Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 sierpnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Anna Budzyńska

Sędziowie: SO Krzysztof Górski

SR del. Rafał Lila (spr.)

Protokolant: st. sekr. sądowy Joanna Witkowska

po rozpoznaniu w dniu 28 sierpnia 2015 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa S. J.

przeciwko J. F.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 21 stycznia 2015 roku, sygnatura akt V GC 143/14

oddala apelację.

SSO Krzysztof Górski SSO Anna Budzyńska SSR del. Rafał Lila

Sygn. akt VIII Ga 223/15

UZASADNIENIE

W dniu 03 lutego 2014 r. do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim powód S. J. złożył pozew przeciwko J. F., domagając się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskiego z dnia 10 grudnia 1998 r. wydanego w sprawie VGC 634/98. W uzasadnieniu wskazano, że roszczenie wierzyciela przedawniło się wskutek upływu dziesięcioletniego terminu bezczynności w postępowaniu egzekucyjnym. W uzupełnieniu żądania pozwu powód wyjaśnił, że domaga się pozbawienia wykonalności tytułu wykonalności w części przekraczającej kwotę 7.000 zł. Inicjujący postępowanie wywodził przy tym, że stwierdzone tytułem wykonawczym zobowiązanie wygasło wskutek dostarczenia pozwanemu kawy o wartości przekraczającej kwotę należności głównej, odsetek i kosztów wynikających z wyroku.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości kwestionując okoliczności faktyczne przywołane w jego uzasadnieniu.

Wyrokiem z dnia 21 stycznia 2015 r. Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim oddalił powództwo (sygn. akt V GC 143/14).

Sąd ustalił, że w dniu 10 grudnia 1998 r. Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim wydał wyrok zaoczny, w którym zasądził od S. J. na rzecz J. F. kwotę 14.068,51 zł z ustawowymi odsetkami oraz koszty procesu w kwocie 2.271,20 zł.

W dniu 4 maja 1999 r. orzeczeniu nadano klauzulę wykonalności.

Po wydaniu wyroku powód S. J. uiścił na rzecz pozwanego J. F. kwotę 7.000 zł. Strony uzgodniły, że rozliczenie pozostałej kwoty nastąpi poprzez dostarczenie pozwanemu kawy o wartości zbliżonej do pozostałej nieuregulowanej należności.

Powód dostarczył pozwanemu uzgodnioną ilość kawy, jednakże po podjęciu przez pozwanego próby jej dalszej odsprzedaży okazało się, że jej opakowanie odpowiada znakowi towarowemu marki W., dla którego wykorzystania ani powód ani pozwany nie posiadali prawa.

W związku z powyższym przeciwko powodowi zostało wszczęte postępowanie karne.

Strony spotkały się ponownie i uzgodniły, że rozliczenie należności powoda kawą jest nieaktualne i dokonają rozliczenia pieniężnego. Powód zobowiązał się zapłacić pozwanemu zaległą kwotę.

W dniu 16 sierpnia 1999 r. pozwany złożył do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kępnie wniosek o wszczęcie egzekucji co do pozostałej do zapłaty kwoty należności głównej, odsetek, kosztów procesu i kosztów klauzuli wykonalności. Organ egzekucyjny wszczął postępowanie 20 sierpnia 1999 r., prowadząc sprawę pod numerem Km 243/99.

W dniu 12 lipca 2001 r. komornik zawiadomił T. K. o zajęciu wynagrodzenia za pracę oraz wierzytelności z tytułu zasiłku chorobowego powoda i wezwał do dokonywania potrąceń na poczet wierzytelności pozwanego. Od tej daty do dnia 3 listopada 2011 r. nie były podejmowane dalsze czynności egzekucyjne.

W dniu 3 listopada 2011 r. komornik wezwał pozwanego jako wierzyciela do oświadczenia, czy podtrzymuje wniosek egzekucyjny. Pozwany odpowiedział pozytywnie na to pytanie składając pismo z dnia 10 listopada 2011 r. Powyższe skutkowało wznowieniem czynności egzekucyjnych.

