Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 stycznia 2020 r. w sprawie I C 2227/19 Sąd Rejonowy w Stargardzie oddalił powództwo Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. przeciwko Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym w S. Ł. B. o zapłatę.

Orzeczenie to zapadło w następujących ustaleniach: Ł. B. jest komornikiem sądowym. W ramach prowadzonej działalności zwraca się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o udzielenie informacji dotyczących dłużników, przeciwko którym prowadzone były przez niego postępowanie egzekucyjne. Wniosek o udzielenie informacji został złożony w następujących sprawach egzekucyjnych:

- Km 4114/17, na który ZUS odpowiedział w dniu 27 grudnia 2017 roku i wystawił rachunek tytułem udostępnienia informacji o płatnikach składek i ubezpieczeniowych na łączną kwotę 68,96 zł,

- Km 3742/17, na który ZUS odpowiedział w dniu 27 grudnia 2017 roku i wystawi rachunek tytułem udostępnienia informacji o płatnikach składek i ubezpieczeniowych na łączną kwotę 68,96 zł,

- Km 3405/17, na który ZUS odpowiedział w dniu 27 grudnia 2017 roku i wystawił rachunek tytułem udostępnienia informacji o płatnikach składek i ubezpieczeniowych na łączną kwotę 137,92 zł,

- Km 3289/17, na który ZUS odpowiedział w dniu 27 grudnia 2017 roku i wystawił rachunek tytułem udostępnienia informacji o płatnikach składek i ubezpieczeniowych na łączną kwotę 68,96 zł,

- Km 3576/17, na który ZUS odpowiedział w dniu 27 grudnia 2017 roku i wystawił rachunek tytułem udostępnienia informacji o płatnikach składek i ubezpieczeniowych na łączną kwotę 68,96 zł,

- Km 5736/14, na który ZUS odpowiedział w dniu 22 maja 2017 roku i wystawił rachunek tytułem udostępnienia informacji o płatnikach składek i ubezpieczeniowych na łączną kwotę 68,96 zł,

- Km 402/17, na który ZUS odpowiedział w dniu 22 maja 2017 roku i wystawił rachunek tytułem udostępnienia informacji o płatnikach składek i ubezpieczeniowych na łączną kwotę 68,96 zł,

- Km 2994/17, na który ZUS odpowiedział w dniu 11 grudnia 2017 roku i wystawił rachunek tytułem udostępnienia informacji o płatnikach składek i ubezpieczeniowych na łączną kwotę 68,96 zł,

- Km 2988/17, na który ZUS odpowiedział w dniu 11 grudnia 2017 roku i wystawił rachunek tytułem udostępnienia informacji o płatnikach składek i ubezpieczeniowych na łączną kwotę 68,96 zł,

- Km 933/17, na który ZUS odpowiedział w dniu 27 września 2017 roku i wystawił rachunek tytułem udostępnienia informacji o płatnikach składek i ubezpieczeniowych na łączną kwotę 68,96 zł,

- Km 511/17, na który ZUS odpowiedział w dniu 7 września 2017 roku i wystawił rachunek tytułem udostępnienia informacji o płatnikach składek i ubezpieczeniowych na łączną kwotę 68,96 zł,

- Km 4580/17, na który ZUS odpowiedział w dniu 9 marca 2018 roku i wystawił rachunek tytułem udostępnienia informacji o płatnikach składek i ubezpieczeniowych na łączną kwotę 68,96 zł,

- Km 2414/16, na który ZUS odpowiedział w dniu 18 stycznia 2017 roku i wystawił rachunek tytułem udostępnienia informacji o płatnikach składek i ubezpieczeniowych na łączną kwotę 68,38 zł,

- Km 1420/17, na który ZUS odpowiedział w dniu 18 października 2017 roku i wystawił rachunek tytułem udostępnienia informacji o płatnikach składek i ubezpieczeniowych na łączną kwotę 68,96 zł.

Na skutek złożonych przez ZUS rachunków Ł. B. w poszczególnych sprawach uiścił na rzecz ZUS kwoty po 34,48 zł, odmawiając zapłaty w wyższej wysokości.

