I C 1562/20 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Szczecinie z 2024-04-10
Sygn. akt I C 1562/20
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 kwietnia 2024 r.
Sąd Okręgowy w Szczecinie w I Wydziale Cywilnym w składzie:
Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Paweł Marycz
po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2024 r. w Szczecinie
na posiedzeniu niejawnym
sprawy z powództwa W. K.
przeciwko Kołu (...) w W.
o zapłatę
1. uchyla w całości wyrok zaoczny z dnia 21 stycznia 2021 r.
2. zasądza od pozwanego, Koła (...) w W., rzecz powoda, W. K., kwotę 76.000 zł (siedemdziesiąt sześć tysięcy złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od tejże kwoty od dnia 15 grudnia 2020 r., zaś w pozostałej części roszczenie odsetkowe powoda oddala
3. szczegółowe rozliczenie kosztów procesu pozostawia referendarzowi sądowemu przy przyjęciu, że powód wygrał proces w całości.
SSO Paweł Marycz
Sygn. akt I C 1562/20
UZASADNIENIE
Powód W. K., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego ustanowionego z wyboru, w pozwie wniesionym do tut. Sądu dnia 4 listopada 2020 r. (k. 3, tom I) przeciwko pozwanemu Kołu (...) z siedzibą w W. domagał się zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 76 000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 30 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przewidzianych wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa.
W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powód jest rolnikiem gospodarującym m.in. na działce nr (...), obręb B.. W 2016 r. i w 2017 r. uprawiał na przedmiotowej działce rzepak ozimy, a uprawa ta była notorycznie niszczona przez zwierzynę łowną (jelenie, dziki, samy). Powód wskazał, że za szkodę na tym obszarze odpowiedzialność ponosił co do zasady pozwany, co nie było kwestionowane, bowiem pozwany dokonywał oględzin i częściowej wypłaty odszkodowania w kwocie 9 533 zł. W ocenie powoda dokonana wypłata nie odzwierciedlała jednak wysokości faktycznej szkody na polu. Powód wskazał, że w trakcie oględzin w dniu 18.02.2017 r. reprezentowany był przez M. K. (1), obecny był także N. S. (1). Już na tym etapie wegetacji roślin wyniknęły rozbieżności pomiędzy dokonującymi oględzin przedstawicielami Koła (...) a przedstawicielami powoda. Różnice znalazły m.in. wyraz w treści protokołu (...) z 18.02.2017 r., w związku z czym powód zawnioskował o zobowiązanie pozwanego do przedłożenie do akt sprawy wykonanej w dniu 18.02.2017 r. dokumentacji zdjęciowej zgodnie ze wskazaniem zawartym w treści protokołu (...) z 18.02.2017 r. - celem poddania tej dokumentacji ocenie przez biegłego sądowego.
Następnie powód wyjaśnił, że złożył także wniosek o zabezpieczenie dowodu do Sądu Rejonowego w Gryfinie, gdzie postępowanie toczyło się pod sygnaturą akt I Co 120/17. Została wówczas sporządzona opinia przez biegłego R., który pomimo tego, że złożył ją w Sądzie w dniu 17.05.2017 r., to jednocześnie w tej samej dacie udostępnił tę samą opinię pozwanemu na spotkaniu w sprawie szkód łowieckich w UM w M., co w opinii powoda nie najlepiej świadczy o obiektywizmie biegłego. Zanim bowiem jeszcze wspomnianą opinię otrzymał Sąd Rejonowy w Gryfinie, to opinią dysponował już wcześniej R. P., czyli Prezes Koła (...), co nie powinno mieć miejsca. Powód wskazał, że zakwestionował trafność wniosków tej opinii.
Kolejno powód naprowadził, że w miarę upływu czasu szkody łowieckie w ww. uprawie powiększały się, w związku z czym wzywał pozwanego do dokonania ostatecznego szacowania szkód przed dokonaniem zbiorów. Pomimo pierwotnie zadeklarowanej odmowy dokonania szacowania, w dniu 1.08.2017 r. pozwany sporządził protokół szacowania Nr (...) stwierdzając przy okazji nieprawdę w jego treści, że powód i J. K. byli obecni w trakcie szacowania.
Dalej powód wyjaśnił, że wobec wspomnianego wyżej faktu braku chęci pozwanego do przystępowania do ostatecznego szacowania szkody łowieckiej na działce nr (...) i jednocześnie w związku z koniecznością dokonania zbioru rzepaku, zlecił szacowanie szkody tuż przed dokonaniem zbioru N. S. (1) (rzeczoznawcy posiadającemu uprawnienia do szacowania szkód łowieckich i jednocześnie biegłemu sądowemu w tej specjalności). W dniu 26.07.2017 r. N. S. (1) dokonał szacowania przedmiotowej szkody, w tym w opinii opisał zastosowaną przez siebie metodologię szacowania szkody, zabezpieczył dokumentację fotograficzną. Wyliczona przez niego szkoda stanowiła kwotę 238 433,16 zł. Powód wskazał, że zaraz po zakończeniu szacowania przystąpił do koszenia rzepaku, którą to czynność zakończył z pewnością jeszcze w lipcu 2017 r., czyli przed terminem wskazywanym przez pozwanego jako dzień szacowania dokonanego przez Koło (...) w protokole (...), co świadczy w opinii powoda wręcz o fałszowaniu treści tego dokumentu przez pozwanego. Później na podstawie tego nierzetelnego dokumentu kolejny biegły sądowy (którego osoba została oprotestowana przez pozwanego w związku z wnioskiem o zabezpieczenie dowodu w sprawie I Co 598/17 prowadzanej przez Sąd Rejonowy w Gryfinie) wydawał opinię dopiero w lutym 2018 r. pozostawiając przy okazji poza zakresem swego zainteresowania dowodowego opinię N. S. (1). Powód podkreślił, że dokonał zbioru rzepaku bezpośrednio po tym jak N. S. (1) oszacował szkodę na jego polu. Jednocześnie powód wskazał, że w dniu 1 sierpnia 2017 r., tj. dniu deklarowanym przez pozwanego jako dzień dokonania przez niego oceny stanu uprawy, żadna naoczna ocena stanu uprawy nie mogła zostać przez pozwanego dokonana z uwagi na fakt, że w dniu tym rzepaku nie było już na polu (wcześniej został zebrany). Tym samym dokument w postaci protokołu (...) z 1.08.2017 r. sporządzony stwierdzał w sposób oczywisty nieprawdę (pozew wraz z uzasadnieniem – k. 3-6, tom I).
Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem zaocznym z dnia 21 stycznia 2021 r. w sprawie I C 1562/20 zasądził od pozwanego Koła (...) w W. na rzecz powoda W. K. kwotę 76 000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od tejże kwoty od dnia 30 sierpnia 2017 r. oraz zasądził od Koła (...) w W. na rzecz powoda W. K. kwotę 9 200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (k. 35, tom I).
We wniesionym w terminie sprzeciwie od wyroku zaocznego (k. 69-74, tom I) pozwane Koło (...) w W. wniosło o uchylenie wyroku zaocznego i oddalenie powództwa w całości, a nadto o zasądzenie od powoda na rzecz strony pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm prawem przewidzianych.
Zdaniem strony pozwanej na działce powoda występowało bardzo duże zróżnicowanie uprawy. W ocenie pozwanego na działce powoda uprawa była zła, efektem czego średnia obsada roślin na 1m 2 szt. wynosząca 34 szt. Zbyt głęboki siew na wzniesieniach powodował brak wschodów na areale 2,8 ha. Przy prawidłowym siewie w końcu sierpnia, wszystkie rośliny winne dawno wzejść i wykształcić min. 8 liści i osiągnąć grubość szyjki korzeniowej 10-12 mm. Zdaniem pozwanego nie dotrzymanie przez powoda terminu siewu, nawożenia i prawidłowej uprawy roli skutkowało brakiem pożądanej obsady roślin w ilości 60 szt./m 2. Szkoda została zlokalizowana placowo wzdłuż lasu.
Pozwany wyjaśnił, że dokonał oględzin plonu w dniu 18 lutego 2017 r. Z protokołu nr (...) wynikało: „ stan uprawy średni, średnia grubość szyjki 0,9 cm., średnia obsada roślin na 1m 2, średnia ilość roślin z uszkodzonym pędem głównym 5,9 sztuk na 1m 2 co daje 14 %. Podczas oględzin stwierdzono liczne zdeptania uprawy, stwierdzono również kilka placów pozbawionych roślin o łącznej powierzchni 0,5 ha. Uwzględniono zniszczenia pędów głównych, nie można ustalić procentu zniszczenia liści z uwagi na brak wegetacji i dużą ilość wody". Zdaniem strony pozwanej szkoda rozprzestrzeniała się na cały areał lecz w procencie który jest gospodarczo znośny, tj. 14%. Część roślin od listopada wzeszła i zwiększyła obsadę roślin do 41 szt./ m2, lecz nie można było z tych roślin spodziewać się plonu. Zdaniem pozwanego będą to rośliny charłacze, które nie zawiążą pędów w ilości dostatecznej ok. 8 szt. na roślinie dających zadowalający plon rzepaku.
