Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia, 11 czerwca 2025 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie III Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sebastian Otto

Protokolant: stażysta Szymon Tobiasz

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2025r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. w W.

przeciwko J. D.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 3617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt III C 132/25

UZASADNIENIE

wyroku z 11 czerwca 2025 r.

Pozwem z 30 grudnia 2024 r. (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej J. D. kwoty 22.086,73 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 8 stycznia 2021 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu.

W uzasadnieniu powyższego żądania wskazano, że pozwana zwróciła się z wnioskiem do powoda o udzielenie Subwencji Finansowej w ramach programu Tarcza finansowa 1.0 dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, składając wymagane oświadczenia oraz dokumenty. Powód, po weryfikacji oświadczeń składanych przez pozwaną, podjął decyzję o zawarciu umowy subwencji oraz wypłacie subwencji w kwocie 52.563 zł. W związku z naruszeniem warunków programowych, powód wydał decyzję o wysokości zwrotu udzielonej subwencji w wysokości 39.422,25 zł.

24 stycznia 2025 r. został wydany nakaz zapłaty uwzględniający powództwo w całości (ówczesna sygnatura I Nc 78/25).

J. D. w sprzeciwie od nakazu zapłaty wniosła o zaskarżyła nakaz zapłaty w całości, wnosząc o oddalenie powództwa w całości wraz z zasądzeniem na jej rzecz kosztów procesu.

Pozwana zaprzeczyła wszelkim wyraźnie nieprzyznanym twierdzeniom powoda, wskazując przy tym, że powód nie wykazał roszczenia zarówno co do zasady jak i co do wysokości albowiem nie sposób wywnioskować, na jakiej podstawie powód domaga się zwrotu kwoty 22.086,73 zł. Biorąc pod uwagę fakt, że pozwana dokonała zwrotu subwencji w całej kwocie, którą (...) uznał za niepodlegającą umorzeniu, należy uznać, że brak jest podstaw do wytoczenia powództwa.

Strona powodowa w odpowiedzi na sprzeciw wskazała, że z (...) wynika, że pozwana rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej w dniu 8 czerwca 2020r., podczas gdy w umowie subwencji finansowej oświadczyła, że pozostaje przedsiębiorcą na dzień 31 grudnia 2019 r., podczas gdy pozwana nie prowadziła jeszcze działalności, w ramach której ubiegała się o wypłatę subwencji. Dokonane dotychczas przez pozwaną wpłaty zaliczone zostały na spłatę odsetek ustawowych za opóźnienie stosownie do art. 451 k.c. Zatem do zapłaty pozostała kwota dochodzona pozwem.

Ustalenia faktyczne.

J. D. prowadzi od 31 lipca 2007 r. Przedszkole Niepubliczne (...) w ramach swojej działalności gospodarczej. Działalność prowadzi w sposób nieprzerwany na podstawie wpisu do Rejestru Szkół i P. Oświatowych. Na potrzeby procedur związanych z udzielaniem subwencji w trakcie panującej pandemii C.-19, po konsultacji ze swoją księgową i doradcą klienta w Banku (...) S.A., złożyła również wniosek o wpis do (...).

Dowód:

- zeznania J. D. k. 82.

15 grudnia 2020 r. pomiędzy (...) S.A., reprezentowanym przez (...) S.A., działającym w charakterze pełnomocnika (...) oraz Przedszkolem Niepublicznym (...) J. D. (przedsiębiorcą).

Przedsiębiorca oświadczył, że na dzień 31 grudnia 2019 r. był małym lub średnim przedsiębiorcą oraz jego roczny obrót nie przekracza 50 mln EURO lub suma bilansowa nie przekracza 43 mln EURO, przy czym nie jest mikroprzedsiębiorcą lub nie jest beneficjentem programu rządowego Tarcza (...) Funduszu (...) dla Dużych Firm.

