Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2024 r.

Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie, w Wydziale III Cywilnym,

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SR Grzegorz Szacoń

Protokolant: Sekretarz sąd. Agnieszka Majewska

po rozpoznaniu w dniu 22 kwietnia 2024 r., w S.,

na rozprawie,

sprawy z powództwa Gminy M. S. - Zarządu (...),

przeciwko pozwanej B. A.,

o opróżnienie i wydanie lokalu mieszkalnego

I.  oddala powództwo;

II.  oddala wniosek powódki Gminy M. S. - Zarządu (...) o zasądzenie od pozwanej B. A. kosztów procesu;

III.  zasądza od powódki Gminy M. S. - Zarządu (...) na rzecz radcy prawnego K. K. kwotę 295,20 złotych (dwieście dziewięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia groszy), tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu, w tym kwotę 55,20 złotych (pięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia groszy), jako podatek VAT.

Sędzia SR Grzegorz Szacoń

Sygn. akt III C 295/22

UZASADNIENIE

Powódka - Gmina M. S. – Zarząd (...) pozwem datowanym na dzień 5 maja 2022 roku i złożonym w Sądzie dnia 11 maja 2022 roku, wniosła o nakazanie pozwanej B. A. opróżnienie i wydanie powódce lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w S., w stanie wolnym od rzeczy i osób. Ponadto powódka wniosła o zasądzenie od strony pozwanej na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów doręczenia korespondencji za pośrednictwem komornika i kosztów z tym związanych oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Powódka wskazała w uzasadnieniu, że jest właścicielem lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...). Umowa najmu przedmiotowego lokalu zawarta została w dniu 16.04.2007 r. z W. S. (1). Na podstawie łączącej strony umowy najmu najemca zobowiązany był do uiszczania na rzecz powódki miesięcznego czynszu w wysokości określonej w umowie oraz ponoszenia innych opłat związanych z używaniem nieruchomości. W. S. (2) zmarł w grudniu 2018 r. Po zgonie byłego najemcy w spornym lokalu zamieszkuje pozwana B. A.. Z pozwaną nigdy nie zawarto umowy najmu spornego lokalu. Pozwana nie należy również do kręgu osób wstępujących w stosunek najmu po zgonie byłego najemcy z mocy prawa. W związku z powyższym, strona pozwana zajmuje sporny lokalu nie posiadając do niego żadnego tytułu prawnego. Nadto pozwana w sposób rażący i uporczywy wykracza przeciwko porządkowi domowemu czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali w spornym budynku. W celu pozasądowego rozwiązania sporu, powód w dniu 19-04-2022 wezwał stronę pozwaną do dobrowolnego opróżnienia i wydania lokalu. Pomimo wezwania pozwana do dnia dzisiejszego zajmują sporny lokal bez tytułu prawnego, w związku z czym postępowanie mediacyjne uznać należy za niecelowe. Jednocześnie powódka wskazała, iż z uwagi na to, że pozwana wykracza w sposób rażący i uporczywy przeciwko porządkowi domowemu wnosi o ustalenie, że pozwanej nie przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego.

Pozwana – B. A. wniosła, działając poprzez pełnomocnika z urzędu, o oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o ustalenie dla niej prawa do lokalu socjalnego. Ponadto pozwana zgłosiła wniosek o zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwana wskazała, że jest zameldowana w lokalu od 1 lutego 2008 r. Mając powyższe na uwadze należy uznać, że pozwana mieszka w lokalu od 16 lat i stanowi on jej centrum życiowe. Przedstawiła, że była konkubiną najemcy lokalu W. S. (3) z którym mieszkała, aż do dnia jego śmierci. Wobec powyższego uznać należy, iż pozwana wstąpiła w prawo najmu lokalu jako osoba która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą na podstawie przepisu art. 691 par. 1 k.c.

