Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 stycznia 2021 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Rafał Reszka
Protokolant:	Aleksandra Kałuzińska

po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2021 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa L. K.

przeciwko (...) Związek (...) w W. – Okręgowemu Zarządowi w S.

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego.

I.  oddala powództwo

II.  odstępuje od obciążania powoda kosztami procesu poniesionymi przez stronę pozwaną;

III.  przyznaje adw. M. M. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie kwotę 102 (sto dwa) złote 09 (dziewięć) groszy (w tym kwotę 19,09 zł podatku VAT) tytułem wynagrodzenia za udzieloną powodowi i nieopłaconą pomoc prawną z urzędu.

Sędzia Rafał Reszka

Sygn. akt I C 808/19

UZASADNIENIE

W dniu 10 maja 2019 roku, po sprecyzowaniu pismem z dnia 8 lipca 2019 roku, L. K. wniósł ostatecznie pozew o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci ugody sądowej zawartej przed Sądem Rejonowym (...)w S. I Wydziałem Cywilnym w dniu 7 kwietnia 2017 roku w sprawie o sygn. akt (...) w zakresie jej punktu 1 lit. a, zaopatrzonej w klauzulę wykonalności z dnia 6 września 2018 roku; o pozbawienie wykonalności klauzuli wykonawczej w całości; nadanie klauzuli wykonalności na punkt 2 ugody sądowej z dnia 7 kwietnia 2017 roku zawartej z (...) Związkiem (...) przed Sądem Rejonowym (...) w S. I Wydziałem Cywilnym w sprawie o sygn. akt (...), tj. uczynienie wykonalnym zrealizowanie zobowiązania pozwanego z powodem, w ramach którego (...) Związek (...) zobowiązał się do zawarcia umowy dzierżawy działki z osobą wskazaną przez powoda.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, iż zaprzecza treści ww. ugody sądowej z dnia 7 kwietnia 2017 roku, albowiem w momencie jej podpisywania nie był zdolny do należytego zrozumienia jej treści z powodu zaburzeń natury psychicznej. Powód przeczył treści ugody w zakresie, w jakim winien z niej wynikać warunek, iż opróżni on działkę dopiero po zawarciu przez (...) Związek (...) umowy dzierżawy działki ze wskazaną przez niego osobą. Wskazał, iż powołuje się na przesłankę z art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. Powód zaprzeczył zdarzeniu, na którym oparto wydanie klauzuli wykonalności, albowiem nie zaistniał po jego stronie obowiązek stwierdzony tytułem egzekucyjnym. Strony umawiały się bowiem na opróżnienie działki przez powoda pod warunkiem zawieszającym. Jakkolwiek treść tego warunku nie została dosadnie określona w ugodzie sądowej podpisanej przez powoda. Tym samym z uwagi na brak ziszczenia się warunku nie nastąpiło zdarzenie, które by implikowało zaistnienie po stronie powoda obowiązku do opróżnienia działki. Nadto powód wskazał, iż zachodzi również druga przesłanka z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., albowiem po powstaniu tytułu egzekucyjnego, na skutek niewywiązywania się przez (...) Związek (...) ze zobowiązania z punktu 2 ugody, powód nie ma warunków do tego, aby opróżnić działkę nr (...). Gdyby pozwany zawarł umowę dzierżawy z osobą wskazaną przez powoda już w 2017 roku, to niewątpliwie spowodowałoby to wywiązanie się przez tę osobę z obietnicy pomocy, czym też powód już aktualnie miałby możliwość wywiązania się z obowiązku opróżnienia działki. Zachodzi zatem niemożliwość świadczenia przez powoda, która powstała na skutek okoliczności, za które powód nie odpowiada. Winę za ten stan rzeczy ponosi (...) Związek (...).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu pisma pozwany zaprzeczył twierdzeniom powoda. Wskazał, iż treść ugody jest jednoznaczna i na żadnym etapie postępowania sprawy o sygn. akt (...) powód ani pozwany nie uzależniali obowiązku wydania działki od uprzedniego zawarcia umowy dzierżawy z inną osobą. Powód rozumiał treść ugody, nie kwestionował jej i sam negocjował jej warunki. Nadto, był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, który w trakcie postępowania wyjaśniał powodowi warunki ugody. Intencją stron nie było natomiast uzależnienie wydania działki od uprzedniego zawarcia umowy dzierżawy działkowej z inną osobą – gdy taka osoba się znajdzie, nie było to warunkiem wydania działki. Byłoby to irracjonalne biorąc pod uwagę stan działki, która na chwilę obecną stanowi wysypisko śmieci. Trudno bowiem byłoby znaleźć osobę chętną na dzierżawę tej działki, tym bardziej z powodem na niej zamieszkującym i nie wydającym jej od 2011 roku. Tak skonstruowana ugoda praktycznie uniemożliwiłaby skuteczne wyegzekwowanie obowiązku wydania działki, która w całości zasypana jest śmieciami na wysokość 2 metrów. W związku z tym, zdaniem pozwanego absurdalne jest twierdzenie, aby strony w ugodzie uzależniały obowiązek wydania działki od jakiegokolwiek warunku, a tym bardziej od zawarcia uprzednio umowy dzierżawy działkowej z innym podmiotem.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód L. K. pozostaje w konflikcie z (...) Związkiem (...) w W. Okręgowym Zarządem w S. co do działki nr (...) zlokalizowanej na terenie (...) im. (...) w S..

