Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2012 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Beata Górska
Protokolant:	sekr.sądowy Agnieszka Furtak - Kozłowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 grudnia 2012 r. w S.

sprawy J. Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. Ł.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 1 czerwca 2012 roku nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu J. Ł. prawo do emerytury od lutego 2012 roku.

Sygn. akt VI U 2400/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 czerwca 2012 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił ubezpieczonemu J. Ł. prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż ubezpieczony legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 2 lat, 7 miesięcy, 15 dni. Organ rentowy odmówił zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu d 1 czerwca 1977 roku do 31 lipca 1991 roku z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w B. z uwagi na fakt, iż w wystawionym ubezpieczonemu świadectwie pracy zakład pracy nie przywołał przepisów resortowych.

Z powyższą decyzją nie zgodził się ubezpieczony, który stwierdził, iż udowodnił wymagany przepisami okres pracy w warunkach szczególnych, dodając, iż brak przywołania odnośnych przepisów resortowych jest od niego niezależny, stanowiąc okoliczność formalną, niemająca decydującego charakteru w sprawie. Dodał, iż nie miał świadomości, iż przepisy prawne podane w dokumencie stwierdzającym charakter jego pracy, podane zostały nieprawidłowo.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację, jak w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. Ł., urodzony w dniu (...), kończący 60 lat w dniu (...)roku, legitymujący się łącznym okresem ubezpieczenia 26 lat, 2 miesięcy, 27 dni, złożył w dniu 30 grudnia 2011 roku wniosek o prawo do wcześniejszej emerytury.

niesporne, a ponadto:

-

wniosek z dnia 30 grudnia 2011 roku, akta ZUS, k. 1 i n.,

-

raport ustalenia uprawnień do świadczenia, akta ZUS, k. 40.

W okresach: od dnia 20 stycznia 1970 roku do 17 czerwca 1970 roku, od 12 lutego 1975 roku do 30 lipca 1975 roku oraz od 2 września 1975 roku do 31 maja 1977 roku ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy świadczył prace w warunkach szczególnych w ramach zatrudnienia w kolejno: Zakładach (...) Spółce Akcyjnej w B. (stanowisko: oczyszczacz odlewów, kowal), (...) Spółce Akcyjnej w G. (...) Oddziale (...) (stanowisko: kierowca samochodu ciężarowego).

niesporne, a ponadto:

-

świadectwo pracy z dnia 27 lutego 2002 roku, akta ZUS, k. 8,

-

świadectwo pracy w warunkach szczególnych, akta ZUS, k. 9,

-

świadectwo pracy z dnia 4 września 1985 roku, akta ZUS, k. 16,

-

świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, akta ZUS, k. 17,

-

świadectwo pracy z dnia 31 maja 1977 roku, akta ZUS, k. 18,

-

świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 28 lipca 2011 roku, akta ZUS, k. 19.

W okresie od dnia 1 czerwca 1977 roku do dnia 31 lipca 1991 roku ubezpieczony zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) w B.. Z tego tytułu pracodawca wystawił ubezpieczonemu w dniu 31 lipca 1991 roku świadectwo pracy, wskazując, iż świadczył pracę na stanowisku kierowcy oraz świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, wskazujące, iż w ramach tego zatrudnienia świadczył stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym 3,5 tony, wymienionym w wykazie A, dziale VIII, poz. 2 pkt. 2, stanowiącym załącznik do zarządzenia Ministra z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach pracy.

niesporne, a ponadto:

-

świadectwo pracy z dnia 31 lipca 1991 roku, akta ZUS, k. 20,

-

świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 31 lipca 1991 roku.

Przedsiębiorstwo (...)w B.zajmowało się pracami budowalnymi w rolnictwie, robiło wykopy, zajmowało się także przewozem osób. Korzystano w nim z samochodów ciężarowych marki S., J., Ż.. Zakład zapewniał transport na rzecz Przedsiębiorstwa Budownictwa Rolniczego. Kierowcy pracowali po 8 – 11 h dziennie. W ramach zatrudnienia w w/w zakładzie ubezpieczony obsługiwał początkowo J.z przyczepą S.i K., przewożąc żwir, wapno i inne surowce budowlane. Materiały budowlane przewożone były po rozładowaniu ich z wagonów. W/w samochody mają tonaż powyżej 3.5 tony.

We wszystkich angażach z lat 1977 – 1991 ubezpieczony określany jest jako kierowca. W angażu z dnia 3 sierpnia 1987 roku stanowisko pracy ubezpieczonego określone jest, jako „kierowca pojazdu K...”, W umowie z dnia 1 października 1981 roku o wykonanie czynności dodatkowych. niewchodzących w zakres uprawnień normalnych obowiązków kierowcy pojazdu ciężarowego ubezpieczony określany jest mianem kierowcy samochodu ciężarowego.