Ponadto przedstawiła, że nie sposób przypisać pozwanej zachowania rażąco naruszającego porządek domowy. Za rażące wykroczenie przeciwko porządkowi domowemu można uznać zachowanie, które cechuje duże nasilenie zlej woli i szczególna szkodliwość ze względu na charakter naruszonych norm. Bez wątpienia nie sposób pozwanej przypisać złej woli w swoim działaniu. Zwrócić uwagę należy również na fakt, iż jeżeli w toku procesu dojdzie do zmiany zachowania lokatora lub jego domowników, polegającej na zaprzestaniu naruszeń zasad porządku domowego i przestrzeganiu zasad współżycia mieszkańców przez okres uzasadniający przekonanie o trwałym charakterze tej zmiany, może dojść do oddalenia powództwa jako bezzasadnego (K. Osajda (red. serii), B. Lackoroński (red. tomu), Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Komentarz. Wyd. 11, Warszawa 2023). W aktach widnieje jedynie pismo zarządcy z dnia 14 grudnia 2021 r. z prośbą o wezwanie pozwanej do zaprzestania naruszeń. Z uwagi na znaczny upływ czasu nie sposób przyjąć, że do jakichkolwiek naruszeń nadal dochodzi. Jednocześnie wskazać należy, iż pozwana jest osobą niepełnosprawną niezdolną do samodzielnej egzystencji. Zgodnie z przepisem art. 14 ust. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu wobec osoby niepełnosprawnej w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2021 r. poz. 573 i 1981) lub ubezwłasnowolnionego oraz osoby sprawującej nad nim opiekę i wspólnie z nim zamieszkałej. Wskazać należy, że żądanie opróżnienia lokalu przez pozwaną stanowi nadużycie prawa pociągające za sobą złamanie zasad współżycia społecznego i jako takie nie zasługuje na ochronę. Pozwana jest osobą chorą, emerytką. Z uwagi na sytuację życiową pozwanej nie ma ona możliwości zapewnienia sobie innego lokalu.

Sąd ustalił - opierając się na niżej wskazanych dowodach - następujący stan faktyczny:

Lokal mieszkalny położony w S. przy ul. (...) należy do mieszkaniowego zasobu Gminy M. S..

B. A. zameldowana jest we wskazanym mieszkaniu od dnia 1 lutego 2008 r. Stanowi on jej centrum życiowe. B. A. była konkubiną najemcy lokalu - W. S. (3), z którym mieszkała do dnia jego śmierci w 2012 r.

Dowód:



protokół zdawczo-odbiorczy – k. 12v-13;



umowa najmu – k. 10-12;



kartoteka konta – k. 7-8;



informacja o opłatach – 9;



zeznanie świadka M. G. – k. 101;



zeznanie pozwanej B. A. – k. 129.

B. A. przez pewien okres dokarmiała i zajmowała się gołębiami na strychu budynku. Sąsiedzi mieli o to do niej pretensje. W ostatnim czasie zaprzestała tego. Nie przyjmuje już też od nikogo chorych ptaków do opieki nad nimi i zlikwidowała przeznaczoną do tego klatkę.

Dowód:



umowa najmu – k. 10-12;



wezwania – k. 14 i 16;



zeznanie świadka P. K. – k. 100;



zeznanie świadka J. S. – k. 100-101;



zeznanie świadka M. G. – k. 101.



zeznanie pozwanej B. A. – k. 129.

Gmina M. S. odmówiła B. A. zawarcia umowy najmu lokalu uznając, że nie spełnia ona przesłanki wspólnego zamieszkiwania z poprzednim najemcą W. S. (3).

Dowód:



informacja o opłatach – 9;



wniosek o regulację stanu lokalu – k. 9v.

B. A. ma 63 lata. Prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, utrzymując się ze świadczenia emerytalnego w kwocie 1.138 złotych i dodatku uzupełniającego w kwocie 500 złotych.

Jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym. Musi codziennie przyjmować leki z uwagi na schizofrenię paranoidalną, na którą cierpi. Opiekuje się nią jej znajoma M. G., która ją odwiedza i telefonuje do niej, a także pomaga w zakupach i przygotowywaniu posiłków.

Dowód:



pismo (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności – k. 59;



zaświadczenie lekarskie – k. 71;



decyzja – k. 35 – 36;



dokumentacja medyczna – k. 107 – 115;



orzeczenie o niepełnosprawności – k. 60;



zeznanie świadka M. G. – k. 73;



zeznanie świadka M. G. – k. 101;



pismo ZUS – k. 62;



zaświadczenie o niepełnosprawności – k. 163.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się niezasadne.

Roszczenie Gminy mogło znajdować swoje oparcie w treści normy art. 222 § 1 k.c. Zgodnie ze wskazaną normą właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą (nieruchomością), ażeby rzecz została mu wydana, chyba, że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Pozwana B. A. zgłosiła skutecznie zarzut wstąpienia w stosunek najmu po poprzednim najemcy, z którym pozostawała we wspólnym pożyciu.

Zarzut istnienia stosunku prawnego lub prawa może być uwzględniony wtedy, gdy spełnione są łącznie dwie przesłanki merytoryczne: istnieje interes prawny oraz wykazana zostanie prawdziwość twierdzeń o tym, że dany stosunek prawny lub prawo rzeczywiście istnieje. Pierwsza z tych przesłanek warunkuje określony skutek tego zarzutu, decydując o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości twierdzeń zainteresowanego. Wykazanie zaś istnienia drugiej z tych przesłanek decyduje o kwestii zasadności takiego ustalenia. Ciężar dowodu w zakresie spełnienia powyższych przesłanek spoczywa, zgodnie z przepisem art. 6 k.c., na stronie która wywodzi skutki prawne.