Odnosząc się do powołanej przez powoda opinii w sprawie I Co 120/17 pozwany wyjaśnił, że biegły wyliczył wpływ uszkodzeń na wydajność -1,65 ha., a powód opinię tę podważał, gdyż potwierdzała ona ustalenia Koła (...). W ocenie pozwanego zupełnie nieuzasadnione i nieudowodnione jest twierdzenie powoda, iż ww. opinia w dniu złożenia jej w Sądzie była również udostępniona stronie pozwanej.
Kolejno pozwany wyjaśnił, że w dniu 16 lipca 2017 r. powód zgłosił uprawę do szacowania ostatecznego. Koło (...) w W. poinformowało wówczas rolnika o niedojrzałości uprawy, niemożności określenia plonu oraz braku wskazania terminu zbioru. Brak było możliwości pobrania prób w celu określenia wydajności z uwagi na niedojrzałość uprawy, o czym poinformowano pozwanego pismem z dnia 27 lipca 2017 r. Pozwany podkreślił, że nie zgadza się ze stwierdzeniem powoda, jakoby pozwany nie wyrażał chęci do przystępowania do szacowania ostatecznego i w związku z tym faktem powód zlecił szacowanie szkody tuż przed dokonaniem zbioru rzeczoznawcy N. S. (1). W ocenie pozwanego przed wyznaczonym terminem szacowania ostatecznego powód dokonał samodzielnie szacowania, ekspertyzę sporządził jego znajomy – N. S. (1) i zdaniem pozwanego miała być ona wiążąca w przypadku nie wywiązania się Koła (...) z szacowania ostatecznego. Wskazano przy tym, iż pismo pozwanego informujące o niedojrzałości rzepaku datowane jest na dzień 28 lipca 2017 r., a biegły sądowy dokonał szacowania przedmiotowej uprawy już w dniu 26 lipca 2017. Powód więc nie zaczekał nawet na odpowiedź pozwanego co do daty ostatecznego szacowania. Następnie w dniu 1 sierpnia 2017 r. pozwany dokonał szacowania ostatecznego na działce nr (...), z którego sporządzono protokół nr (...). Wbrew twierdzeniom powoda, pole nie było wówczas zupełnie skoszone, ponieważ rolnik zaczął kosić w dniu 31 lipca 2017 r. Ze wzmiankowanego protokołu nr (...) wynika: „ na uprawie oprócz szkód od zwierzyny stwierdzono znaczne szkody od owadów i grzybów. W ocenie wielkości szkody uwzględniono powierzchnię obniżenia plonowania wyznaczoną przez biegłego sądowego (1.65 ha). Szkodę rozliczono według wyższej wydajności ze względu na dobrą współpracę z rolnikiem” i wypłacono kwotę 9.533 zł. Ponadto w uwagach do protokołu wyraźnie wskazane jest, iż rolnik w rozmowie telefonicznej oświadczył, że nie ma czasu aby przyjechać na szacowanie i podpisanie protokołu, jednakże chętnie przyjedzie rozmawiać o wysokości odszkodowania. Powód oświadczył w rozmowie „ iż chce zwrotu kosztów założenia uprawy a rzepak niech zabiera K. ". Ponadto rolnik oświadczył, iż „ nie ma czasu na zapoznawanie się z protokołem i podpisać go, oraz że składa dokumenty do sądu”.
Co znamienne, to powód do pozwu dołącza dokumentację zdjęciową na fakt wizualizacji zniszczeń, która to dokumentacja datowana jest na dzień: 4 marca 2017 r., 19 maj 2018 r., 11 październik 2020 r., a to daty są rozbieżne z datami zbioru podanymi przez N. S. (1). Zastanawiająca jest, że data 11 października 2020 r. przedstawia tylko część zbioru, ma charakter wybiórczy, nie można zweryfikować terminu jej wykonania albowiem pozew w niniejszej sprawie datowany jest na dzień 22 maja 2020 r.
W kontekście twierdzeń powoda, że na podstawie sfałszowanego dokumentu została sporządzona opinia przez biegłego sądowego K. S. (1), który to biegły w swojej opinii pozostawił poza zakresem swego zainteresowania dowodowego opinię N. S. (1), pozwany wywiódł, że to powód przeinacza fakty na swoją korzyść. Co znamienne do pozwu nie załączył opinii biegłego sądowego K. S. (1) wydanej w sprawie I Co 120/17, ponieważ opinia ta jest niekorzystna dla niego niekorzystna. Ponadto powód wskazuje, że opinia wydana w postępowaniu sądowym pozostawiła poza zakresem swego zainteresowania dowodowego opinię N. S. (1), podczas gdy biegły S. nie tylko odniósł się do tej opinii, ale ją kilkukrotnie podważył. W konkluzji opinii biegły stwierdził, iż po przeanalizowaniu dokumentacji uznaje za bezsporną część szkody powierzchnię zredukowaną wyliczoną w opinii biegłego sądowego M. R. (1). Zdaniem pozwanego dwóch biegłych sądowych wypowiedziało się na temat szkody powstałej u powoda, a opinię dołączoną do pozwu przez powoda należy potraktować wyłącznie jako opinię prywatną, którą strona pozwana kwestionuje w całości, z powołaniem przyczyn szczegółowo w uzasadnieniu sprzeciwu wskazanych.
W toku dalszego postępowania stanowiska stron nie uległy istotnym modyfikacjom.
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
Powód W. K. jest rolnikiem gospodarującym na działce nr (...) obręb B.. W 2016 r. i w 2017 r. uprawiał na przedmiotowej działce rzepak ozimy.
Bezsporne
Działka nr (...) obręb B. położona jest na terenach obwodu łowieckiego, którego dzierżawcą jest pozwane Koło (...) z siedzibą w W..
Bezsporne
Obwód łowiecki nr 279 ma powierzchnię całkowitą wynoszącą 13 202,65 ha, w tym
4 482,69 ha gruntów leśnych, tj. 34,0%, czyli jest to obwód polny. Przeważające typy siedliskowe lasu na terenie obwodu to bór mieszany świeży, las mieszany świeży i las świeży. Jakość siedliska leśnego ma znaczenie przy ustalaniu pojemności łowiska, która mówi o liczbie zwierzyny, jaka może się wyżywić na jednostce powierzchni danego terenu bez powodowania poważniejszych szkód w gospodarstwach rolnych i leśnych.
W I klasie bonitacji na ternie obwodu łowieckiego nr 279 znajduje się 1/3 lasów, a w klasie bonitacji II - 2/3 lasów. W związku z powyższym dopuszczalna liczebność zwierzyny liczona w jednostkach jelenich na 1000 ha lasu powinna wynosić: (1/3 x 36-45 jedn.) + (2/3 x 25-35 jedn.) = (12-15 jedn.) + (16,7-23,3 jedn.) = 28,7-38,3 jednostek jelenich/1000 ha lasu. Na powierzchni lasu 4482,69 ha powinna być utrzymywana populacja jeleniowatych od 128,7 sztuki jeleniej maksymalnie 184,9 sztuki jeleniej. W rzeczywistości ilość jeleniowatych na terenie obwodu łowieckiego nr 279 wyniosła: w 2016 roku -147,8 sztuki/1000 ha lasu, w 2017 roku-205,5 sztuki/1000 ha lasu i w 2018 roku-194,6 sztuki/1000 ha lasu.
Z kolei populacja dzików na powierzchni 4 482,69 ha lasu powinna być utrzymywana na poziomie od 9 sztuk do 45 sztuk, a w rzeczywistości wyniosła ona: w 2016 roku - 350 sztuk, w 2017 roku - 135 sztuk i w 2018 roku - 135 sztuk. Jeśli jednak, mimo utrzymywania się liczebności dzików w granicach obliczonej pojemności, powstają duże szkody na polach, to stan dzików należy zredukować.
