Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 16 maja 2018 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie oddalił powództwo S. S. przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej nieruchomości położonej przy ul. (...) w S. o zapłatę i ustalenie oraz zasądził od powoda S. S. na tzecz pozwanej Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości położonej przy ul. (...) w S. kwotę 107 zł (stu siedmiu złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu sąd wskazał, że w tym postępowaniu powód S. S. domagał się ustalenia, że nie istnieje jego zobowiązanie wobec pozwanej Wspólnoty mieszkaniowej nieruchomości położonej przy ul. (...) w S. w łącznej sumie 414,93 zł z tytułu rozliczenia różnic zużycia zimnej i ciepłej wody w zakresie „kosztów korygujących” w rozliczeniach za następujące okresy: I półrocze 2012 r (od stycznia do czerwca 2012 r.) na kwotę 104,76 zł, II półrocze 2012 r. (od lipca do grudnia 2012 r.) na kwotę 214,42 zł, II półrocze 2014 r. (od lipca do grudnia 2014 r.) na kwotę 47,69 zł, I półrocze 2015 r. (od stycznia do czerwca 2015 r.) na kwotę 48,06 zł. Dodatkowo powód domagał się zasądzenia od pozwanej na jego rzecz kwoty 200,51 zł z tytułu zapłaconych przez powoda kwot 104,76 zł, 47,69 zł i 48,06 zł wraz z ustawowymi odsetkami naliczonymi od dnia 26 stycznia 2015 r. tj. od daty wytoczenia powództwa w sprawie sygn. akt II C 144/15 w Sądzie Rejonowym Szczecin — Centrum w Szczecinie.

Sąd ustalił, że powód S. S. jest właścicielem lokalu mieszkalnego nr (...) w nieruchomości przy ul. (...) w S., w związku z czym jest członkiem Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości (...) w S.. Wspólnota ta posiada zarząd wykonywany przez osobę fizyczną — R. J., zaś administratorem jest (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S..

Ustalono również, że we Wspólnocie kwestię rozliczania zimnej wody reguluje „Regulamin rozliczania kosztów zużycia wody i odprowadzania ścieków oraz montażu i legalizacji wodomierzy” przyjęty przez Wspólnotę w uchwale nr (...). Zgodnie z jego postanowieniami, koszty dostarczonej wody oraz odprowadzania ścieków dla nieruchomości ustalane są w oparciu o faktury wystawiane przez dostawcę na podstawie wskazań wodomierzy zbiorczych. Wysokość miesięcznej zaliczki na poczet pokrycia kosztów wody i odprowadzania ścieków ustala się następująco:

l.  w przypadku lokali opomiarowanych w oparciu o średnie miesięczne zużycia w danym lokalu określone na podstawie zużycia z co najmniej 2-ch okresów rozliczeniowych i aktualną cenę 1 m ³ wody,

2.  w przypadku zamontowania wodomierzy w lokalu dotychczas nieopomiarowanym do rozliczeń przyjmuje się średnie miesięczne zużycie w nieruchomości; w przypadku lokali nieopomiarowanych jako iloczyn miesięcznego średniego zużycia z dwóch ostatnich okresów rozliczeniowych, liczby osób zamieszkałych, wyposażenia technicznego lokalu i aktualnej ceny l m ³ wody.

Dodatkowo sąd ustalił, że w przypadku różnic we wskazaniach wodomierzy indywidualnych w powiązaniu z wodomierzami zbiorczymi różnicą będą obciążeni, lub uznani korzystający z lokali proporcjonalnie do zużycia w danym okresie rozliczeniowym. Do kosztów zużycia wody doliczane są opłaty abonamentowe pobierane przez dostawcę wody, a także koszty odczytu indywidualnych wodomierzy i rozliczenia zużycia wody.

Czynności w zakresie dokonywania pomiarów, odczytów i rozliczeń wody zarządca Wspólnoty zlecił - (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S., którego pracownicy co pół roku dokonywali odczytów liczników, a następnie w oparciu o przekazanie przez zarządcę faktury od dostawcy wody dokonywali rozliczeń wody i kosztów na nią wydatkowych.