Pismem z dnia 4 maja 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych skierował do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w S. Ł. B. wezwanie do zapłaty, w którym wezwał do uregulowania zobowiązania powstałego w wyniku udzielonej w oparciu o przepis art. 50 ust. 10b ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, informacji niezbędnej do prowadzenia egzekucji. Wezwanie to zostało doręczone w dniu 10 maja 2018 roku.

W tak ustalonym stanie faktycznym sąd uznał żądanie mające oparcie w przepisie art. 50 ust. 10 i 10 a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych za niezasadne.

Sąd wyjaśnił, że ZUS udostępnia komornikom dane zgromadzone na kontach, w zakresie niezbędnym do prowadzenia postępowania egzekucyjnego lub zabezpieczającego albo wykonywania postanowienia o zabezpieczeniu spadku lub sporządzania spisu inwentarza, odpłatnie, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Dalej sąd wskazał, że zgodnie z art. 50 ust 10 a ustawy wysokość opłaty, nie może przekraczać 2 % wysokości prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Dane zgromadzone na kontach, które podlegają udostępnieniu i do których odwołuje się art. 50 ust. 10 w zw. z ust. 3, to dane zgromadzone na koncie ubezpieczonego i na koncie płatnika składek.

Sąd wyjaśnił, że wysokość opłaty regulując przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 października 2015 r., przy czym jest to opłata aktualna, a opłata naliczana za wnioski składane we wcześniejszych latach była odpowiednio niższa.

Podkreślone zostało, że w sprawie poza sporem pozostawało, iż wystawione przez ZUS faktury, ujęte w wezwaniu do zapłaty stanowiącym podstawę wytoczonego powództwa, były wystawione na skutek zwrócenia się przez komornika o przekazanie danych dotyczących jednego dłużnika w danej sprawie egzekucyjnej. Natomiast, jak wskazał sąd rejonowy, rozbieżność między stronami dotyczyła sposobu interpretacji wskazanego w rozporządzeniu pojęcia „opłaty za udostępnienie danych zgromadzonych na koncie jednego ubezpieczonego lub jednego płatnika składek" - komornik podnosił, że wezwanie o udzielenie informacji o jednym dłużniku może wiązać się tylko z jedną opłatą, o tyle ZUS uważał, że wysokość opłaty jest uzależniona od tego do ilu kont zakład musi sięgnąć, aby pełnej informacji udzielić.

Sąd podzielił interpretację przedstawioną i stosowaną przez Ł. B. i odniósł się do przywołanych regulacji, stwierdzając w konkluzji, że komornik Ł. B. zwracał się o udzielenie informacji na temat jednego dłużnika. To, iż ich uzyskanie wiązało się ze ściągnięciem informacji z dwóch baz danych, prowadzonych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jest jedynie czynnością techniczną, za którą w ocenie sądu ZUS nie jest uprawniony do naliczania dodatkowej opłaty, skoro dane te winny znajdować się na koncie ubezpieczonego. Z tych względów roszczenie o zapłatę opłaty tytułem udzielenia informacji w wysokości przekraczającej opłatę za udzielenie informacji o jednym ubezpieczonym (a więc wyliczoną na podstawie § 1 ust. 1 rozporządzenia) podlegało oddaleniu.

Z powyższym orzeczeniem nie zgodził się powód Zakład Ubezpieczeń Społecznych w W., który zaskarżył wyrok w całości, zarzucając mu błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający na przyjęciu przez sąd I instancji, że brak było podstaw do obciążenia pozwanego opłatą w podwójnej lub poczwórnej wysokości za udostępnienie przez powoda danych zgromadzonych na kontach dłużników, podczas gdy prawidłowym winno być ustalenie, że takie opłaty są w pełni zasadne, gdyż pozwany we wnioskach kierowanych do ZUS zaznaczył, że o informacje uzupełniające o płatnikach składek dłużników oraz tytułów ubezpieczenia, przyjmując jednocześnie do wiadomości pouczenie, że zaznaczenie tego pola może spowodować naliczenie zwielokrotnionej opłaty, gdy dłużnik posiada więcej niż jednego płatnika składek.