Dowód: opinia biegłego sądowego ds. rolnictwa i likwidacji szkód w rolnictwie L. S. – pisemna główna, k. 254-359 i pisemna uzupełniająca, k. 381-387
Koło (...) w W. w latach 2016-2018 w każdym roku prowadziło nieprawidłową gospodarkę łowiecką w obwodzie łowieckim nr 279, bowiem utrzymywało stany zwierzyny łownej znacznie przekraczające pojemność łowiska. Było to przyczyną bardzo dużych szkód łowieckich w uprawach rolników indywidualnych, w tym w uprawie rzepaku ozimego na działce nr (...) obręb B..
Dowód: opinia biegłego opinia biegłego sądowego ds. rolnictwa i likwidacji szkód w rolnictwie L. S. – pisemna główna, k. 254-359 i pisemna uzupełniająca, k. 381-387
Powód w sierpniu 2016 r. wysiał na działce nr (...) obręb B. rzepak ozimy odmiany B.. Uprawa założona była prawidłowo, przeprowadzono wszystkie niezbędne zabiegi agrotechniczne – uprawa została odchwaszczona i nawieziona.
Od początku uprawa rzepaku ozimego na działce nr (...) obręb B. narażona była na nasilone bytowanie zwierzyny łownej, głównie jeleni. Już po wysiewie zauważalne były ślady bytowania zwierzyny (tropy), a gdy rośliny zaczęły wschodzić, zwierzęta podgryzały je.
Dowód: zeznania świadka M. K., k. 102v-103
pisemne zeznania świadków: W. Ł., k. 193, A. W., k. 196, Z. Ś., k. 224
W dniu 19 listopada 2016 r. – w związku ze zgłoszeniem przez powoda szkody w uprawach w dniu 6 listopada 2016 r. – sporządzony został protokół nr (...) oględzin i wstępnego szacowania szkody w uprawach i płodach rolnych, w którym w szczególności stwierdzono:
1. gatunek zwierzyny, która wyrządziła szkodę: jelenie,
2. rodzaj, stan i jakość upraw: rzepak- ozimy, odmiana populacyjna, stan uprawy zróżnicowany od bardzo dobrego do słabego. Miejscami brak roślin spowodowany zbyt głębokim siewem ziaren, Wydzielono brak uprawy na powierzchni 2,8 ha. Stwierdzono również występowanie nisz oraz placowy brak (nieczytelny zapis). Najbardziej uszkodzone miejsca uprawy jest pas około 10 wzdłuż drogi akacjowej na ścianie lasu.
3. obszar całej uprawy (ha): 38,00 ha
4. szacunkowy obszar uprawy, którą została uszkodzona (ha): 4,00 ha
5. szacunkowy procent zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze (%) - 17%.
W uwagach odnotowano: komisja celem określenia rozmiarów szkody po przekątnej w 13 próbach określiła ilość roślin na 1 m2 - 34 sztuki oraz ilość roślin uszkodzonych z liściem sercowym - szkoda istotna. Na okoliczność szacowania oraz miejsc z brakiem wschodów sporządzono dokumentację fotograficzną.
Z ramienia pozwanego Koła (...) w W. w oględzinach uczestniczyli: A. D., W. Ł., B. D., Z. Ś. oraz A. W.. Powoda reprezentował jego brat - M. K. (1). Ww. osoby podpisały protokół.
Dokumentacja fotograficzna sporządzona przez przedstawicieli pozwanego Koła (...) w W. w dniu oględzin nie zachowała się.
Dowód: protokół nr (...) z dnia 19.11.2016 r., k. 8,
pisemne zeznania świadków: W. Ł., k. 193, A. W., k. 196, Z. Ś., k. 224
Pismem z dnia 25 stycznia 2017 r. powód W. K. wystąpił do pozwanego Koła (...) w W. o oszacowanie szkód dokonanych przez zwierzynę w uprawie rzepaku ozimego na działce nr (...) o powierzchni 38 ha obręb B.. Zwrócił się także o należyte zabezpieczenie ww. działki przed dalszymi szkodami.
Dowód: pismo powoda z dnia 25.01.2017 r., k. 12
W dniu 18 lutego 2017 r. – w związku ze zgłoszeniem szkody w uprawach w dniu 27 stycznia 2017 r., po uzgodnieniu terminu oględzin z poszkodowanym – sporządzony został protokół nr (...), w którym w szczególności stwierdzono:
1. gatunek zwierzyny, która wyrządziła szkodę: dziki, jelenie, sarny
2. rodzaj, stan i jakość upraw: rzepak ozimy, odmiana liniowa, stan średni, średnia grubość szyjki korzeniowej 0,9 cm, średnia obsada roślin na 1 m2- 41 sztuk/m2, średnia ilość roślin uszkodzonych pędem głównym 5,9 szt./m2, co daje 14%. Podczas oględzin stwierdzono liczne zdeptanie uprawy. Stwierdzono również kilka placów pozbawionych roślin o łącznej powierzchni ok. 0,5 ha. Wegetacja uprawy na dzień oględzin jeszcze nie rozpoczęta.
3. obszar całej uprawy (ha): 38,00 ha
4. szacunkowy obszar uprawy, która została uszkodzona (ha): 38,00 ha
5. szacunkowy procent zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze(%) - 14%.
W uwagach odnotowano: komisja idąc po przekątnej i zakosami uprawy wykonała 18 prób co 100 kroków. Uwzględniono zniszczenia pędów głównych. Nie można ustalić procentu zniszczenia liści roślin ze względu na brak wegetacji. Na okoliczność oględzin i oceny stanu uprawy sporządzono dokumentację fotograficzną.
Z ramienia pozwanego Koła (...) w W. w oględzinach uczestniczyli: A. D., J. F., T. F. oraz R. F. i M. J.. Powoda reprezentował jego brat - M. K. (1) oraz N. S. (1). Ww. osoby podpisały protokół.
Jako zastrzeżenia wniesione przez poszkodowanego w ww. protokole odnotowano: 100% roślin ze zgryzionymi liśćmi, niemal w 100% uprawa mocno zdeptana. Rośliny nie mogą się rozwinąć poprzez zdeptywanie i zgryzienie. Brak miejsc niezdeptanych Zdeptane rośliny mają odsłonięty korzeń. Nie zgadzam się z miejscami pobierania prób, które pobierano tendencyjnie.
Dokumentacja fotograficzna sporządzona przez przedstawicieli pozwanego Koła (...) w W. w dniu oględzin nie zachowała się.
Dowód: protokół nr (...) z dnia 18.02.2017 r., k. 9
zeznania świadków: N. S., k. 101v-102, M. K., k. 102v-103
pisemne zeznania świadków: T. F., k. 185, J. F., k. 214
W dniu 2 marca 2017 r. powód W. K. złożył w Sądzie Rejonowym w Gryfinie wniosek o zabezpieczenie dowodu poprzez dokonanie oględzin przez biegłego sądowego specjalistę z zakresie szacowania szkód łowieckich uszkodzonej przez zwierzęta łowne (jelenie) uprawy rzepaku ozimego znajdującej się na działce nr (...) obręb B. w sposób odpowiadający warunkom wstępnego szacowania szkody.
Sąd Rejonowy w Gryfinie postanowieniem z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie I Co 120/17 w ramach zabezpieczenia dowodu zlecił biegłemu z zakresu rolnictwa i szacowania szkód łowieckich przeprowadzenie oględzin należącej do W. K. uprawy rzepaku ozimego znajdującego się na działce nr (...) w obrębie B.. Wykonanie opinii w ww. zakresie zlecone zostało biegłemu sądowemu M. R. (1).
W dniu 30 marca 2017 r. odbyły się oględziny upraw powoda. W oględzinach oprócz biegłego udział wzięli: poszkodowany W. K. wraz z ojcem oraz N. S. (1), a z ramienia pozwanego Koła (...) w W. łowczy J. S., a w czasie oględzin dojechał prezes Koła (...).
Dokonano wówczas oględzin całej uprawy, następnie pobrano 41 prób ( 3 x statystycznie po przekątnej). Próby pobierano co 50 m. Odległość odmierzano kraczką o zasięgu 2 m. Uszkodzenie roślin nastąpiło głównie w okresie jesienno-zimowym. Na całości uprawy widoczne liczne ślady przejść oraz zdeptania przez zwierzynę. W chwili obecnej widoczne niezbyt liczne świeże zniszczenia oraz przejścia zwierzyny.