Przedsiębiorca oświadczył także, iż na dzień złożenia wniosku tj. 15 grudnia 2020 r. prowadzi działalność gospodarczą. Działalność na dzień złożenia wniosku sklasyfikowana była w klasie (...): 85.10.Z (placówki wychowania przedszkolnego).

Zgodnie z § 2 ust. 8 ww. umowy (...) podejmie decyzję o wypłacie subwencji finansowej w wysokości wnioskowanej, jeśli przedstawione przez przedsiębiorcę dane nie znajdą potwierdzenia w informacjach uzyskanych przez (...) z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Ministerstwa Finansów, a przedsiębiorca będzie spełniał warunki wypłaty subwencji finansowej określone w niniejszej umowie oraz oświadczenia złożone przez przedsiębiorcę lub osobę go reprezentującą w związku z zawarciem niniejszej umowy będą prawdziwe.

Dowód:

- umowa k. 22-31,

- zeznania J. D. k. 82.

Decyzją z 16 grudnia 2020 r. (...) S.A. poinformował J. D. o pozytywnej weryfikacji spełnienia przez przedsiębiorcę warunków otrzymania subwencji finansowej. W związku z tym podjęto decyzję o wypłacie subwencji finansowej w kwocie 52.563 zł, będącej całkowitą wnioskowaną przez przedsiębiorcę kwotą subwencji finansowej. Powyższa kwota została wypłacona na rachunek bankowy przedsiębiorcy.

Dowód:

- decyzja w sprawie subwencji finansowej k. 32,

- potwierdzenie wykonania przelewu k. 32 v.

17 stycznia 2022 r. została podjęta decyzja przez (...) w sprawie zwolnienia z obowiązku zwrotu subwencji finansowej. Wartość subwencji finansowej pozostającej do spłaty wyniosła 39.422,25 zł. Umorzono zatem subwencję finansową w 25%.

Dowód:

- decyzja z 17 stycznia 2022 r. k. 33.

Decyzją z 27 maja 2024 r. (...) S.A., po weryfikacji danych, stwierdzono naruszenie § 3 ust. 6 regulaminu, wskazując, że przedsiębiorca przedłożył (...) nierzetelne, nieprawdziwe pisemne oświadczenia, dotyczące faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej, przez co doszło do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (...), gdyż na dzień 31 grudnia 2019 r. przedsiębiorca prowadził jedynie działalność oświatową, a nie gospodarczą.

Dowód:

- decyzja z 27 maja 2024 r. k. 72v-73.

J. D. dokonała zwrotu subwencji w wysokości 39.422,25 zł w ratach.

Dowód:

- zestawienie operacji za okres 1.06.2021-12.02.2025 k. 52-53,

- zeznania J. D. k. 82.

Pismem z 22 listopada 2024 r. zakomunikowano, iż na dzień 22 listopada 2024r. zadłużenie wynosi 24.108,57 zł.

Dowód:

- pismo z 22 listopada 2024 r. k. 36v.

Rozważania.

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Stan faktyczny został ustalony w oparciu o dokumenty złożone przez strony, których prawdziwości nie kwestionowała żadna ze stron. Nie wzbudziła ona również wątpliwości ze strony sądu. Przy ustalaniu stanu faktycznego nie wzięto jednak pod uwagę treści regulaminu ubiegania się o udział w programie rządowym (k. 11-21), gdyż data jego wejścia w życie była późniejsza aniżeli data podpisania umowy o subwencję. Kluczowe znaczenie dla ustalenia poszczególnych faktów miały zeznania strony pozwanej, które były wiarygodne, a ich treść nie stoi w sprzeczności z przedłożoną przez strony dokumentacją.

W niniejszej sprawie powód domagał się zapłaty kwoty 22.086,73 zł tytułem zwrotu udzielonej i wypłaconej na mocy zawartej przez strony postępowania umowy subwencji, wskazując na obowiązek jej zwrotu na podstawie § 3 ust. 6 regulaminu. Podstawą wydania tej decyzji było stwierdzenie, iż pozwana złożyła nieprawdziwe pisemne oświadczenia, z którego wynikało, że na dzień 31 grudnia 2019 r. w momencie, gdy prowadziła jedynie działalność oświatową.