Na kolejne wezwanie komornika pozwany w piśmie z dnia 03 stycznia 2013 r. wniósł o umorzenie postępowania egzekucyjnego, co nastąpiło postanowieniem z dnia 09 stycznia 2013 r.

W dniu 20 lutego 2013 r. pozwany złożył nowy wniosek egzekucyjny w zakresie kwoty głównej, tj. 7.068,51 zł oraz odsetek.

Komornik Ł. S. wszczął ponownie postępowanie egzekucyjne, kierując do dłużnika zawiadomienie z 26 lutego 2013 r. (sygn. akt Km 355/13).

Prezentując motywy rozstrzygnięcia, prowadzące do oddalenia powództwa, Sąd wskazał, że podstawę prawną żądania stanowił przepis art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. i przytoczył jego treść. Jednocześnie zauważył, że poza sporem pozostawała okoliczność, że powód uiścił na rzecz pozwanego kwotę 7.000 zł. Pozostałą wynikającą z wyroku kwotę strony miały rozliczyć dostawą powoda na rzecz pozwanego kawy. Pozwany przyznał, że doszło do takiego uzgodnienia, jednakże po objęciu powoda postępowaniem karnym związanym z nielegalnym posługiwaniem się przez niego znakiem towarowym zostało zawarte nowe porozumienie, w którym strony uznały, że dotychczasowe utraciło moc.

Na tej podstawie Sąd wywodził, że zgodnie z art. 917 k.c. przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać . Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy Sąd przyjął, że w zakresie należności objętej kwestionowanym tytułem wykonawczym strony zawarły dwie ugody. Pierwsza - opisana zgodnie przez obie strony sporu - obejmowała kompromisowe rozliczenie zaległości poprzez dostawę kawy, której wartość miała rekompensować pozwanemu brak zapłaty należnej kwoty. Powód nie wywiązał się jednak z tej ugody, albowiem dostarczył pozwanemu kawę w opakowaniach wykluczających jej dalszą legalną odsprzedaż. W konsekwencji strony zawarły kolejne porozumienie, opisane przez pozwanego, w którym zgodnie uznały zawartą wcześniej ugodę za nieobowiązującą i postanowiły powrócić do rozliczeń pieniężnych. Oba porozumienia zawarto ustnie bez odzwierciedlenia na piśmie.

Sąd wyjaśnił dlaczego dał wiarę zeznaniom pozwanego wskazując, że opisany przez niego stan faktyczny pokrywał się z danymi wynikającymi z akt komorniczych. Zwrócił uwagę na spójność zachowania pozwanego, który wdrożył i kontynuował postępowanie egzekucyjne przeciwko powodowi, co świadczyło o tym, że rozliczenie barterowe nie doszło do skutku. Sąd przekonała również konsekwencja zeznań pozwanego oraz dokładny opis przebiegu zdarzeń. Dostrzegł przy tym, że pozwany nie kwestionował faktu dostarczenia mu przez powoda kawy. W tej perspektywie Sąd ocenił za niewiarygodne zeznania powoda, który nie wspomniał w ogóle o toczącym się względem niego postępowaniu karnym, a zatem nie wyjawił okoliczności która miała istotny wpływ na ocenę skuteczności uzgodnień poczynionych przez stron w zakresie rozliczenia towarowego.

W konsekwencji Sąd przyjął, że pierwotnie zawarta ugoda o treści obejmującej towarowe rozliczenie długu nie wywołała skutków prawnych, wskutek dostarczenia przez powoda towaru obarczonego wadą prawną i wobec następczego zawarcia nowego porozumienia, w którym powód zobowiązał się uregulować kwotę pieniężną.

Sąd wskazał, że niezasadny okazał się zarzut przedawnienia podnoszony przez powoda w uzasadnieniu powództwa. W tym zakresie przywołał treść art. 125 § 1 k.c. Stosownie do niej roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego , jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.