Okresy rozliczeniowe są półroczne i trwają od stycznia do czerwca oraz od lipca do grudnia. Właściciele lokali, w których odczytu nie dokonano byli obciążani za zużycie szacunkowo ustalane na podstawie zużycia w poprzednim okresie rozliczeniowym. W przypadku gdy budynek wykazuje duże niedobory tj. jest różnica pomiędzy rozliczeniem zbiorczym, a indywidualnym, to na podstawie regulaminu jest dokonywany podział tych niedoborów procentowo do zużycia każdego lokalu. Niedobory te wykazywane są w rozliczeniach wspólnoty, w tym zawiadomieniach o rozliczeniu zużycia mediów za dany okres, przesyłanych do członków wspólnoty. Kowty te ujmowane są w pozycji kosztów korygujących „Koszty koryg.” Ustalane są w ten sposób, że globalne zużycie wody w całej wspólnocie jest porównywane ze zużyciem wody we wszystkich lokalach, gdy zużycie globalne jest wyższe, występuje niedobór, który jest dzielony na poszczególne lokale według procentowego zużycia wody i ścieków. W przypadku gdy w rubryce widniała kwota 0,00 zł oznaczało to, że administracja wstrzymała wyjaśnienie niedoboru lub nie występował niedobór.

Dalej sąd wskazał, że w okresie od lipca do grudnia 2012 r. we wspólnocie występowało 5 lokali nieopomiarowanych, na które przypadało łączne zużycie 969,30 m ³ oraz wynikającą z tego kwota należności 9.508,83 zł. Oznaczenie „w tym indywidualne” oznacza ilość osób, które posiadają wodomierze, w pozwanej wspólnocie w 2012 r. były to 143 osoby. Koszty korygujące za okres od lipca do grudnia 2012 r. wynoszą dla lokalu powoda 214,42 zł i zostały obliczone na podstawie regulaminu. W sporządzonym przez (...) Sp. z o.o. podsumowaniu rozliczenia mediów za okres od stycznia do czerwca 2012 r. koszty korygujące wynoszą dla lokalu powoda 104,76 zł. W sporządzonym przez (...) Sp. z z o.o. podsumowaniu rozliczenia mediów za okres od lipca do grudnia 2014 r. koszty korygujące wynoszą dla lokalu powoda 47,69 zł.

Dalej sąd ustalił, że (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. dokonując rozliczenia wody obciążył powoda S. S. „kosztami korygującymi” z tytułu rozliczenia różnic zużywania ZW, S.C. tj. tzw. niedoborów w czterech okresach rozliczeniowych:

•

za pierwsze półrocze 2012 r. (od stycznia do czerwca 2012 r.) kwotą 104,76 zł,

•

za drugie półrocze (od lipca do grudnia 2012 r.) kwotą 214,42 zł,

•

za drugie półrocze 2014 r. (od lipca do grudnia 2014 r. kwotą 47,69 zł,

•

za pierwsze półrocze 2015 r. (od stycznia do czerwca 2015 r.) kwotą 48,06 zł.

W pozostałych okresach rozliczeniowych w latach 2012 – 2015 wysokość tych kosztów korygujących wynosiła 0,00 zł, albowiem niedobory bądź nie występowały, bądź wspólnota ich nie rozliczała.

Powód S. S. uregulował „koszty korygujące” za pierwsze półrocze 2012 r. w wysokości 104,76 zł, za drugie półrocze 2014 r. w wysokości 47,69 zł oraz za pierwsze e półrocze 2015 r. w wysokości 48,06 zł.

Powód S. S. kierował do pozwanej wspólnoty mieszkaniowej korespondencję w której kwestionował rozliczenia zużycia wody w jego lokalu.

Wyliczony przez pozwaną wspólnotę mieszkaniową udział procentowy dla lokalu powoda przyjęty do obliczania przypadających na jego lokal kosztów korygujących:

I. za drugie półrocze 2014 r. wyniósł: 2,01% i przy niedoborze do rozliczenia: 2.600,01 zł, kwota przypadająca na lokal powoda wyniosła 52,32 zł

II.  za pierwsze półrocze 2015 r. wyniósł 2,03 % i przy niedoborze 2.369,49 zł kwota przypadająca na lokal powoda wyniosła 48,10 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym sąd uznał powództwo za niezasadne.