Powód nie wywiązywał się należycie z opłat na rzecz pozwanego tytułem opłat ogrodowych, mediów, czy też bezumownego korzystania z ww. działki. Nadto, naruszał statut (...) Związku (...).

W tej sytuacji (...) Związek (...) wystąpił z pozwem przeciwko L. K. do Sądu Rejonowego (...) w S. I Wydziału Cywilnego o wydanie działki. Sprawa otrzymała sygn. akt (...)

Na rozprawie w dniu 7 kwietnia 2017 roku strony doszły do porozumienia i zawarły ugodę.

Zgodnie z treścią przedmiotowej ugody w punkcie 1 pozwany L. K. zobowiązał się do wydania ww. działki w stanie wolnym od osób i rzeczy w terminie do dnia 30 kwietnia 2018 roku oraz do uporządkowania działki w terminie do dnia 10 maja 2017 roku, zaś niewykonanie tego obowiązku będzie uprawniało (...) Związek (...) do dokonania tych czynności na koszt pozwanego.

W punkcie 2 ugody (...) Związek (...) zobowiązał się do zawarcia umowy dzierżawy ww. działki z osobą wskazaną przez pozwanego L. K. spełniającą warunki określone w statucie bądź inną osobą zainteresowaną zawarciem umowy dzierżawy działki, spełniającą ww. warunki, z którą pozwany L. K. uzgodnił warunki zapłaty za nasadzenia i urządzenia znajdujące się na działce, stanowiące własność L. K..

W punkcie 3 ugody (...) Związek (...) zrzekł się wobec L. K. roszczeń o zapłatę opłat ogrodowych i mediów oraz z tytułu odszkodowania wynikającego z bezumownego korzystania L. K. z działki za okres do dnia 30 kwietnia 2018 roku.

W dniu 6 września 2018 roku na przedmiotową ugodę została nadana klauzula wykonalności w zakresie punktu 1a.

Dowód:

- wypis z protokołu rozprawy z dnia 7 kwietnia 2017 roku wraz z klauzulą wykonalności z dnia 6 września 2018 roku, k. 47-48;

- dokumenty zgromadzone w aktach sprawy o sygn. (...);

W toku ww. sprawy sądowej L. K. był reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika z urzędu, który tłumaczył mu przebieg rozprawy i negocjacje ugodowe. Na rozprawach powód deklarował chęć opuszczenia działki do konkretnego terminu, negocjował ten termin w ugodzie. Wskazywał, iż bardzo mu zależy na uporządkowaniu działki i jej sprzedaniu. Strony porozumiały się co do terminu, odpowiednio długiego dla powoda, aby ten miał czas i możliwość wysprzątania działki i znalezienia kupca. Rozprawa z dnia 24 marca 2017 roku została odroczona do dnia 7 kwietnia 2017 roku również na wniosek pełnomocnika pozwanego, celem wytłumaczenia L. K. skutków proponowanej przez (...) Związek (...) ugody. Na rozprawie w dniu 7 kwietnia 2017 roku obie strony oświadczyły wolę ugodowego rozwiązania sporu.

Ugoda nie uzależniała opróżnienia działki przez powoda dopiero po zawarciu przez (...) Związek (...) umowy dzierżawy działki z osobą wskazaną przez L. K.. Taki warunek nie był przedmiotem pertraktacji.

