Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

G., dnia 9 kwietnia 2025 r.

Sąd Rejonowy w Goleniowie I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Aneta Iglewska-Wilczyńska

Protokolant: Inez Wilk

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2025 r. w Goleniowie

na rozprawie sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w G.

przeciwko M. M.

roszczenia z umowy sprzedaży

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda (...) S.A. z siedzibą w G. na rzecz pozwanej M. M. kwotę 917 zł (dziewięćset siedemnaście) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

III.  nakazuje pobrać od powoda (...) S.A. z siedzibą w G. na rzecz Skarbu Państwa Sąd Rejonowy w Goleniowie kwotę 2.250 zł (dwóch tysięcy dwustu pięćdziesięciu złotych)

Sygnatura akt I C 306/22

UZASADNIENIE

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G., wniosła o zasądzenie od pozwanej M. M. kwoty 4.653,94 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 17.04.2019 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (pozew k. 2-7)

Jako podstawę faktyczną powództwa wskazała okoliczność, że pozwana pobierała energię elektryczną nielegalnie, tj., bez zawarcia umowy sprzedaży energii elektrycznej i świadczenia usług dystrybucji energii.

Pozwana uznała zasadność roszczenia w zakresie rzeczywiście pobranej energii i zapłaciła kwotę 930,79 z tytułu należności i 185,37 zł tytułem odsetek. Pozwana kwestionowała przebieg i ustalenia kontroli i wyliczenia. Kwestionowała zasadność obciążania jej odpowiedzialnością z art. 57 ust. 1 pkt 1 podnosząc, że miała zawartą umowę dostarczania i sprzedaży energii elektrycznej, nie otrzymała wypowiedzenia, a nawet gdyby je otrzymała z powodu choroby psychicznej nie była w stanie go zrozumieć, a powódka sama nie zadbała o to by odłączyć prąd (w pozwie twierdzi że demontaż urządzenia pomiarowego miał nastąpić 20.11.2018, a pozwana, że dopiero 07.11.2019). podniosła sprzeczność roszczenia z zasadami współżycia społecznego. (k. 57-60)

Pismem z dnia 13.06.22 r. powódka zmodyfikowała żądanie (k. 69). W konsekwencji postanowieniem z 03.10.2022 r. sąd częściowo umorzył postępowanie, co do kwoty 930,79 zł wraz z odsetkami (k. 91).

Sąd Rejonowy ustalił następując stan faktyczny:

M. M. miała zawartą umowę o nr (...), z 06.06.2014 r. kompleksową z (...) SA na dostarczanie energii elektrycznej.

Niesporne.

03.10.2018 r. (...) SA wydala oświadczenie o odstąpieniu od umowy kompleksowej/sprzedaży o nr (...), z 06.06.2014 r. w związku z nieuregulowaniem należności. Pismo nie zostało doręczone pozwanej.

Dowód: oświadczenia k. 15.

M. M. cierpi na schizofrenię paranoidalną. W okresie od listopada 2018 r. do marca 2019 r. miało miejsce zaostrzenie jej stanu chorobowego, mieszkała wtedy sama.

Dowód: zaświadczenie k. 63.

- karta pacjenta k. 101-103;

Powódka w dniu 7 marca 2019 r. pracownicy powoda przeprowadzili kontrolę w nieruchomości położonej w miejscowości K. (...), (...)-(...) G., w wyniku której ustalili prawidłowy stan opomiarowania na układzie pomiarowym oraz brak zawartej umowy kompleksowej na dostawę energii elektrycznej „umowa zamknięta fikcyjnie, odbiorca w szpitalu”. Układ pomiarowy został zdjęty. Kontrola odbyła się w obecności brata pozwanej.

bezsporne, nadto dowód: protokół kontroli nr (...) z dnia 7 marca 2019 r. - k. 18-21; załącznik protokół demontażu licznika k. 16, upoważnienie k. 17;

Pozwana nie miała świadomości tego, że umowa o dostarczanie energii elektrycznej została jej wypowiedziana. W pomieszczeniu gospodarczym znajdował się licznik energii elektrycznej. W domu dostępna była energia elektryczna dostarczana przez powoda. Pozwana korzystała z dostarczanej energii elektrycznej.