Sąd miał na uwadze, że przedmiotowym powództwem S. S. domagał się ustalenia, że nie istnieje jego zobowiązanie wobec pozwanej Wspólnoty mieszkaniowej nieruchomości położonej przy ul. (...) w S., jak też żądanie zasądzenia od pozwanej na jego rzecz sumy 200,51 zł z tytułu zapłaconych przez niego kwot 104,76 zł, 47,69 zł i 48,06 zł wraz z ustawowymi odsetkami naliczonymi od dnia 26 stycznia 2015 r. i w tym zakresie sąd dokonywał oceny żądania przez pryzmat przepisów art. 410 i 405 k.c.

Sąd wskazał, że poza sporem pozostawało, iż powód jako właściciel lokalu jest członkiem wspólnoty oraz że w pozwanej wspólnocie obowiązuje „Regulamin rozliczania kosztów zużycia wody i odprowadzania ścieków oraz montażu i legalizacji wodomierzy”. Dodatkowo niesporne było, że powód uregulował łącznie kwotę 200,51 zł tytułem „kosztów korygujących” na które składały się kwota 104,76 zł za a pierwsze półrocze 2012 r., w wysokości 47,69 zł za drugie półrocze 2014 r. oraz w wysokości 48,06 zł za pierwsze półrocze 2015 r.

W ocenie sądu istota sporu sprowadzała się do ustalenia, czy pozwana Wspólnota mieszkaniowa zasadnie obciążyła powoda opłatami z tytułu rozliczenia wody w zakresie „kosztów korygujących”; powód stał na stanowisku, że niezasadnie został obciążony kosztami korygującymi, zaś pozwana wspólnota, że powód nie wykazał na czym polegają nieprawidłowości w obciążeniu go obowiązkiem zapłaty „kosztów korygujących”.

Sąd dokonując analizy zapisów Regulaminu rozliczania kosztów zużycia wody i odprowadzania ścieków oraz montażu i legalizacji wodomierzy” obowiązującego w pozwanej Wspólnocie ustalił, że zawiera on w swojej treści regulacje pozwalające na obciążenie powoda obowiązkiem zapłaty „kosztów korygujących”, przy czym sąd zwrócił uwagę, że regulamin nie posługuje się sformułowaniem „koszty korygujące”.

Odnosząc się do zarzutu powoda dotyczącego nieprawidłowości, jakie miały zostać dokonane przez pozwaną przy rozliczaniu mediów, sąd rejonowy zwrócił uwagę, że ciężar ich wykazania stosowanie do zasady rozkładu ciężaru dowodu spoczywał na powodzie, zaś powód nie naprowadził żadnych dowodów pozwalających na ustalenie, że sposób rozliczenia wody powinien zostać dokonany w inny sposób niż ten w jaki faktycznie zostało to dokonane. Sąd wskazał, że dokumenty przedstawione przez powoda nie dowodziły zasadności jego żądania.

Sąd zwrócił uwagę, że w toku prowadzonego postępowania dowodowego nie udało się zgromadzić pełnej dokumentacji dotyczącej rozliczenia mediów za sporny okres jednak sad zauważył, że pozwana nie miała obowiązku ich przechowywać. Dodatkowo sąd zaakcentował, że P wykazanie zasadności twierdzeń powoda wymagało opinii biegłego, a powód nie złożył wniosku o przeprowadzenie tego dowodu.

Odnosząc się do dokumentu w postaci zestawienia kosztów i zaliczek oraz dokonanych rozliczeń dla WM (...) (k. 21 oraz 210 w aktach sprawy) sąd wskazał, że w oparciu o ten dokument nie można formułować twierdzenia, że przyjęta przez pozwaną wysokość kosztów korygujących została ustalona w sposób wadliwy.

W konkluzji sąd uznał, że strona pozwana była uprawniona do obciążenia powoda obowiązkiem zapłaty „kosztów korygujących” na podstawie obowiązującego we wspólnocie Regulaminu. Sąd wskazał również, że wobec braku dokumentacji źródłowej, jak też braku inicjatywy dowodowej powoda, brak było podstaw do kwestionowania dokumentacji wspólnoty.

Sąd wskazał także, że nie jest związany zarówno ustaleniami faktycznymi poczynionymi w sprawie sygn. akt. II C 144/18, jak i poglądami prawnymi wyrażonymi w uzasadnieniu zapadłego w niej wyroku.

O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. Sąd wskazał, że na koszty pozwanej złożyły się 90 zł tytułem kosztów zastępstwa oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych.