Dowód:

- zeznania świadka C. P., k. 161-162;

- dokumenty zgromadzone w aktach sprawy o sygn. (...);

(...) Związek (...) wystąpił do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym (...) A. K. z wnioskiem o wszczęcie egzekucji w zakresie wydania ww. działki. Postępowanie egzekucyjne prowadzone pod sygn. (...) zostało wstrzymane z uwagi na brak pomieszczenia tymczasowego, do którego można by wyeksmitować L. K., który mieszkał na ww. działce nr (...).

Dowód:

- zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z dnia 2 października 2018 roku, k. 49-50;

- wezwanie do wskazania tymczasowego pomieszczenia z dnia 22 maja 2019 roku, k. 51;

Powód jest osobą ubogą i schorowaną. Utrzymuje się ze świadczeń z (...). Z uwagi na brak innego lokalu bądź pomieszczenia, pomieszkuje na działce nr (...). W utrzymaniu pomaga mu znajomy M. K., który deklaruje chęć wstąpienia w miejsce powoda w umowę dzierżawy ww. działki. Pozwany od czasu do czasu podejmuje różnego rodzaju prace dorywcze. Załatwienie formalności M. K. zostawił L. K., który do chwili obecnej nie złożył jednak odpowiednich wniosków do zarządu pozwanego. M. K. pomaga powodowi również w zakresie uzyskania swojego lokum na zasadzie użyczenia swojej działki rolnej pod K. i postawienia na niej małego domku.

Dowód:

- dokumenty, k. 52-81, 154;

- zeznania świadka M. K., k. 160-161;

- zeznania świadka C. P., k. 161-162;

Działka nr (...) nie jest dobrze zagospodarowana. Jest zaniedbana i nie nadaje się do zamieszkiwania. Powód ma problem ze zbieractwem, na całej działce znajdują się śmieci.

Dowód:

- fotografie, k. 155, 157, 158.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się niezasadne i podlegało oddaleniu w całości.

Powód oparł swoje roszczenie na zasadzie powództwa przeciwegzekucyjnego.

W tym miejscu wskazać należy, iż zgodnie z art. 840 § 1 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli:

1) przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;

2) po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne, a także na zarzucie potrącenia.

Na podstawie całokształtu materiału dowodowego zebranego w niniejszej sprawie Sąd uznał, iż powód nie zdołał wykazać swojego roszczenia, opartego na ww. podstawach prawnych.

Na podstawie zaoferowanych przez powoda dowodów nie sposób uznać, aby w momencie podpisywania przez niego ugody sądowej z dnia 7 kwietna 2017 roku był niezdolny do należytego rozumienia jej treści z powodu zaburzeń psychicznych. Fakt samego chorowania pozwanego na schorzenia natury psychicznej nie powoduje jednocześnie uznania, iż nie miał on możliwości rozeznania swojego postępowania w momencie podpisywania ugody. Tym bardziej, że jak wykazało niniejsze postępowanie w trakcie sprawy o sygn. (...) L. K. był reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, który wniósł nawet o odroczenie rozprawy celem wyjaśnienia L. K. skutków ugody o treści zaproponowanej przez (...) Związek (...). Sąd uwzględnił ten wniosek i odroczył termin na dzień 7 kwietnia 2017 roku, na którym doszło do zawarcia ugody. Z protokołów rozpraw nie wynika, aby w momencie zawierania ugody powód nie rozumiał czegokolwiek albo na cokolwiek się nie zgadzał. Wręcz przeciwnie, był wdzięczny (...) Związkowi (...) za propozycję ugody, deklarował chęć posprzątania i opuszczenia działki, a następnie jej sprzedaży. Chciał zacząć życie na nowo. W tym celu (...) Związek (...) zgodził się na dłuższy termin do wydania działki, tak aby umożliwić powodowi wywiązanie się z jego zobowiązań. Co więcej, zrezygnował z dochodzenia roszczeń m.in. z tytułu opłat ogrodowych byleby tylko ułatwić powodowi sytuację. Z zeznań świadka C. P. wynika, iż L. K. rozumiał skutki podejmowanej przez siebie czynności prawnej, aktywnie uczestniczył w ustalaniu warunków ugody, świadomie odnosił się do żądań strony przeciwnej. Nad prawidłowością postępowania w sprawie czuwał nie tylko Sąd, ale również zawodowi pełnomocnicy obu stron.