W oparciu o tak sformułowany zarzut, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 551,39 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty:

1) 241,36 zł od dnia 11.01.2018 r. do dnia zapłaty,

2) 68,96 zł od dnia 06.06.2017 r. do dnia zapłaty,

3) 68,96 zł od dnia 26.12.2017 r. do dnia zapłaty,

4) 34,48 zł od dnia 12.10.2017 r. do dnia zapłaty,

5) 34,48 zł od dnia 22.09.2017 r. do dnia zapłaty,

6) 34,48 zł od dnia 24.03.2018 r. do dnia zapłaty,

7) 34,69 zł od dnia 02.02.2017 r. do dnia zapłaty,

8) 34,48 zł od dnia 02.11.2017 r. do dnia zapłaty.

Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje wg norm przepisanych

W uzasadnieniu apelacji zostało podniesione, że pozwany we wnioskach kierowanych do ZUS zaznaczył, że wnosi także o informacje uzupełniające o płatnikach składek dłużnika oraz tytułów ubezpieczenia, przyjmując jednocześnie do wiadomości pouczenie, że zaznaczenie tego pola może spowodować naliczenie zwielokrotnionej opłaty, gdy dłużnik posiada więcej niż jednego płatnika składek. Pozwany dokonał zaznaczenia tego pola, wskazując jednocześnie, że chodzi mu o dane ewidencyjne i adresowe wszystkich aktualnych płatników składek dłużnika.

W oparciu o wniosek o udzielenie informacji z konta ubezpieczonego (dłużnika) komornik uzyskał wszelkie informacje o osobie dłużnika z jednego konta dłużnika, informacje z jednego konta płatnika oraz nazwy i numery NIP wszystkich pozostałych płatników składek za ubezpieczonego. Dalej zostało wskazane, że skoro komornik podpisując wniosek wyraża zgodę na naliczenie zwielokrotnionej opłaty, to niezrozumiałym jest dla apelującego kwestionowanie wysokości opłaty za udzielenie informacji nie tylko z konta ubezpieczonego/jednego płatnika, ale z kont innych podmiotów, których dane komornik chciał uzyskać. Apelujący podkreślił, że komornik wnosił o udostępnienie informacji dotyczących ubezpieczonego, a dodatkowo wnosił o szczegółowe informacje zawarte na innych kontach niż dłużnik. Zdaniem ZUS prawidłowo została ustalona w każdym przypadku wysokość opłaty, którą komornik winien ponieść i za wykładnią ZUS przemawia literalne brzmienie przepisów. Zdaniem apelującego za jego stanowiskiem przemawia także orzecznictwo, w tym orzeczenie zapadłe w Sądzie Rejonowym w Stargardzie w sprawie I Co 3034/17.

W odpowiedzi na apelację Komornik Sądowy Ł. B. wniósł o jej oddalenie. Podniósł, że rozpoznanie tej sprawy w oderwaniu od specyfiki postępowania egzekucyjnego, celowości powstających w nim kosztów i odpowiedzialności stron postępowania za te koszty, może prowadzić do wadliwego wydania orzeczenia w tej sprawie.

Komornik podtrzymał dotychczasowe stanowisko, wskazując że w licznych orzeczeniach Sądu Rejonowego w Stargardzie oddalających skargi powoda na czynności komornika w postaci postanowienia oddalającego skargi powoda na postanowienia komornika oddalające uiszczenie opłaty za udzielenie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych informacji w zwielokrotnionej wysokości, Sąd za podstawę swojego rozstrzygnięcia podaje: „stanowisko odmienne, aniżeli te wyrażone przez organ egzekucyjny w skarżonym postanowieniu mogłoby prowadzić do zwielokrotniania opłat za pozyskanie informacji o ubezpieczonych dłużnikach, zważywszy zwłaszcza, że organ egzekucyjny nie ma wiedzy przed wystąpieniem z wnioskiem do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ile jest płatników składek Wygenerowane w ten sposób koszty nie mogą być w świetle art. 770 k.p.c. uznane za niezbędne i celowe do prowadzenia egzekucji”.

