Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 31 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Górska

SSO Natalia Pawłowska-Grzelczak (spr.)

SSR del. Patrycja Baranowska

po rozpoznaniu w dniu 31 marca 2014 r. w Szczecinie,

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w S.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o zapłatę

na skutek zażalenia powódki na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 10 października 2013 r. wydane w sprawie o sygnaturze akt X GNc 3323/12,

postanawia:

oddalić zażalenie.

SSR del. P. Baranowska SSO A. Górska SSO N. Pawłowska-Grzelczak

UZASADNIENIE

W piśmie wniesionym w dniu 22 lipca 2013 r. powódka, reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, wniosła o zasądzenie od pozwanej na jej rzecz kwoty 310,50 złotych tytułem poniesionych kosztów postępowania zabezpieczającego prowadzonego przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie J. B.. Uzasadniając wniosek powódka wskazała, że w oparciu o tytuł zabezpieczenia w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 4 lutego 2013 r. wniosła o wszczęcie postępowania zabezpieczającego. Postanowieniem komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie J. B. z dnia 8 kwietnia 2013 roku, sygn. akt KM 364/13 ustalono koszty postępowania zabezpieczającego na kwotę 310,50 złotych. Następnie postanowieniem z dnia 8 maja 2013 roku wobec błędnego zapisu w postanowieniu komornika z dnia 8 kwietnia 2013 roku dokonano jego zmiany. Postanowienie uprawomocniło się z dniem 4 czerwca 2013 r. Postanowieniem z dnia 10 października 2013 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie oddalił powyższy wniosek. Sąd ten wskazał, że zgodnie z art. 745 § 1 i 2 zd. 2 kpc termin dwóch tygodni do zgłoszenia wniosku o przyznanie kosztów postępowania zabezpieczającego należy liczyć od dnia uprawomocnienia się postanowienia komornika ustalającego wysokość kosztów postępowania. Zgodnie z dołączonymi do wniosku postanowieniami komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie postanowienie o ustaleniu kosztów postępowania zabezpieczającego uprawomocniło się dnia 4 czerwca 2013 r. Ostatnim dniem, w którym powódka mogła dokonać skutecznego wniesienia wniosku o przyznanie kosztów postępowania zabezpieczającego był 18 czerwca 2013 roku. Skoro zatem pismo procesowe zawierające wniosek strony powodowej zostało wniesione dopiero w dniu 22 lipca 2013 roku tj. po upływie zakreślonego terminu – w ocenie sądu należało go oddalić albowiem roszczenie wygasło.

W piśmie z dnia 29 października 2013 r. powódka złożyła zażalenie na powyższe orzeczenie wnosząc o jego uchylenie. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że powódka złożyła spóźniony wniosek o przyznanie kosztów w postępowaniu zabezpieczającym, gdy tymczasem strona powodowa nie uchybiła temu terminowi. W uzasadnieniu powódka podniosła, że pomimo uprawomocnienia się postanowień w przedmiocie kosztów postępowania zabezpieczającego w dniu 4 czerwca 2013 r. stwierdzenie ich prawomocności nastąpiło w dniu 8 lipca 2013 r. Powódka składając wniosek o zasądzenie kosztów w postępowaniu zabezpieczającym nie dysponowała postanowieniami ze stwierdzeniem prawomocności. Skoro zatem stwierdzenie prawomocności nastąpiło w dniu 8 lipca 2013 r. to wniosek złożony w dniu 22 lipca 2013 r. nie jest spóźniony.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji w sposób niewadliwy zastosował normę przepisu art. 745 § 2 kpc w zw. z art. 109 § 1 kpc. W tej sytuacji sąd odwoławczy podziela wnioski i ustalenia zawarte w zaskarżonym postanowieniu. Wniesione zażalenie w żaden sposób ich nie podważa.