Dowód: zeznania kuratora pozwanej K. M. - protokół elektroniczny rozprawy w dniu 21 listopada 2022 r., od 00:17:30 do 00:37:22, płyta w kopercie na k. 163;

Powódka wystawiła notę obciążeniową z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej, na kwotę 4.653,94 zł i określając termin zapłaty na 16 kwietnia 2019 r. - oraz wezwał pozwaną do zapłaty tej kwoty we wskazanym terminie.

Dokonując wyliczenia powód przyjął okres nielegalnego poboru od 20 listopada 2018 r. (data zamknięcia umowy) oraz stan licznika z dnia kontroli 07 marca 2029 r. ustalił rzeczywiste zużycie nielegalnie pobranej energii elektrycznej na (...).

Dowód: wyliczenie należności z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej - k. 25;

- nota obciążeniowa k. 23;

- wezwanie do zapłaty z dnia 03.04.2019 r. - k. 22;

Postanowieniem z 14.06.2019 r. M. M. została ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej.

niesporne, a nadto dowód postanowienie k. 27.

Biegła sądowa dr n. med. K. B. stwierdziła, że z powodu nasilenia choroby schizofrenii paranoidalnej M. M. nie była w stanie zrozumieć składanych jej w okresie od 23.10.2018 r. do 06.11.2018 r. oświadczeń, w tym zapoznać się ze zrozumieniem z treścią oświadczenia z dnia 03.10.2018 r. o odstąpieniu od umowy sprzedaży energii elektrycznej.

Dowód: opinia biegłej sądowej dr K. B. (2) - k. 275-279.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powódka (...) S.A. z siedzibą w G., wniosła o zasądzenie zapłaty od pozwanej M. M. za nielegalnie pobieraną energię elektryczną, tj., bez zawarcia umowy sprzedaży energii elektrycznej i świadczenia usług dystrybucji energii.

Podstawę prawną powództwa stanowił przepis art. 57 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne. Zgodnie z jego treścią w razie nielegalnego pobierania paliw lub energii, przedsiębiorstwo energetyczne może: 1) pobierać od odbiorcy, a w przypadku, gdy pobór paliw lub energii nastąpił bez zawarcia umowy, może pobierać od osoby lub osób nielegalnie pobierających paliwa lub energię opłatę w wysokości określonej w taryfie, chyba że nielegalne pobieranie paliw lub energii wynikało z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą odbiorca nie ponosi odpowiedzialności albo 2) dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych (ust. 1). Należności z tytułu opłaty, o której mowa w ust. 1 pkt 1, stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu podlegają ściągnięciu w trybie przepisów ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (ust. 2). W myśl art. 3 pkt 18 w/w ustawy nielegalne pobieranie paliw lub energii - to pobieranie paliw lub energii bez zawarcia umowy, z całkowitym albo częściowym pominięciem układu pomiarowo-rozliczeniowego lub poprzez ingerencję w ten układ mającą wpływ na zafałszowanie pomiarów dokonywanych przez układ pomiarowo-rozliczeniowy. Cytowany przepis art. 57 ustawy Prawo energetyczne wskazuje na uprawnienia jakie przysługują przedsiębiorstwu energetycznemu w przypadku stwierdzenie nielegalnego poboru energii elektrycznej. Podmiot ten może żądać alternatywnie bądź uiszczenia opłaty obliczanej według obowiązującej taryfy bądź odszkodowania na zasadach ogólnych. W sprawie niniejszej powódka skorzystała z pierwszej z tych możliwości. Przy czym już w treści pozwu wyjaśniła, że wielkość dochodzonego roszczenia obliczyła zgodnie z ustawą z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne oraz obowiązującą w dacie obciążenia pozwanej Taryfy energii elektrycznej zatwierdzonej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w trybie art. 47 ust. 2 Prawo energetyczne.

