III C 116/21 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie z 2022-01-25
Sygnatura akt III C 116/21
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 25 stycznia 2022 r.
Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie, III Wydział Cywilny
w składzie:
Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Janik-Białek
Protokolant: stażysta Paulina Kłos
po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2022 r. w Szczecinie
na rozprawie
sprawy z powództwa L. N. (1)
przeciwko Kołu (...) w S.
o zapłatę
I. zasądza od pozwanego Koła (...) w S. na rzecz powoda L. N. (1) odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 6.802,56 zł (sześciu tysięcy ośmiuset dwóch złotych pięćdziesięciu sześciu groszy) od dnia 15 grudnia 2020 r. do dnia 17 lutego 2021 r.,
II. nie obciąża pozwanego Koła (...) w S. kosztami procesu należnymi stronie powodowej.
Sędzia Małgorzata Janik-Białek
UZASADNIENIE
wyroku z 25 stycznia 2022 r.
Pozwem z dnia 22 stycznia 2021 roku L. N. (1), reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, wniósł o zasądzenie od Koła (...) w S. kwoty 6.802,56 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 15 grudnia 2020 roku do dnia zapłaty i kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że na terenie działek nr (...) ob. S. prowadzi działalność rolną, a dzierżawcą obwodu łowieckiego jest pozwany. Na terenie tym doszło do szkody łowieckiej w uprawie kukurydzy, którą powód zgłosił pozwanemu. Protokół ostateczny dot. szkody został sporządzony 14 listopada 2020 roku, zatem pozwany pozostaje w opóźnieniu od 15 grudnia 2020 roku. Jako podstawę prawną żądania powód wskazał art. 46 ust. 1 pkt 1 ustawy prawo łowieckie. Pomimo ustalenia wartości szkody i wezwania do zapłaty pozwany nie uiścił należności na rzecz powoda.
W dniu 9 kwietnia 2021 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (ówczesna sygnatura akt III C 116/21).
Pozwany, reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, wniósł skuteczny sprzeciw od wydanego nakazu zapłaty i wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz odstąpienie od obciążenia pozwanego kosztami postępowania.
W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany wskazał, że w dniu 16 lutego 2021 r. dokonał płatności na rzecz powoda obejmującej całość roszczenia dochodzonego niniejszym pozwem. Brak dokonania zapłaty terminowej nastąpił wyłącznie w wyniku pandemii koronawirusa (...) 2, który to spowodował, że pozwany znalazł się w nadzwyczajnej sytuacji materialnej, która nie może być porównywana z jakimkolwiek innym okresem od początku istnienia tegoż koła łowieckiego. Głównym dochodem pozwanego są tzw. polowania dewizowe organizowane dla obcokrajowców, jednak w wyniku zamknięcia granic oraz zakazu organizacji polowań zbiorowych działalność ta została zawieszona. Brak polowań skutkował wzrostem populacji zwierzyny łownej, to zaś wpłynęło na wzrost ilości i wartości szkód łowieckich. Powód jest członkiem pozwanego Koła (...), powinien sobie zdawać sprawę z powyższych okoliczności, szczególnie, że był o informowany po wystosowaniu wezwania do zapłaty. Pozwany wskazał, iż nie dał podstaw do wytoczenia powództwa, gdyż zapewniał pozwanego o uznaniu roszczenia zarówno co do zasady, jak i co do wysokości oraz wskazywał, że brak zapłaty jest spowodowany wyłącznie ww. nadzwyczajną sytuacją. Ponadto pozwany dokonując polowań indywidualnych nie czynił tego w pobliżu swoich upraw, co mogłoby zmniejszyć szkodę, a w miejscach oddalonych.