Z powyższym orzeczeniem nie zgodził się powód S. S. i zaskarżył wyrok w całości. Powyższemu wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów postępowania przez pominięcie przez sąd zgłaszanych przez niego wniosków dowodowych i tym samym błędne ustalenie stanu faktycznego. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia w celu uwzględnienia powództwa w całości.

W uzasadnieniu apelacji podniósł, że przy ustalaniu stanu faktycznego sąd przyjął błędnie jako przedmiot sporu kwestię ustalenia wysokości miesięcznej zaliczki na poczet pokrycia kosztów wody i odprowadzenia ścieków. Natomiast istotę sporu stanowi kwestia rozliczenia kosztów zużycia wody, które powinny być obliczone na podstawie wielkości zużycia wody w poszczególnych lokalach stosownie do „Regulaminu ...” obowiązującego we Wspólnocie Mieszkaniowej od 2005 roku. Wyjaśnił także, że od czasu wprowadzenia regulaminu w 2005 roku do 2016 roku były 24 półroczne okresy rozliczeniowe kosztów, z których tylko w 4 okresach zostały mu naliczone pozaregulaminowe tzw. „koszty korygujące”, pomimo faktu występowania we wszystkich 24 okresach różnic we wskazaniach wodomierzy indywidualnych w powiązaniu z wodomierzami zbiorczymi. Powód przedstawił interpretację załączonego do pozwu dokumentu „Podsumowanie rozliczenia mediów za okres od lipca do grudnia 2012 r.” i wskazał, że obciążono kwotą go kwotą 214,42 zł, które to obciążenie uznał za nienależne i odmówił zapłaty.

Powód odniósł się także do dokumentu „Zestawienie kosztów i zaliczek oraz dokonanych rozliczeń dla WM (...)”, wyjaśniając że wynika z niego, iż w rozliczeniach faktur (...) dla Wspólnoty występują niedopłaty w różnych okresach rozliczeniowych w latach 2002 do 2010 na łączną kwotę 10 938,58 zł i która to kwota została rozliczona jako koszty korygujące w Il półroczu 2012 roku. Taki sam zabieg został wykonany w I półroczu 2012 r. i obciążono go kwotą 104,76 zł, Il półroczu 2014 r. i obciążono go na kwotę 47,69 zł, oraz w I półroczu 2015 r. i obciążono go na kwotę 48,06 zł.

Pozwana Wspólnota w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania odwoławczego. W ocenie pozwanej rozstrzygnięcie sądu rejonowego było prawidłowe. Pozwana wskazała, ze błędne jest stanowisko powoda, jakoby sąd za przedmiot sporu przyjął kwestię ustalenia wysokości miesięcznej zaliczki na poczet pokrycia kosztów wody odprowadzenia ścieków. Pozwana wskazała również, że wbrew twierdzeniom powoda żadne wnioski dowodowe nie zostały przez sąd odrzucone a w odniesieniu do dokumentów wskazywanych przez powoda sąd wprost odniósł się w uzasadnieniu wyroku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jako nieuzasadniona podlegała oddaleniu.

Zauważenia wymaga, że powód w opisowo sporządzonej apelacji podniósł zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego, zarzucając sądowi sprzeczność dokonanych ustaleń z zebranym materiałem dowodowym, w tym również nieuwzględnienie dowodów przedstawionych przez powoda w postaci zestawienia kosztów i zaliczek oraz dokonanych rozliczeń dla WM (...) za okres 2002 do 2010.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do naruszenia przepisów prawa procesowego sąd odwoławczy za chybiony uznaje zarzut, iż przy ocenie dowodów dokonanej przez sąd pierwszej instancji doszło do naruszenia wymogów wynikających z przepisów art. 233 § 1 k.p.c. Wbrew temu co zarzuca skarżący, sąd rejonowy uwzględnił wszystkie dokumenty przedstawione przez obydwie strony postępowania, w tym także dokument na jaki powód powołuje się w apelacji, czym innym jest jednak ocena tego dokumentu.