Z protokołów rozpraw ani z treści samej ugody nie wynikał przy tym warunek, iż powód miał opróżnić działkę dopiero po zawarciu przez (...) Związek (...) umowy dzierżawy działki ze wskazaną przez niego osobą. Pozwany w niniejszej sprawie zaprzeczył takiej wersji zdarzeń, co zostało potwierdzone przez C. P.. Powód nie wykazał zatem, aby ugoda została zawarta pod jakimkolwiek warunkiem, w tym zawieszającym. W polu widzenia zachować wypada, że ugoda zawarta przez pozwanego napisana została w sposób jasny, przejrzysty i zrozumiały dla każdego przeciętnie rozeznanego człowieka. Jej treść w żadnym punkcie nie budzi wątpliwości interpretacyjnych.

Oceniając zasadność wytoczonego powództwo nie sposób było nie zauważyć, że (...) Związek (...) nie otrzymał od powoda odpowiedniej dokumentacji dotyczącej przejęcia przez M. K. czy inną osobą umowy dzierżawy i sprzedaży nasadzeń i urządzeń znajdujących się na działce. Takie dokumenty, mimo deklaracji powoda, nie zostały przez niego złożone, lub też powód nie wykazał, że je złożył. Stąd też pozwany nie miał jak wywiązać się ze swojego zobowiązania określonego w punkcie 2 ugody. Co więcej zwrócić należało również uwagę na deklaracje powoda i świadka M. K. składane na rozprawie w dniu 16 września 2020r., kiedy to w ramach nakłaniania stron przez Sąd od zawarcia ugody sądowej, powód deklarował dopełnienie wszelkich formalności niezbędnych do realizacji zgodnych zamiarów stron wyrażonych w kontestowanej ugodzie z dnia 7 kwietnia 2017r. Pomimo odroczenia rozprawy aż do dnia 13 stycznia 2021r. powód nie podjął żadnych działań zmierzających do realizacji złożonych zapewnień. Postawa powoda w tym zakresie najdobitniej wskazała na jego rzeczywiste intencje związane z wytoczonym powództwem, a zmierzające li tylko i wyłącznie do uchylenia się od skutków prawnych zobowiązania do wydania bezprawnie zajmowanego ogródka działkowego. O pozorności działań powoda i świadka w zakresie przeniesienia praw do zabudowań i nasadzeń na działce świadczy również nieadekwatność ceny, jaką powód rzekomo miał uzyskać od świadka od stanu działki. Jeśli się bowiem zważy na stan ogródka działkowego zajmowanego przez powoda, a w tym stan zabudowań (zob. dokumentacja fotograficzna z k. 155, 157 i 158), to nie trzeba wiedzy specjalnej aby skonstatować, że cena 40.000 – 50.000 zł jest ceną nierealną, a wskazywaną li tylko i wyłącznie dla potrzeb ewentualnych rozliczeń ze stroną pozwaną.

W tym miejscu dodatkowo wskazać należy, iż powód L. K. nie stawił się na rozprawie w dniu 13 stycznia 2021 roku i nie usprawiedliwił swojego niestawiennictwa, pomimo wezwania. Stąd też Sąd nie miał możliwości jego przesłuchania na wnioskowane przez jego pełnomocnika okoliczności. Sąd uznał przy tym, iż niezasadne w takiej sytuacji byłoby odroczenie rozprawy - jak chciał tego pełnomocnik powoda - gdyż zmierzałoby to jedynie do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania. W związku z tym powód nie wykazał, ani nawet nie uprawdopodobnił okoliczności faktycznych, z których wywodził korzystne dla siebie skutki prawne.

Nadto, podkreślenia wymaga, iż Sąd orzekający nie uwzględnił również wniosku strony powodowej o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego psychiatry na okoliczność rozeznania powoda w momencie zawierania ugody. Abstrahując od faktu, że powód nie stawił się aby złożyć zeznania na tę okoliczność, w polu widzenia zachować należało wydźwięk całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. W pierwszym rzędzie raz jeszcze przypomnieć trzeba, że L. K. w trakcie zawierania ugody był reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, który tłumaczył mu postępowanie i skutki propozycji ugodowej od (...) Związku (...). Pozwany brał czynny udział w rozprawach i negocjacjach. Dobre rozeznanie L. K. podczas rozprawy potwierdziła również świadek C. P.. Dodatkowo uwypuklić wypada wydźwięk zeznań świadka M. K., który również w tamtym czasie pozostawał w stałym kontakcie z L. K.. Opisał on w sposób stosunkowy szczegółowy zachowanie się powoda, jego sytuację, sposób postępowania. Z zeznań tych wynika, że powód cechował się samodzielnością i zaradnością w podejmowaniu czynności życia codziennego. Dość tylko wskazać, że świadek tej wskazał, że to powód miał zająć się wszelkimi formalnościami związanymi z przepisaniem działki na niego, negocjował cenę przejęcia.