Dowód: opinia biegłego sądowego M. R. z dnia 7.05.2017 r. w sprawie I Co 120/17 SR w Gryfinie, k. 54-61
Na podstawie oględzin przeprowadzonych w dniu 30 marca 2017 r. biegły sądowy M. R. (1) sporządził następnie w sprawie I Co 120/17 na zlecenie Sądu Rejonowego w Gryfinie opinię z dnia 7 maja 2017 r., w której m.in. odnotował w zestawieniu tabelarycznym wyniki kolejnych prób, a na ich podstawie wskazał zbiorczo:
|
Lp. |
Razem wszystkich roślin/m 2 |
Rośliny z uszkodzonymi stożkami wzrostu |
Rośliny uszkodzone martwe |
Rośliny przydepnięte żywe |
Rośliny nieuszkodzone zmarznięte martwe |
Rośliny z uszkodzonymi liśćmi – świeże |
|
Razem szt. |
(...) |
153 |
16 |
35 |
27 |
48 |
|
średnio |
31,8 szt./m 2 |
3,7 |
0,39 |
0,85 |
0,66 |
1,17 |
W powyższej opinii biegły M. R. (1) przyjął, że średnia obsada roślin wynosi 31,8 sz./m 2, a rośliny z uszkodzonymi stożkami wzrostu stanowią 11,7%, rośliny uszkodzone martwe to 1,2%, rośliny uszkodzone (przydepnięte) żywe stanowią 2,7%, rośliny uszkodzone (przygryzione) „świeże” stanowią 3,7%, rośliny uszkodzone zmarznięte martwe stanowią 2,1%. (...) uszkodzonych łącznie stwierdzono 19,3%. Nadto na podstawie dokonanego pomiaru w 5 próbach w różnych częściach upraw średnicy szyjek korzeniowych, biegły ten odnotował, że szyjki korzeniowe mają od 4 mm do 12 mm, a średnio rośliny mają szyjki korzeniowe poniżej 8 mm. Na uprawie występują placowe zmniejszenia obsady tzw. Łysiny (łącznie ok. 1 ha), głownie od strony lasu i sąsiedniej uprawy (150x50 m). Wskazano, że rośliny rzepaku są na początku ruszenia wegetacji, a ogólny stan upraw rzepaku jest dobry.
Na tej podstawie biegły M. R. (1) dokonał oceny wpływu stwierdzonych uszkodzeń na wydajność uprawy, wskazując że:
a. uszkodzenia stożków wzrostu (38ha x11,7%) występuje na areale 4,45 ha, co prowadzi do zmniejszenia plonu o 20%, tj. o 0,89 ha,
b. rośliny uszkodzone martwe stanowią 1,2%,
c. rośliny uszkodzone żywe (przydepnięte) stanowią 2,7%,
d. rośliny uszkodzone „świeżo” stanowią 3,7%.
Biegły wyjaśnił, że rośliny uszkodzone żywe (wcześniej przydepnięte lub przygryzione) są to rośliny z nieuszkodzonymi stożkami wzrostu.
Na podstawie danych jak w pkt b-d biegły podał, że zmniejszenie z tytuły tych szkód wynosi 2% plonu ogólnego, co odpowiada 0,76 ha. Łączny wpływ uszkodzeń na wydajność (a+b+c+d) stanowił 1,65 ha powierzchni zredukowanej. Biegły M. R. (1) wskazał, że nie ma możliwości przywrócenia uprawy do stanu pierwotnego.
Powyższa opinia biegłego M. R. (1) była kwestionowana zarówno przez powoda W. K. (w piśmie z dnia 10 lipca 2017 r.), jak i przez pozwane Koło (...) w W. (w piśmie z dnia 16 lipca 2017 r.), w związku z czym biegły ten sporządził w dniu 7 października 2017 r. opinię uzupełniającą, podtrzymując wyrażone w opinii głównej stanowisko w całości.
Dowód: pismo powoda z dnia 10.07.2017 r. – uwagi do opinii z dnia 7.05.2017 r., k. 11-11v, opinia biegłego sądowego M. R. z dnia 7.05.2017 r. w sprawie I Co 120/17 SR w Gryfinie, k. 54-61
zeznania świadków: N. S., k. 101v-102, M. K., k. 102v-103,
pisemne zeznania świadków: J. S., k. 188-190, R. P., k. 207-208
Pismem z dnia 24 kwietnia 2017 r. powód W. K. zwrócił się do pozwanego Koła (...) w W. z wnioskiem o dokonanie ponownego szacowania strat łowieckich w uprawie rzepaku ozimego o powierzchni 38 ha na działce nr (...) obręb B. oraz pszenicy ozimej o powierzchni 52 ha.
Dowód: pismo powoda z dnia 24.04.2017 r., k. 13
W związku ze złożonym wnioskiem (...) Izby Rolniczej w S., o nieprawidłowościach występujących w realizacji umowy dzierżawy polnych obwodów łowieckich przez Koło (...) w W., którego obszar działania obejmuje (obwód nr 279) teren gmin: M., M. i T., Starosta (...) zorganizował w dniu 17 maja 2017 r. spotkanie Burmistrzów, przedstawicieli (...) Izby Rolniczej w S., przedstawicieli Polskiego Związku Łowieckiego w S. oraz Koła (...). Celem spotkania było omówienie i wypracowanie rozwiązań związanych z właściwą realizacją umowy
Nr 5/OŚ/17 z dnia 03.04.2017 r., w szczególności § 4 pkt 4 i 5, dotyczących zobowiązań dzierżawcy w zakresie szkód łowieckich.
Dowód: pismo Starosty (...) z dnia 8.05.2017 r., k. 10
pisemne zeznania świadków: J. S., k. 188-190, R. P., k. 207-208
Pismem z dnia 15 lipca 2017 r. powód W. K. zwrócił się do pozwanego Koła (...) w W. z wnioskiem o ponowne szacowanie strat spowodowanych przez zwierzynę w uprawie rzepaku ozimego o powierzchni 38 ha na działce (...) obwód B.. Powód powołał się na okoliczność, że wystąpił już pismem z dnia 24 kwietnia 2017 r. o dokonanie szacowania, ale pozwany odmówił.
Dowód: pismo powoda z dnia 15.07.2017 r., k. 14
W dniu 18 lipca 2017 r. powód W. K. złożył w Sądzie Rejonowym w Gryfinie wniosek o zabezpieczenie dowodu poprzez dokonanie oględzin przez biegłego sądowego specjalistę z zakresie szacowania szkód łowieckich uszkodzonej przez zwierzęta łowne (jelenie) uprawy rzepaku ozimego znajdującej się na działce nr (...) obręb B. w sposób odpowiadający warunkom wstępnego szacowania szkody.
Sąd Rejonowy w Gryfinie postanowieniem z dnia 26 lipca 2017 r. w sprawie I Co 598/17 w ramach zabezpieczenia dowodu zlecił biegłemu z zakresu rolnictwa i szacowania szkód łowieckich przeprowadzenie oględzin należącej do W. K. uprawy rzepaku ozimego znajdującego się na działce nr (...) w obrębie B.. Pierwotnie wykonanie opinii zlecono ponownie biegłemu sądowemu M. R. (1), ale powód W. K. złożył zastrzeżenia w tym zakresie. Ostatecznie wykonanie opinii w ww. zakresie zlecone zostało biegłemu sądowemu K. S. (2).
Dowód: pismo powoda z dnia 31.07.2017 r. w sprawie I Co 598/17 SR w Gryfinie, k. 16, opinia biegłego sądowego K. S. z dnia 13.02.2017 r. w sprawie I Co 598/17 SR w Gryfinie, k. 87-90
W odpowiedzi na wniosek powoda z dnia 15 lipca 2017 r. o szacowanie strat, pozwany w piśmie z dnia 28 lipca 2017 r. wezwał powoda do złożenia wniosku zawierającego wszystkie elementy wymagane rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 8 marca 2010 r. w sprawie postępowania przy szacowaniu szkód oraz wypłat odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych. Nadto w piśmie tym wskazano, że aktualnie rzepak na działce (...) jest zielony (niedojrzały) i zwrócono się do powoda o wyznaczenie takiego terminu, aby komisja szacująca mogła wykonać próby wydajności plonu na dojrzałym rzepaku. Zwrócono również uwagę na okoliczność, że z uwagi na ustanowienie dla tej działki zabezpieczenia przedsądowego, najlepiej aby ten termin był identyczny z szacowaniem ostatecznym przez biegłego. Niezależnie od powyższego pozwany poinformował powoda, że nigdy nie odmawiano mu szacowania szkody.
Powód wystąpił do Zarządu Okręgowego (...) w S. ze skargą na odmowę szacowania. Łowczy Okręgowy W. D. zorganizował spotkanie z przedstawicielami kół łowieckich. W spotkaniu tym z ramienia Koła (...) w W. uczestniczył prezes R. P.. Łowczy okręgowy zasugerował wówczas, aby pozwane Koło (...) porozumiało się z poszkodowanym powodem. R. P. ustalił z ojcem powoda- J. K., że podczas koszenia wydajność i wilgotność zostanie odczytana z licznika kombajnu.
Dowód: pismo pozwanego z dnia 28.07.2017 r., k. 15
zeznania świadków: N. S., k. 101v-102, M. K., k. 102v-103
pisemne zeznania świadków: J. S., k. 188-190, R. P., k. 207-208
W dniu 26 lipca 2017 r. na zlecenie powoda W. K. rzeczoznawca ds. wyceny szkód w uprawach i płodach rolnych N. S. (1) dokonał oględzin uprawy rzepaku ozimego na działce nr (...) obręb B., a następnie sporządził operat szkody łowieckiej.
W operacie tym wskazano, że na uprawie ustalenie obsady oraz rozmiaru uszkodzeń odbywało się poprzez pobieranie prób z 1 m 2 przechodząc przez uprawę metodą „zakosów". Pierwszą próbę pobierano w odległości 50 mb od skraju uprawy, następne co 100 mb. Liczono wszystkie rośliny na danym metrze kwadratowym do wyliczenia obsady, następnie rośliny uszkodzone przez zwierzynę łowną, uszkodzone przez inne czynniki (np. grad, susza, szkodniki, choroby grzybowe ) oraz rośliny nieuszkodzone. Nie stwierdzono roślin uszkodzonych przez inne czynniki niż zwierzyna łowna. Szkody miały charakter „postępujący", tzn. występowały we wszystkich fazach rozwojowych uprawy (od fazy wschodów do fazy pełnej dojrzałości). Największe straty spowodowane były przez wydeptywanie, złamania roślin oraz zgryzaniem ' pędu głównego w okresie zimowym i wczesnowiosennym oraz zgryzaniem pędu głównego i pędów bocznych do fazy pełnej dojrzałości. Zgryzione pędy nie wykształciły łuszczyn, rośliny były zielone, atakowane przez różne choroby grzybowe i owady, poprzez niszczenie przez zwierzynę były w różnych fazach rozwojowych od początku kwitnienia do pełnej dojrzałości. Rośliny chorowały wskutek ciągłego niszczenia przez zwierzynę począwszy od zasiewów do dnia szacowania. W początkowej fazie uprawy było to wydeptywanie roślin, wyrywanie z korzeniami, nadrywanie korzeni włośnikowych, następnie zgryzanie liści, całych roślin ich łamanie i w późniejszych fazach rozwojowych .dalsze zgryzanie liści, pędów głównych, bocznych, pąków, kwiatów przejścia zwierzyny, łamanie wygniatanie i wyrywanie roślin.
Kolejno rzeczoznawca ds. wyceny szkód w uprawach i płodach rolnych N. S. (1) wskazał, że wykonano 40 prób z 1 m 2, wyniki wyliczeń znalazły odzwierciedlenie szczegółowe w tabeli nr 1., w tym globalnie:
|
Nr próby |
Wszystkie rośliny (obsada) |
Rośliny uszkodzone przez zwierzynę (zgryzanie pędów głównych i bocznych) |
Rośliny uszkodzone przez inne czynniki, np. choroby grzybowe, szkodniki, grad itp. |
Rośliny nieuszkodzone, uszkodzone w sposób minimalny bądź niewidoczny |
|
RAZEM |
1483 SZT.: 38 = 39,03 ~ 39 szt./m 2 |
(...) |
0 |
135 |
Rzeczoznawca ds. wyceny szkód w uprawach i płodach rolnych N. S. (1) wskazał w operacie, że w trakcie pobierania prób mających na celu wyliczenie faktycznej obsady i wielkości strat pobrano również próby do obliczenia wydajności metodą biometryczną z roślin najmniej uszkodzonych, gdyż niemal wszystkie rośliny w obecnej lub wcześniejszej fazie rozwojowej były w jakiś sposób uszkodzone. Wykonano 10 prób, w każdej próbie wybierano po 3 rośliny nieuszkodzone typowe dla danej próby. Liczono na nich średnią liczbę łuszczyn oraz nasion w łuszczynie (z 3 losowo wybrano łuszczyn). Masa 1000 nasion odmiany (...) wynosi 4,8 g, ale z powodu trudnych warunków atmosferycznych w okresie kwitnienia i formowania łuszczyn (ochłodzenia i przymrozki), pomniejszono (...) o 10% co daje 4,6 g. Wyniki przedstawiono w zestawieniu tabelarycznym nr 2.
Na potrzeby sporządzenia operatu N. S. (1) przyjął, że z uwagi na liczne i różnorodne szkody od zwierzyny, jak i różne okresy, w jakich szkody te powstawały – szkody nakładają się na siebie. W takim przypadku jedynym rozsądnym sposobem wyliczenia poniesionej przez powoda straty jest metoda wykoszenia całej uprawy i wyliczenia różnicy pomiędzy ustaloną wydajnością z roślin najmniej uszkodzonych, a plonem zebranym z uprawy rzepakiem. Nadto przyjął on, że po wykonaniu tych zabiegów powodowi pozostało 263,20 dt plonu zebranego z areału 38 ha, z czego plon o technologicznej wilgotności 9% stanowił 249,90 dt, zaś zanieczyszczenia nieużyteczne 13,30 dt (4,99%).
Wyliczona w operacie przez N. S. (1) kwota odszkodowania za nasiona rzepaku wyniosła 192 420,30 zł. Kwota ta została wyliczona według następującego algorytmu i następujących założeń:
a) Powierzchnia całkowita uprawy - 38,00 ha
b) Powierzchnia uszkodzenia uprawy - 38,00 ha
c) Wyliczona wydajność - 40,00 dt/ha
d) Rozmiar szkody - 38,00 ha x 40,00 dt/ha - 1520.00 dt - dt co zebrano 249.90 dt -1270.10 dt
e)Cena rynkowa 153,00 zł za dt - według A. S.,
f) Nieponiesione koszty transportu — 60.00 zł/ha - według O. B. przy wydajności wyliczonej 40.00 dt/ha 249.90 dt co zebrano, daje 6.25 ha. Czyli 38.00 ha-6.25ha=31.75hax60.00zł=1905.00zł
g) Kwota odszkodowania za nasiona rzepaku: 1 270/10 dt x 153,00 zł za dt = 194 325.30 Zł -1 905 zł = 192 420.30 zł.
N. S. (1) wskazał w operacie, że przy nieponiesionych kosztach, zbioru i transportu nie odliczono zbioru kombajnem ponieważ szkody nie mają charakteru wyodrębnionych placów całkowicie uszkodzonych i omłot nastąpił na całej powierzchni uprawy. Procentowo szkoda ( strata ) w nasionach rzepaku jaką poniósł rolnik wyniosła zgodnie z wyliczona wydajnością i zebranym plonem nasion wyniosłą 16,44%, zaś trata jaką poniósł rolnik w plonie nasion rzepaku to 83.56 % plonu.
Następnie N. S. (1) w sporządzonym przez siebie operacie wyliczył straty w słomie rzepaczanej jako element odszkodowania. Wskazał, że na powierzchni uprawy rolnik mógł uzyskać z 1 ha 40.00 dt słomy. Kolejno N. S. (1) oszacował, że strata masy plonu słomy wyniosła 50% tj. 20.00 dt, poniesionych przez rolnika w wyniku zmniejszenia obsady roślin, zgryzania pędu głównego, przez co słabszego rozwoju roślin i osiągania mniejszych rozmiarów i masy, złamania roślin, zgryzania liści i pędów bocznych itd. Razem strata w słomie jaką poniósł rolnik na całej powierzchni uprawy to 38.00 ha x 20.00 dt = 760.00 dt słomy z całej powierzchni. N. S. (1) wyjaśnił w operacie, że z uwagi na niemożność uzyskania ceny skupu słomy rzepakowej, do wyliczenia ceny przyjmował jednostkę pszeniczną, która dla słomy rzepaczanej wynosi 0.32 w słomie przeznaczonej na cele paszowe i ściółkowe i 0.51 jeśli chodzi o słomę przeznaczoną do spalania. Średnio 0.32+0.51 = 0.83:2 = 0.415 jednostki pszennej i tę liczbę przyjął jako średnią do wyliczeń wartości słomy rzepaczanej. Średnia cena pszenicy w skupie w okresie szacowania wg zintegrowanego systemu informacji rolniczej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi wynosiła dla regionu północno-zachodniego na dzień 30.07.2017 r. - 745.00 zł/t + 758.00 zł/t = (...).00 zł/t :2 = 751.50 zł/t średnio (konsumpcyjna i paszowa) 751.50 zł x 0.415 = 311.87 zł/t słomy rzepaczanej : 10 = 31.19 zł/dt słomy rzepaczanej. Wartość odszkodowania jaką poniósł rolnik w wyniku strat w słomie to została wyliczona na kwotę 23 704 zł (760.00 dt x 31.19 zł).
Jako element szkody N. S. (1) na potrzeby sporządzenia operatu przyjął także koszty i nakłady poniesione na dodatkowe zabiegi zwalczania chwastów, po tym jak zwierzyna bez przerwy niszczyła powłoki oprysków dokonywanych na uprawie, jak również dodatkowe opryski na ochronę przed chorobami grzybowymi ze względu na ciągłe zgryzanie i uszkadzanie roślin oraz dodatkowe opryski zwalczające szkodniki owadzie ze względu na to, iż rośliny były w różnych fazach rozwojowych, jak i konieczność wykonywania zabiegu destykacji roślin przed zbiorem ze względu na stan plantacji w zwiększonej dawce środka. Globalnych koszt ww. zabiegów został w operacie ustalony na kwotę 22 308,46 zł.
Ogólne starty poniesione przez powoda w związku ze szkodą łowiecką zostały w ww. operacie ustalone na kwotę 238 433,16 zł (192 420,30 zł + 23 704,40 zł + 22 308,46 zł).
Dowód: operat szkody łowieckiej w uprawie rzepaku ozimego z dnia 26.07.2017 r., k. 18-21v wraz z dokumentacją zdjęciową – płyta CD, koperta k. 22, dokumentacja fotograficzna N. S., k. 107-151,
zeznania świadków: N. S. (1), k. 101v-102, M. K. (1), k. 102-103
Powód W. K. przystąpił do koszenia rzepaku ozimego na działce (...) obręb B. niezwłocznie po sporządzeniu przez N. S. (1) operatu szkody łowieckiej. Koszenie rzepaku odbywało się w dniach 27 i 28 lipca 2017 r. O przystąpieniu do zbiorów rzepaku powód nie informował odrębnie już pozwanego Koła (...) w W..
O wykonywaniu prac związanych ze zbiorem rzepaku z działki nr (...) obręb B. dowiedział się przypadkiem J. S., przejeżdżając obok pola. O fakcie tym niezwłocznie poinformował prezesa Koła (...) w W. R. P., który podjął decyzję o przystąpieniu do ostatecznego szacowania szkody na polu powoda. O zamierzeniach tych poinformowano ojca powoda – J. K., który w rozmowie telefonicznej oświadczył, że nie ma czasu, aby stawić się na szacowanie, ale może rozmawiać o warunkach ugody.
Dowód: dokumentacja fotograficzna N. S., k. 107-151,
zeznania świadków: N. S. (1), k. 101v-102, M. K. (1), k. 102-103
pisemne zeznania świadków: J. S., k. 188-190, R. P., k. 207-208
W dniu 1 sierpnia 2017 r. sporządzony został przez pozwane Koło (...) w W. protokół nr (...) z ostatecznego szacowania szkody na działce nr (...) obręb B.. W szacowaniu ostatecznym wzięli udział wyłącznie przedstawiciel pozwanego, tj. łowczy J. S. oraz prezes Koła (...) w W. - R. P., który osobiście sporządził i podpisał protokół.
W ww. protokole dokonano następujących ustaleń:
1. data zgłoszenia szkody: 26.07.2017 r.,
2. gatunek zwierzyny, która wyrządziła szkodę: dziki, jelenie, sarny,
3. rodzaj uprawy: rzepak ozimy,
4. stan i jakość uprawy: stan uprawy średni. Na uprawie oprócz szkód oz zwierzyny stwierdzono znaczne szkody od owadów i grzybów. W ocenie wielkości szkód uwzględniono powierzchnię obniżenia plonowania wyliczoną przez biegłego sądowego (1,65 ha). Szkodę rozliczono według wyższej wydajności niż na gruncie ze względu na dobrą współpracę z rolnikiem . Szkody bieżące 0,40 ha.
5. obszar całej uprawy (ha): 38 ha,
6. obszar uprawy, która została uszkodzona (ha): 2,05 ha,
7. procent zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze (%): 100%,
8. powierzchnia zredukowana (ha): 2,05 ha,
9. plon (dt) z 1ha: 30 dt,
10. rozmiar szkody: 2,05 x 30=61,5,
11. cena skupu za 1 dt plonu: 155 zł/dt,
(…)
13. kwota odszkodowania do wypłaty za plon (zł): 61,5x155 zł= 9 533,
(…).
Jako uwagi sporządzającego protokół odnotowano: rolnik zaczął kosić działkę w dniu 31.08.2017. W rozmowie telefonicznej Pan J. K. oznajmił, że nie ma czasu, aby przyjechać na szacowanie i podpisanie protokołu, ale chętnie przyjedzie rozmawiać o wysokości odszkodowania. Rolnik oświadczył, że chce zwrotu kosztów założenia upraw, a rzepak niech zabiera K.. Rolnik w rozmowie telefonicznej oznajmił, że nie ma czasu, aby zapoznać się z protokołem i podpisać go. Oświadczył, że składa dokumenty do sądu.
Dokument protokołu nr (...) z ostatecznego szacowania szkody na działce nr (...) obręb B. został przesłany powodowi W. K. w dniu 4 sierpnia 2017 r.
Dowód: pismo pozwanego z dnia 4.08.2017 r., k. 17 wraz z kopią protokołu nr (...) z ostatecznego szacowania szkody, k. 17, 17v
zeznania świadków: N. S., k. 101v-102, M. K., k. 102v-103,
pisemne zeznania świadków: J. S., k. 188-190, R. P., k. 207-208
Biegły sądowy K. S. (2) sporządził na zlecenie Sądu Rejonowego w Gryfinie opinię z dnia 13 lutego 2018 r. w sprawie I Co 598/17. Z opinii tej wynikało, że po otrzymaniu zlecenia z dnia 12 września 2017 r. biegły stwierdził, że nie jest możliwe przeprowadzenie oględzin uprawy z uwagi na przekroczony termin zbioru rośliny uprawnej oraz brak uprawy. Jedynym możliwy w tym momencie sposobem określenia wielkości szkody była analiza dokumentacji zgromadzonej przez strony, o co biegły wnioskował do Sądu pismem z dnia 19 września 2017 r. Po przeanalizowaniu dokumentacji dostarczonej przez strony biegły K. S. (1) stwierdził, że w trakcie rozwoju uprawy dokonano 5 szacowań szkód, w tym 3 szacowań szkód przez Koło (...), tj. 2 oględzin (wstępnych szacowań) i szacowania ostatecznego, sporządzenia opinii przez Biegłego Sądowego oraz sporządzenia opracowania operatu szkody łowieckiej w uprawie rzepaku ozimego przez rzeczoznawcę.
Po przeanalizowaniu dostępnej dokumentacji biegły K. S. (1) uznał za bezsporną część szkody powierzchnię zredukowaną wyliczoną w opinii biegłego sądowego M. R. (1), tj. 1,65 ha. Wskazał, że biorąc pod uwagę występujące w dokumentacji braki i rozbieżności, nie może jednoznacznie i wiarygodnie określić procentowego uszkodzenia uprawy oraz plonu w okresie zbioru uprawy, czyli na koniec lipca. Konsekwencją braku określenia wielkości procentowego uszkodzenia uprawy i plonu jest brak możliwości wyliczenia szkody łowieckiej. Wskazał, że przedstawiona dokumentacja budzi dużo wątpliwości, jest niespójna i na jej podstawie nie może wyliczyć należnego odszkodowania za szkody łowieckie. Biegły nie odnosił się do operatu szkody sporządzonego przez N. S. (1), ponieważ wychodziło to poza zakres zlecenia Sądu. Nadto biegły K. S. (1) szczegółowo opisał braki i rozbieżności w przedstawionej dokumentacji, wskazując na:
1. Rozbieżność pomiędzy datą zbioru uprawy a datą szacowania ostatecznego tj. w opracowaniu operatu szkody łowieckiej przestawionym przez Pana W. K. podany jest termin zbioru uprawy na dzień 28-29 lipca 2017 r. natomiast protokół szacowania ostatecznego sporządzony jest 1 sierpnia 2017 r.
2. Brak jest informacji o uzgodnieniu przez Koło (...) z Panem
W. K. terminu szacowania ostatecznego, w dokumentacji przedstawiono jedynie wezwanie do uzupełnienia zgłoszenia poszkodowanego z dnia 15.07.2017 r. - wobec czego brak jest możliwości zweryfikowania czy został zachowany 7 dniowy termin wykonania szacowania ostatecznego i czy poszkodowany został prawidłowo poinformowany o terminie szacowania ostatecznego. : .
3. W dokumentacji nie przedstawiono rejestru zgłoszeń, do którego prowadzenia r zobowiązane jest Koło (...) i który wnioskowałem pismem z dnia 19 września v 2017 r.
4. Brak dokumentacji fotograficznej z szacowania ostatecznego jednakże nie jest to wymóg prawny, choć tego ' typu dokumentacja mogłaby znacznie ułatwić pracę biegłemu sądowemu.
5. Brak dokumentacji fotograficznej z opracowania operatu szkody łowieckiej przez rzeczoznawcę Pana N. S. (1), przedstawiono jedynie zdjęcia ze zbioru uprawy.
6. Brak określenia wielkości plonu, i straty w plonie słomy rzepaku w protokole szacowania ostatecznego w porównaniu do teoretycznego określenia tych wielkości przez rzeczoznawcę Pana N. S. (1) w swoim opracowaniu.
7. Brak stwierdzenia w dokumentacji stanu uprawy jako „uprawy przypadłej," czyli kwalifikującej się do zaorania, taki stan uprawy determinuje inny sposób wyliczenia wielkości odszkodowania i czyni bezzasadnym zbiór plonu rzepaku, ponieważ koszt zbioru przewyższałby wartość (zysk) z zebranego plonu.
8. Wątpliwości budzi zasadność ekonomiczna zbioru uprawy z uwagi na bardzo duże zanieczyszczenie i niski plon rzeczywisty.
9. Wątpliwość budzi również sposób określenia przez rzeczoznawcę obsady roślin i plonu teoretycznego (plonu bez szkód łowieckich), który pod koniec lipca w uprawie rzepaku (łan rzepaku wysoki i zwarty) jest bardzo trudny lub nawet niemożliwy do wykonania.
10. Budzi wątpliwość stwierdzenie rzeczoznawcy Pana N. S. (1), który w swoim opracowaniu twierdzi, że nastąpiło zmniejszenie obsady roślin. Analiza przedstawionej dokumentacji nie potwierdza tego stwierdzenia. Porównując średnią obsadę roślin przez niego wyliczoną tj. 39 szt./m2 na dzień 26 lipca 2017 r. do średniej obsady 31,8 szt./m2 na dzień 30.03.2017 r. wyliczonej w opinii Biegłego Sądowego Pana M. L. stwierdzić można, że wręcz nastąpił wzrost obsady co jest zdecydowanie niemożliwe. Powyższe jest potwierdzeniem również moich wątpliwości z punktu 9 i może świadczyć, że przyjęty przez rzeczoznawcę Pana N. S. (1) sposób, biometryczny wyliczenie plonu jest obarczone dużym błędem. Komentarz biegłego L. S.: M. R. (1) w opinii blednie ustalił obsadę roślin, zaniżając ją.
11. Bardzo duża rozbieżność w określeniu procentowego uszkodzenia uprawy przez strony, która wynosi ok.70% i w plonie tj. różnica 10 dt.
12. Dokumentacja fotograficzna przedstawiona prze Pana W. K. sporządzona podczas zbioru uprawy jest słabej jakości, przedstawia tylko część plantacji, ma charakter wybiórczy, nie można również zweryfikować terminu jej wykonania. W nazwach plików występuje data 31.07.2017r. co jest rozbieżne z datą zbioru podaną w opracowaniu rzeczoznawczy Pana N. S. (1). Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzenia uważam, że dyskwalifikują one ją jako materiał dowodowy i nie będzie ona brana pod uwagę przy określaniu wielkości szkody.
Dowód: opinia biegłego sądowego K. S. z dnia 13.02.2017 r. w sprawie I Co 598/17 SR w Gryfinie, k. 87-90
Uprawiany przez powoda rzepak odmiany B. to populacyjna odmiana ozimego rzepaku, która posiada szczególnie rozwinięty system korzenny i mocny pokrój. Rzepak ten dobrze toleruje gorsze stanowiska, a także mozaikowate gleby. Charakteryzuje go bardzo dobra odporność na mrozy, w związku z czym wysiew może być dokonany w nieco późniejszym terminie. Odmiana B. ma stabilną w latach Masę Tysiąca Nasion ( (...)). W 2017 roku (...) odmiany B. w woj., (...) w czterech doświadczeniach (...) wyniosła 5,6 g, a średnio z lat 2015-2017 wyniosła 5,6 g, a (...) średnio z 74 doświadczeń w Polsce wyniosła w 2017 roku - 5,5 g, a w 2016 roku - 5,2g. Odmiana B. przezimowała w 2017 roku w 83%, czyli przy zbiorze było 49,8 rośliny na 1 m2 średnio z czterech doświadczeń w woj. (...), a średnio z 74 doświadczeń w Polsce było 46 roślin na 1 m2.
Rośliny rzepaku jesienią powinny wytworzyć co najmniej 6 liści o pąku wyniesionym około 30 mm nad powierzchnię gleby i średnicy szyjki korzeniowej przekraczającej 5 mm. Taki etap rozwoju roślin rzepaku uzyska się wysiewając nasiona w dobrze przygotowaną glebę i przestrzegając agrotechnicznego terminu siewu.
Jesienią 2016 roku plantacja powoda była plantacją prawidłowo założoną i rokującą dobre przezimowanie. Średnica szyjki korzeniowej na plantacji rzepaku ozimego na działce nr (...) obręb B. wynosiła 9 mm. Przy średnicy szyjki korzeniowej rośliny rzepaku 6 mm plon nasion wynosi 100%, a przy średnicy 2 mm - plon ten wynosi 83,4%. Skoro szyjka korzeniowa na plantacji powoda miała średnią grubość 9 mm, to uprawa ta jesienią była udana i gwarantowała bardzo wysoki plon nasion rzepaku .
Dowód: opinia biegłego opinia biegłego sądowego ds. rolnictwa i likwidacji szkód w rolnictwie L. S. – pisemna główna, k. 254-359 i pisemna uzupełniająca, k. 381-387
Wg stanu na dzień – 26 lipca 2017 r. oraz 28-29 lipca 2017 r. - uprawa rzepaku ozimego na działce nr (...) obręb B. nie była zregenerowana po wcześniejszych szkodach łowieckich. Zielone odrosty uszkodzonych roślin powodowały, że na plantacji znajdowały się rośliny rzepaku o różnym stopniu rozwoju od zielonych do całkowicie dojrzałych do zbioru.
W tej sytuacji dalsze opóźnianie zbioru groziło całkowitym osypaniem się nasion z łuszczyn, a rośliny zielone nie miały zawiązanych łuszczyn i gwarantowały uzyskania plonu nasion. W takich warunkach dokonanie zbioru w dniach 28-29 lipca 2017 r. było rozwiązaniem optymalnym. Zbiór rzepaku z plantacji powoda powinien być dokonany przy najmniejszej ilości otwartych łuszczyn, co nie zależało od terminu kalendarzowego.
Dowód: opinia biegłego opinia biegłego sądowego ds. rolnictwa i likwidacji szkód w rolnictwie L. S. – pisemna główna, k. 254-359 i pisemna uzupełniająca, k. 381-387
Na skutek żerowania zwierzyny łownej na uprawie rzepaku w roku gospodarczym 2016/2017 na działce (...) obręb B. powód W. K. poniósł szkodę w wysokości 273 291,22 zł.
Szkoda wyliczona została według następującego algorytmu i w oparciu o poniższe dane:
1. Data zgłoszenia terminu sprzętu uszkodzonej uprawy - 15.07.2017 - prośba o szacowanie szkody łowieckiej na rzepaku w B.
