Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 08 maja 2018 r. w sprawie I C 899/17 Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie uchylił w całości nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany w dniu 20 czerwca 2016 r przez Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa w Warszawie II Wydział Cywilny w sprawie o sygnaturze akt II Nc 19916/16 (punkt 1), zasądził od pozwanego M. J. na rzecz powoda (...) Bank Spółki Akcyjnej w W. kwotę 20.702,60 zł wraz z odsetkami karnymi liczonymi od kwoty 15.300 zł w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od dnia 20 stycznia 2018 r do dnia zapłaty (punkt 2) i zasądziła od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.057 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt 3).

W uzasadnieniu sąd wskazał, że w dniu 18 marca 2013 roku pomiędzy (...) Bank Spółką Akcyjną z siedzibą w W., a M. J. zawarta została umowa kredytu odnawialnego nr (...), na mocy której bank udzielił pozwanemu kredytu na kwotę 15.300 zł na okres 12 miesięcy od dnia podpisania umowy tj. do dnia 28 lutego 2014 roku. Oprocentowanie kredytu było stałe i wynosiło 16 % w skali roku. W § 1 umowy wskazano, że okres obowiązywania umowy zostaje automatycznie przedłużony o kolejne 12 miesięcy przy zachowaniu dotychczasowej kwoty kredytu, pod warunkiem należytego wypełniania przez Kredytobiorcę obowiązków wynikających z niniejszej umowy. Jeżeli kredytobiorca nie dopełnia obowiązków wynikających z Umowy, Regulaminu lub zaistnieją przesłanki które w ocenie Banku mogą mieć negatywny wpływ na terminową spłatę kredytu – Bank najpóźniej na 30 dni przed upływem czasu jej obowiązywania, prześle do Kredytobiorcy informację o nie przedłużeniu okresu jej obowiązywania oraz o obowiązku spłaty kredytu w terminie wymagalności. Zgodnie z § 2 kredyt ma charakter odnawialny, co oznacza, że w okresie kredytowania spłacona kwota kredytu może być ponownie wykorzystana przez Kredytobiorcę. Kredyt staje się w całości wymagalny w następnym dniu po upływie okresu na jaki został udzielony, jeżeli nie zostaje przedłużony na kolejne 12 miesięczny okres.

Sąd ustalił także, że pismem z dnia 1 kwietnia 2014 r. (...) Bank (...) S.A. w W. wypowiedział M. J. umowę, wzywając jednocześnie kredytobiorcę do zapłaty kwoty zadłużenia, które na dzień 1 kwietnia 2014 r. wynosiło 16.042,35 zł.

W dniu 5 kwietnia 2016 r. (...) Bank spółka akcyjna z siedzibą w W. sporządził wyciąg z ksiąg banku nr (...), w którym stwierdził, że z tytułu umowy o kredyt gotówkowy numer (...) z dnia 18 marca 2013 r. w księgach banku widnieje wymagalne zadłużenie M. J. na łączną kwotę 19.178,10 zł, na którą składają się: 15.300 zł, tytułem niespłaconej kapitału, kwota 214,40 zł, tytułem odsetek umownych za opóźnienie, liczonych od dnia 19 marca 2013 r. do dnia 1 kwietnia 2014 r., kwota 310,35 zł, tytułem opłat i prowizji oraz kwota 3.353,35 zł tytułem dalszych odsetek za zwłokę naliczonych od dnia 1 kwietnia 2014 r. do dnia 5 kwietnia 2016 r. oraz dalsze odsetki od należności głównej tj. od kwoty 15.300 zł od dnia 6 kwietnia 2016 r. aż do całkowitego zaspokojenia wierzytelności Banku, których stopa procentowa na dzień wystawienia niniejszego wyciągu wynosi 14%.

Pozwany M. J. zawarł ustne porozumienie, co do warunków spłaty zadłużenia z pracownikiem zewnętrznej firmy windykacyjnej (...) Sp. z o.o. działającej na zlecenie powoda i w okresie od listopada 2015 do września 2016 r. dokonał wpłat na rzecz powoda w kwotach po 100-400 zł.

W oparciu o te ustalenia sąd uznał powództwo za uzasadnione w całości, wskazując na regulację art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawa bankowego.

Zdaniem sądu nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut przedwczesności żądania, czy bezskuteczności wypowiedzenia umowy.