Interes prawny istnieje wówczas, gdy zachodzi stan niepewności co do danego stosunku prawnego lub prawa, a wynik postępowania doprowadzi do usunięcia niejasności i wątpliwości w tym zakresie i zapewni ochronę prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości. O prawnym charakterze interesu - czyli o potrzebie wszczęcia określonego postępowania i uzyskania oznaczonej treści wyroku - decyduje obiektywnie istniejąca potrzeba ochrony sfery prawnej. Sferą tą dla pozwanej B. A. miało być prawo podmiotowe, jakie według niej wynika z art. 691 k.c., który stanowi, że w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. W dalszej części wskazanego przepisu ustawodawca wskazuje, że osoby wymienione w nim wstępują w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci. W razie braku takich osób stosunek najmu lokalu mieszkalnego wygasa.

Pozwana w sposób zasadny powołuje się na fakt „pożycia z najemcą”. Dokonuje wykładni wskazanego przepisu zgodnie z zamysłem ustawodawcy. Konkubent świadcząc pomoc i udzielając opieki partnerowi pozostaje z nim we wspólnym pożyciu. Ugruntowane, potoczne (wynikające z języka) i prawne rozumienie tego zwrotu dotyczy takich aspektów wspólnego bytowania i wzajemnych relacji, jakie charakteryzują małżonków lub osoby będące w związkach faktycznych.

Wskazać należy, także iż w przedmiotowej sprawie znajduje zastosowanie art. 5 k.c. Norma ta stanowi, że nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. W orzecznictwie wskazuje się, że klauzula generalna niedopuszczalności czynienia ze swego prawa użytku sprzecznego z zasadami współżycia społecznego ma na celu zapobieganie stosowaniu prawa w sposób prowadzący do skutków nieetycznych lub rozmijających się w sposób zasadniczy z celem danej regulacji prawnej. Jeśli więc uwzględnienie powództwa, zgodnego z literą prawa, powodowałoby skutki rażąco niesprawiedliwe i krzywdzące, nie dające się zaakceptować z punktu widzenia norm etycznych i wartości powszechnie uznawanych w społeczeństwie, art. 5 k.c. zezwala na jego oddalenie.

Zdaniem Sądu w niniejszej sprawie zaszły takie szczególne okoliczności. Istotą prawa cywilnego jest strzeżenie i utrwalanie praw podmiotowych, a zatem wszelkie rozstrzygnięcia prowadzące do redukcji, bądź unicestwienia tych praw mają charakter wyjątkowy. Pozwana jest jednak w wyjątkowej sytuacji, bowiem jest osobą chorą. Codziennie musi przyjmować leki i być pod nadzorem innej osoby, która jej o tym przypomina i świadczy jej pomoc i opiekę w codziennych sprawach. Pozwana zamieszkuje też w przedmiotowym lokalu kilkanaście lat. Czuje się w nim jak w stałym miejscu zamieszkania, co z pewnością ma kluczowe znaczenie dla jej choroby i cyklów leczenia. Jednocześnie pozwana zaprzestała zachowań uciążliwych w ocenie swoich sąsiadów, tj. dokarmiania ptaków i przyjmowania ich do opieki nad nimi (choć takie postępowanie same w sobie w żadnej mierze nie może być uznane za naganne). Ponadto lokal mieszkalny, który zajmuje nie jest zadłużony. Powyżej przytoczona analiza sytuacji pozwanej oraz pozostałe względy faktyczne i prawne prowadzą do oddalenia powództwa w całości, bowiem pozwana ma uprawnienie do nawiązania z nią umowy najmu.

O kosztach Sąd orzekł na zasadzie art. 98 par. 1 k.p.c. w zw. z art. 108 par. 1 k.p.c. Przepis art. 98 § 1 k.p.c. stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Wniosek powódki o zasądzenie kosztów procesu z uwagi na oddalenie powództwa nie podlega uwzględnieniu. Sąd przyznał koszty pomocy prawnej ustanowionemu dla pozwanej pełnomocnikowi z urzędu od powoda (z uwagi na wskazaną sytuację pozwanej nastąpiło to bezpośrednio na rzecz pełnomocnika) - zgodnie z treścią art. 98 § 3 k.p.c. Składa się na nie wynagrodzenie radcy prawnego, którego wysokość ustalono na podstawie § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 listopada 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804 ze zm.) na kwotę 240 złotych wraz z podatkiem VAT.

Wobec powyższego orzeczono, jak w formule sentencji przedmiotowego wyroku.

Sędzia SR Grzegorz Szacoń