Zarzuty podniesione w zażaleniu wyrażają pogląd, że dwutygodniowy termin do złożenia wniosku o przyznanie kosztów postępowania zabezpieczającego należy liczyć od dnia stwierdzenia prawomocności postanowienia komornika ustalającego koszty postępowania zabezpieczającego. Takiego stanowiska sąd orzekający jednak nie podziela. Zgodnie z art. 745 § 1 kpc o kosztach postępowania zabezpieczającego sąd rozstrzyga w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie, a o kosztach postępowania zabezpieczającego później powstałych rozstrzyga na wniosek strony sąd, który udzielił zabezpieczenia. Stosowanie zaś do § 2 tego artykułu jeżeli postanowienie, w którym udzielono zabezpieczenia, zostało wydane przed wszczęciem postępowania w sprawie, a uprawniony nie zachował wyznaczonego mu terminu do jej wszczęcia, obowiązany może w terminie dwóch tygodni od upływu tego terminu złożyć wniosek o przyznanie mu kosztów. W tym terminie wniosek taki może zgłosić uprawniony, jeżeli nie wytoczył sprawy dlatego, że obowiązany zaspokoił jego roszczenie.

Postępowanie zabezpieczające nie ma samodzielnego charakteru i pozostaje w ścisłym związku z postępowaniem merytorycznym, w toku którego sąd rozstrzyga w przedmiocie roszczenia objętego zabezpieczeniem. W zgodzie z tą koncepcją ustawodawca konsekwentnie przyjął, że o kosztach postępowania zabezpieczającego rozstrzyga sąd - co do zasady - w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie. Szczególna sytuacja występuje jednak w przypadku, gdy sprawa zostaje merytorycznie zakończona wydaniem nakazu zapłaty, który z chwilą wydania stanowi tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności (art. 492 § 1 zd. 1 kpc). W orzeczeniu tym nie jest możliwe rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania zabezpieczającego, skoro dopiero sam nakaz może stanowić podstawę do wykonania zabezpieczenia, a przed jego wydaniem nie jest możliwe ustalenie, czy koszty postępowania zabezpieczającego w ogóle powstaną.

Tym niemniej nie ulega wątpliwości, że gdy nakaz zapłaty jest orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie, a postępowanie zabezpieczające zostało przeprowadzone w jego następstwie, wierzyciel nie może zostać pozbawiony możliwości dochodzenia zwrotu kosztów tego postępowania, gdyż są to koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw (art. 98 § 1 kpc). Trafnie zatem wywodzi się w orzecznictwie, że w sprawie, w której nakaz zapłaty jest orzeczeniem kończącym postępowanie, a zabezpieczenie powództwa na podstawie tego nakazu nastąpiło w drodze czynności komornika, o kosztach postępowania zabezpieczającego rozstrzyga sąd na wniosek powoda . To z kolei prowadzi do konieczności ustalenia, w jakim terminie wniosek ten winien zostać złożony. Uzasadnione jest stanowisko Sądu Rejonowego, zgodnie z którym termin do złożenia wniosku o przyznanie kosztów postępowania zabezpieczającego winien być liczony od dnia uprawomocnienia się postanowienia komornika o przyznaniu kosztów postępowania zabezpieczającego. Pogląd taki został już wyrażony w orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz doktrynie (vide uchwała Sądu Najwyższego z 22 września 1995 r., III CZP 117/95, LEX nr 9239; wyrok Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2001 roku, II CKN 366/00, LEX nr 47609, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2002 r., II CKN 639/00, LEX nr 55247, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2012 r., III CZP 70/12, LEX nr 1230028 oraz Komentarz do art. 745 kpc, Zenon Knypl, LEX; Komentarz do art. 745 kpc, Dariusz Zawistowski LEX; Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. pod red. K. Piaseckiego, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2006; Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, pod red. M. Manowskiej, Lexis Nexis, tom 2, Warszawa 2011; Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, pod red. T. Erecińskiego, tom III, Warszawa 2012).

