Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 września 2025 r.

Sąd Okręgowy (...) VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Konrad Kujawa
Protokolant:	st. sekr. sądowy Agnieszka Sieczkarz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2025 r. w S.

sprawy R. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 24 października 2024 r., znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu R. P. prawo rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych przy ustaleniu wysokości emerytury.

SSR del. Konrad Kujawa

Sygnatura akt VI U 1687/24

UZASADNIENIE

Decyzją z 24 października 2024 roku, znak: EDUM/25/039230337, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. przyznał R. P. zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od 8 października 2024 roku tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego i odmówił przyznania rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych, argumentując, że ubezpieczony nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze za okres do 31 grudnia 2018 roku.

Odwołanie od powyższej decyzji wywiódł R. P., kwestionując brak uwzględnienia przez organ rentowy okresów jego pracy w warunkach szczególnych na stanowisku kierowcy pojazdu o masie powyżej 3,5 tony. Ubezpieczony podniósł, że kwestionowane świadectwa pracy zostały sporządzone niepoprawnie nie z jego winy. Zakład pracy, który je sporządził już nie istnieje, zatem poprawienie wpisu na świadectwie jest aktualnie niemożliwe.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o oddalenie odwołania. Organ rentowy precyzując swoje stanowisko wskazał, iż do stażu w warunkach szczególnych z uwagi na błędy formalne w treści świadectw pracy nie uwzględnił okresu zatrudnienia od 1 listopada 1985 roku do 26 maja 1988 rok na stanowisku kierowcy oraz od 27 maja 1988 roku do 20 stycznia 1989 roku na stanowisku monter w (...) S.A. oraz od 1 czerwca 1991 roku do 31 lipca 2000 roku na stanowisku monter konstrukcji stalowych i kierowca samochodu ciężarowego w (...) sp. z o.o.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

R. P. urodził się (...). Nie korzystał ani nie nabył uprawnień do wcześniejszej emerytury z ZUS, ani emerytury pomostowej.

Niesporne

Ustalając prawo ubezpieczonego do wnioskowanego świadczenia organ rentowy uznał za udowodniony staż pracy w warunkach szczególnych w łącznym wymiarze 5 lat, 7 miesięcy i 1 dnia z tytułu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. sp. k. od 1 kwietnia 2003 roku do 30 kwietnia 2008 roku i od 1 maja 2008 roku do 31 grudnia 2008 roku w (...) Sp. z o.o. sp. k.

Dowód:

- świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 15.10.2019 r., k. 5, pl. I akt ZUS

- świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 15.10.2019 r., k. 6, pl. I akt ZUS

W okresie od 14 maja 1984 roku do 31 maja 1991 roku R. P. pracował w (...) (...) zajmując przez cały okres stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego (o masie dopuszczalnej powyżej 3,5 tony). Nie zajmował stanowiska montera – takie stanowisko służby kadrowe pracodawcy wpisywały do dokumentacji pracowniczej na okres wyjazdu na budowę eksportową, aby formalnie dopasować nazewnictwo stanowisk do dokumentacji dotyczącej budowy eksportowej.

Podczas budowy eksportowej od 27 maja 1988 roku do 20 grudnia 1989 roku R. P. zajmował się wyłącznie prowadzeniem pojazdu ciężarowego.

Od 21 grudnia 1989 roku do 12 lutego 1990 roku R. P. przebywał na urlopie dewizowym.

Następnie, od 1 czerwca 1991 roku do 31 lipca 2000 roku R. P. pracował w (...) Sp. z o.o., wciąż na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego.

W okresie zatrudnienia ubezpieczony przebywał na urlopach bezpłatnych od 10 do 17 stycznia 1998 roku oraz od 20 stycznia 1998 roku do 20 stycznia 1999 roku, w trakcie których pracował na umowach eksportowych.

Zarówno w okresie zatrudnienia (...) (...), jak i (...) Sp. z o.o. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym 3,5 tony. Ubezpieczony kierował samochodami marki J. (...), 317, a w ostatnim okresie zatrudnienia S.. Były to ciężarówki skrzyniowe o masie odpowiednio 10, 17 i 25 ton. Ubezpieczony przewoził nimi materiały budowlane, a także materiały niebezpieczne (gaz). Razem z ubezpieczonym, w jednej bazie jako kierowca jeździł m.in. J. K. i E. S.. Ubezpieczony zarówno w okresie zatrudnienia w (...) (...), jak i (...) Sp. z o.o. nie wykonywał czynności monterskich. Także podczas pracy na budowach eksportowych ubezpieczony wykonywał wyłącznie pracę w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego.

Dowód:

- częściowo świadectwo pracy z 31.05.1991 r., k. 28, pl. dot. kapitału początkowego

- częściowo świadectwo pracy z 31.07.2000 r., k. 32, pl. dot. kapitału początkowego

- zeznania świadka J. K. w wersji elektronicznej oraz protokół, k. 29v akt sprawy

- zeznania świadka E. S. w wersji elektronicznej oraz protokół, k. 30 akt sprawy

- zeznania ubezpieczonego w wersji elektronicznej oraz protokół, k 30-30v akt sprawy

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Przedmiotem oceny była prawidłowość decyzji organu rentowego z 24 października 2024 roku – w zakresie odnoszącym się do odmowy przyznania R. P. prawa do rekompensaty, o jakiej mowa w przepisie art. 21 ustawy z 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 r., poz.164).