Odpowiedzialność odbiory na podstawie art. 57 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo energetyczne jest ukształtowana na zasadzie ryzyka. To strona pozwana winna zatem wykazać, że nielegalne pobieranie paliw lub energii wynikało z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą pozwany nie ponosi odpowiedzialności. Wskazać w tym miejscu należy na stanowisko wyrażone w wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 9 grudnia 2015 roku (I ACa 824/15), w tezie którego czytamy, iż istota odpowiedzialności za nielegalny pobór energii elektrycznej sprowadza się do tego, że odbiorca będzie odpowiadał za nielegalny pobór, bez względu na to, kto faktycznie pobrał nielegalnie energię, chyba że w toku postępowania wykaże, że wyłączną winę za zaistnienie nielegalnego poboru energii elektrycznej ponosi osoba, za którą odbiorca odpowiedzialności nie ponosi. Opłata za nielegalny pobór energii nie jest wynikiem dobrowolnego tolerowania przez dostawcę czynów niedozwolonych w zakresie kradzieży energii, manipulacji przy urządzeniach pomiarowych, czy też samowolnego podpięcia się do sieci, a i sam odbiorca nie dokonuje powyższych działań w celu ponoszenia później kosztu opłaty za nielegalny pobór. Opłata za nielegalny pobór energii nie legalizuje też wcześniejszych naruszeń prawa (pomimo zapłaty opłaty, sam czyn przestępny nadal podlegać będzie ściganiu), stanowi jedynie ryczałtową rekompensatę za pobraną energię, uszkodzenia sieci i urządzeń pomiarowych itp. Celem opłaty nie jest tylko prosty zwrot należności za dostarczoną energię, ale też ryczałtowa rekompensata za wszystkie poniesione szkody w związku z nielegalnym poborem. Opłata ta poprzez swoją wysokość pełni też rolę odstraszającą, mającą na celu poprzez swą dolegliwość i łatwiejszy sposób egzekucji (w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji) odstraszyć od popełniania tego typu czynów. W wyroku z dnia 27 marca 2008 roku (sygn. akt II CSK 489/07) Sąd Najwyższy wskazał, że nielegalny pobór energii jest ustawowo definiowany, jako pobieranie energii bez zawarcia umowy lub niezgodnie z umową. Oznacza to, że czyn sprawcy, polegający na nielegalnym pobieraniu energii elektrycznej ustawodawca określił od strony przedmiotowej, wskazując te jego cechy, które decydują o jego bezprawności. Ustalenie nielegalnego poboru energii nie wymaga zatem badania winy sprawcy w znaczeniu subiektywnym. Jako ukształtowaną w orzecznictwie należy uznać też zasadę, iż przedsiębiorstwo energetyczne może obciążyć odbiorcę energii elektrycznej opłatami określonymi w art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku – Prawo energetyczne tylko wtedy, gdy taka energia została rzeczywiście pobrana (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2009 roku, III CZP 107/09, wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 11 lutego 2015 roku, sygn. akt III Ca 1017/14, wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 14 lipca 2010 roku, sygn. akt II Ca 448/10).

Powódka oparła żądanie pozwu o twierdzenie, że pozwana pomimo braku umowy pobierała energię elektryczną, co w ocenie powódki stanowiło pobór nielegalny w rozumieniu ustawy Prawo energetyczne, i uprawniało ją do obciążenia pozwanej opłatami na podstawie art. 57 ww. ustawy.

Pozwana kwestionowała zasadność obciążania jej odpowiedzialnością z art. 57 ust. 1 pkt 1 podnosząc, że miała zawartą umowę dostarczania i sprzedaży energii elektrycznej, nie otrzymała wypowiedzenia, a nawet gdyby je otrzymała z powodu choroby psychicznej nie była w stanie go zrozumieć, a powódka sama nie zadbała o to by odłączyć prąd (w pozwie twierdzi że demontaż urządzenia pomiarowego miał nastąpić 20.11.2018, a pozwana, że dopiero 07.11.2019). Ponadto podniosła sprzeczność roszczenia z zasadami współżycia społecznego. Pozwana uznała zasadność roszczenia w zakresie rzeczywiście pobranej energii i zapłaciła kwotę 930,79 z tytułu należności i 185,37 zł tytułem odsetek.

W ocenie Sądu w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy nie sposób było ustalić, że doszło do rozwiązania umowy i tym samym, aby można było zakwalifikować działanie pozwanej jako nielegalny pobór energii elektrycznej. Cytowane już przepisy art. 57 i 3 ustawy Prawo energetyczne wskazują na przesłanki, których wystąpienie warunkuje obciążenie pozwaną opłatą obliczaną według obowiązującej taryfy bądź dochodzenie odszkodowania na zasadach ogólnych. Jakkolwiek odpowiedzialność odbiorcy została ukształtowana na zasadzie ryzyka, to w pierwszej kolejności strona powodowa jest zobligowana wykazać, iż miał miejsce nielegalny pobór energii elektrycznej, co w okolicznościach przedmiotowej sprawy sprowadzało się do konieczności wykazania, iż powódka skutecznie wypowiedział pozwanej umowę o dostarczanie energii elektrycznej.

W tym miejscu wskazać należy, że stosownie do treści art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Uregulowanie przepisu art. 6 k.c. stanowi o ciężarze dowodu w sensie materialnoprawnym i wskazuje, kogo obciążają skutki nieudowodnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Na powodzie zatem – zgodnie z ogólną zasadą rozkładu ciężaru dowodu wyrażoną w art. 6 k.c. – spoczywał obowiązek wykazania, że dochodzona pozwem wierzytelność jest mu należna.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że to na powódce ciążył obowiązek wykazania, że pozwana nie była związana umową, że umowa ta została jej wypowiedziana w sposób prawidłowy, a wreszcie, że pozwana po wypowiedzeniu umowy pobierała energię nielegalnie i jaka jest z tego tytułu wysokość należności przysługujących powódce.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwalał na ustalenie, że pozwana zawarła 06.06.2014 r. z (...) SA umowę o nr (...), na dostarczanie energii elektrycznej. Okoliczność ta nie była sporna między stronami.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwalał jednak na przyjęcia, aby doszło do rozwiązania tej umowy i aby umowa ta została skutecznie wypowiedziana. Aby mówić o skutecznym wypowiedzeniu umowy niezbędnym byłoby przedłożenie oświadczenia o jej wypowiedzeniu wraz z dowodem, że doszło do pozwanej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią (art. 61 §1 zd. 1 k.c.). Sąd miał na uwadze, że możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia przez adresata nie może być utożsamiana z rzeczywistym zapoznaniem się przez niego z tym oświadczeniem, co oznacza, że skuteczne złożenie oświadczenia woli następuje także w sytuacji, w której co prawda adresat oświadczenia woli nie zna jego treści, ale miał realną możliwość zapoznania się z nią, gdyż doszła ona do niego w taki sposób, że mógł się z nią zapoznać (vide wyrok Sądu najwyższego z dnia 22 marca 2017 r., sygn. akt III CSK 148/16, Legalis 1668520), taka zaś sytuacja nie miała w sprawie miejsca, a przynajmniej powódka tej okoliczności nie wykazała brak jest bowiem dowodu doręczenia oświadczenia z 03.10.2018 r. pozwanej. Ponadto, jak wynika z opinii biegłej sądowej z zakresu psychiatrii K. B., stan zdrowia powódki uniemożliwiał świadomą ocenę sytuacji. Pozwana nie miała świadomości tego, że umowa o dostarczanie energii elektrycznej została jej wypowiedziana tym bardziej, że w domu dostępna była energia elektryczna dostarczana przez powoda. Urządzenie pomiarowe zostało zdemontowane dopiero w marcu 2019 r. W sytuacji gdy pozwana nie wiedziała o odstąpieniu przez pozwaną od umowy trudno byłoby ją obarczać opłatami powyżej rzeczywistego poboru.

Ponownie podkreślić należy, że podstawową i kluczową w sprawie okolicznością – jest to czy pozwana pobierała energię nielegalnie – bez zawartej umowy – pomimo rozwiązania umowy. W ocenie Sądu okoliczność taka nie wystąpiła. Pozwanej nie doręczono skutecznie oświadczenia odstąpienia od umowy, co jest niezbędną przesłanką przyjęcia, że pozwana pobierała energię elektryczną nielegalnie. Nawet gdyby oświadczenie to do niej dotarło to z powodu nasilenia choroby schizofrenii paranoidalnej M. M. nie była w stanie zrozumieć składanych jej w okresie od 23.10.2018 r. do 06.11.2018 r. oświadczeń. Z tej przyczyny powództwo podlegało oddaleniu w całości, o czym orzeczono w sentencji wyroku.

Stan faktyczny niniejszej sprawy ustalono w oparciu o dowody z dokumentów, uzupełniająco z zeznań kuratora pozwanej w charakterze strony. Sąd nie uwzględnił wniosku dowodowego powódki o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego bowiem dotyczył ustalenia rodzaju nielegalnego poboru energii i wysokości opłaty za nielegalny pobór energii, co jak wyżej wskazano nie nastąpiło. Wszystkim złożonym przez strony dokumentom Sąd dał wiarę w całości. W pozostałym zakresie ustalenia faktyczne zostały poczynione w oparciu o opinię biegłego sądowego z zakresu psychiatrii. Opinia ta została przeprowadzona na fakt ustalenia tego, czy w okresie od 23 października 2018 r. do 6 listopada 2018 r. pozwana M. M. chorowała na schizofrenię paranoidalną lub inną chorobę psychiczną, czy była w stanie zrozumieć znaczenie składanych jej w tym czasie oświadczeń, w tym zapoznać się ze zrozumieniem z treścią oświadczenia z dnia 3 października 2018 r. o odstąpieniu od umowy sprzedaży energii elektrycznej (k. 188). Opinia biegłej została wyczerpująco umotywowana i nie budziła jakichkolwiek wątpliwości Sądu Rejonowego. Jest ona rzetelna, profesjonalna, a wnioski z niej płynące są logiczne i rzeczowe. Biegła jest specjalistą w swojej dziedzinie, dysponuje niezbędną wiedzą fachową i długoletnim doświadczeniem zawodowym i Sąd uznał, że nie miał podstaw, by tę opinię kwestionować. Ponadto nie kwestionowały jej też strony.

Mając na uwadze powyższe powództwo jako nieuzasadnione podlegało oddaleniu w punkcie I. wyroku.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w pkt II wyroku zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu zawartą w przepisie art. 98 §1 k.p.c., który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i przepisem art. 108 §1 k.p.c., zgodnie z którym sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony (art. 98 §3 k.p.c.).

W tym zakresie pozwana wydatkowała łącznie 917 zł z tytułu wynagrodzenia adwokata (§2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, 17 złotych z tytułu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

O nieuiszczonych kosztach sądowych Sąd orzekł na podstawie przepisu art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Przepis art. 113 ust. 1 stanowi, że kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.

Na nieuiszczone koszty sądowe w niniejszej sprawie złożyły się koszty związane ze sporządzeniem opinii biegłego – 2.250 zł.

Mając powyższe na uwadze, należało pobrać od strony powodowej kwotę 2.250 zł, stosownie do zakresu, w jakim przegrała spór, czyli w całości.

Tak argumentując Sąd orzekł jak w wyroku.