Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 października 2013 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Małgorzata Grzesik (spr.)
Sędziowie:	SO Violetta Osińska SO Zbigniew Ciechanowicz
Protokolant:	sekr. sądowy Małgorzata Idzikowska-Chrząszczewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 września 2013 roku w S.

sprawy z powództwa B. P. (1)

przeciwko G. P. (1)

o wydanie i zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie

z dnia 5 listopada 2012r., sygn. akt I C 1313/12

zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że

a.  w punkcie I i II powództwo oddala;

b.  uchyla punkt IV.

Sygn. akt II Ca 123/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 5 listopada 2012 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie po rozpoznaniu sprawy z powództwa B. P. (2) przeciwko G. P. (2) o wydanie i zapłatę nakazał pozwanemu G. P. (1), aby opróżnił i wydał w stanie wolnym powódce B. P. (1) lokal użytkowy w postaci garażu zlokalizowanego w budynku mieszkalnym stanowiącym zabudowę działki nr (...) położonej w S. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) (pkt I); zasądził od pozwanego G. P. (1) na rzecz powódki B. P. (1) kwotę 11 500,- zł z ustawowymi odsetkami od kwot: - 500,- zł od dnia 1 września 2010 roku, - 500,- zł od dnia 1 października 2010 roku, - 500,- zł od dnia 1 listopada 2010 roku, - 500,- zł od dnia 1 grudnia 2010 roku, - 500,- zł od dnia 1 stycznia 2011 roku, - 500,- zł od dnia 1 lutego 2011 roku, - 500,- zł od dnia 1 marca 2011 roku, - 500,- zł od dnia 1 kwietnia 2011 roku, - 500,- zł od dnia 1 maja 2011 roku, - 500,- zł od dnia 1 czerwca 2011 roku, - 500,- zł od dnia 1 lipca 2011 roku, - 500,- zł od dnia 1 sierpnia 2011 roku, - 500,- zł od dnia 1 września 2011 roku, - 500,- zł od dnia 1 października 2011 roku,- 500,- zł od dnia 1 listopada 2011 roku,- 500,- zł od dnia 1 grudnia 2011 roku,- 500,- zł od dnia 1 stycznia 2012 roku,- 500,- zł od dnia 1 lutego 2012 roku,- 500,- zł od dnia 1 marca 2012 roku,- 500,- zł od dnia 1 kwietnia 2012 roku,- 500,- zł od dnia 1 maja 2012 roku,- 500,- zł od dnia 1 czerwca 2012 roku,- 500,- zł od dnia 1 lipca 2012 roku (pkt II) ; oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt III); zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 3 792,- zł tytułem kosztów procesu (pkt IV).

Powyższe orzeczenie Sąd Rejonowy oparł o następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 3 października 2006 roku Sąd Okręgowy orzekł rozwód powódki i pozwanego. Postanowieniem z dnia 15 czerwca 2009 roku, zmienionym postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia 22 lipca 2010 roku Sąd dokonał podziału majątku stron w ten sposób, że nieruchomość przy ul. (...) przyznał na wyłączną własność powódki.

W okresie od 19 września 2008 roku do grudnia 2010 roku pozwany przebywał w zakładzie karnym, przy czym w trakcie przepustek przebywał sporadycznie w nieruchomości przy ul. (...). W 2011 roku, po opuszczeniu zakładu karnego, pozwany na okres ok. 3 i pół miesiąca zamieszkał przy ul. (...), mając w tym czasie nieograniczony dostęp do nieruchomości i garażu. W garażu przy ul. (...) znajdują się rzeczy pozwanego, których nie odebrał.

Wynagrodzenie za korzystanie z garażu wynosi 500,- zł miesięcznie.

Pismem z dnia 21 stycznia 2012 roku, doręczonym dnia 26 stycznia 2012 roku, pełnomocnik powódki wezwał pozwanego do opróżnienia garażu oraz zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z garażu począwszy od lipca 2010 roku po 500,- zł miesięcznie.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd rejonowy uznał powództwo za uzasadnione.