Mając powyższe na uwadze Sąd przyjął, że przedawnienie roszczenia wierzyciela w niniejszej sprawie nie nastąpiło, albowiem ostatnia czynność egzekucyjna w sprawie Km 243/99 została podjęta w lipcu 2001 r., a kolejna w listopadzie 2011 r. Zgodnie z art. 823 k.p.c. postępowanie egzekucyjne umarza się z mocy samego prawa , jeżeli wierzyciel w ciągu roku nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania. Termin powyższy biegnie od dnia dokonania ostatniej czynności egzekucyjnej, a w razie zawieszenia postępowania - od ustania przyczyny zawieszenia. Z powyższego Sąd wyprowadził wniosek, że pomiędzy potencjalnym umorzeniem postępowania z mocy prawa (lipiec 2002 r,), a podjęciem kolejnej czynności egzekucyjnej w listopadzie 2011 r. nie upłynął 10-letni termin przedawnienia.

Apelację od wyroku wywiódł powód, który zaskarżył go w całości. Żądał jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania. Jako żądanie ewentualne zgłosił wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa poprzez pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, tj. wyroku zaocznego zasądzającego od powoda na rzecz pozwanego kwotę 14.068,51 zł z kosztami w wysokości 2.271,20 zł, wydanemu w sprawie o sygn. akt V GC 634/98.

Skarżący wyrokowi zarzucił:

1)  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 368 k.p.c. polegające na błędnej wykładni i niewłaściwym zastosowaniu przepisu art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 123 § 1 i 124 § 2 k.c. przez przyjęcie, że nie nastąpiło przedawnienie roszczenia stwierdzonego prawomocnym wyrokiem sądu oraz naruszenia art. 828 k.p.c.

2)  naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie przepisów:

a)  art. 233 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na odmowie wiarygodności zeznaniom powoda w zakresie dotyczącym rozliczenia barterowego,

b)  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku przyczyn dla których Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom powoda, a dał wiarę pozwanemu J. F., który kwestionuje po tylu latach fakt rozliczenia barterowego dokonanego przez powoda oraz stwierdza brak możliwości sprzedaży kawy z uwagi na niewłaściwe etykiety.

W uzasadnieniu powód rozwinął poszczególne zarzuty zasadniczo powtarzając narrację zaprezentowaną w uzasadnieniu pozwu. Skarżący przedstawił chronologię czynności podejmowanych w związku z prowadzoną egzekucją, aby w konstatacji postawić wniosek, że postepowanie uległo umorzeniu z mocy prawa, co ostatecznie prowadzi do słuszności zarzutu o przedawnieniu roszczenia.

Powód zaprezentował swój punkt widzenia dotyczący rozliczenia towarowego. W jego przekonaniu Sąd bezzasadnie oparł się na zeznaniach przeciwnika procesowego. Nadto zarzucił, że bezzasadnie przyjęto, że dostarczony w ramach rozliczenia towar był obarczony wadą prawną.

W odpowiedzi na apelację pozwany zażądał jej oddalenia oraz obciążenia powoda kosztami postępowania odwoławczego. Naprowadzona na poparcie stanowiska argumentacja zasadniczo stanowiła afirmację ustaleń i rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego. Ponownie pozwany nawiązał do kwestii znaku towarowego W., który bezprawnie wykorzystał powód. Powyższe skutkowało koniecznością wycofania ze sprzedaży dostarczonej przez niego kawy. Wobec tego, że S. J. odmówił odbioru kawy, została ona po upływie terminu przydatności zutylizowana. Pozwany wyjaśnił, że podczas procesu karnego przeciwko powodowi w Sądzie w Kępnie strony rozmawiały i ustaliły, że S. J. przekaże pozwanemu kwotę 7.068,54zł. Wobec tego, że powód z tego zobowiązania się nie wywiązał pozwany wszczął postępowanie egzekucyjne.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja okazała się bezzasadna.

Sąd Rejonowy przeprowadził prawidłowo postępowanie dowodowe i na jego podstawie poczynił adekwatne ustalenia faktyczne. Trafnie też oznaczył podstawę prawną żądania pozwu i odpowiednio do charakteru sprawy ją omówił.

Poczynione zatem ustalenia faktyczne, wobec ich trafności, Sąd Okręgowy przyjmuje za własne bez potrzeby ponownego ich przytaczania.

Odnosząc się do wniosków apelacji należy przede wszystkim wyjaśnić, że w ramach kontroli instancyjnej nie zostały ujawnione okoliczności, należące do obszaru prawa procesowego, jak i materialnego, które prowadziłyby do konieczności uchylenia wyroku Sądu I instancji.