Komornik przywołał także stanowiska innych sądów odnoszące się do tego problemu.

Podkreślił, że wniosek o udostępnienie informacji dotyczył wyłącznie dłużnika i wszelkich informacji z nim związanych. Bezpośrednim przedmiotem zainteresowania organu egzekucyjnego są wszelkie informacje związane z dłużnikiem. Zauważył, że wskazanie w formularzu wniosku, w zakresie żądanych informacji wyłącznie danych identyfikacyjno-ewidencyjnych i adresowych dłużnika oraz informacji na temat zgłoszenia do ubezpieczenia powoduje udzielenie odpowiedzi przez zakład m.in. w zakresie "rodzajów, tytułów i okresów aktualnych zgłoszeń do ubezpieczenia społecznego lub zdrowotnego, danych ewidencyjnych adresowych jednego płatnika składek dłużnika, oraz nazwa skrócona i dane identyfikacyjne pozostałych płatników składek, którzy dokonali tego zgłoszenia". Informacja ta jest niepełna i nierzetelna z punktu widzenia ekonomiki i szybkości postępowania egzekucyjnego i zainteresowania organu egzekucyjnego ponieważ wymaga podjęcia dodatkowych czynności w celu zweryfikowania prawidłowej nazwy płatnika składek dłużnika czy choćby nawet jego formy prawnej.

Komornik zwrócił także uwagę, że informacje udzielane o dłużniku przez urzędy skarbowe, często o wiele obszerniejsze - w tym także o czynnościach cywilnoprawnych, których stroną lub uczestnikiem jest dłużnik - podlegają stałej, niezmiennej i pojedynczej opłacie. Podobnie jest w przypadku, gdy komornik występuje z zapytaniem o nieruchomości dłużnika do systemu EKW. Może zdarzyć się, że dłużnik jest właścicielem kilku nieruchomości, a opłata jaką ponosi tymczasowo z tego tytułu organ egzekucyjny nie jest naliczana od ilości nieruchomości.

Tym samym zdaniem Komornika nie ma racjonalnego uzasadnienia dla zwielokrotnienia należnej ZUS opłaty w zależności od liczby płatników składek jednego ubezpieczonego. Bez znaczenia pozostaje fakt uzgodnienia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i organ samorządu komorniczego wzoru wniosku o treści uwzględniającej interpretację powyższych przepisów zgodnie ze stanowiskiem skarżącego. Również pouczenie zawarte w tym wniosku stanowiące, że informacje uzupełniające o płatnikach mogą spowodować zwielokrotnienie opłaty nie może przesądzać o tym, jaka opłata (jednokrotna czy wielokrotna) jest należna za udzielenie informacji. Niecelowe i bezpodstawne jest obciążanie stron postępowania zwielokrotnioną opłatą, gdyż finalnie to wierzyciel lub dłużnik poniesie ten koszt.

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Ustalenia faktyczne sądu I instancji, istotne dla rozstrzygnięcia, nie budzą żadnych wątpliwości, zostały one bowiem wyprowadzone z prawidłowej, odpowiadającej wymogom przepisu art. 233 § 1 k.p.c. oceny materiał dowodowego. Sąd orzekający w sposób wyczerpujący wskazał, jakie fakty uznał za udowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach nie dopuszczając się tym samym tzw. błędu dowolności, stąd te ustalenia, jak i poczynione przez sąd rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia wywody prawne, sąd odwoławczy w pełni podziela i przyjmuje za podstawę własnego rozstrzygnięcia.

W ocenie sądu odwoławczego sąd I instancji nie dopuścił się żadnych uchybień, które musiałyby skutkować zmianą zaskarżonego wyroku.

Postawiony w apelacji zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie jest trafny. Podniesione w uzasadnieniu apelacji argumenty w istocie kwestionują wnioski wyprowadzone przez sąd rejonowy na podstawie prawidłowo poczynionych ustaleń faktycznych, które w przeważającej mierze były pomiędzy stronami bezsporne.