Nie sposób w tym względzie było nie dostrzec postawy powoda prezentowanej wtoku niniejszego postępowania, a w tym okoliczności sporządzenia przez niego pozwu i jego treści, sposobu formułowania i wyrażania myśli, również w trakcie wypowiedzi w toku rozprawy. Powód zdaje się być osobą logiczną, świadomą zdolną do udziału w czynnościach procesowych, rozumie kierowane do niego wypowiedzi i pytania. Te wszystkie okoliczności – zdaniem Sądu Rejonowego – jednoznacznie wskazują, że powód podpisując kwestionowaną ugodę działał w stanie dostatecznego rozeznania co do skutków przedsiębranych czynności. Zgłoszone w niniejszym postępowaniu zarzuty i wnioski dowodowe zmierzające do wykazania odmiennego stanu rzeczy zostały – zdaniem Sądu – zgłoszone jedynie dla zwłoki, a dodatkowo spowodowałyby znaczny wzrost kosztów niniejszego postępowania. Całokształt postępowania powoda w tym zakresie zdaje się sugerować, że zamierza on jedynie do odwleczenia w czasie wydania zajmowanego ogródka działkowego; nie podejmuje żadnych działań zmierzających do realizacji postawień ugody, z którymi sam wiąże warunek wydania ogródka działkowego.

Podobnie oceniać należało wniosek pełnomocnika powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rzeczoznawstwa majątkowego celem ustalenia wartości zabudowań i nasadzeń na zajmowanej przez powoda działce – dla potrzeb ustalenia wartości przedmiotu sporu. Sąd orzekający podzielił przy tym sposób ustalenia wartości przedmiotu sporu zaproponowany przez stronę pozwaną, albowiem znajdował on oparcie w przepisach postępowania cywilnego. Skoro bowiem powód dochodził pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego dot. wydania działki, to wartość przedmiotu sporu winna zostać ustalona analogicznie jak to się ma w sprawach o wydanie. Stąd też zastosowanie znalazł przepis art. 23 ² k.p.c., a wartość przedmiotu sporu odpowiadała trzymiesięcznemu czynszowi dzierżawnemu działki, co w realiach niniejszej sprawy wrażało się kwotą 83 zł.

Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności Sąd oddalił powództwo w całości, o czym orzekł w punkcie I sentencji wyroku.

W niniejszej sprawie Sąd postanowił całkowicie odstąpić od obciążenia powoda kosztami procesu na podstawie zasady słuszności z art.102 k.p.c. Sąd nade wszystko uznał, iż sytuacja zarówno ekonomiczna, zdrowotna, mieszkaniowa jak i osobista L. K. przemawia za odstąpieniem od obciążania go kosztami procesu. Podkreślić należy, iż L. K. jest osobą starszą i schorowaną, co stanowiło również podstawę do ustanowienia dla niego pełnomocnika z urzędu i zwolnienia z kosztów sądowych. Wskazane okoliczności w połączeniu z trudną sytuacją ekonomiczną powoda wyczerpują natomiast znamiona wypadku szczególnie uzasadnionego.

W punkcie III wyroku Sąd przyznał od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie na rzecz adw. M. M. kwotę 102,09 złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Na przedmiotową kwotę składa się wynagrodzenie pełnomocnika w stawce minimalnej w kwocie 60 zł, powiększonej do kwoty 83 zł na zasadzie § 4 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3.10.2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, z uwzględnieniem ograniczenia wynikającego § 4 ust. 1 Rozporządzenia, a następnie powiększone o stawkę podatku od towarów i usług, która na dzień orzekania wynosi 23 %.

Sędzia Rafał Reszka

Szczecin, dnia 25 stycznia 2021 roku

Sędzia Rafał Reszka