Sąd wskazując na rozkład ciężaru dowodu, podniósł że na powodzie spoczywał ciężar udowodnienia okoliczności przemawiających za istnieniem oraz wysokością zgłoszonego roszczenia, któremu to obowiązkowi powód – w ocenie Sądu – sprostał.

Odnosząc się do stanowiska pozwanego wykonywania porozumienia zawartego z(...) Sp. z o.o. sąd wskazał, że nie doszło do zawarcia ugody między stronami, z pozwany jedynie poczynił uzgodnienia z pracownikiem firmy windykacyjnej – (...) Sp. z o.o.

W odniesieniu do braku doręczenia wypowiedzenia umowy, sąd wskazał, że przesyłka zawierająca wezwanie do zapłaty została do powoda wysłana, zaś do wykazania wymagalności umowy nie jest konieczne przedłożenie dowodu doręczenia przedmiotowego wypowiedzenia wraz z wezwaniem do zapłaty, z uwagi na regulację art. 61 k.c.

Sąd zaznaczył również, że przesyłka została wysłana na adres, którym pozwany posługuje się również obecnie.

W odniesieniu do zgłoszonych przez pozwanego wniosków dowodowych, sąd wskazał, że zostały pominięte wnioski o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków J. J. i P. J. oraz przesłuchania pozwanego w charakterze strony, gdyż sąd uznał te dowody za zbędne dla rozstrzygnięcia.

Rozstrzygnięcie o kosztach oparto na przepisach art. 98 § 1 k.p.c.

Z powyższym orzeczeniem nie zgodził się pozwany M. J. i zaskarżając je w całości, wniósł o zmianę wyroku i oddalenie powództwa, zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu za obie instancje. Pozwany podniósł zarzut przedawnienia, nadto wyrokowi zarzucił:

1) naruszenie przepisów postępowania to jest:

a) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie za udowodnią kwotę dochodzoną pozwem jedynie na podstawie dowodu prywatnego w postaci wyciągu z ksiąg banku k. 12 i k. 110, a żaden inny dowód zebrany w sprawie tej kwoty nie potwierdzał, zaprzeczał jej również sam pozwany,

b) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, iż powód przekazał pozwanemu kwotę 15.300 zł jedynie na podstawie umowy kredytowej, w sytuacji gdy żaden inny dowód tego nie potwierdza, a sama umowa kredytowa w § 1 pkt 2.7 wskazuje, iż uruchomienie kredytu nastąpi w po spełnieniu wskazanych w umowie warunków,

c) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie za udowodnią kwotę 4.637,85 zł wynikającą rzekomo z odsetek karnych w sytuacji, gdy powód nie wykazał od jakiej kwoty przedmiotowe odsetki zostały naliczone ani też sposobu ich naliczenia,

d) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie za udowodnią kwotę 214,40 zł wynikającą rzekomo z odsetek umownych w sytuacji, gdy powód nie wykazał od jakiej kwoty przedmiotowe odsetki zostały naliczone ani też sposobu ich naliczenia,

e) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie za udowodnią kwotę 310,35 zł wynikającą rzekomo z tytułu opłat i prowizji bankowych w sytuacji, gdy powód nie wykazał z jakiego tytułu były przedmiotowe opłaty i prowizje, zasadności ich naliczenia oraz nie wykazał faktu ich poniesienia,

f) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wyprowadzenie z dowodu w postaci wypowiedzenia umowy kredytowej podpisanego przez osobę nieupoważnioną do reprezentowania banku, iż doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy kredytowej, podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego w żadnym zakresie nie wynika, aby osoba podpisującą wypowiedzenie umowy kredytowej posiadała umocowanie do wypowiadania umów w imieniu banku, a co za tym idzie aby mogła skutecznie złożyć oświadczenie woli w imieniu banku w stosunku do pozwanego o wypowiedzeniu umowy kredytowej,

g) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wyprowadzenie z dowodu w postaci tabeli niezawierającej pieczątki poczty, iż jest to dowód wysłania wypowiedzenia umowy kredytowej do pozwanego, w sytuacji gdy pozwany zaprzeczał aby wypowiedzenie zostało do niego wysłane, a przedłożony przez powoda dowód nie pozwala przedmiotowej okoliczności wyjaśnić,

h) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wyprowadzenie z dowodu w postaci wyciągu z ksiąg rachunkowych banku oraz pełnomocnictwa do ich podpisywania, iż przedmiotowe wyciągi zostały podpisane przez M. D. i G. M., podczas gdy przedmiotowe osoby nie zostały przesłuchane na potwierdzenie faktu, że przedmiotowe wyciągi podpisały,

i) art. 217 § 3 w zw. z 227 k.p.c. poprzez pominięcie dowodów z przesłuchania świadków J. J., P. J. oraz strony M. J., w sytuacji gdy pozwany wnioskował o przeprowadzenie przedmiotowych dowodów na okoliczności potwierdzające jego stanowisko.

2) błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, iż powód prawidłowo dokonał naliczenia kwot wpłacanych przez pozwanego,

3) błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, iż powód prawidłowo dokonał naliczenia kwot wpłacanych przez pozwanego na odsetki w sytuacji, gdy powód nie K wykazał sposobu ich wyliczenia i faktycznej wysokości,

W pisemnym uzasadnieniu apelacji zarzuty zostały szczegółowo omówione.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego okazała się zasadna o tyle, że doprowadziła do wydania orzeczenia o charakterze kasatoryjnym wobec stwierdzenia przez sąd odwoławczy wadliwości w procedowaniu sądu pierwszej instancji, które skutkowały nieważnością tego postępowania.

Podejmując kontrolę instancyjną zaskarżonego wyroku sąd okręgowy doszedł do przekonania, że w sprawie wystąpiła nieważność postępowania przed sądem pierwszej instancji polegająca na tym, że za powoda czynności procesowych dokonywała osoba, która nie wykazała swojego umocowania i mimo dwukrotnie skierowanych zobowiązań na etapie postępowania odwoławczego brak ten nie został usunięty (art. 379 pkt 2 k.p.c.).

Sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji strony nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, których występowanie sąd ten musi badać także z urzędu. Natomiast wiążącymi dla sądu drugiej instancji są zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego, które zostały wyartykułowane w apelacji, przy czym w granicach zaskarżenia Sąd ten bierze z urzędu pod uwagę nieważność postępowania (uchwała Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07). Przed przystąpieniem do analizy zaskarżonego orzeczenia pod kątem zarzutów apelacyjnych i obowiązujących przepisów prawa materialnego sąd odwoławczy w pierwszej kolejności zawsze bada więc z urzędu, czy w sprawie miały miejsce takie okoliczności, których zaistnienie musiało skutkować przyjęciem, że zachodzą przesłanki określone w art. 379 k.p.c., a świadczące o nieważności postępowania.

Zgodnie z tym przepisem nieważność postępowania zachodzi, jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany. Nie budzi wątpliwości, iż nienależyte umocowanie pełnomocnika strony jako przyczyna nieważności postępowania zachodzi zarówno w razie wadliwego udzielenia pełnomocnictwa osobie mogącej być pełnomocnikiem, jak i ze względu na działanie w charakterze pełnomocnika osoby, która w danej sprawie nim być nie może.

Przepis art. 379 pkt 2 k.p.c. nakazuje przy tym uznać za nieważne postępowanie, w którym występował nienależycie umocowany pełnomocnik, bez względu na sposób jego działania i konsekwencje wynikające z tego faktu dla strony, a zatem bez względu na to, czy skutkiem udziału rzekomego pełnomocnika było pozbawienie strony możności obrony jej praw. Dlatego w wypadku istnienia podstawy nieważności postępowania z art. 379 pkt 2 k.p.c. poszukiwanie przyczyn nieważności także w treści art. 379 pkt 5 k.p.c. jest zbędne.

Tymczasem analiza przedmiotowej sprawy prowadzi do wniosku, że w aktach sprawy brak jest umocowania dla reprezentowania strony powodowej przez adwokata A. F., który następnie udzielił substytucji dla adwokata J. S., a który wziął udział w rozprawie w dniu 10 kwietnia 2018 r., na której doszło do zamknięcia rozprawy a następnie w terminie publikacyjnym został ogłoszony wyrok. Powód był od początku postępowania reprezentowany przez adwokata M. S.. Po przekazaniu sprawy i doręczeniu zarzutów od nakazu zapłaty pismo przygotowawcze w imieniu powoda złożył adw. A. F.. Niemniej jednak nie wykazał swojego umocowania stosownie do art. 89 § 1 k.p.c. Sąd rejonowy tego uchybienia także nie dostrzegł i procedował z udziałem pełnomocnika, który umocowania nie wykazał. Pomimo starań podjętych przez sąd odwoławczy takie pełnomocnictwo nie zostało także przedstawione na etapie postępowania odwoławczego. Tym samym w aktach sprawy brak jest dokumentu wskazującego na udzielone przez powoda adwokatowi A. F. pełnomocnictwo do działania w tej sprawie.

