawa własności. Jak bowiem ustalono w toku postępowania, małżonkowie R. władali spornym gruntem, nie byli ograniczeni w korzystaniu z niego, a Skarb Państwa, a później Gmina M. S. żadnych działań władczych do tego terenu nie podejmowali. Działania takie Gmina M. S. podjęła dopiero w 2020 r. wobec pozwanego J. R. (1).

W ocenie Sądu, materiał dowodowy sprawy dał również podstawy do ustalenia, że małżonkowie R. byli posiadaczami spornej części nieruchomości w dobrej wierze. Przepis art. 7 k.c. stanowi, że jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary. Z art. 172 § 1 k.c., a pośrednio z art. 7 k.c. wynika wiążące sąd domniemanie dobrej wiary posiadacza samoistnego nieruchomości w chwili uzyskania posiadania (art. 234 k.p.c.). Dowód złej wiary w celu obalenia tego domniemania wymaga wykazania przez przeciwnika, że posiadacz samoistny nieruchomości w chwili uzyskania posiadania nieruchomości wiedział, że nie jest właścicielem lub wprawdzie nie wiedział, ale wiedziałby, gdyby się zachował z odpowiednią starannością, a więc tak, jak tego można od niego w danych okolicznościach wymagać. W rachubę wchodzi zatem kwestia oceny odniesionej do danej osoby i okoliczności, w jakich ona się znajduje w chwili zachowania podlegającego ocenie. Przy ustalaniu stanu świadomości osoby, odpowiadającego występującemu w art. 172 k.c. ogólnemu pojęciu złej wiary, czyli przy rozstrzyganiu, czy osoba ta wiedziała lub co najmniej powinna była wiedzieć o miarodajnej okoliczności, jaką jest nieprzysługiwanie własności nieruchomości obejmowanej w posiadanie, szczególne znaczenie przypada przewidzianym w art. 231 k.p.c. domniemaniom faktycznym. Dobra wiara zasiadującego posiadacza występuje wówczas, gdy ingerowanie w cudzą własność rozpoczęło się w okolicznościach, które usprawiedliwiały przekonanie posiadacza, że nie narusza cudzego prawa ( por. postanowienie SN z dnia 1 lutego 2023 r., I CSK 6266/22).

Powódka nie obaliła domniemania posiadania przez poprzedników prawnych pozwanego spornej części nieruchomości w dobrej wierze. Również i przytoczone przez pozwanego okoliczności objęcia nieruchomości w posiadanie przez jego rodziców, wskazują, że objęcie w posiadanie również i spornej nieruchomości usprawiedliwiały przekonania, że nie ingerują oni w sferę własności innego podmiotu. Jak wskazał pozwany J. R. (1), jego rodzice wraz z objęciem nieruchomości w posiadanie zaczęli korzystać z częściowo istniejącego ogrodzenia działki. W zakresie, w jakim ogrodzenie nie istniało, zostało przez nich odbudowane. Żadna z części nieruchomości objętej ogrodzeniem nie była i nie jest w żaden sposób wydzielona z działki o numerze (...).

W tym miejscu wskazać należy, że do dnia 1 października 1990 r. obowiązywał przepis art. 177 k.c., który wyłączał możliwość zasiedzenia nieruchomości państwowych. Na możliwość oraz sposób obliczania terminu niezbędnego do zasiedzenia takich nieruchomości wskazują przepisy ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny. Zgodnie z art. 9 tej ustawy, do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się od tej chwili przepisy niniejszej ustawy; dotyczy to w szczególności możliwości nabycia prawa przez zasiedzenie. Przepis art. 10 tej ustawy stanowi natomiast, że – jeżeli przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy istniał stan, który według przepisów dotychczasowych wyłączał zasiedzenie nieruchomości, a według przepisów obowiązujących po wejściu w życie tej ustawy prowadzi do zasiedzenia, zasiedzenie biegnie od dnia wejścia jej w życie; jednakże termin ten ulega skróceniu o czas, w którym powyższy stan istniał przed wejściem w życie ustawy, lecz nie więcej niż o połowę. Przy czym art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321 ze zm) ma zastosowanie do posiadania w okresie poprzedzającym uchylenie art. 177 k.c. w odniesieniu do nieruchomości, która była własnością państwową, lecz od dnia 27 maja 1990 r. stała się z mocy prawa własnością jednostki samorządu terytorialnego. Spełnienie przewidzianych w tym przepisie przesłanek prowadzi do skrócenia okresu posiadania służebności gruntowej wymaganego w art. 172 w związku z art. 292 zd. 2 k.c. do jej nabycia przez zasiedzenie ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2011 r., I CSK 247/10). W związku z powyższym bieg terminu zasiedzenia należało liczyć od dnia 27 maja 1990 r., kiedy to Gmina M. S. z mocy prawa nabyła własność spornej nieruchomości, z tym dniem odpadła bowiem przeszkoda do zasiedzenia. Na poczet tego okresu należało zaliczyć czas samoistnego posiadania sprzed tej daty, przy czym nie więcej niż lat 10. Należało zatem zaliczyć czas posiadania przez małżonków I. i J. R. (2) od dnia objęcia działki w posiadanie, tj. dnia 11 stycznia 1973 r. Liczony od tego czasu okres 20 lat z uwagi na nabycie posiadania w dobrej wierze, upłynął z dniem 11 stycznia 1993 r. Przy zastosowaniu powyższych przepisów szczególnych upływ terminu skutkującego zasiedzeniem spornej nieruchomości przypada na dzień 27 maja 2000 r. Sporna nieruchomość utraciła status własności państwowej z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 r. Posiadanie było wykonywane w dobrej wierze, toteż 20-letni termin zasiedzenia (art. 172 § 1 k.c.) upłynął w dniu 27 maja 2000 r. Powyższy pogląd znajduje potwierdzenie w ugruntowanym już w tym zakresie orzecznictwie Sądu Najwyższego. Prawo własności przedmiotowej nieruchomości nabyli zatem z mocy prawa J. i I. małżonkowie R..

