Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 11 lipca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie , Wydział Gospodarczy

w składzie :

Przewodniczący: SSO Piotr Sałamaj

Sędziowie: SO Natalia Pawłowska – Grzelczak

SO Agnieszka Kądziołka

po rozpoznaniu w dniu 11 lipca 2017 r. w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku Spółdzielczej A. W. spółdzielni z siedzibą w W. P.

z udziałem (...) spółki akcyjnej z siedzibą w K.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek zażalenia uczestnika od postanowienia Sadu Rejonowego Szczecin – Centrum w S. z dnia 14 marca 2017r., sygn. akt XI GNs 1/16

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

SSO Agnieszka Kądziołka SSO Piotr Sałamaj SSO Natalia Pawłowska – Grzelczak

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie postanowieniem z dnia 14 marca 2017r., sygn. akt XI GNs 1/16, przyznał biegłemu W. S. wynagrodzenie w kwocie 18.444,36 zł za sporządzenie opinii na piśmie. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wskazał art. 89 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, wysokość określił w oparciu o art. 89 ust. 2 i 3 ustawy. Powołał też przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym (Dz.U. poz. 518 z 2013 r.), w szczególności § 2, zgodnie z którym stawka wynagrodzenia biegłych powołanych przez sąd za każdą rozpoczętą godzinę pracy, zwana dalej „stawką”, wynosi - w zależności od stopnia złożoności problemu będącego przedmiotem opinii oraz warunków, w jakich opracowano opinię - od 1,28% do 1,81% kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Wskazał również, że wysokość kwoty bazowej określa ustawa budżetowa, przy czym wynosi ona 1766,46 zł. Dalej Sąd Rejonowy zacytował § 7 ust 3 rozporządzenia, który stanowi, że wynagrodzenie za wykonaną pracę biegłych z dziedziny geodezji i kartografii, w zakresie czynności opisanych w załączniku nr 3 do rozporządzenia, można określić według stawki albo taryfy zryczałtowanej wskazanej w tym załączniku.

Opierając się o te przepisy Sąd Rejonowy stwierdził, że w niniejszej sprawie biegły do obliczenia swojego wynagrodzenia przyjął prawidłowe ryczałty za czynności geodezyjne i pomnożył je przez prawidłową podstawę wynagrodzenia. Dalej podał, że wynagrodzenia za zapoznanie się z aktami, prace przygotowawcze i opracowanie opinii, co łącznie zajęło 18 godzin, zostało obliczone wg ogólnej zasady tj. stawki 1,81% za każdą godzinę. Łącznie dało to kwotę 17.315,55 zł. Zdaniem Sądu Rejonowego prawidłowo biegły doliczył do ww. kwot łącznie 1.128,81 zł poniesionych kosztów opłat w (...), dostępu do danych, transportu, korespondencji oraz sporządzenia kopii map. Ostatecznie wniosek biegłego został uwzględniony w całości, do kwoty 18.444,36 zł. Sąd Rejonowy dodał, że biegłemu wynagrodzenie należy się za sam fakt skorzystania z jego usług, stąd ewentualne zarzuty uczestników dla przyznania wynagrodzenia są bez znaczenia.

Zażalenie złożył uczestnik postępowania, wnosząc o zmianę zaskarżonego postanowienia w całości i przyznanie biegłemu W. S. wynagrodzenia w wysokości uwzględniającej kwalifikacje biegłego, potrzebny do wydania opinii czas i nakład pracy, a także zastosowanie do obliczenia wynagrodzenia współczynnika na niższym poziomie. Postanowieniu zarzucono:

- naruszenie przepisów prawa materialnego, w szczególności:

a)  art. 89 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - poprzez przyznanie wynagrodzenia biegłemu w zawyżonej wysokości, nie odpowiadającej faktycznie wykonanej przez biegłego pracy, a dokonanej w oparciu o zawyżoną liczbę godzin pracy biegłego, przyjęcie do obliczenia wynagrodzenia zawyżonego współczynnika podstawy obliczenia przyjętego na podstawie błędnie dokonanych przez biegłego obliczeń;

b)  § 7 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym, poprzez niewskazanie jednej metody obliczania wynagrodzenia za wykonaną pracę, w postaci stawki albo taryfy zryczałtowanej;

c)  § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym, przez przyjęcie jako podstawy ustalenia wysokości wynagrodzenia błędnych, niezgodnych z treścią rozporządzenia obliczeń dokonanych przez biegłego;

d)  § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym, przez niczym nieuzasadnione uwzględnienie maksymalnej stawki kwoty bazowej przy obliczeniu stawki wynagrodzenia biegłego;

e)  § 7 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym, poprzez obliczenie wynagrodzenia według stawki oraz taryfy zryczałtowanej określonej w załączniku nr 3 do Rozporządzenia;

- naruszenie przepisów prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na treść wydanego

orzeczenia, w szczególności:

art. 233 k.p.c. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów polegające na zaniechaniu dokonania szczegółowej analizy rachunku przedstawionego przez biegłego oraz przygotowanej przez niego opinii, a ponadto poprzez nieuwzględnienie w przyznanym wynagrodzeniu za pracę biegłego wszystkich okoliczności sprawy, w tym jakości oraz przydatność sporządzonej opinii jak również stopnia skomplikowania sprawy.

Uzasadniając zażalenie skarżący wskazał, że w pierwszej kolejności kwestionuje przyjęty przez biegłego sposób obliczenia wynagrodzenia, który można uznać za metodę mieszaną, czego nie przewiduje § 7 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym, łącznik „albo ^” zastosowany przez ustawodawcę, wyklucza bowiem możliwość zastosowania przy obliczaniu wynagrodzenia przez biegłego zarówno taryfy zryczałtowanej, jak i stawki godzinowej, w związku z powyższym, niezbędna jest zmiana przedmiotowego postanowienia i przyznanie biegłemu wynagrodzenia wyliczonego przy uwzględnieniu tylko jednej z metod wskazanych w cytowanym rozporządzeniu.

Dalej wskazane zostało, że żadna z czynności wymienionych w wyżej wymienionym załączniku, w szczególności ustalenie granic nieruchomości, pomiar sytuacyjny oraz sporządzenie mapy nie powinny zostać przez biegłego wykonane. Biegły mapę zasadniczą pozyskał ze Starostwa Powiatowego, na którą następnie zostało naniesione opracowanie projektu pasa służebności przesyłu. Niezasadne jest więc naliczenie przez biegłego wynagrodzenia na podstawie taryfy zryczałtowanej za czynności, których biegły w niniejszej sprawie nie przeprowadził, a jeśli przeprowadził, to niepotrzebnie. Biegły w niniejszej sprawie miał wytyczyć długość przebiegu linii i szerokość pasa służebności. Granice działki, ani jej obszar nie wymagały ustalania jako okoliczności bezsporne. W tym stanie rzeczy niezrozumiałym jest na jakiej podstawie biegły się domaga przyznania wynagrodzenia za czynności związane z dokonaniem pomiaru sytuacyjnego (przedmiotem pomiarów sytuacyjnych są szczegóły terenowe wykazane w instrukcji technicznej K-l regulującej zasady opracowania podstawowej mapy kraju), ustaleniem granic działki, podziałem działki, sporządzeniem mapy itd.

Następnie zakwestionowano przyjęcie stawki 1,81% kwoty bazowej za każdą rozpoczętą godzinę, podczas gdy z rozporządzenia wynika, że stawka ta wynosi od 1,28% do 1,81 %. Zdaniem skarżącego nie znajduje zatem żadnych podstaw przyjęcie najwyższej stawki, w przypadku gdy stopień złożoności problemu będącego przedmiotem opinii oraz warunków, w jakich została opracowana, jest przeciętny.

Kolejno wskazane zostało, iż podstawowym kryterium ustalenia wynagrodzenia jest czas i nakład pracy potrzebny do przygotowania przez biegłego opinii, a zadaniem Sądu jest zatem weryfikacja twierdzeń biegłego oraz ustalenie czasu pracy celowego do sporządzenia opinii w danej sprawie, na podstawie całokształtu jej okoliczności, stopnia skomplikowania, zebranego materiału oraz przedmiotu opinii. Oceny tej Sąd powinien dokonać zgodnie z zasadami logicznego rozumowania oraz doświadczeniem życiowym. Skarżący po analizie uzasadnienia zaskarżonego postanowienia ustalił, iż wykazany przez biegłego czas poświęcony na czynności poprzedzające sporządzenie opinii jak i samo jej opracowanie jest rażąco wygórowany mając na względzie stopień skomplikowania sprawy. Zdaniem skarżącej czas ten winien zostać poddany dokładnej weryfikacji, czego Sąd Rejonowy nie uczynił, przeciwnie - szczegółowa weryfikacja nie została przeprowadzona, zamiast tego przyjęto bez żadnych zastrzeżeń przedstawione przez biegłego wyliczenia.

Na koniec wskazane zostało, że podana przez biegłego kwota poniesionych w sprawie kosztów związanych ze zwrotem opłat w wysokości 1.128,81 zł jest znacznie zawyżona - nie zostało precyzyjnie określone jakie kwoty składają się na powyższą sumę. Z doświadczenia skarżącego wynika bowiem, że koszty pozyskania map z (...), sporządzenie kopii oraz koszty korespondencji mieszczą się w podobnych opiniach w znacznie niższym zakresie cenowym.

Wreszcie skarżący zarzucił - przytaczając art. 89 ust. 4a oraz 4b ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - że nie można zgodzić się ze stanowiskiem opisanym w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, że biegłemu należy się wynagrodzenie za sam fakt skorzystania z jego usług.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie zasługiwało na uwzględnienie z uwagi na to, że Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c., co uzasadniana uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania – stosownie do art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 386 § 4 k.p.c.

Oceniając zaskarżone postanowienie wskazać należy, że Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy.

Zgodnie ze złożonym przez biegłego rachunkiem na kwotę 18.444,36 zł, kalkulacją na kwotę 17.315,55 zł, kartą pracy dotyczącą 37 godzin, na wynagrodzenie, którego domagał się biegły, składały się:

1)  wynagrodzenie biegłego określone wg taryfy zryczałtowanej, stanowiącej załącznik do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 r.;

2)  wynagrodzenie biegłego określone według stawek godzinowych w ilości 18+19 (łącznie 37 godzin);

3)  wydatki biegłego w wysokości 1.128,81 zł.

Na wstępie wskazać trzeba, że nie jest prawidłowa wykładnia § 7 ust 3 wskazanego wyżej rozporządzenia, dokonana przez skarżącego. Przytoczony przepis stanowi, że wynagrodzenie za wykonaną pracę biegłych z dziedziny geodezji i kartografii, w zakresie czynności opisanych w załączniku nr 3 do rozporządzenia, można określić według stawki albo taryfy zryczałtowanej wskazanej w tym załączniku. Z powyższego wynika, że jedynie w zakresie "czynności opisanych w załączniku nr 3" nie jest możliwe jednoczesne zastosowanie zarówno taryfy zryczałtowanej, jak i stawki godzinowej. Jednakże w zakresie czynności, które w załączniku nr 3 w ogóle nie zostały opisane (np. zapoznanie się z aktami sprawy), zasadne jest przyjęcie rozliczenia wynagrodzenia wg stawki godzinowej.

Dokładna analiza przedstawionej przez biegłego kalkulacji i karty pracy (a dokładniej zestawienie tych dwóch dokumentów) wskazuje jednakże na to, że niektóre czynności, które biegły rozliczył wg taryfy zryczałtowanej, zostały jednocześnie powtórzone w przedstawionej przez biegłego karcie pracy, zawierającej opis czynności, według których wyliczane zostało wynagrodzenie biegłego stosownie do stawek godzinowych (łączny czas tych czynności wyniósł 37 godzin).

W tym zakresie uzasadnione są zarzuty skarżącego, który domaga się m.in. przyznania biegłemu wynagrodzenia wyliczonego przy uwzględnieniu tylko jednej z metod wskazanych w cytowanym wyżej rozporządzeniu. Rację ma skarżący, że Sąd Rejonowy nie poddał analizie poszczególnych pozycji przedstawionej przez biegłego kalkulacji i karty pracy pod kątem sprawdzenia, czy pozycje, za które biegły domaga się wynagrodzenia wg taryfy zryczałtowanej nie powtarzają się wśród pozycji, za które biegły domaga się wynagrodzenia wg stawek godzinowych. Uzasadnienie zaskarżonego postanowienia nie zawiera żadnych rozważań w tym temacie, tym samym brak jest możliwości poddania kontroli instancyjnej zasadności postanowienia Sądu pierwszej instancji w zakresie pozwalającym na ustalenie, czy biegły dwukrotnie nie domaga się wynagrodzenia za te same czynności. Oznacza to nierozpoznanie istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c.

Po drugie analiza uzasadnienia zaskarżonego postanowienia (jak słusznie wskazano w zażaleniu bardzo lakonicznego w swojej treści) wskazuje na to, że Sąd pierwszej instancji w ogóle nie dostrzegł, że objęte wnioskiem biegłego wynagrodzenie, określone według stawek godzinowych, dotyczy 37 godzin pracy. Sąd Rejonowy uwzględniając wniosek biegłego w całości stwierdził bowiem, że ocenił i poddał analizie żądanie biegłego dotyczące jedynie 18 godzin pracy.

Postanowienie Sądu pierwszej instancji zawiera przy tym uchybienia zarówno dotyczące całkowitego pominięcia oceny 19 godzin pracy, co do których Sąd ten w ogóle się nie wypowiedział (nierozpoznanie istoty sprawy w tym zakresie jest ewidentne), jak i uchybienia dotyczące wymienionych w uzasadnieniu 18 godzin pracy biegłego. Rozwijając ten drugi wątek wskazać trzeba, że uzasadnienie zaskarżonego postanowienia w istocie nie zawiera przedstawienia toku rozumowania, w wyniku którego Sąd Rejonowy doszedł do wniosku o uzasadnionym żądaniu biegłego, dotyczącym wynagrodzenia za 18 godzin pracy. Sąd Rejonowy ograniczył się do stwierdzenia że wynagrodzenie to jest należne, pomijając rozważania zmierzające do dokonania oceny, czy poszczególne pozycje, za które biegły domaga się wynagrodzenia wg stawek godzinowych, opisane w karcie pracy, nie powtarzają się wśród pozycji określonych w kalkulacji wg tabeli zryczałtowanej, a także pomijając rozważania zmierzające do dokonania w oceny, czy poszczególne pozycje rozliczane wg stawek godzinowych nie dotyczą czynności zawierających się w innych pozycjach rozliczanych również wg stawek godzinowych (jako przykład można wskazać, że biegły osobno policzył czas na zapoznanie się z aktami sprawy oraz czas na zapoznanie się z pismem uczestnika z 29 września 2016 r. oraz ze zleceniem i postanowieniem, które znajdowały się w aktach).

Zasadnie skarżący zarzuca także i to, że uzasadnienie zaskarżonego postanowienia nie wskazuje, dlaczego przyjęto 1,81% kwoty bazowej za każdą rozpoczętą godzinę, podczas gdy z rozporządzenia wynika, że stawka ta wynosi od 1,28% do 1,81 %.

Wreszcie wskazać trzeba, że zażalenie jest nieuzasadnione w tej części, która odnosi się do przyznania biegłemu kwoty poniesionych wydatków w wysokości 1.128,81 zł. W § 8 cytowanego wyżej rozporządzenia w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym wskazane zostało: " Wydatki poniesione przez biegłego, niezbędne dla wydania opinii, w tym w szczególności wydatki materiałowe, amortyzację aparatury badawczej oraz koszty dojazdu na miejsce wykonania czynności, biegły dokumentuje za pomocą faktur lub rachunków albo kopii tych dokumentów, a w razie ich braku - za pomocą oświadczenia". W rozpoznawanej sprawie wszystkie wydatki biegłego (wymienione szczegółowo na stronie 2 kalkulacji) zostały poparte złożonymi przez biegłego rachunkami obrazującymi poniesione koszty. Stanowisko skarżącego, że wydatki te są wygórowane, mogłoby podlegać rozważaniu, gdyby biegły domagał się zwrotu wydatków w oparciu o „oświadczenie”, taka sytuacja nie wystąpiła jednak w niniejszej sprawie.

Zażalenie nie jest uzasadnione również w części, w jakiej skarżący zarzuca, że biegły wykonał część czynności mimo tego, że były one niepotrzebne. To biegły posiada wiadomości specjalne, a nie strona, tym samym biegły decyduje, jakie czynności niezbędne są do wykonania opinii. Jednocześnie trzeba wskazać, że biegły na stronie drugiej kalkulacji zamieścił informację zatytułowaną "wyjaśnienia do kalkulacji", gdzie opisał, dlaczego opracowanie geodezyjne granic służebności odpowiada czynnościom opracowania projektu podziału działki, wyjaśnił także sposób kalkulacji w pozycjach 5 i 6, które odnoszą się do opracowania na mapie zasadniczej zakresów służebności oraz skratowania i opisania na mapach projektów zakresów służebności.

Nie budzi jednak wątpliwości, że Sąd rozstrzygający w sprawie winien oceniając wniosek biegłego sprawdzić również i to, czy biegły nie domaga się wynagrodzenia za czynności, które nie były objęte przedmiotem zlecenia udzielonego przed Sąd. Jedynie w tym zakresie omawiany zarzut można uznać za uzasadniony. W tym kontekście wskazać również trzeba, że rację ma skarżący co do tego, iż Sąd pierwszej instancji mylnie wskazuje, iż wynagrodzenie należy się biegłemu za sam fakt sporządzenia opinii. Przytoczony przez skarżącego art. 89 ust. 4 a i 4 b ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazuje bowiem Sądowi dokonanie kontroli opinii pod kątem tego, czy jest ona fałszywa bądź nierzetelna.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd pierwszej instancji winien poddać ocenie rachunek, kalkulację i kartę pracy biegłego pod kątem sprawdzenia, czy pozycje, za które biegły domaga się wynagrodzenia wg taryfy zryczałtowanej nie powtarzają się wśród pozycji, za które biegły domaga się wynagrodzenia wg stawek godzinowych. Ponadto konieczne jest zweryfikowanie zasadności wynagrodzenia żądanego według stawek godzinowych w ilości 18+19 (łącznie 37 godzin) nie tylko pod kątem tego czy poszczególne pozycje, za które biegły domaga się wynagrodzenia wg stawek godzinowych, nie powtarzają się wśród pozycji określonych wg tabeli zryczałtowanej, ale także pod kątem tego, czy poszczególne pozycje rozliczane wg stawek godzinowych nie dotyczą czynności zawierających się w innych pozycjach rozliczanych również wg stawek godzinowych. Sąd może również - o ile uzna, że przedstawiona przez biegłego kalkulacja czy karta pracy w poszczególnych pozycjach wynagrodzenia jest na tyle ogólnikowa, że nie pozwala na opisaną wyżej weryfikację - zwrócić się do biegłego o przedstawienie dokładniejszej kalkulacji czy też dokładniejszych opisów w karcie pracy, bardziej szczegółowo opisujących poszczególne pozycje, wg których wyliczane jest przez biegłego wynagrodzenie. Sąd winien również uzasadnić zastosowanie przyjętej stawki kwoty bazowej, która wg rozporządzenia winna zmieścić się w przedziale od 1,28% do 1,81 %.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy uznał, że Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c., co uzasadniana uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania – stosownie do art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 386 § 4 k.p.c.

SSO Agnieszka Kądziołka SSO Piotr Sałamaj SSO Natalia Pawłowska – Grzelczak