Jest sprawą oczywistą, iż w świetle regulacji art. 87 § 1 k.p.c. adwokat posiada zdolność bycia pełnomocnikiem procesowym strony postępowania sądowego , a stosownie do treści art. 89 § 1 k.p.c., pełnomocnik obowiązany jest przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa. Pojęcie pełnomocnictwa ma zatem dwojakie znaczenie; z jednej strony oznacza umocowanie pełnomocnika przez mocodawcę do działania w jego imieniu, z drugiej natomiast - dokument obejmujący (potwierdzający) to umocowanie. Czym innym jest zatem udzielenie pełnomocnictwa, a czym innym jego wykazanie przed sądem (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2014 roku, I CZ 47/14 i powołane tam uchwały SN: z dnia 27 listopada 2003 r., III CZP 74/03 i z dnia 30 marca 2006 r., III CZP 14/06). W przedmiotowym kontekście należy podkreślić, iż dokument pełnomocnictwa i jego wydanie nie mają znaczenia konstytutywnego, gdyż taki charakter posiada samo udzielenie umocowania (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2013 roku, IV CZ 73/13). Dokument pełnomocnictwa jest jednakże niezbędnym dowodem potwierdzającym istnienie umocowania pełnomocnika do działania w imieniu strony. Dowód ten nie podlega zastąpieniu żadnym innym środkiem dowodowym, gdyż wobec sądu i strony przeciwnej za pełnomocnika działającego z właściwym umocowaniem może uchodzić tylko osoba, która wykazała swe umocowanie odpowiednim dokumentem pełnomocnictwa (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2006 r., I CZ 8/06, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2006 r., I PK 124/06, z dnia 28 marca 2008 r., II PK 235/07, z dnia 13 września 2011 r., I UK 78/11).

Jak już wskazano wyżej, w niniejszej sprawie strona powodowa nie dołączyła do akt sprawy oryginału dokumentu pełnomocnictwa z podpisem mocodawcy lub wierzytelnego odpisu dokumentu pełnomocnictwa dla adw. A. F.. Nadto powód nie zatwierdził czynność podejmowanych w sprawie przez adwokata A. F. i jego substytuta adwokata J. S. (por. art. 97 § 2 k.p.c.). Przedmiotowe okoliczności determinują konkluzję o nienależytym umocowaniu pełnomocnika poprzez wadliwe udzielenie pełnomocnictwa osobie mogącej być pełnomocnikiem, skutkującą nieważnością postępowania.

Sąd odwoławczy wskazuje, że stwierdzenie nieważności postępowania prowadzi automatycznie do wydania orzeczenia o charakterze kasatoryjnym, bez potrzeby merytorycznego ustosunkowywania się do zapadłego w sprawie rozstrzygnięcia przed sądem pierwszej instancji oraz podniesionych zarzutów apelacyjnych.

Z tych przyczyn zaistniały bezwzględne podstawy do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji oraz zniesienia postępowania w zakresie objętym nieważnością. Zakres tego zniesienia obejmuje rozprawę z dnia 10 kwietnia 2018 roku, przy czym oczywiste jest że przy ponownym rozpoznaniu sprawy obowiązkiem sądu będzie także podjęcie czynności zmierzających do sanowania braku formalnego pisma z dnia 1 lutego 2018 r.

Jednocześnie sąd odwoławczy mając na uwadze regulację przepisów ustawy z dnia 24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych (Dz. U. z 2016 r., poz. 723), w szczególności zawartą w art. 2 ust. 1 oraz art. 2 pkt 1, uznał ze właściwym sądem do jej rozpoznania jest sąd gospodarczy. Umowa kredytu została bowiem zawarta z pozwany prowadzącym działalność gospodarczą i w celu finansowania bieżącej działalności gospodarczej.

Mając powyższe na względzie sąd okręgowy na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. w zw. z art. 379 pkt 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji postanowienia, pozostawiając sądowi pierwszej instancji rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego (art. 108 § 2 k.p.c.).

SSO Violetta Osińska SSA Tomasz Sobieraj SSO Katarzyna Longa

(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

(...)

(...)

(...)

3.  (...)