W 1975 roku ubezpieczonemu wydano prawo jazdy kategorii B, C, E, kat. II wraz z przyczepami.

dowód:

-

angaże z lat 1977 – 1991, wypis z prawa jazdy, umowa z dnia 1 października 1981 roku, akta osobowe, k. 41 (koperta), bez dalszej numeracji kart.

-

zeznania świadka K. R., k. 31 – 32,

-

zeznania świadka L. T., k. 32,

-

protokół z przesłuchania ubezpieczonego w charakterze strony na rozprawie w dniu22 listopada 2012 roku, k. 33.

Ostatni stosunek pracy ubezpieczonego ustał z dniem 31 stycznia 2012 roku.

dowód: protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2012 roku, k. 42.

Ubezpieczony nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego.

niesporne

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie J. Ł., stanowiące przedmiot niniejszego rozpoznania, zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie zaznaczyć należy, że w przedmiotowej sprawie poza sporem lokowały się okoliczności dotyczące okresów zatrudnienia ubezpieczony. Zadaniem Sądu były natomiast ustalenie, czy poza okresami uznanymi przez organ rentowy (2 lata, 7 miesięcy, 27 dni) legitymuje się on brakującym do wymaganych 15 lat stażem pracy w warunkach szczególnych. Bezsporne jest także, że ubezpieczony w dniu (...) roku ukończył 60 lat, nie osiągnął natomiast wieku 65 roku życia, co oznacza, że jego wniosek dotyczy tzw. emerytury wcześniejszej.

W tym miejscu przywołać należy odnośne regulacje prawne, w tym przepisy bazowej ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity /w:/ Dz.U. z 2009 roku, nr 153, poz. 1227). W w/w ustawie zróżnicowane zostały warunki przechodzenia na emeryturę według kryterium urodzenia: dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku oraz dla ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 roku oraz dla niektórych ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, a przed dniem 1 stycznia 1969 roku.

Z kolei przepis art. 184 ustawy stanowi, że ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnął:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie zgromadzonych środków na dochody budżetu państwa oraz rozwiązanie stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Za istotny uznać należy również przepis art. 32 ustawy, który stanowi, że ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Natomiast za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Kwestię uzyskiwania prawa do przedmiotowego świadczenia szczegółowo reguluje rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W aktualnym stanie prawnym organy rentowe obowiązane są do uwzględniania przy ocenie prawa do przedmiotowego świadczenia wszelkich okresów wykonywania prac w szczególnych warunkach określonych w § 4-8a rozporządzenia.

Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

W dziale VIII (prace w transporcie i łączności) poz. 2 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku widnieją: „Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalistycznych (specjalnych) pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów”. Stanowisko takie wyszczególnione jest także w zarządzenie nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 w sprawie wykazu stanowisk, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego, dział VIII, poz. 2 pkt 1.

Przechodząc dalej wskazać należy, że zgodnie z § 2 rozporządzenia z 1983 roku, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. W świetle § 2 ust. 2 rozporządzenia zakład pracy wydaje zaświadczenie o zatrudnieniu w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji. Należy jednak podkreślić, że zgodnie z praktyką i orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 roku, III UZP 6/84). Podobnie orzekł Sąd Najwyższy, iż zakład pracy wydaje zaświadczenie o zatrudnieniu szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji, natomiast w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie tych okresów także w oparciu o inne dowody (uchwała z dnia 21 września 1984 roku, III UZP 48/84).

Ograniczenia dowodowe zawarte w § 22 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami. Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z 27 maja 1985 r., III UZP 5/85:
„W postępowaniu odwoławczym przed (...) sądami pracy i ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe dopuszczalne jest przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków (…) jeżeli zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy z powodu likwidacji zakładu pracy lub zniszczenia dokumentów dotyczących takiego zatrudnienia. Przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków nie jest dopuszczalne w postępowaniu przed organem rentowym”.

Z powyższego wynika, iż przy ocenie nabywania przez ubezpieczonych uprawnień do emerytury w związku z pracą w warunkach szczególnych położono nacisk na materialnoprawny aspekt tejże pracy. Istotne jest bowiem to, czy osoba ubiegająca się o prawo do świadczenia faktycznie świadczyła pracę w warunkach szczególnych, niezależnie od tego, czy okoliczność ta znajduje poprawne i wyczerpujące odwzorowanie w sporządzanej przez pracodawcę dokumentacji. Co do zasady także, wszelkie nieprawidłowości w tym zakresie, nie mogą wywoływać negatywnych skutków po stronie ubezpieczonego, w szczególności nie mogą pozbawiać go prawa do świadczenie, gdy z całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika bezsprzecznie, iż świadczył pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Ubezpieczony twierdził, iż w spornym okresie zatrudniony był na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 ton. Jak wskazano uprzednio stanowisko takie wyszczególnione jest w wykazie A, stanowiącym załącznik do bazowego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Co więcej, pojawia się w przywołanych przepisach resortowych. Nawet więc jeśli w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych wystawionym ubezpieczonemu za sporny okres nieprawidłowo wskazano zapis resortowy (błędnie, bo nieprecyzyjnie oznaczono sam akt wykonawczy), to istotne jest to, czy ubezpieczony faktycznie pracował na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego, wymienionym w rozporządzeniu bazowym albo przepisie resortowym.