Wyjaśnić należy, że zgodnie z przepisem art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. W myśl tego przepisu sąd dokonując analizy materiału dowodowego powinien prowadzić taki tok rozumowania, na skutek którego dojdzie do sformułowania logicznie poprawnych wniosków składających się w jedną spójną całość, zgodną z doświadczeniem życiowym. Sądy są obowiązane rozważyć materiał dowodowy w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny, jako całość, dokonując wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, a także odnosząc je do pozostałego materiału dowodowego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98). Podniesienie skutecznego zarzutu naruszenia przez sąd swobodnej oceny dowodów wymaga, więc udowodnienia, że powyższa okoliczność nie zachodzi, jedynie bowiem uchybienie powyższym kryteriom może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu, w szczególności poprzestanie na wyrażeniu odmienne oceny poszczególnych dowodów oraz przedstawieniu własnej wersji zdarzeń, zdaniem strony prawdziwej, opartej na odmiennej od oceny dokonanej przez Sąd I instancji. Sądowej oceny materiału dowodowego nie wzrusza ani potencjalnie możliwa alternatywna ocena dowodów, czy też brak aprobaty dla oceny dokonanej przez sąd, do zakwestionowania, której nie wystarczają także próby wykazania rzekomo właściwej intencji składanych przez świadków zeznań, czy też bezpodstawne zarzucanie dyskryminacji lub wybiórczego traktowania poszczególnych dowodów.

Z istoty postępowania sądowego wynika konieczność dokonania selekcji poszczególnych dowodów pod względem istotności, a następnie dokonania ich oceny zgodnie z kryteriami wiedzy, logiki, doświadczenia życiowego. W konsekwencji obraza przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. może polegać albo na przekroczeniu granic swobody oceny wyznaczonej logiką, doświadczeniem, czy zasadami nauki, albo na niedokonaniu przez sąd wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego sprawy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2001 r., IV CKN 970/00, z dnia 12 kwietnia 2001 r., II CKN 588/99 oraz z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99; zob. również wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 grudnia 2017 r., V ACa 80/17, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 stycznia 2018 r. III AUa 1652/16). Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Wyłącznie w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej, albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 stycznia 2018 r., III AUa 518/17).

Sąd odwoławczy wskazuje, że wbrew stanowisku powoda sąd rejonowy objął analizą dokument znajdujący się w aktach sprawy na kartach 21 i 210 a zatytułowany „Zestawienie kosztów i zaliczek oraz dokonanych rozliczeń dla WM (...)”. Świadczy o tym pisemne uzasadnienie wyroku sądu rejonowego. Sąd przede wszystkim zwrócił uwagę, że zestawienie to obejmuje okres 2002 – 2010 i wynika z niego kwota 10.938,58 zł, która miała zostać rozliczona jako koszty korygujące w II półroczu 2012 r. Sąd zwrócił uwagę, że z podsumowania rozliczenia mediów za II półrocze 2012 r. wynika, że do rozliczenia przyjęto kwotę 9.836,77 zł. Sąd mając na uwadze zeznania świadków, wskazał że brak jest możliwości ustalenia z jakiej przyczyny dokument ten powstał i dla jakich potrzeb został sporządzony. Podniósł także, że z tego dokumentu brak jest podstaw do podważenia zasadności obciążenia powoda kosztami korygującymi.

O ile można zgodzić się z powodem, że istotnie wskazany dokument nie stanowił podstawy do czynienia przez sąd rejonowy ustaleń faktycznych, to jednak został przez sąd rejonowy oceniony. Tym samym nie jest trafna uwaga powoda, że sąd pominął przedstawione przez niego dowody. Sąd dowód ten uwzględnił, o czym świadczy także przeprowadzenie z tego dokumentu dowodu, tym niemniej nie uznał go za wystarczający do uwzględniania powództwa.

Uwzględniając powyższe uwagi w kontekście oceny dowodów, wskazać należy, że sąd rejonowy dokonał prawidłowej oceny przedstawionego przez powoda dokumentu i prawidłowo stanął na stanowisku, że ów dokument nie jest wystarczający do przyjęcia, jak tego oczekiwał powód, że nie istnieją jego zobowiązania względem wspólnoty. Tym samym nie można zgodzić się z powodem, że sąd rejonowy dokonując oceny dowodów naruszył art. 233 § 1 k.p.c.