Pozwana dokonała zwrotu subwencji, uwzględniającej jej częściowe umorzenie, w kwocie 39.422,25 zł, podnosząc iż nie jest jasne, z czego wynika kwota dochodzona pozwem.

Spór koncentrował się wokół twierdzenia powódki, iż pozwana złożyła fałszywe oświadczenie. Sąd jednak stanął na stanowisku, że pozwana prowadziła działalność gospodarczą w rozumieniu art. 43 ¹ Kodeksu cywilnego, ponieważ działalność ta miała charakter zarobkowy, była prowadzona w sposób zorganizowany i ciągły. Brak wpisu do (...) nie oznacza automatycznie, że dana osoba nie jest przedsiębiorcą. W szczególności, że w przypadku pozwanej wpis do (...) nie był obligatoryjny. Istotne są faktyczne okoliczności prowadzenia działalności. Pozwana, składając wniosek o subwencję, oświadczyła, że na dzień 31 grudnia 2019 r. była przedsiębiorcą. Sąd uznał to oświadczenie za zgodne z prawdą, biorąc pod uwagę prowadzenie przedszkola od 2007 r., co wynika z zeznań pozwanej, a także potwierdzone jest wpisem w ogólnodostępnym rejestrze szkół i placówek oświatowych. Ponadto z zeznań pozwanej wynika, że przedstawiciel Banku, a zarazem przedstawiciel powódki, potwierdzał, iż wpis do rejestru szkół i placówek oświatowych będzie wystarczający, by udowodnić fakt pozostawania przedsiębiorcą na dzień 31 grudnia 2019 r. Co więcej, powódka wydała decyzję o przyznaniu subwencji, a jakiekolwiek zastrzeżenia nie miały wówczas miejsca.

Zgodnie z ugruntowaną zasadą rozkładu ciężaru dowodu, wyrażoną w art. 6 k.c., obowiązek wykazania określonych faktów spoczywa na tej stronie postępowania, która z tych faktów wywodzi skutki prawne. Jak jednolicie przyjmuje się w orzecznictwie, ciężar dowodu w rozumieniu ww. przepisu oznacza nie tylko konieczność przedstawienia dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ale także przyjęcie na siebie ryzyka procesowego w przypadku ich braku lub nieskuteczności. W konsekwencji, sąd jest zobowiązany do przyjęcia za prawdziwe tych faktów, które zostały udowodnione przez stronę obciążoną ciężarem dowodu, natomiast twierdzenia niepoparte odpowiednimi środkami dowodowymi winny zostać pominięte.

Ponadto, w świetle art. 232 k.p.c., to strony są odpowiedzialne za wskazywanie dowodów na poparcie swoich twierdzeń i żądań – sąd nie działa z urzędu, a jego rola ogranicza się do oceny materiału przedstawionego przez strony.

W niniejszym postępowaniu strona powodowa nie sprostała obowiązkowi wynikającemu z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c., albowiem nie zdołała wykazać, że przysługują jej wobec pozwanej roszczenia w wyższej wysokości, niż kwota dotychczas przez nią zwrócona, tj. 39.422,25 zł. Dowody zaoferowane przez powoda nie pozwalały na jednoznaczne i przekonujące stwierdzenie zasadności zgłaszanego roszczenia.

W szczególności powód, powołując się w odpowiedzi na sprzeciw od nakazu zapłaty na zastosowanie art. 451 k.c. w zakresie zaliczenia dokonanych przez pozwaną wpłat na poczet odsetek ustawowych za opóźnienie, ograniczył się jedynie do stwierdzenia, nie popierając przy tym tej tezy żadnym materiałem dowodowym. Wobec braku odpowiednich dokumentów, czy innych środków dowodowych, które mogłyby potwierdzić taki sposób rozliczenia zwrotu świadczenia przez pozwaną, twierdzenie to należało uznać za gołosłowne i nieudowodnione.