Sąd Rejonowy podkreślił, że skutkiem prawomocnego orzeczenia o podziale majątku jest obowiązek pozwanego wydania powódce nieruchomości i to na pozwanym ciąży obowiązek podjęcia działań celem wypełnienia swego obowiązku. W szczególności powódki nie ma obowiązku dodatkowego wzywania go do wykonania tego obowiązku, czy też wyznaczania mu w tym celu dodatkowego terminu. Skoro zatem pozwany mając ku temu możliwość zaniechał opróżnienia nieruchomości ze swoich rzeczy, jego obciążają negatywne konsekwencje z tym związane.

Sąd Rejonowy wskazał, iż żądanie powódki w zakresie wydania garażu znajduje uzasadnienie w regulacji art. 222 § 1 k..c. Powódka jako właściciel nieruchomości ma prawo żądać jej wydania, zaś pozwany nie wykazał żadnego skutecznego względem powódki prawa do władania garażem. Pozwany niewątpliwie miał wiedzę o zapadłych w sprawach orzeczeniach (nie kwestionował przy tym swego obowiązku wydania garażu i całej nieruchomości), a zatem od momentu wydania orzeczenia przez Sąd Okręgowy należy uznać go za posiadacza garażu w złej wierze. Stosownie do art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 2 k.c. obowiązany jest do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy.

Mając na uwadze powyższe, zdaniem Sądu Rejonowego należało nakazać pozwanemu wydanie garażu oraz zasądzić od pozwanego na rzecz powódki kwotę 11 500,- zł z odsetkami od 1 dnia miesiąca następnego od kwot po 500,- zł tytułem bezumownego korzystania z garażu za okres od sierpnia 2010 roku do czerwca 2012 roku.

Sąd Rejonowy wskazał, iż dalej idące żądanie zasądzenia kwot po 500,- zł miesięcznie do dnia wydania lokalu należało oddalić, albowiem roszczenie odszkodowawcze winno być skonkretyzowane co do okresu i brak jest podstaw prawnych do zasądzenia odszkodowania na przyszłość. Orzeczenie o kosztach procesu Sąd Rejonowy wydał w oparciu o treść art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Powyższe rozstrzygnięcie apelacją zaskarżyła strona pozwana w części, tj. co do punktu I, II oraz IV, zaskarżonemu wyrokowi zarzucając naruszenie prawa procesowego, które miało wpływ na treść skarżonego wyroku, a mianowicie:

- art. 207 § 5 k.p.c. poprzez zobowiązanie pozwanego do złożenia odpowiedzi na pozew, bez pouczył pozwanego o tym, że odpowiedź na pozew złożona po terminie wyznaczonym przez Przewodniczącego (5 2) oraz pismo przygotowawcze złożone bez zgody sądu, podlegają Zwrotowi;

- art. 217 § 2 k.p.c. poprzez zwrócenie odpowiedzi na pozew, podczas gdy pozwany był Zobowiązany do złożenia odpowiedzi na pozew jedynie pod rygorem przyjęcia, iż nie kwestionuje twierdzeń i wniosków pozwu;

- art. 233 k.p.c. polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny zgromadzonych w sprawie dowodów poprzez przyjęcie, że pozwany korzystał z przedmiotowego garażu, podczas gdy pozwany na rozprawie, podczas przesłuchania, kwestionował w całości żądanie powódki, zaprzeczał aby korzystał z pomieszczenia, oraz poprzez przyjęcie, że kwota żądana przez powódkę w wysokości 500 zł nie odbiega w sposób rażący od możliwych stawek rynkowych, podczas gdy wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości dotyczy garażu o małej powierzchni użytkowej stanowiący jedynie zabudowę działki nr „1/2 i 22/1 położonej w S. przy ul. (...), w którym to znajdują się również rzeczy powódki.

Wnosił o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z dokumentów wskazanych w treści pisma, które to dowody wraz z odpowiedzią na pozew Sąd zwrócił stronie pozwanej, z naruszeniem przepisów postępowania, które to dowody nie prowadziły do przewlekłości postępowania, oraz świadczyły od braku podstawy żądania powódki zapłaty za korzystanie z garażu, a nadto wskazują na przekroczenie przez Sąd granic swobodnej oceny dowodów polegające na przyjęciu, iż kwota 500 zł jest zasadna i nie odbiegająca od stawek rynkowych.

Mając na uwadze powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie

W uzasadnieniu apelujący podkreślił, iż pozwany podczas przesłuchania kwestionował obowiązek wydania garażu i faktu korzystania z niego. Pozwany był właścicielem nieruchomości przy ul. (...). Z chwilą odbywania kary pozbawienia wolności tj. z dniem 19 września 2008 r. powódka zajęła nieruchomość zajmowaną wcześniej przez pozwanego. Powódka tym samym zajęła wszystkie znajdujące się tam rzeczy stanowiące własność pozwanego. Wskazał, iż w dniu 9 grudnia 2011 r. skierował do powódki pismo wzywające do wydania jego rzeczy, względnie zapłatę kwoty stanowiącej równowartość tych przedmiotów. Pozwana zignorowała wezwanie do wydania rzeczy. W załączonym do pozwu piśmie z dnia 21 stycznia 2012 r. określiła przedmiotowe rzeczy pokrzywdzonego jako „nieprzydatny złom” zalegający w jej garażu. Powódka zajęła rzeczy stanowiące wyłączną własność pozwanego, uniemożliwiając mu ich odebranie, w związku z czym pozwany zaprzecza aby był zobowiązany do zapłaty na rzecz powódki jakąkolwiek kwotę z tytułu bezumownego korzystania z garażu, bowiem nigdy nie korzystał z tego pomieszczenia. Apelujący dalej podkreślał, iż pozwany nie korzystała z lokalu w chwili przebywania w zakładzie karnym, mimo to sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę żądaną w pozwie. Powódka umożliwiła pozwanemu przez okres około 3 miesięcy po wyjściu z Zakładu Karnego zamieszkiwanie w nieruchomości przy ul. (...). Nie żądała w tym okresie żadnych opłat od pozwanego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się o tyle uzasadniona, że doprowadziła do zmiany zaskarżonego orzeczenia i oddalenia powództwa.

Na wstępie wskazać należy, że o ile naruszenie prawa procesowego Sąd odwoławczy może badać wyłącznie na zarzut, to już naruszenie prawa materialnego władny jest ocenić w granicach samego zaskarżenia.

Zgodnie z art. 222 § 1 kc właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Treścią przewidzianego w art. 222 § 1 k.c. roszczenia windykacyjnego jest przyznane właścicielowi żądanie wydania oznaczonej rzeczy przez osobę, która włada jego rzeczą. Służy przywróceniu właścicielowi władztwa nad rzeczą, a więc ochronie jednego z podstawowych atrybutów prawa własności. Dlatego obrazowo określa się je jako roszczenie nieposiadającego właściciela przeciwko posiadającemu niewłaścicielowi ( por. np. S. Wójcik (w:) System prawa cywilnego, t. II, 1977, s. 475; E. Gniewek, Komentarz, 2001, s. 491; E. Skowrońska-Bocian (w:) K. Pietrzykowski (red.) Komentarz, t. I, 2005, s. 623).

Powódka wystąpiła w pierwszej kolejności z roszczeniem windykacyjnym. Zostały bowiem spełnione dwa warunki takiego roszczenia: po pierwsze, zażądano wydania rzeczy, po drugie zaś, wskazano, że roszczenie to wynika z prawa własności.

Nie ulega zatem wątpliwości, iż tak zakreślone żądanie oceniane winno być przez pryzmat wyżej przytoczonego art. 222 § 1 kc.