Sąd odwoławczy dodatkowo wskazuje, że właściciel lokalu wchodzącego w skład wspólnoty mieszkaniowej ponosi wydatki związane z utrzymaniem jego lokalu, ale jest obowiązany również uczestniczyć w kosztach zarządu związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej. Na koszty zarządu nieruchomością wspólną składają się m.in. opłaty za dostawę energii elektrycznej i cieplnej, gazu i wody, w części dotyczącej nieruchomości wspólnej, oraz opłaty za antenę zbiorczą i windę, czy też wydatki na utrzymanie porządku i czystości (por. art. 13 i 14 ustawy z dnia 24 czerwca 1997 r. o własności lokali – Dz. U. z 2019 r., poz. 737). Na pokrycie kosztów zarządu właściciele lokali uiszczają zaliczki w formie bieżących opłat, płatne z góry do dnia 10 każdego miesiąca. W wyroku z dnia 12 czerwca 2015 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie VI ACa 1158/14 zajął stanowisko, że wspólnota może podjąć uchwałę w przedmiocie rozliczania opłat za media w ramach kosztów nieruchomości wspólnej.

Z regulaminu obowiązującego w spornym okresie, w pozowanej wspólnocie mieszkaniowej wynika, że w przypadku różnic we wskazaniach wodomierzy indywidualnych w powiązaniu z wodomierzami zbiorczymi różnicą będą obciążeni lub uznani, korzystający z lokali proporcjonalnie do zużycia w danym okresie rozliczeniowym. Nadto zgodnie z tym regulaminem do kosztów zużycia wody doliczone będą opłaty abonamentowe pobierane przez dostawcę wody, a także koszty odczytu indywidualnych wodomierzy rozliczenia zużycia wody.

Artykułowana przez powoda okoliczność, że wyłącznie w czterech okresach rozliczeniowych zostały rozliczone koszty dodatkowe nie może jeszcze przesądzać o wystąpieniu nieprawidłowości w rozliczeniu.

Co więcej za trafne należało uznać stanowisko sądu, że sąd nie był władny samodzielnie ustalić prawidłowości obciążeń powoda. Należy tylko zauważyć, że strona pozwana w piśmie z dnia 16 marca 2018 r. przedstawiła wyliczenie kosztów korygujących obciążających powoda za II półrocze 2014 r. i I półrocze 2015 r. Do tych obliczeń powód nie odniósł się w żaden sposób.

Tym samym zarzut powoda dotyczący błędów w ustaleniach faktycznych należało uznać za bezzasadny.

Sąd odwoławczy dodatkowo wskazuje, że przedmiotem rozpoznania sądu rejonowego były dwa żądania – żądanie ustalenia nieistnienia zobowiązania powoda wobec pozwanej wspólnoty na kwotę 414,93 zł oraz żądanie zwrotu nienależnego świadczenia w kwocie 200,51 zł, która mieściła się również w kwocie 414,93 zł w odniesieniu do której powód zgłosił powództwo mające oparcie w przepisie art. 189 k.p.c.

Sąd odwoławczy wskazuje, że podstawową przesłanką uwzględnienia powództwa o ustalenie istnienia stosunku prawnego jest interes prawny po stronie powoda do jego wytoczenia; interes prawny zachodzi, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy już istniejący spór między stronami lub też zapobiegnie prewencyjnie powstaniu takiego sporu w przyszłości; inaczej mówiąc, oczekiwane rozstrzygnięcie wywoła takie skutki w stosunkach między stronami, w następstwie których ich sytuacja prawna zostanie jednoznacznie określona i tym samym zostanie wyeliminowane zostanie ryzyko naruszenia praw powoda w przyszłości; interes prawny jednak nie istnieje, jeżeli powód w inny sposób może ten interes zrealizować, np. drodze obrony przed takim żądaniem, w toku ewentualnie skierowanemu przeciwko niemu powództwa o zapłatę, czy też żądając zwrotu zapłaconych na rzecz wspólnoty należności, co miało miejsce również w przedmiotowej sprawie.

Uwzględnienie powództwa zgodnie z art. 189 k.p.c. wymaga zatem spełnienia dwóch podstawowych przesłanek: istnienia interesu prawnego w żądaniu udzielenia ochrony prawnej przez wydanie wyroku ustalającego oraz istnienia bądź nieistnienia danego stosunku prawnego bądź prawa. Obie przesłanki muszą być spełnione łącznie w dniu zamknięcia rozprawy.

W ocenie sądu odwoławczego już tylko z tego powodu powództwo powoda mające oparcie w przepisie art. 189 k.p.c. nie mogło zostać uwzględnione. Powód bowiem sformułował dwa roszczenia. Ustalenie nieistnienia zobowiązania jest niejako przesłanka żądania przez powoda zwrotu kwoty 200,51 zł. Zatem w ramach tego samego procesu powód sformułował dalej idące żądanie aniżeli ustalenie, gdyż wniósł o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz tytułem nienależnego świadczenia kwoty 200,51 zł, która mieści się w kwocie 414,93 zł.

Dalej sąd odwoławczy wskazuje, że również w odniesieniu do nieuiszczonej kwoty tj. 214,42 zł powód nie wykazał, by przysługiwał mu interes prawny w żądaniu ustalenia, że nie posiada on żadnego zadłużenia względem pozwanej na wskazaną w pozwie kwotę. Oczywiście można sobie wyobrazić, że w pewnych okolicznościach takie roszczenie byłoby uzasadnione, tym niemniej powód w tym postępowaniu nawet nie podnosił by wspólnota czy to doliczała do jego rachunku, czy też po stronie jego zobowiązań kwotę 214,42 zł.

Podsumowując sąd odwoławczy niezależnie od argumentacji przedstawionej przez sąd rejonowy uznał, że powód nie wykazał interesu prawnego i nie może domagać się uzyskania orzeczenia ustalającego, że nie istnieje jego zobowiązanie względem pozwanej wspólnoty.

Natomiast jeśli chodzi o żądanie zwrotu nienależnego świadczenia w kwocie 200,51 zł, sąd niezależnie od trafności argumentacji przedstawionej przez sąd rejonowy, dodatkowo wskazuje, że nawet gdyby powód wykazał, że został niesłusznie obciążony tymi kosztami dodatkowymi, to nie przysługiwałoby mu roszczenie o zwrot świadczenia.

Stosownie do art. 410 § 2 k.c. świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Zgodnie zaś z art. 411 pkt 1 k.c. nie można żądać zwrotu świadczenia jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej.

Przesłanką zwrotu świadczenia na podstawie art. 411 pkt 1 k.c. jest spełnienie świadczenia, które może być uznane za nienależne oraz wiedza spełniającego świadczenie o braku zobowiązania. Rozwiązanie to uniemożliwia skuteczne wystąpienie o zwrot świadczenia, gdy spełniający świadczenie wiedział, że nie ma obowiązku świadczenia, a ochronie podlega wyłącznie wtedy, gdy był w błędzie co do obowiązku świadczenia. Celem przepisu art. 411 pkt 1 k.c. jest przekreślenie roszczenia restytucyjnego w tych wypadkach, gdy spełniający świadczenie ma pełną, nienaruszoną przez jakiekolwiek wątpliwości świadomość, że może bez ujemnych dla siebie konsekwencji prawnych go nie wykonać, a mimo to je spełnia. Należy podkreślić, że celem przepisu art. 411 pkt 1 k.c. jest przekreślenie roszczenia restytucyjnego w tych wypadkach, gdy spełniający świadczenie ma pełną, nienaruszoną przez jakiekolwiek wątpliwości świadomość, że może bez ujemnych dla siebie konsekwencji prawnych go nie wykonać, a mimo to je spełnia.

Tymczasem z okoliczności sprawy, korespondencji wymienianej pomiędzy stronami wynika, że powód od samego początku kwestionował zasadność obciążania go kosztami dodatkowymi, a mimo to dokonał zapłaty tych kosztów za I półrocze 2012 r., a kolejno również za II półrocze 2014 r. i I półrocze 2015 r. Tym samym spełniając świadczenie, w odniesieniu do którego wiedział, że nie jest zobowiązany i spełnił je bez zastrzeżenia zwrotu, pozbawił się możliwości wytoczenia powództwa restytucyjnego.

W tym stanie faktycznym apelacja powoda podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c., o czym orzeczono w punkcie 1. wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego w punkcie 2. wyroku sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. uznając że powód jako przegrywający to postępowanie jest obowiązany zwrócić koszty postępowania apelacyjnego należne pozwanej, na które złożyło się wyłącznie wynagrodzenie reprezentującego stronę pozwaną pełnomocnika w osobie radcy prawnego. Koszty te są równoważne stawce minimalnej w postępowaniu odwoławczym przed sądem okręgowym i zostały ustalone w oparciu o § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

SSO Małgorzata Grzesik SSA Tomasz Sobieraj SSO Katarzyna Longa

(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)