Tym samym, wobec niespełnienia przez powoda obowiązku dowodowego, w tym nieprzedłożenia regulaminu, którego data wejścia w życie byłaby adekwatna względem daty zawarcia umowy o subwencję, żądanie pozwu należało oddalić jako nieudowodnione.

Jednocześnie wskazać należy, że program (...) miał na celu przede wszystkim ochronę kluczowych interesów ekonomicznych Polski poprzez zapewnienie stabilności gospodarczej i wsparcie przedsiębiorstw. Skierowany był do firm, które stanowiły istotny filar krajowej gospodarki. Jego głównym zadaniem było zapobieżenie masowym bankructwom oraz redukcjom zatrudnienia spowodowanym poważnymi zakłóceniami gospodarczymi wywołanymi pandemią (...)19.

W ramach programu przewidziano różne formy i poziomy wsparcia dla przedsiębiorstw – mikro, małych, średnich i dużych – aby pomóc im utrzymać miejsca pracy w czasie kryzysu. Niewątpliwie placówki oświatowe były mocno obciążone tym kryzysem, zwłaszcza w momencie, gdy dzieci w ogóle nie mogły być wysyłane do przedszkoli. W związku z tym wytoczenie powództwa przez (...) Fundusz (...) w niniejszej sprawie stanowi nadużycie prawa podmiotowego w rozumieniu art. 5 k.c., albowiem pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w szczególności z zasadą lojalności, proporcjonalności i rzetelności w obrocie prawnym.

Zgodnie z art. 5 k.c., nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem lub zasadami współżycia społecznego. W przeciwnym wypadku działanie takie nie korzysta z ochrony prawnej. W niniejszej sprawie powód, będący instytucją publiczną powołaną do realizacji celów pomocowych, dochodzi zwrotu świadczenia, które zostało udzielone w ramach rządowego programu tarczowego mającego na celu ratowanie przedsiębiorstw w czasie bezprecedensowego kryzysu gospodarczego wywołanego pandemią (...)19.

Pozwana prowadząca placówkę oświatową, jako jednostka pełniąca funkcję istotną społecznie, została dotknięta skutkami pandemii w sposób szczególny, m.in. poprzez przymusowe zawieszenie działalności w związku z obostrzeniami epidemicznymi. Środki finansowe otrzymane z programu zostały przeznaczone na zapewnienie ciągłości funkcjonowania placówki oraz utrzymanie zatrudnienia, zgodnie z założeniami programu.

Dochodzenie przez powoda roszczenia zwrotnego w sytuacji, gdy nie wykazano, aby środki zostały wydatkowane niezgodnie z celem subwencji, należy ocenić jako sprzeczne z założeniami i duchem programu pomocowego, a w konsekwencji – jako nadużycie prawa podmiotowego. Przyjęcie takiego działania za uprawnione prowadziłoby do podważenia zaufania do państwa jako partnera udzielającego wsparcia w sytuacjach kryzysowych i czyniłoby iluzorycznym sens instytucji pomocy publicznej w warunkach nadzwyczajnych.

Z tych względów, powództwo należało oddalić również na podstawie art. 5 k.c., jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i społeczno-gospodarczym przeznaczeniem dochodzonego prawa.

W punkcie II wyroku Sąd rozstrzygnął o kosztach postępowania, mając na względzie ogólną zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. Zważywszy, iż powództwo zostało oddalone w całości, to na stronie powodowej spoczywa obowiązek zwrotu stronie pozwanej wszelkich poniesionych przez nią niezbędnych i celowych kosztów procesu. Na zasądzoną w tym zakresie kwotę składają się wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika – adwokata – ustalone w wysokości stawki minimalnej, tj. 3.600 zł, na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, a także kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa. Odsetki od zasądzonych kosztów zostały przyznane zgodnie z art. 98 § 1[1] k.p.c.