Pismem z dnia 6 sierpnia 2021 roku powód cofnął pozew co do kwoty 6.802,56 złotych tytułem należności głównej podtrzymując żądanie odsetkowe do dnia zapłaty – 17 lutego 2021 r. oraz żądanie zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Powód zakwestionował sytuację materialną pozwanego podnosząc, że posiada on mienie, które pozwoliłoby na zaspokojenie roszczenia, zaś powoływanie się na sytuację epidemiologiczną jest jedynie taktyką procesową i wykorzystywaniem ogólnej sytuacji spowodowanej epidemią. Ponadto pozwany w ocenie powoda nie udowodnił zarzutów dot. swojej sytuacji materialnej. Pozwany nie proponował rozłożenia odszkodowania na raty i zagregował dopiero na wniesienie pozwu, dlatego brak jest podstaw do odstąpienia od obciążania pozwanego kosztami postępowania.
Postanowieniem z dnia 30 sierpnia 2021 r. Sąd umorzył postępowanie co do kwoty 6.802,56 zł.
W dalszym toku procesu stanowiska stron nie uległy zmianie.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
L. N. (1) na terenie działek nr (...) ob. S. prowadzi działalność rolną w postaci uprawy kukurydzy.
Działki te znajdują się na terenie obwodu łowieckiego, dzierżawionego przez Koło (...) w S..
Niesporne.
W dniu 10 listopada 2020 roku L. N. (1) zgłosił Kołu (...) w S. szkodę łowiecką w ww. uprawach.
W protokole szacowania ostatecznego szkody łowieckiej w uprawach rolnych nr 033/265/20/21 z dnia 14 listopada 2020 roku oszacowano szkodę w kukurydzy ustalając, że została ona wyrządzona przez dziki, jelenie, sarny. Obszar całej uprawy wynosił 4,70 ha, zaś obszar uprawy, która została uszkodzona – 4,70 ha, wyrażający się uszkodzeniem 26,38% uprawy, co dało 1,24 ha powierzchni zredukowanej. Ustalono, że rozmiar szkody to 132,75 dt, zaś cena rynkowa za 1 q plon to 57 złotych. Wysokość odszkodowania została zatem ustalona na kwotę 6.802,56 złotych.
W szacowaniu uczestniczyli: pełnomocnik L. N. (2) S. oraz pełnomocnik Koła (...) w S. i rzeczoznawca – P. M..
Niesporne, nadto dowód:
- protokół nr (...) – k. 10-11.
Pismem z dnia 26 listopada 2020 r. L. N. (1), reprezentowany przez pełnomocnika N. S., wezwał Koło (...) w S. do zapłaty kwoty 6.802,56 złotych wraz z odsetkami w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisma.
Pozwany nie uiścił żądanej kwoty w zakreślonym terminie. Zapłata tej kwoty nastąpiła 17 lutego 2021 r.
Niesporne, nadto dowód:
- wezwanie do zapłaty - k. 12;
- potwierdzenie przelewu – k. 24.
Koło (...) w S. posiada trzy główne źródła dochodów: największym są polowania komercyjne, drugim sprzedaż tusz upolowanych zwierząt, a trzecim działalność gospodarcza. W 2020 roku na skutek ograniczeń spowodowanych pandemią koronawirusa (...) 2 planowane polowania były odwoływane i dochody z polowań komercyjnych znacznie spadły. W konsekwencji wzrosła liczby szkód w uprawach rolnych. Równocześnie spadły ceny dziczyzny w skupach. Powyższe skutkowało nadzwyczajnymi problemami finansowymi K..
Sytuacja skomplikowała się pod koniec roku, w wyniku zachorowania i śmierci na koronawirusa sekretarza R. B., który od kilku lat zajmował się w K. szacowaniem szkód łowieckich. Dokumentacja związana ze szkodą z 10 listopada 2020 roku trafiła do zarządu Koła dopiero 19 grudnia 2020 r. Na początku 2021 roku na koronawirusa zachorował i zmarł skarbnik K..
Koło (...) w S. jest właścicielem dwóch nieruchomości rolnych oraz jednej przeznaczonej na cele budowlane. Niemożliwa była sprzedaż tych nieruchomości w okresie 2-3 miesięcy.