Przesłanki uchylenia wyroku zostały wskazane w przepisie art. 386 § 2, 3 oraz 4 k.p.c. i żadna z nich nie została zidentyfikowana w ramach postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę w granicach wyznaczonych zarzutami środka zaskarżenia oraz wziął pod uwagę z urzędu okoliczności, które mogłyby prowadzić do nieważności postępowania.

Tak przeprowadzone badanie nie doprowadziło do ustalenia żadnej z przyczyn nieważności postępowania opisanych w art. 379 k.p.c. Nie ma także podstaw do odrzucenia pozwu ani umorzenia postępowania, co uzasadniałoby uchylenie wyroku Sądu Rejonowego. Sąd I instancji rozstrzygnął o istocie sprawy, a przy tym nie występuje konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, albowiem jego zakres odpowiadał inicjatywie stron.

Wobec powyższego należało przyjąć, że charakter podniesionych w apelacji zarzutów mógłby prowadzić jedynie do zmiany orzeczenia. Jednakże zarzuty okazały się bezzasadne.

Odnosząc się do nich zgodnie z systematyką środka zaskarżenia należy tytułem wstępu wyjaśnić, że skarżący wskutek zapewne oczywistej omyłki wskazał naruszenie przepisu art. 828 k.p.c., gdy w istocie zarzuty wiążą się ze stosowanie art. 823 k.p.c. Należy w tym zakresie dostrzec, że skarżący myli bezczynność wierzyciela z bezczynnością organu prowadzącego postępowania egzekucyjne. Przywoływany przepis art. 823 k.p.c. odnosi się do czynności egzekwującego wierzyciela, który w ciągu roku nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania. Oznacza to, że powinna zostać zidentyfikowana czynność do podjęcia której zobowiązany był wierzyciel i bez której prowadzenie dalszego postępowania nie było możliwe. Obowiązek zatem podjęcia czynności przez wierzyciela musi wynikać bądź to wprost z przepisu prawa, bądź skierowanego do niego zobowiązania organu egzekucyjnego. Skarżący nie identyfikuje żadnej czynności, do której podjęcia zobowiązany był wierzyciel. Na podstawie akt komorniczych Km 243/99 nie można przypisać wierzycielowi obowiązku podjęcia określonej czynności, któremu uchybił. To komornik pozostawał bezczynny. Powyższa kwestia była przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 10 kwietnia 2008 r. w sprawie IV CSK 16/08 ( Lex nr 393847). W uzasadnieniu orzeczenia wprost wskazano, że bezczynność wierzyciela istnieje tylko wtedy, gdy jest on obowiązany do dokonania czynności niezbędnej do dalszego prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Artykuł 823 k.p.c. nie znajduje zastosowanie w razie bezczynności komornika. Należy mieć przy tym na uwadze, że w przedmiotowej sprawie egzekucja była prowadzona ze środków przysługujących także małżonce dłużnika z tytułu rent i emerytur, ruchomości i nieruchomości. W aktach komorniczych nie ma tego typu zobowiązań kierowanych do wierzyciela, które zobowiązywałyby go do podjęcia czynności koniecznych dla prowadzenia egzekucji ze wszystkich w/w praw lub rzeczy. Faktem jest natomiast, że występuje bezczynność po stronie organu egzekucyjnego w okresie od 12 lipca 2001 r. (zawiadomienie o zajęciu wynagrodzenia za pracę dłużnika) do listopada 2011 r., kiedy komornik skierował do wierzyciela pismo z dnia 3 listopada 2011 r., obejmujące zapytanie, czy wierzyciel podtrzymuje postępowanie egzekucyjne i zobowiązał go do uiszczenia zaliczki na poczet wydatków w tym postępowaniu. Wierzyciel w dniu 15 listopada 2011 r. (data wpływu pisma do komornika) zażądał kontynuowania postępowania egzekucyjnego i załączył dowód uiszczenia oczekiwanej od niego zaliczki.

Mając na uwadze powyższe nie sposób podzielić stanowisko powoda, że wystąpiły okoliczności prowadzące do umorzenia ex lege postępowania Km 243/99.