Spór jaki w niniejszej sprawie wystąpił, ma charakter sporu prawnego i dotyczy wykładni przepisów. Stąd też apelacja powoda jest kontynuacją stanowiska prezentowanego już na etapie I – instancyjnym, które nie zyskało uznania sądu rejonowego.

Spór ten sprowadzał się do wykładni przepisów art. 50 ust. 10 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 266) i przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 października 2015 r. w sprawie wysokości opłaty pobieranej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych za udostępnienie danych komornikom sądowym oraz sposobu jej wnoszenia (Dz. U. z 2015 r., poz. 1701), w szczególności czy udzielenie informacji przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z różnych kont, ale dotyczących jednego dłużnika, skutkuje koniecznością uiszczania wielokrotności opłaty za udzielenie informacji.

Każda ze stron tego sporu przedstawiała argumenty opowiadające się za odmiennymi stanowiskami. Komornik prezentował pogląd, że za udzielenie informacji przez ZUS ma obowiązek uiszczenia jednej opłaty, podczas gdy ZUS, że w sytuacji gdy udzielana informacja ma źródło w różnych kontach, komornik winien płacić wielokrotność stawki.

Niewątpliwie dla rozstrzygnięcia tego sporu koniecznym stało się dokonanie wykładni wskazanych przepisów.

W ocenie sądu odwoławczego wykładnia przepisów dotyczących opłat pobieranych przez zakład ubezpieczeń społecznych za udzielnie informacji komornikom, przedstawiona przez sąd rejonowy jest spójna i prawidłowa.

Z uwagi na to, że sprawa dotyczy opłat za udzielenie informacji w okresie 2017 – 2018, wyjaśnić należy, że podstawą prawną do kierowania przez komorników wniosków o udzielenie takich informacji był art. 2 ust. 5 i 9 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2018 r., poz. 1309), zgodnie z którym organy administracji publicznej, urzędy skarbowe, organy rentowe, banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, podmioty prowadzące działalność maklerską, organy spółdzielni mieszkaniowych, zarządy wspólnot mieszkaniowych, inne podmioty zarządzające mieszkaniami i lokalami użytkowymi, jak również inne instytucje są obowiązane na pisemne żądanie komornika udzielić mu informacji niezbędnych do prawidłowego prowadzenia postępowania egzekucyjnego, wykonania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia oraz wykonania innych czynności wchodzących w zakres jego ustawowych zadań, w szczególności dotyczące stanu majątkowego dłużnika oraz umożliwiających identyfikację składników jego majątku. Opłata za uiszczenie ww. informacji winna być uiszczona przez komornika sądowego po jej udzieleniu, na wezwanie podmiotu udzielającego informację.

Koszt uzyskania takich informacji był traktowany jako wydatek postępowania egzekucyjnego (art. 39 ust. 2 pkt 7 powołanej ustawy).

Charakter opłaty uiszczanej na rzecz ZUS ulegał zmianom. Do 13 czerwca 2017 r. opłaty te miały charakter publicznoprawny, co wyrażało się tym, że droga sądowa w celu ich dochodzenia była niedopuszczalna, a ponadto nie można było od nich żądać odsetek, w sytuacji gdy komornik opóźniał się w ich regulowaniu.

Przyjmowało się, że koszty udzielenia informacji winny być ustalone i zaspokojone w postępowaniu egzekucyjnym, w trakcie którego wyniknęły, nie natomiast w drodze cywilnej, poza postępowaniem egzekucyjnym i po jego zakończeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 1973 r., sygn. akt: I CR 250/73).

W uchwale z dnia 21 października 2015 r. wydanej w sprawie III CZ 66/15 Sąd Najwyższy zajął stanowisko, że niedopuszczalna jest droga sądowa w sprawie z powództwa spółdzielni mieszkaniowej przeciwko komornikowi sądowemu o zasądzenie opłaty za udzielenie mu na podstawie art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (jedn. tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 790) informacji niezbędnych do prawidłowego prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Stanowisko to stosowano również do innych opłat związanych z informacjami uzyskiwanymi przez komornika w oparciu o art. 2 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji. Ponadto w uchwale z dnia 11 grudnia 2015 r. wydanej w sprawie III CZP 92/15 Sąd Najwyższy wskazał, że opłata za informację o danych zgromadzonych na kontach ubezpieczonego lub płatnika składek, udzieloną komornikowi sądowemu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w wykonaniu obowiązku wynikającego z art. 50 ust. 3 i 10 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jedn. tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 121 ze zm.), nie jest świadczeniem pieniężnym, od którego - w razie opóźnienia się z jego spełnieniem - przysługują odsetki ustawowe na podstawie przepisów prawa cywilnego.

Tym niemniej po wydaniu wskazanych orzeczeń stan prawny związany z opłatami ponoszonymi przez komornika na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych uległ zmianie.

Mianowicie na mocy ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017 r., poz. 1027) zostały wprowadzone do art. 50 przepisy ust. 10 ab i 10 ac, zgodnie z którymi:

- ust. 10ab. Od nieuiszczonej w terminie opłaty, o której mowa w ust. 10, należne są od komornika sądowego odsetki w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie określonych przepisami prawa cywilnego. Odsetek nie nalicza się, jeżeli ich wysokość nie przekraczałaby trzykrotności wartości opłaty pobieranej przez operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe (Dz. U. z 2018 r. poz. 2188 oraz z 2019 r. poz. 1051, 1495 i 2005) za traktowanie przesyłki listowej jako przesyłki poleconej.

- ust, 10ac. W sprawach o roszczenia z tytułu opłaty, o której mowa w ust. 10, i odsetek, o których mowa w ust. 10ab, stosuje się przepisy prawa cywilnego.

Ponadto zgodnie z przepisem przejściowym zawartym w art. 5 ust. 8 nowelizującej ustawy - do rozpatrzenia wniosków komorników sądowych złożonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, co nastąpiło w dniu 13 czerwca 2017 r. stosuje się przywołane przepisy ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym tą ustawą. Te przepisy art. 50 ust. 10 aa – ac zostały wprowadzone od 13 czerwca 2017 r. Zatem przyjąć należy, że od 13 czerwca 2017 r. dopuszczalna stała się droga sądowa o dochodzenie od komorników nieuiszczonych opłat za udzielenie informacji wraz z odsetkami.

Jak wynika z art. 50 ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, komornik ma prawo uzyskania informacji, zgromadzonych na kontach, przy czym chodzi tu, zgodnie z art. 50 ust. 3 o informacje zgromadzone na koncie ubezpieczonego i na koncie płatnika składek, gdyż te mogą być udostępniane m.in. sądom, prokuratorom, organom podatkowym, Państwowej Inspekcji Pracy, Biuru Nadzoru Wewnętrznego, Policji, Straży Granicznej, komornikom sądowym, czy inny organom egzekucyjnym, ponadto innym pomiotom wymienionym w ust. 3 tego przepisu.

W przepisach ustawy znajdują się wyłącznie ogólne regulacje dotyczące odpłatnego charakteru udzielanych informacji. Natomiast szczegółową regulację zawierają przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 października 2015 r. w sprawie wysokości opłaty pobieranej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych za udostępnienie danych komornikom sądowym oraz sposobu jej wnoszenia (Dz. U. z 2015 r., poz. 1701).

Zgodnie z jego § 1 opłatę za udostępnienie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych komornikom sądowym danych zgromadzonych na koncie jednego ubezpieczonego lub jednego płatnika składek, zwanych dalej „danymi”, ustala się w kwocie 40,47 zł, a opłatę za udostępnienie komornikom sądowym danych w postaci elektronicznej na wniosek złożony w formie dokumentu elektronicznego ustala się w kwocie 35 zł.

Użycie w rozporządzeniu spójnika „lub” wyrażającego alternatywę łączną oznacza, że w sytuacji, gdy komornik wnosi o udostępnienie danych zgromadzonych zarówno na koncie jednego ubezpieczonego, jak i jednego płatnika, wówczas również pobierana jest od niego jedna opłata. Przedmiotem zainteresowania komornika z natury rzeczy są informacje dotyczące ubezpieczonego. Należy zaznaczyć, że skierowane przez komornika żądanie dotyczące udzielenia informacji odnoszących się do jednego dłużnika - ubezpieczonego, pozwala na uzyskanie wszelkich danych koniecznych dla skutecznego prowadzenia egzekucji, w tym również danych płatników składek na rzecz wskazanego ubezpieczonego - dłużnika. Zgodnie z art. 40 ust. 2 ustawy o sus, na koncie ubezpieczonego ewidencjonuje się także informacje wymienione w drukach zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, w imiennym raporcie miesięcznym, deklaracji rozliczeniowej i raporcie informacyjnym. Zgodnie z art. 46 ust. 4 ustawy o sus, deklaracja rozliczeniowa zawiera m. in. dane identyfikacyjne płatnika składek (art. 45 ust. 4 pkt 1), w szczególności dane o których mowa w art. 35 ust. 1 pkt 2 ustawy (tj. numer NIP i REGON). Podobnie, w myśl art. 45 ust. 3 pkt ustawy o sus, imienny raport miesięczny zawiera informacje dotyczące płatnika składek określone w art. 43 ust. 4 i 5, tj. imię nazwisko lub nazwę, adres siedziby czy adres zamieszkania płatnika. A zatem dane dotyczące ubezpieczonego obejmują również dane zawierające nazwę i siedzibę jego zakładu pracy (osoby zobowiązanej do odprowadzania składek na rzecz ubezpieczonego), są to więc dane wystarczające dla identyfikacji wierzytelności przysługującej dłużnikowi. Jednocześnie, skoro dane płatnika zawarte są na koncie ubezpieczonego, udzielenie informacji o ubezpieczonym nie wymaga sięgnięcia do konta płatnika celem ich przygotowania. Argumentacja, iż na koncie ubezpieczonego nie ma informacji o pełnej nazwie i adresie płatnika (czasem pojawiająca się w skargach ZUS wnoszonych w toku postępowań egzekucyjnych) nie jest trafna. Przepisy ustawy wyraźnie stanowią, że tego rodzaju dane winny znaleźć się na koncie ubezpieczonego, a fakt iż ZUS, z uwagi na wymogi systemu informatycznego, zamieszcza na tym koncie dane w skróconej wersji, jest tylko kwestią techniczną, nie wpływa na ustawowe wymogi co do zasobu danych gromadzonych na koncie.

W ocenie sądu odwoławczego przy niejednoznacznej wykładni językowej § 1 ust. 1 rozporządzenia, należy mieć na uwadze celowość wskazanego przepisu i w aspekcie wykładni funkcjonalnej, przy uwzględnieniu celowi jakiemu służą udzielone dane, dokonać jego interpretacji. Mając na zatem na uwadze przepis art. 2 ust. 5 ww. ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, które obowiązywały na moment powstanie obowiązku uiszczenia opłat przez pozwanego, przyjąć należy, iż chodzi o udzielenie informacji potrzebnej do prowadzenia postępowania egzekucyjnego, którą należy rozumieć jako informację pełną, odnoszącą się do określonego ubezpieczonego, bez względu na ilość kont płatników, z których częściowo informacja ta pochodzi. Sposób tworzenia informacji jest wewnętrzną procedurą instytucji zobowiązanej do jej udzielenia, a wobec tego brak jest uzasadnionych podstaw do przyjęcia, że zamiarem ustawodawcy było ustalenie opłat za poszczególne czynności dokonane w ramach tej procedury.

Mając na uwadze powyższe argumenty, sąd odwoławczy uznał apelację za całkowicie niezasadną, podlegającą oddaleniu, na podstawie art. 385 k.p.c.

sędzia Mariola Wojtkiewicz sędzia Katarzyna Longa sędzia Tomasz Radkiewicz

(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)