W dniu 1 marca 2002 r. zmarł J. R. (2) a spadek po nim nabyła żona I. R. oraz synowie J. R. (1) i M. R.. I. R. umową darowizny z dnia 29 listopada 2011 r. darowała nieruchomość położną przy ul. (...) oznaczoną jako działka nr (...) pozwanemu J. R. (1), który objął w posiadanie zarówno darowaną nieruchomość jak i stanowiącą z nią fizycznie i optycznie całość sporną część gruntu. Mając na uwadze ustalenie, iż J. i I. R. nabyli poprzez zasiedzenie prawo własności spornej części gruntu z dniem 27 maja 2000 r. , uznać należy, że to do spadkobierców ustawowych I. R. należy prawo własności spornego gruntu. Skutkiem nabycia prawa własności nieruchomości przez zasiedzenie jest wygaśnięcie prawa dotychczasowego właściciela. Skutek zasiedzenia w postaci nabycia własności wynika z mocy samego prawa i następuje z upływem ostatniego dnia przewidzianego ustawą okresu posiadania. Zatem od dnia 27 maja 2000 r. powodowa Gmina nie jest już właścicielem będącego przedmiotem sporu gruntu o powierzchni 5 m ², a zatem jej roszczenia o jego wydanie jest bezzasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Ustalenia faktyczne w niniejszej sprawie Sąd poczynił na podstawie dokumentów oraz kopii dokumentów, co do prawdziwości i wiarygodności których Sąd nie powziął zastrzeżeń oraz na podstawie zeznań świadka A. S. i przesłuchania pozwanego, wobec których nie naprowadzono dowodów przeciwnych. Ustalenia co do zakresu władania przez pozwanego sporną działką Sad poczynił na podstawie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji P. I.. Opinia została sporządzona zgodnie z postanowieniem dowodowym, a strony nie wnosiły do niej zarzutów.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Przepis art. 98 § 1 k.p.c. stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na koszty te, zgodnie z treścią art. 98 § 3 k.p.c. złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego, którego wysokość ustalono na podstawie § 2 pkt 1 w zw. z § 7 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z (...)., poz. 265 ze zm.) na kwotę 90 oraz opłata skarbowa od złożonego dokumentu pełnomocnictwa procesowego w kwocie 17 złotych, łącznie zatem zasądzone od powódki na rzecz pozwanego koszty procesu to kwota 107 zł. Sąd przyznał pozwanemu odsetki od kwoty zasadzonej tytułem kosztów procesu, zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

O kosztach sądowych obejmującej kwotę 962,37 zł tytułem wyłożonego tymczasowo przez Skarb Państwa wynagrodzenia biegłego sądowego, Sąd orzekł na podstawie przepisu art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Przepis ten stanowi, że kkosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.

Koszt sporządzenia opinii przez biegłego geodetę w przedmiotowej sprawie opiewał na kwotę 1.962,37 zł, z czego kwota 1.000 zł została pokryta z uiszczonej przez powódkę zaliczki na poczet sporządzenia dowodu z opinii biegłego. Do uiszczenia pozostała zatem kwota 962,37 zł.

Mając powyższe na uwadze, Sąd w punkcie III wyroku nakazał pobrać od powódki Gminy M. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie kwotę 962,37 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.