Ustalając powyższą okoliczność Sąd dokonał analizy dokumentacji pracowniczej, w oparciu o którą stwierdził, iż ubezpieczony konsekwentnie przez cały właściwie sporny okres określany jest mianem kierowcy. Niewątpliwie ubezpieczony dysponował uprawnieniami do prowadzenia pojazdów ciężarowych - w 1975 roku ubezpieczonemu wydano prawo jazdy kategorii B, C, E, kat. II wraz z przyczepami. We wszystkich angażach z lat 1977 – 1991 ubezpieczony określany jest jako kierowca. W angażu z dnia 3 sierpnia 1987 roku stanowisko pracy ubezpieczonego określone jest jako „kierowca pojazdu K...”, W umowie z dnia 1 października 1981 roku o wykonanie czynności dodatkowych. niewchodzących w zakres uprawnień normalnych obowiązków kierowcy pojazdu ciężarowego ubezpieczony określany jest mianem kierowcy samochodu ciężarowego. Brak jest jakichkolwiek informacji, o tym, iż ubezpieczony równoległe wykonywał inne prace.

Co więcej charakter pracy ubezpieczonego w spornym okresie możliwy był do odtworzenia także w oparciu o osobowe źródła dowodowe. I tak, bazując na zeznaniach świadka K. R.(k. 31 – 32), L. T., (k. 32), a także twierdzeniach samego ubezpieczonego (vide: protokół z przesłuchania na rozprawie w dniu 22 listopada 2012 roku, k. 33) są ustalił bezsprzecznie, iż w Przedsiębiorstwie (...)w B.korzystano z samochodów ciężarowych marki S., J., Ż., K.. Kierowcy pojazdów ciężarowych pracowali po 8 – 11 h dziennie. Ustalono ponadto, iż w ramach zatrudnienia w w/w zakładzie ubezpieczony obsługiwał początkowo J.z przyczepą ,Stara 200 i K., przewożąc żwir, wapno i inne surowce budowlane. (...)budowlane. przewożone były po rozładowaniu ich z wagonów. W/w samochody mają tonaż powyżej 3.5 tony.

Brakowało jakichkolwiek dowodów podważających powyższe źródła osobowe, które uznać należało za spójne, logiczne, konsekwentne i wiarygodne. Świadkowie, jako osoby pracujące w tym samym zakładzie, posiadali miarodajna wiedze do wskazania charakteru pracy ubezpieczonego. Zgodnie bowiem z przepisem art. 233 k.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sąd orzekający w niniejszej sprawie miał szczególnie na uwadze, że swobodna ocena dowodów dokonywana jest przez pryzmat własnych przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego zasobu doświadczeń życiowych, ale powinna także uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. wyrok SN z 10 czerwca 1999 r. II UKN 685/98 OSNAPiUS 2000/17 poz. 655).

Sąd dał wiarę zarówno zeznaniom świadków, jak i ubezpieczonego przesłuchanego w charakterze strony. Ich wiarygodność nie była kwestionowana przez organ rentowy i nie została też w żaden sposób podważona. Dowody te nadto w sposób jednolity i wzajemnie ze sobą korespondujący wskazywały na słuszność podniesionych przez ubezpieczonego zarzutów. Oceniając je, zatem zgodnie z zasadami logiki, wiedzy i doświadczenia życiowego należało uznać je za w pełni za wiarygodne.

Co istotne, dowody z dokumentów korespondowały z dowodami ze źródeł osobowych.

Badany w niniejszym postępowaniu okres wespół z okresem już uznanym przez organ rentowy dawał wymagane 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Oznacza to, że ubezpieczony spełnił łącznie wszystkie przesłanki nabycia uprawnień do wcześniejszej emerytury.

W tym stanie rzeczy, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i przyznał ubezpieczonemu J. Ł. prawo do wcześniejszej emerytury, poczynając od lutego 2012 roku.

SSO B. Górska

Sygn. akt VI U 2400/12

Zarządzenie:

1.  odnotować,

2.  odpis orzeczenia wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego (pouczenie).

3.  akta przedłożyć z wpływem lub za 21 dni.