Legitymowanym do wystąpienia z roszczeniem windykacyjnym jest właściciel rzeczy, na którym - w myśl art. 6 k.c. - spoczywa ciężar udowodnienia, że przysługuje mu prawo własności. Biernie legitymowana jest natomiast osoba, która faktycznie włada cudzą rzeczą bez podstawy prawnej - a zatem zarówno posiadacz, jak i osoba władająca nią w cudzym imieniu, czyli dzierżyciel, przy czym to znowu na właścicielu spoczywa obowiązek udowodnienia tego faktu.

Jak wynika bowiem z ugruntowanego stanowiska judykatury przesłanką skutecznego pozwania w procesie windykacyjnym jest fizyczne władanie rzeczą przez pozwanego. vide: wyrok SA z L. z dnia 21 listopada 2012 r. I ACa 539/12.

Analiza akt sprawy w szczególności twierdzeń pozwu i wyjaśnień stron doprowadziła Sąd Odwoławczy do odmiennych ustaleń niż Sąd I instancji, a mianowicie, iż pozwanemu nie można przypisać fizycznego władztwa nad przedmiotem, którego dotyczy zgłoszone żądanie.

Z ustaleń poczynionych przez Sąd Odwoławczy wynika bowiem, że o ile pozwany pozostawił pewne ruchomości w przedmiotowym garażu, to jednak aktualnie, nie ma swobodnego dostępu do lokalu użytkowego, wręcz odwrotnie to powódka miała swobodny dostęp do garażu, i to z wyłączeniem osoby pozwanego.

Potwierdza to chociażby dołączone do pozwu pismo z dnia 21 stycznia 2012 r. w ramach którego pełnomocnik powódki wzywał pozwanego do opróżnienia garażu, przy czym wskazywał, iż termin opróżnienia winien być uzgodniony z matką powódki i warunkując możliwość opróżnienia uprzednim okazaniem przez pozwanego potwierdzenia przelewu pełnego odszkodowania za bezumowne korzystanie z garażu. Postawa powódki zaprezentowana w treści pisma wskazuje, na jej faktyczne władztwo skoro wskazała aż dwa warunki, które powinien spełnić pozwany aby doprowadzić do pożądanego przez nią skutku. Nadto należy zauważyć, iż na rozprawie w dniu 5 listopada 2012 r. powódka wyjaśniła, iż w roku 2011 r. zmieniła kod dostępu do nieruchomości, na której znajdował się garaż. W trakcie postępowania pozwany zaprzeczył, iż ma dostęp do garażu, wyjaśniając, iż na nieruchomości przebywa tylko za zgodą powódki. Powódka zaś wskazała w swoich zeznaniach, iż pozwanemu zawsze udostępniała dom jak tego potrzebował.

Całość tego materiału dowodowego oceniania zgodnie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego prowadzi do wniosku, iż pozwany nie miał możliwości swobodnego dostępu do garażu i to z wyłączeniem właściciela, a tylko tak ukształtowany stan faktyczny uzasadniałby skuteczność roszczenia windykacyjnego.

W tych okolicznościach zgłoszone żądanie opróżniania i wydania garażu nie mogło zostać uwzględnione. Czym innym jest bowiem powództwo windykacyjne, a czym innym powództwo negatoryjne, z którym powódka w niniejszym postępowaniu jednak nie wystąpiła.

Powyżej wskazane okoliczności, a mianowicie brak przesłanki posiadania spornego garażu przez pozwanego prowadzi do wniosku, iż również niezasadne było żądanie zasądzenia odszkodowania oparte o treść art. 225 k.c.

Innych roszczeń zaś powódka nie zgłosiła.

W tych okolicznościach ocena pozostałych zarzutów apelacji okazuje się zbędna.

Mając na uwadze powyższe na mocy art. 386 § 1 kpc zaskarżone rozstrzygnięcie w pkt I i II podlegało zmianie poprzez oddalenie powództwa, zaś rozstrzygnięcie o kosztach procesu podlegało uchyleniu. Z uwagi na fakt, iż pełnomocnik pozwanego nie zgłosił wniosku o przyznanie kosztów postępowania, brak było możliwości wydania rozstrzygnięcia w tym zakresie.