Za przyjęciem poglądu, że jedyną chwilą, która jest miarodajna dla uznania, że bieg tego terminu rozpoczął się po uprawomocnieniu się postanowienia komornika o ustaleniu kosztów zabezpieczenia, nie zaś po dniu stwierdzenia jego prawomocności, przemawiają następujące względy. Stwierdzenie prawomocności orzeczenia na podstawie art. 364 § 1 kpc ma charakter wyłącznie deklaratywny i w żadnej mierze nie wpływa na datę rzeczywistego uprawomocnienia się orzeczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 5 lipca 2002 r., III CKN 657/00, OSP 2004, nr 2, poz. 18). Bez znaczenia w tym zakresie pozostaje także zaopatrzenie przez komornika postanowienia w biurową wzmiankę o stwierdzeniu prawomocności. Wskazane czynności mogą być i z reguły są dokonywane po długim czasie od uprawomocnienia się orzeczenia. Przede wszystkim jednak przyjęcie, jak chce tego powódka, że termin ten winien być liczony od dnia stwierdzenia prawomocności, doprowadziłoby do sytuacji, w której rozpoczęcie biegu tego terminu byłoby uzależnione wyłącznie od woli wierzyciela. Nie można zapominać o tym, że wniosek o stwierdzenie prawomocności postanowienia wierzyciel może złożyć w każdej chwili. Właśnie z tych względów brak ograniczenia w czasie powyższego uprawnienia wierzyciela czyniłby niepewnym początkowy moment biegu terminu do złożenia wniosku o przyznanie tych kosztów. Bez znaczenia pozostaje zatem fakt, że powódka nie dysponowała na dzień 22 lipca 2013 roku, czyli na dzień złożenia wniosku o przyznanie kosztów postępowania zabezpieczającego, postanowieniami wraz ze stwierdzeniem ich prawomocności. Poza tym oczekiwanie na wydanie postanowienia o stwierdzeniu prawomocności prowadziłoby do rozwiązania nieracjonalnego, a ponadto powodowałoby, że bieg wspomnianego terminu rozpoczynałby się od dokonania czynności przede wszystkim na potrzeby wykonania orzeczeń z reguły nienadających się do egzekucji, nie zaś w celu otwarcia się terminu do dokonania czynności procesowej, którą w rozpatrywanym przypadku było złożenie wniosku o przyznanie kosztów postępowania zabezpieczającego (tak w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2012 r., III CZP 70/12, LEX nr 1230028).

Skoro zatem w rozpoznawanej sprawie postanowienie komornika ustalające wysokość kosztów uprawomocniło się z dniem 4 czerwca 2013 r., zaś wniosek uprawnionego wierzyciela złożony został w dniu 22 lipca 2013 r., to zasadnie przyjął Sąd Rejonowy, że uchybiono dwutygodniowemu terminowi do złożenia wniosku, a tym samym roszczenie o zwrot kosztów wygasło.

Wskazać należy, że wszelkiego rodzaju koszty procesu, stosownie do art. 109 § 1 kpc winny być zgłoszone przed zamknięciem rozprawy. Zasada ta dotyczy także kosztów postępowania zabezpieczającego, pod warunkiem, że zostały one poniesione i prawomocnie ustalone przez organ egzekucyjny przed zakończeniem postępowania w sprawie (art. 745 § 1 kpc). Natomiast w przypadku gdy koszty te, tak jak w omawianej sprawie powstały później, do określenia terminu na zgłoszenie wniosku stosować należy w drodze analogii przepis art. 745 § 2 kpc. Norma ta wyznacza jedynie inny niż określony w art. 109 kpc termin na złożenie wniosku o przyznanie kosztów postępowania zabezpieczającego, pozostając bez wpływu na skutki uchybienia terminu. W świetle zaś przepisu art. 109 § 1 kpc roszczenie o zwrot kosztów, niezgłoszone w przewidzianym terminie, wygasa.

W tym stanie faktycznym, mając na uwadze przytoczone argumenty, na podstawie art.385 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc Sąd Okręgowy oddalił zażalenie.

SSR del. P. Baranowska SSO A. Górska SSO N. Pawłowska-Grzelczak