Za szkody łowieckie w 2020 roku K. w okresie od listopada do lutego wypłaciło łącznie 200.000 zł. W większości przypadków poszkodowani rozumieli sytuację K. i zawierali porozumienia co do wypłaty odszkodowań.
L. N. (1) jest członkiem Koło (...) w S. i zdawał sobie sprawę z jego sytuacji materialnej oraz śmierci członków zarządu.
Dowód:
- zeznania za stronę pozwaną J. W. - k. 54-56.
Sąd zważył, co następuje:
Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.
Niniejszym pozwem powód L. N. (1) domagał się od Koła (...) w S. kwoty 6.802,56 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 15 grudnia 2020 roku do dnia zapłaty i kosztami procesu.
Podstawę prawną roszczenia powoda stanowił przepis art. 46 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (Dz.U. z 2020 r. poz. 1683), dalej jako Ustawa, zgodnie z którym dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego jest obowiązany do wynagradzania szkód wyrządzonych w uprawach i płodach rolnych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny.
Stan faktyczny sprawy był niesporny co do istoty sprawy – wystąpienia szkody z 10 listopada 2020 roku, jej wysokości i odpowiedzialności pozwanego za tę szkodę. Pozwany uznał roszczenie tak co do zasady, jak i wysokości, dokonując zapłaty należności głównej w toku procesu w dniu 17 lutego 2021 roku. Uzupełniająco dla ustaleń faktycznych posłużyły zeznania J. W., które były dla sądu w całości przekonujące, jako spójne, logiczne, niekwestionowane przez powoda i przeciwko którym powód nie zaproponował żadnego kontr dowodu, poddającego w wątpliwość wiarygodność przesłuchanego za stronę pozwaną prezesa Koła (...).
Zgodnie z art. 213 § 2 k.p.c. Sąd jest związany uznaniem powództwa, chyba że uznanie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. Taka sytuacja nie miała miejsca w przedmiotowej sprawie, Sąd nie dopatrzył się negatywnych przesłanek, który uniemożliwiałby uznanie powództwa. Omawiane oświadczenie jest aktem dyspozycyjności materialnej pozwanego, który za zasadne uznaje zarówno roszczenie powoda, jak i przyznaje uzasadniające je przytoczone przez powoda okoliczności faktyczne, a w konsekwencji godzi się na wydanie wyroku uwzględniającego żądanie pozwu. Nie jest uznaniem powództwa uznanie żądania przy równoczesnym zaprzeczeniu okoliczności faktycznych, na których powód oparł swoje żądanie. Uznanie z chwilą jego dokonania przez pozwanego wywołuje określone skutki zarówno procesowe, jak i materialnoprawne. Uznanie powództwa to czynność procesowa zmierzająca do rezygnacji pozwanego z obrony i zgoda na wydanie wyroku uwzględniającego to żądanie (tak: wyrok SN z dnia 9 listopada 2011 roku, sygn. akt II CSK 70/11). Takie też znaczenie i przebieg miało uznanie powództwa dokonane przez pozwanego, a wyrażające się dokonaniem zapłaty - z zachowaniem swobody decyzji i wyrażenia swojej dyspozycji procesowej przez pozwanego.
W odpowiedzi na dokonaną zapłatę powód cofnął pozew co do kwoty 6.802,56 złotych tytułem należności głównej podtrzymując żądanie odsetkowe do dnia zapłaty – 17 lutego 2021 r. oraz żądanie zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
Na cofnięcie pozwu nie była wymagana zgoda pozwanego, albowiem powód cofnął pozew przed rozpoczęciem rozprawy. Jednocześnie Sąd badając dopuszczalność cofnięcia pozwu zgodnie z dyspozycją art. 203 § 4 k.p.c., nie dopatrzył się istnienia okoliczności, które wskazywałyby, że cofnięcie jest sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego, ani też aby zmierzało ono do obejścia przepisów prawa. Z momentem spełnienia świadczenia po wniesieniu pozwu roszczenie powoda wygasło, w związku czym, celem uniknięcie przegrania sprawy powód cofnął pozew w części, w jakiej świadczenie zostało spełnione. Żądanie podtrzymał w zakresie odsetek i kosztów postępowania. Tym samym uznać należało, iż powód skutecznie cofnął pozew w części.