Nietrafny okazał się zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów. Przede wszystkim należy mieć na uwadze, że w sprawie zeznania składały dwie osoby, tj. powód i pozwany, a ich relacje nie były zbieżne. Sąd Rejonowy wyjaśnił (str. 3 uzasadnienia wyroku) z jakich przyczyn dał wiarę pozwanemu. Jakkolwiek poczyniony wywód w tym zakresie nie jest bardzo obszerny, to jednak pozwala odtworzyć motywy, którymi kierował się Sąd przy ocenie osobowego materiału dowodowego. W zaprezentowanej argumentacji nie występują błędy dotyczące logicznego rozumowania, wychwytywania związków pomiędzy kolejnymi zdarzeniami, czy ich chronologią. Także zasady doświadczenia życiowego nie stoją na przeszkodzie uznaniu za prawdziwe zeznań pozwanego. Sąd I instancji wyjaśnił, że o ich prawdziwości przesądziła kompletność zaprezentowanych przez pozwanego wątków dotyczących wzajemnego kontraktowania stron. Pozwany ujawniał szersze spektrum wzajemnych relacji z powodem, a zwłaszcza objął nimi okoliczności związane z prowadzonym postępowaniem karnym. Wskazał przyczynę zainteresowania organów ścigania powodem oraz opisał przebieg interwencji policji. Nie było podstaw, aby zakwestionować jego zeznania w zakresie związanym z naruszeniem znaków towarowych zamieszczonych na opakowaniach, w których S. J. dostarczył kawę. Powód zresztą tego faktu nie kwestionował, ale mimo to - jak trafnie zauważył Sąd Rejonowy - przemilczał go w ramach składanych zeznań.

Nie należy tracić z pola widzenia, że skarżący nie wskazał w apelacji żadnych uchybień popełnionych przez Sąd przy ocenie zeznań pozwanego. Jego argumentacja w tym zakresie jest lakoniczna. Sąd Okręgowy nie podzielił konstatacji powoda o wadliwej ocenie zeznań stron, a w szczególności nie doszedł do przekonania, że wykraczała ona poza przyznaną sądowi swobodę i miała charakter dowolny.

Wnoszący apelację zdaje się pomijać, że istotą rozliczenia tzw. barterowego była możliwość dalszej odsprzedaży dostarczonej przez niego pozwanemu kawy. Towar został dostarczony w określonych opakowaniach, a gdy okazało się, że zamieszczone na nich oznaczenia naruszają znak towarowy innego podmiotu nie było możliwości sprzedaży kawy bez jej przepakowania. Powyższe wymagałoby podjęcia określonych czynności m.in. rozpakowania kawy, zakupu odpowiednich opakowań, ponownego jej zapakowania (przy czym nie wiadomo, czy pozwany w ogóle posiadał techniczne możliwości do przeprowadzenia takiej procedury). Niewątpliwie zatem przedsięwzięcie opisanych powyżej czynności wiązałaby się z określonymi kosztami, które musiałby ponieść pozwany. Tymczasem jak wynika z zeznań samego powoda wartość dostarczonej przez niego kawy odpowiadała wysokości jego zobowiązania wynikającego z wyroku zaocznego. Tak zidentyfikowana sytuacja uzasadniała, na gruncie zasad logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego, w tym znajomości pragmatyki obrotu gospodarczego -zrelacjonowane przez pozwanego - odstąpienie przez strony od porozumienia w sprawie towarowego rozliczenia długu powoda. Poczynienie stosownych ustaleń w tym zakresie nastąpiło podczas opisanej przez pozwanego rozmowy stron w Sądzie w Kępnie, gdzie pozwany zeznawał jako świadek w sprawie karnej prowadzonej przeciwko powodowi.

W konsekwencji należy uznać za prawidłowe ustalenie Sądu Rejonowego, że powód pozostaje zobowiązany do świadczenia pieniężnego wynikającego z tytułu wykonawczego, którego dotyczyło żądanie pozwu. W związku z tym zaskarżony wyrok należy uznać za odpowiadający prawu.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 385 k.p.c., apelację należało oddalić.