Zgodnie z treścią przepisu art. 21 ust. 1 w zw. z art. 2 pkt 5 wskazanej ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Rekompensata stanowi przy tym odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są zatem:

1) utrata przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę we wcześniejszym wieku emerytalnym w związku z wygaśnięciem po dniu 31 grudnia 2008 roku - w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, a przed dniem 1 stycznia 1969 roku - podstawy prawnej przewidującej takie uprawnienie;

2) niespełnienie przez ubezpieczonego warunków uprawniających go do emerytury pomostowej na zasadach wynikających z przepisów o emeryturach pomostowych;

3) legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z FUS;

4) nieuzyskanie przez ubezpieczonego prawa do emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Spełnienie przez R. P. warunków wymienionych w punktach 1, 2 i 4 nie było przy tym kwestionowane; nie budziło też wątpliwości sądu. Jedyną przyczyną, dla której organ rentowy odmówił przyznania ubezpieczonemu prawa do rekompensaty było natomiast przyjęcie, że nie wykazał on co najmniej 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Przy dokonywaniu oceny pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze konieczne jest odwołanie się do przepisów ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2024 r. poz. 1696), gdzie wskazano, że rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w art. 32 ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4 art. 32). Przepisy dotychczasowe to zaś regulacje rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie warunki wymienione w punkcie 1 i 2. Z zestawienia § 1 i 2 tego rozporządzenia wynika natomiast, że pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych niezwiązanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00).

Stosownie do § 2 ust. 2 przywołanego rozporządzenia, okresy pracy w warunkach szczególnych stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

W niniejszym postępowaniu ubezpieczony domagał się ustalenia, że w okresie zatrudnienia w (...) i (...) S.A. wykonywał prace w warunkach szczególnych wymienione w wykazie A, Dziale VIII poz. 2, stanowiącym załącznik do przywołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Organ rentowy odmówił takiego zaliczenia, wskazując, iż w wystawionym ubezpieczonemu świadectwie pracy w warunkach szczególnych pracodawca występują błędy formalne.

Mając na uwadze powyższe, w celu ustalenia rzeczywistego charakteru zakresu obowiązków R. P. w okresie jego zatrudnienia w (...) i (...) S.A. sąd przeprowadził dowód z dokumentów zawartych w aktach emerytalnych ubezpieczonego i skonfrontował je z zeznaniami świadków i ubezpieczonego. Sąd nie doszukał się istnienia żadnych powodów, dla których miałby odmówić wiary zeznaniom przesłuchanych w sprawie osób. Treść ich zeznań była bowiem jasna i spójna.

Tak zebrany materiał dowodowy dał podstawy aby uznać, że w spornych okresach zatrudnienia (...) Sp. z o.o. i (...) S.A. R. P. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych. W ocenie Sądu nie ulega bowiem wątpliwości, że w ww. okresach zatrudnienia ubezpieczony zajmował się prowadzeniem samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony, wykonując pracę wskazaną w wykazie A dziale VIII poz. 2, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj. pracę kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Ubezpieczony przewoził przede wszystkim materiały budowane, ale także materiały niebezpieczne, jeździł zaś samochodami marki J. (...), 317, a w ostatnim okresie zatrudnienia S.. Były to ciężarówki skrzyniowe o masie odpowiednio 10, 17 i 25 ton. Powierzone prace wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Poza tym świadkowie i ubezpieczony przekonująco, spójnie i szczegółowo wyjaśnili, że wpisanie do dokumentacji pracowniczej R. P. w niektórych okresach stanowiska montera (obok stanowiska kierowcy) nie miało żadnego odzwierciedlenia w rzeczywistości, a służyło jedynie do formalnego wykazania zasobów kadrowych na potrzeby pozyskania przez pracodawcę zleceń na budowy eksportowe.

Reasumując sąd uznał, że zgromadzony materiał dowodowy daje podstawy do przyjęcia, że R. P. w warunkach szczególnych pracował z całą pewnością w okresie zatrudnienia w (...) Zachód od 1 listopada 1985 roku do 20 grudnia 1989 roku oraz w (...) sp. z o.o. od 1 czerwca 1991 roku do 31 lipca 2000 roku (także w okresach przebywania na budowach eksportowych). Niewątpliwie bowiem w tym czasie wykonywał on pracę w warunkach szczególnych, o której mowa w wykazie A dział VIII poz. 2 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

W konsekwencji sąd doliczył powyższe sporne okresy pracy do uwzględnionego już przez organ rentowy stażu pracy w szczególnych warunkach. Zsumowanie tych okresów dało w rezultacie wymagane ustawą 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ubezpieczony spełnił zatem wszystkie przesłanki warunkujące nabycie prawa do rekompensaty. Co za tym idzie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmieniono zaskarżoną decyzję i przyznano R. P. prawo do rekompensaty.

W podobny sposób tutejszy sąd orzekał w sprawach o prawo do wcześniejszej emerytury pracujących z ubezpieczonym J. K. (wyrok z 17 grudnia 2009 r., VI U 1428/09) oraz E. S. (wyrok z 28 października 2015 r., VI U 115/15).

Sędzia Konrad Kujawa

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować,

2.  Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego,

3.  Przedłożyć z apelacją lub za 21 dni.

16.09.2025 sędzia Konrad Kujawa