Na skutek powyższego Sąd postanowieniem z 30 sierpnia 2012 r. na podstawie art. 355 k.p.c. umorzył postępowanie w części co do kwoty 6.802,56 złotych.
Zaznaczyć przy tym należy, że zgodnie z treścią przepisu art. 98 § 1 k.p.c. za przegrywającego sprawę uważany jest również pozwany, który płaci dochodzoną należność po wniesieniu pozwu, chociaż przed otrzymaniem jego odpisu (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 20 sierpnia 1979r., I CZ 92/79, Legalis 21613). Oświadczenie o cofnięciu pozwu w reakcji na sytuację, w której w toku postępowania doszło do zaspokojenia powoda, ma szczególny charakter i nie jest wyrazem rezygnacji z sądowej ochrony prawnej, a tym bardziej rezygnacji z roszczenia materialnego. Odzwierciedla ono natomiast przekonanie powoda, że wytoczenie powództwa doprowadziło do zamierzonego celu, a kontynuacja postępowania musiałaby prowadzić do jego oddalenia z uwagi na art. 316 § 1 k.p.c. (por wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2017 r., sygn. akt V CNP 12/17, Legalis 1715443).
Na podstawie całokształtu materiału dowodowego zebranego w sprawie Sąd doszedł do wniosku, iż roszczenie powoda odnośnie odsetek ustawowych za opóźnienie naliczanych od kwoty 6.802,56 złotych od dnia 15 grudnia 2020 roku do dnia zapłaty, tj. 17 lutego 2021 roku podlegało uwzględnieniu, albowiem pozwany pozostawał w opóźnieniu w zapłacie należności głównej.
Zgodnie z art. 46 c ust. 8 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie wypłaty odszkodowania dokonuje dzierżawca albo zarządca obwodu łowieckiego w terminie 30 dni od dnia sporządzenia protokołu z szacowania ostatecznego, od którego nie wniesiono odwołania. W niniejszej sprawie ostateczne oszacowanie miało miejsce w dniu 14 listopada 2020 roku, a zatem termin zapłaty przypadał na dzień 14 grudnia 2020 roku, zaś od dnia następnego, tj. 15 grudnia 2020 roku powód był uprawniony do naliczania pozwanemu odsetek ustawowych za opóźnienie. Roszczenie odsetkowe okazało się więc uzasadnione, albowiem pozwany w zakreślonym ustawowo terminie nie uiścił należności, niezależnie od tego jakie były przyczyny tego opóźnienia. Za opóźnienie dłużnik odpowiada niezależnie od jego przyczyny.
Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w punkcie I. wyroku.
Strony pozostawały również w sporze co do kwestii obciążenia pozwanego kosztami postępowania. Pozwany wniósł o rozstrzygnięcie o kosztach postępowania w oparciu o zasadę słuszności z art. 102 k.p.c.
Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Powołany przepis urzeczywistnia zasadę słuszności i stanowi wyłom w zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu, przewidzianej w przepisie art. 98 k.p.c. pozostawiając sądowi pewną swobodę w przyznawaniu zwrotu kosztów procesu. W art. 102 k.p.c. określone zostały przesłanki, których zaistnienie warunkuje możliwość obciążenia strony przegrywającej jedynie częścią kosztów albo nieobciążania jej w ogóle tymi kosztami. Obejmują one wystąpienie w sprawie wypadków szczególnie uzasadnionych, które powodują, że zasądzenie kosztów na rzecz wygrywającego przeciwnika w całości, a nawet w części, byłoby sprzeczne z powszechnym odczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego. Zalicza się do tych "wypadków" okoliczności związane z przebiegiem postępowania, charakter dochodzonego roszczenia, jego znaczenie dla strony, przedawnienie roszczenia, subiektywne przekonanie o zasadności roszczenia wsparte na obiektywnych podstawach, które jednak doznaje osłabienia w postępowaniu apelacyjnym. Do warunków leżących poza procesem należy sytuacja majątkowa i życiowa strony. Zwolnienie strony od kosztów sądowych nie stanowi samodzielnie o występowaniu szczególnie uzasadnionego wypadku, ale może być przyczynkiem do rozważenia, czy taki wypadek zachodzi. Zakwalifikowanie konkretnego przypadku jako ”szczególnie uzasadnionego” wymaga rozważenia całokształtu okoliczności sprawy łączących się z charakterem żądania poddanego pod osąd, przy uwzględnieniu zasad współżycia społecznego. Do kręgu okoliczności branych przez sąd po uwagę należą zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony. Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1976 r., IV PZ 61/76, Legalis 19667, z 19 września 2013 r., sygn. akt I CZ 183/12, Legalis 924560).
W ocenie Sądu w sprawie zachodził szczególnie uzasadniony przypadek uzasadniający nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania. Sąd doszedł bowiem do przekonania, że pozwany nie dał powodowi podstaw do wytoczenia powództwa, dokonał szybkiej zapłaty, a jego opóźnienie jest wynikiem obiektywnych, trudnych okoliczności spowodowanych natężeniem nadzwyczajnych wydarzeń, które uniemożliwiły mu zapłatę w terminie, co nie zmienia, jak wskazano, odpowiedzialności za opóźnienie w postaci zapłaty odsetek ustawowych, ale uzasadnia nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania. Jak wynika z zeznań J. W. powód zdawał sobie sprawę z trudnej sytuacji finansowej i kadrowej pozwanego. Termin do zapłaty upłynął 15 grudnia 2020 r., z uwagi na chorobę i śmierć osoby posiadającej dokumentację związaną ze szkodą dopiero 19 grudnia 2020 r. trafiła ona do zarządu pozwanego. Powód wystosował powództwo już 22 stycznia 2022 r. nie znajdując zrozumienia dla trudnej sytuacji po stronie pozwanego. Zgodzić należy się, że skoro powód utrzymuje się z działalności rolnej, to jakikolwiek ubytek w jego uprawach prowadzi do utraty części środków utrzymania, pozwany jednak zapłaty odszkodowania mu nie odmówił, nie zwodził go obietnicami, a jedynie obiektywnie nie miał możliwości dokonania terminowej zapłaty. Od upływu terminu zapłaty do wniesienia pozwu upłynął zaledwie miesiąc, co nie jest, w świetle doświadczenia zawodowego sądu, opóźnieniem znacznym. Sąd znajduje również zrozumienie dla sytuacji materialnej pozwanego, który przekonująco wykazał utratę głównego źródła dochodów. Nieuzasadniony jest zaś w ocenie Sądu zarzut powoda, że pozwany mógł dokonać wyprzedaży swojego majątku. Sprzedaż nieruchomości celem pokrycia stosunkowo niewielkiej szkody – niecałych 7 tysięcy złotych byłoby działaniem nieracjonalnym, trudnym do pogodzenia z racjonalnym gospodarowaniem mieniem. Nadto, jak wynika z zeznań J. W., sprzedaż nieruchomości w tak krótkim czasie nie byłaby możliwa.
Wszystkie powyższe okoliczności doprowadziły Sąd uznania, że pozew w niniejszej sprawie został złożony przedwcześnie, a powód uzyskałby zaspokojenie swojego roszczenia bez konieczności inicjowania postępowania sądowego. Wobec powyższego zasadne było odstąpienie od obciążania strony pozwanej kosztami procesu.
Tak argumentując orzeczono jak w sentencji.
SSR Małgorzata Janik-Białek
Podmiot udostępniający informację: Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie
Osoba, która wytworzyła informację: Sędzia Małgorzata Janik-Białek
Data wytworzenia informacji: