Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

G., dnia 25 września 2024 r.

Sąd Rejonowy w Goleniowie I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:sędzia Aneta Iglewska-Wilczyńska

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2024 r. w Goleniowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko A. I.

o zapłatę

oddala powództwo.

sędzia Aneta Iglewska-Wilczyńska

Sygn. akt I C 35/24

UZASADNIENIE

wyroku z 25 września 2024 roku

Powódka (...) spółka ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. wniosła pozew przeciwko A. I. o zapłatę kwoty 6.000 złotych tytułem bezpodstawnego wzbogacenia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 sierpnia 2023 roku do dnia zapłaty, a także zasądzenia na jej rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu podała, że w dniu 27 maja 2019 r. przelano zgodnie z dyspozycją strony pozwanej na jej rzecz kwotę 6.000 zł (w wykonaniu zawartej między stronami umowy pożyczki refinansującej z 27 maja 2019 r. nr (...)), tym samym pozwana wzbogaciła się o przelaną kwotę kosztem majątku zubożałego powoda.

Pozwana nie złożyła odpowiedzi na pozew.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Sporządzony został wydruk umowy pożyczki refinansującej zawartej w dniu 27 maja 2019 r. nr (...) pomiędzy A. I. a (...) sp. z o.o. oraz ramowej umowy pożyczki z dnia 27 maja 2019 r.

Sporządzony został wydruk umowy pożyczki zawartej w dniu 25 kwietnia 2019 r. nr (...) pomiędzy A. I. a (...) sp. z o.o. oraz ramowej umowy pożyczki z dnia 25 kwietnia 2019 r.

Dowody:

- wydruk umowy pożyczki nr (...) k. 33,

- wydruk ramowej umowy pożyczki k. 34-35,

- wydruk umowy pożyczki nr (...) k. 36,

- wydruk ramowej umowy pożyczki k. 37-38,

- oświadczenie pożyczkodawcy k. 39.

Zgodnie z wydrukiem "Transakcja szczegóły: (...)- (...)" w dniu 27 maja 2019 r. smartpozyczka.pl miała dokonać płatności kwoty 1.702,22 zł na rzecz kupującej A. I..

Dowód: transakcja szczegóły k. 44.

1 sierpnia 2019 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. zawarła z (...) umowę przelewy wierzytelności. Umowa została zawarta przez powyższe strony w nawiązaniu do Potwierdzenia Transakcji Kredytowego Instrumentu Pochodnego nr (...), zawartej przez strony 15 czerwca 2019 roku.

W ramach umowy sprzedaży wierzytelności (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. oświadczyła, że przedmiotem umowy są przysługujące wyłącznie jej wierzytelności pieniężne pozbawione wad prawnych, bezsporne i wymagalne, które zostały opisane szczegółowo w Załączniku nr A stanowiącym integralną część umowy. Poprzez zawarcie powyższej umowy przelewu wierzytelności (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. sprzedała wierzytelności na rzecz (...) z siedzibą w T.. Cena wierzytelności została określona przez strony w § 2 umowy i miała zostać uiszczona do 30 września 2019 roku, ewentualnie w późniejszym terminie ustalonym przez strony na piśmie.

Zgodnie z postanowieniami umowy, cedent miał przekazać cesjonariuszowi (bądź wskazanemu przez niego podmiotowi) umowy pożyczek oraz wszystkie inne dokumenty związane z zawarciem oraz obsługą umów zawartych z dłużnikami w terminie 2 miesięcy od zawarcia umowy.

Z załącznika A do Potwierdzenia (...) do ww. umowy sprzedaży wierzytelności wynika, iż cesją objęta była wierzytelność wobec A. I. z umowy pożyczki z dnia 27 maja 2019 r. nr (...).

Dowody :

- umowa cesji wierzytelności k. 23-25,

- potwierdzenie transakcji k. 26-27,

- zawiadomienie o rozliczeniu k. 28-29,

- załącznik A k. 30-31.

Następnie 10 października 2019 roku (...) z siedzibą w T. zawarła umowę sprzedaży wierzytelności z (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą z siedzibą w W..

Przedmiotem umowy były przysługujące cedentowi niespłacone wierzytelności pieniężne, które miały zostać szczegółowo określone w załączniku nr 1, stanowiącym jej integralną część. Na podstawie umowy (...) z siedzibą w T. dokonał na rzecz (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. sprzedaży wierzytelności, zaś nabywca kupił te wierzytelności od sprzedawcy za cenę i na warunkach określonych w umowie.

Zgodnie z postanowieniami umowy, cedent miał wydać kupującemu znajdujące się w jego posiadaniu dokumenty, w tym umowy pożyczek zawarte z dłużnikami.

Z załącznika do ww. umowy sprzedaży wierzytelności wynika, iż cesją objęta była wierzytelność wobec A. I. z umowy pożyczki z dnia 27 maja 2019 r. nr (...).

Dowód:

- umowa sprzedaży wierzytelności wraz z załącznikiem k. 12-22.

Sporządzone zostały wydruki wezwań do zapłaty wraz z zawiadomieniami o cesji wierzytelności kierowanych do A. I. na adres: (...)w (...).

14 października 2019 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. sporządził pismo skierowane do A. I., w którym zawiadomił ją o przelewie wierzytelności wynikającej z pożyczki (...) udzielonej przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. za pośrednictwem serwisu smartpozyczka.pl na rzecz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.. Jednocześnie wezwał A. I. do zapłaty zadłużenia w wysokości 8.020 złotych w nieprzekraczalnym terminie 3 dni od dnia otrzymania wezwania.

Dowody :

- zawiadomienie k. 45-47,

- wezwanie do zapłaty k. 48,

- ostateczne wezwanie do zapłaty k. 49,

- zawiadomienie k. 50.

(...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wniosła do Sądu Rejonowego w Goleniowie o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej A. I. kwoty 8.070,02 złotych wraz z odsetkami umownymi opisanymi szczegółowo w pozwie oraz kosztów procesu. Sprawazostała zarejestrowana pod sygnaturą akt I C 219/20. Dochodzone roszczenie wynikało z nabytej w drodze umowy cesji wierzytelności, przysługującej pierwotnie (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B.. Na kwotę dochodzoną pozwem składało się 6.000 złotych należności głównej z tytułu umowy pożyczki, 1.647 złotych tytułem kosztów udzielenia pożyczki (prowizji) oraz skapitalizowanych odsetek umownych w wysokości maksymalnych odsetek za opóźnienie w wysokości 49,32 złotych tytułem odsetek kapitałowych od kwoty udzielonej pożyczki oraz 373,70 złotych tytułem opóźnienia w spłacie pożyczki za okres od 27 czerwca 2019 roku do dnia wniesienia pozwu.

W dniu 27 listopada 2020 e. Sąd Rejonowy w Goleniowie wydał wyrok, w którym w całości oddalił powództwo.

Dowody:

- wydruk wyroku i uzasadnienia k. 51-55,

- dokumenty znajdujące si€ w aktach sprawy I c 219/20.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zaznaczyć należy, że jeżeli pozwany nie stawi się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd na mocy art. 339 § 1 k.p.c. wyda wyrok zaoczny, przyjmując za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. W judykaturze utrwalony został pogląd, który nie jest kwestionowany również w nauce, iż przyjęcie za prawdziwe twierdzeń powoda dotyczy wyłącznie okoliczności faktycznych i nie zwalnia Sądu orzekającego od obowiązku rozważenia, czy oświadczenia te uzasadniają należycie w całości żądania pozwu i czy uwzględnienie tych żądań nie narusza obowiązujących przepisów. Przepis art. 339 § 2 k.p.c. ustanawia domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda dotyczących okoliczności faktycznych w wypadku bezczynności pozwanego, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Domniemanie to dotyczy wyłącznie strony faktycznej wyroku i nie obowiązuje w zakresie prawa materialnego. Domniemanie to zastępuje jedynie postępowanie dowodowe. Ten wyjątkowy przepis nie może być wykładany rozszerzając. Zatem sąd zawsze jest zobowiązany rozważyć, czy w świetle przepisów obowiązującego prawa materialnego, twierdzenia powoda uzasadniają uwzględnienie żądań pozwu, w zakresie tym bowiem nie obowiązuje domniemanie z art. 339 § 2 k.p.c. Sąd nie jest zatem zwolniony z obowiązku dokonania prawidłowej oceny materialnoprawnej zasadności żądania pozwu opartego na tych twierdzeniach. Negatywny wynik takich rozważań powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo (porównaj: wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 7.6.1972 r. III CRN 30/72, 31.3.1999 r., I CKU 176/97, 6.6.1997 r., I CKU 87/97, 15.3.1996 r., I CRN 26/96, 15.9.1967 r., III CRN 175/67, 18.2.1972 r., III CRN 539/71, L.).

Sąd nie może również przyjąć za prawdziwe twierdzeń powoda, jeżeli budzą one wątpliwości. W sformułowaniu art. 339 § 2 k.p.c. mowa jest o przyjęciu za prawdziwe twierdzeń powoda, jeżeli „nie budzą one uzasadnionych wątpliwości co do zgodności z prawdziwym stanem rzeczy”. Uzasadnione wątpliwości mogą powstać w wypadku, kiedy twierdzenia powoda zawarte w pozwie odnośnie stanu faktycznego sprawy, są ze sobą sprzeczne, nie zawierają pełnego stanu faktycznego pozwalającego na rozstrzygnięcie sprawy, wskazują na brak legitymacji procesowej powoda lub pozwanego itp. (porównaj: komentarz do art. 339 k.p.c. pod redakcją Z. – system L.).

Zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar dowodu określonej okoliczności, ciąży na stronie, która wywodzi z niej pozytywne skutki prawne. Co prawda reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być pojmowana w ten sposób, że ciąży on zawsze na powodzie, jednakże nie może ulegać wątpliwości, iż to na powodzie ciąży dowód faktów prawotwórczych, z którymi wiąże się jego żądanie, a które w niniejszej sprawie stanowi świadczenie na rzecz pozwanych, które miało okazać się nienależne. Ciężar dowodu wiąże się z obowiązkiem twierdzenia (ciężarem twierdzenia) i obowiązkiem dowodzenia tych wszystkich okoliczności, które mogą być stosownie do art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu. W myśl bowiem art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, w związku z czym przy interpretacji art. 6 k.c. należy mieć na uwadze, że przedmiotem dowodu są tylko fakty prawnie relewantne, istotne dla rozstrzygnięcia o prawach i obowiązkach stron procesu, te, z którymi norma prawna wiąże konsekwencje. Z punktu widzenia roli, jaką odgrywa fakt przy podejmowaniu rozstrzygnięcia, można rozróżnić fakty prawotwórcze, czyli uzasadniające twierdzenie o istnieniu prawa, oraz tamujące i niweczące prawo, czyli wskazujące na nieistnienie prawa, czy to jego niepowstanie, czy to wygaśnięcie. W zależności od rozstrzyganych w procesie kwestii faktycznych i prawnych ciężar dowodu co do pewnych faktów będzie spoczywał na powodzie, co do innych z kolei - na pozwanym (np. w wypadku podniesienia przez niego ekscepcji przeszkadzających powstaniu prawa). Co do zasady na pozwanym spoczywa zatem ciężar udowodnienia okoliczności niweczących lub tamujących roszczenie powoda. Obowiązek natomiast wykazania samego istnienia jak i wysokości roszczenia dochodzonego w pozwie spoczywa stosownie do treści art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. na powodzie. Zgodnie z ich treścią strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

Strona powodowa dochodziła od pozwanej zapłaty kwoty 6.000 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 23 sierpnia 2023 r. do dnia zapłaty i kosztami procesu, z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, tj. na podstawie art. 405 i następnych k.c.

W tym miejscu wskazać należy, iż na podstawie art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Stosownie do treści art. 409 k.c. obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.

Zgodnie zaś z art. 410 § 1 i 2 k.c. przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

W pierwszej kolejności wskazania wymaga, że (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wniosła pozew skierowany przeciwko pozwanej o zapłatę kwoty 8.070,02 złotych wraz z odsetkami umownymi opisanymi szczegółowo w pozwie oraz kosztów procesu. Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą akt I C 219/20. Dochodzone przez powódkę roszczenie wynikało z umowy pożyczki nabytej w drodze umowy cesji wierzytelności, przysługującej pierwotnie (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B.. Na kwotę dochodzoną pozwem złożyło się 6.000 złotych należności głównej z tytułu umowy pożyczki, 1.647 złotych tytułem kosztów udzielenia pożyczki (prowizji) oraz skapitalizowanych odsetek umownych w wysokości maksymalnych odsetek za opóźnienie w wysokości 49,32 złotych tytułem odsetek kapitałowych od kwoty udzielonej pożyczki oraz 373,70 złotych tytułem opóźnienia w spłacie pożyczki za okres od 27 czerwca 2019 roku do dnia wniesienia pozwu.

Sąd Rejonowy w Goleniowie wyrokiem z dnia 27 listopada 2020 r. oddalił powództwo. Orzeczenie uprawomocniło się.

Sąd uzasadniał w sprawie o sygnaturze akt I C 219/20, że powód pomimo twierdzeń, iż źródłem przysługującej mu wierzytelności jest umowa pożyczki, nie potwierdził dowodami tak istnienia, jak i treści domniemanego stosunku umownego. Z dokumentów przedłożonych przez stronę powodową Sąd nie był w stanie wywieść faktu nabycia przez stroną powodową wierzytelności. Powód nie przedłożył bowiem pierwotnej umowy pożyczki zawartej z pozwaną, a także, wbrew swoim twierdzeniom, nie przedłożył choćby wydruku z rachunku bankowego potwierdzający wydanie pozwanej przedmiotu pożyczki, ani też konta ID założonego przez pozwaną na portalu internetowym, za pośrednictwem którego miało nastąpić zawarcie przez nią przedmiotowej umowy pożyczki. Sąd uznał, iż strona powodowa nie wykazała skutecznie istnienia umowy pożyczki. Wskazał nadto, że bez znaczenia byłoby zawarcie samej umowy przelewu, skoro skuteczność cesji jest warunkowana istnieniem wierzytelności. Jeżeli wierzytelność nie istnieje, cesjonariuszowi mogą przysługiwać roszczenia (art. 516 k.c.), brak jednak jakiejkolwiek podstawy do dochodzenia ich wobec dłużnika.

W pierwszej kolejności wskazania wymaga, że legitymacja procesowa stanowi przesłankę materialnoprawną. Z prawa materialnego płynie bowiem uprawnienie konkretnego podmiotu do występowania z konkretnym roszczeniem (legitymacja czynna) przeciwko innemu konkretnemu podmiotowi (legitymacja bierna). Źródło z którego wynika ta legitymacja (prawo materialne) skutkuje tym, że Sąd z urzędu dokonuje oceny istnienia tej legitymacji w chwili wyrokowania. Brak legitymacji procesowej czynnej, jak i biernej prowadzi do wydania wyroku oddalającego powództwo. Legitymowanym do roszczenia o wydanie bezpodstawnego wzbogacenia jest każdy, czyim kosztem nastąpiło wzbogacenie. Z wydruku szczegółów transakcji " (...)- (...)" kwoty 1.702,22 zł (k. 44) wynika ponadto, że płatności dokonał podmiot "smartpozyczka.pl", nie zaś strona powodowa. Nie sposób zatem uznać, że powodowa spółka jest czynnie legitymowana do wystąpienia przeciwko A. I. z roszczeniem o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia.

Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego, w ocenie Sądu nie wynika przede wszystkim, aby strona powodowa przekazała na rzecz pozwanej kwotę 6.000 zł, i w związku z tym, aby mogła swe roszczenie wywieść z bezpodstawnego wzbogacenia. Powód na dowód przekazania pozwanej kwoty w wysokości 6.000 zł złożył wydruk obejmujący szczegóły wykonania transakcji płatniczej (k. 44) na kwotę jedynie 1.702,22 zł, nieopatrzony podpisem, niestanowiący wydruku sporządzonego zgodnie z przepisami Prawa bankowego, a umożliwiający stwierdzenie, że pożyczkodawca faktycznie dokonał przelewu kwoty pożyczki. Oznacza to, że złożony wydruk nie jest dowodem na przelew środków pieniężnych. Marginalnie wskazać można, że nawet gdyby powód przedłożył potwierdzenie przelewu w przepasanej prawem formie, musiałby dodatkowo wykazać, że rachunek beneficjenta należy do pozwanego.

Bezpodstawne wzbogacenie stanowi samoistne źródło zobowiązania.

Rozliczenie w oparciu o przepis art. 405 k.c. powinno mieć miejsce w zasadzie w ostatniej kolejności, tj., gdy inne przepisy nie regulują sytuacji prawnej określonych przedmiotów.

W literaturze prawnej i judykaturze utrwalony jest pogląd, że przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu należy stosować wtedy, gdy brak jest innego środka prawnego umożliwiającego przywrócenie równowagi majątkowej bez prawnego uzasadnienia. Stanowisko tego rodzaju zajął Sąd Najwyższy m.in. w orzeczeniach uchwała SN z dnia 27 kwietnia 1995 r. III CZP 46/95; OSNC 1995 nr 7-8. poz. 114, czy wyrok SN z dnia 12 lutego 2004 r. V CK 193/03 - Legalis do art. 414 k.c.

Mając powyższe na względzie należało po pierwsze uznać, że powódka nie jest uprawniona do dochodzenia roszczeń od pozwanej w oparciu o przepisy dotyczące bezpodstawnego wzbogacenia skoro świadczenia, o jakich mowa w pozwie mogła żądać w ramach wykonania umowy pożyczki łączącej strony.

W postępowaniu, które toczyło się przed tut. Sądem pod sygnaturą akt I C 219/20 umowa pożyczki nie została uznana za nieważną. Sąd, jak wskazano na to powyżej, oddalił powództwo, albowiem strona powodowa nie wykazała skutecznie istnienia umowy pożyczki. Powództwo w przedmiocie bezpodstawnego wzbogacenia może być konstruowane, gdy nie ma innego środka do odzyskania doznanego uszczerbku majątkowego, gdy brak innego środka prawnego dla przywrócenia równowagi majątkowej.

Z powyższych względów Sąd orzekł o oddaleniu powództwa.

sędzia Aneta Iglewska-Wilczyńska