2. Gatunek zwierzyny, która wyrządziła szkodę: dziki, jelenie, samy
3. Rodzaj uprawy/rodzaj płodu rolnego: rzepak ozimy
4. Stan i jakość uprawy: obsada roślin rzepaku na części bez szkód łowieckich - 42,6 szt./m 2
5. Obszar całej uprawy (ha): 38,0 ha.
6. Obszar uprawy, która została uszkodzona (ha): 38,0 ha
7. Procent zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze (%) obliczono następująco: [38,0 ha x 44,2 dt/ha - 249,9 dt (plon zebrany kombajnem)] (...),6 dt = ( (...),6 dt - 249,9 dt) (...),6 dt = (...), (...),6 dt = 85,1%
8. Powierzchnia zredukowana (poz.7) (ha): 32,3 ha
9. Plon (dt) z 1 ha: plon nasion rzepaku - 44,2 dt/ha i plon słomy rzepaczanej - 150,3 dt/ha
10. Rozmiar szkody (8x9): (32,3 ha x 44,2 dt/ha nasion) + (32,3 ha x 150,3 dt/ha słomy) = (...),7 dt nasion rzepaku + (...),7 dt słomy rzepaczanej
11. Cena skupu (zł): nasiona rzepaku -155 zł/dt i słoma rzepaczana — 11,11 zł/dt
12. Nieponiesione koszty zbioru, transportu i przechowywania (zł): 3 2,3 ha x 60 zł/ha transport plonu = 1938,00 zł
13. Kwota odszkodowania do wypłaty za plon (poz. 10x 11 -12) płody rolne (poz. 6x11}* (zł): = [( (...),7 dt nasion rzepaku x 155 zł/dt) + ( (...),7 dt słomy rzepaczanej x 11,11 zł/dt)] – 1938 zł nieponiesione koszty = (221293,50 zł + 53935,72 zł) - 1938,00 = 275229,22 zł – 1938 zł= 273291,22 zł.
Dowód: opinia biegłego opinia biegłego sądowego ds. rolnictwa i likwidacji szkód w rolnictwie
L. S. – pisemna główna, k. 254-359 i pisemna uzupełniająca, k. 381-387
Nie ma możliwości dokonania wiarygodnego szacowania po zbiorze przy wykorzystaniu metody szacowania ze ścierniska. Ostatecznego szacowania szkody oraz ustalenia wysokości odszkodowania dokonuje się najpóźniej na dzień przed sprzętem uszkodzonej lub zniszczonej uprawy, a w przypadku uszkodzonego lub zniszczonego płodu rolnego - w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia szkody.
Szacowanie szkody łowieckiej w uprawie rzepaku ozimego przeprowadzone przez Koło (...) w W. odbiegało od standardów obowiązujących przy szacowaniu szkód łowieckich, skutkiem czego wartość szkody została rażąco zaniżona.
Dowód: opinia biegłego opinia biegłego sądowego ds. rolnictwa i likwidacji szkód w rolnictwie
L. S. – pisemna główna, k. 254-359 i pisemna uzupełniająca, k. 381-387
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Podstawę prawną powództwa stanowił przede wszystkim art. 46 -50 ustawy z dnia 13.10.1995 roku – Prawo łowieckie. Stanowią one, zgodnie z brzmieniem ustawy z chwili powstania szkody (t. jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 2168), że:
Art. 46
1. Dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego jest obowiązany do wynagradzania szkód wyrządzonych:
1) w uprawach i płodach rolnych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny;
2) przy wykonywaniu polowania.
2. Oględzin i szacowania szkód, o których mowa w ust. 1, a także ustalania wysokości odszkodowania dokonują przedstawiciele zarządcy lub dzierżawcy obwodu łowieckiego. Na żądanie strony w oględzinach, szacowaniu szkód oraz ustalaniu wysokości odszkodowania uczestniczy przedstawiciel właściwej terytorialnie izby rolniczej.
Art. 47
1. Właściciele lub posiadacze gruntów rolnych i leśnych powinni, zgodnie z potrzebami, współdziałać z dzierżawcami i zarządcami obwodów łowieckich w zabezpieczaniu gruntów przed szkodami, o których mowa w art. 46.
2. W przypadku gdy pomiędzy właścicielem lub posiadaczem gruntu a dzierżawcą lub zarządcą obwodu łowieckiego powstał spór o wysokość wynagrodzenia za szkody, o których mowa w art. 46, strony mogą zwrócić się do właściwego ze względu na miejsce powstałej szkody organu gminy w celu mediacji dla polubownego rozstrzygnięcia sporu.
Art. 48. Odszkodowanie nie przysługuje:
1) osobom, którym przydzielono grunty stanowiące własność Skarbu Państwa jako deputaty rolne na gruntach leśnych;
2) posiadaczom uszkodzonych upraw lub płodów rolnych, którzy nie dokonali ich sprzętu w terminie 14 dni od dnia zakończenia okresu zbioru tego gatunku roślin w danym regionie, określonego przez sejmik województwa w drodze uchwały;
3) posiadaczom uszkodzonych upraw lub plonów rolnych, którzy nie wyrazili zgody na budowę przez dzierżawcę lub zarządcę obwodu łowieckiego urządzeń lub wykonywanie zabiegów zapobiegających szkodom;
4) za szkody nieprzekraczające wartości 100 kg żyta w przeliczeniu na 1 hektar uprawy;
5) za szkody powstałe w płodach złożonych w sterty, stogi i kopce, w bezpośrednim sąsiedztwie lasu;
6) za szkody w uprawach rolnych założonych z rażącym naruszeniem zasad agrotechnicznych.
Art. 49. Minister właściwy do spraw środowiska, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa, określi, w drodze rozporządzenia, sposób postępowania przy szacowaniu szkód w U. i płodach rolnych oraz wypłat odszkodowań za szkody, uwzględniając terminy zgłoszenia szkody, obowiązek szacowania wstępnego i ostatecznego oraz obszar uszkodzonej uprawy.
Art. 50. 1. Skarb Państwa odpowiada za szkody, o których mowa w art. 46 ust. 1, wyrządzone przez zwierzęta łowne objęte całoroczną ochroną.
Z kolei zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 8 marca 2010 r. w sprawie sposobu postępowania przy szacowaniu szkód oraz wypłat odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych (Dz. U. nr 45 z dnia 24 marca 2010 r., poz. 272):
§ 1
ust. 2. Właściciel lub posiadacz gruntu, na którym powstała szkoda, zgłasza szkodę w formie pisemnej osobie, o której mowa w ust. 1, w terminie 3 dni od dnia jej stwierdzenia,
ust. 3. Dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego jest obowiązany do prowadzenia ewidencji zgłoszeń, o których mowa w ust. 2.
§ 2.
ust. 1. Wstępnego szacowania szkody, zwanego dalej "oględzinami", ostatecznego szacowania szkody oraz, ponownego szacowania szkody dokonują upoważnieni przedstawiciele dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego, zwani dalej "szacującymi", przy udziale poszkodowanego albo jego pełnomocnika oraz, na żądanie jednej ze stron, przedstawiciela właściwej terytorialnie izby rolniczej.
ust. 2. Pełnomocnikowi, o którym mowa w ust. 1, pełnomocnictwa udziela się na piśmie.
ust. 3. Dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego zawiadamia poszkodowanego o terminie oględzin, ostatecznego szacowania szkody lub ponownego szacowania szkody nie później niż na 2 dni przed ich dokonaniem, a za porozumieniem stron - w terminie krótszym.
ust. 4. Nieobecność zawiadomionego poszkodowanego nie wstrzymuje dokonania oględzin, ostatecznego szacowania szkody lub ponownego szacowania szkody.
ust. 5. Z oględzin, ostatecznego szacowania szkody oraz ponownego szacowania szkody szacujący sporządzają protokół, zwany dalej "protokołem", który podpisują szacujący, poszkodowany albo jego pełnomocnik oraz przedstawiciel właściwej terytorialnie izby rolniczej, jeżeli uczestniczył w tej czynności.
ust.6. Gdy poszkodowany jest nieobecny lub odmawia podpisania protokołu, szacujący zamieszcza o tym informację w protokole, z podaniem przyczyny braku podpisu.
7. Poszkodowany może wnieść zastrzeżenia do protokołu.
§ 3.
ust. 1. Ostateczne szacowanie szkody w uprawach poprzedza się dokonaniem oględzin.
ust. 2. Oględzin nie dokonuje się w przypadku szkód:
1) w płodach rolnych;
2) wyrządzonych przez dziki na łąkach i pastwiskach;
3) w uprawach, jeżeli szkoda powstała i została zgłoszona bezpośrednio przed sprzętem uszkodzonej uprawy lub w jego trakcie.
ust. 3. Oględzin dokonuje się w terminie 7 dni od dnia-zgłoszenia szkody.
ust. 4. Podczas oględzin ustala się:
1) gatunek zwierzyny, która wyrządziła szkodę;
2) rodzaj, stan i jakość uprawy;
3) obszar całej uprawy;
4) szacunkowy obszar uprawy, która została uszkodzona;
5) szacunkowy procent zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze.
§ 4.
ust. 1. Ostatecznemu szacowaniu podlegają straty ilościowe i jakościowe powstałe w wyniku uszkodzenia lub zniszczenia uprawy lub płodów rolnych.
ust. 2. Ostatecznego szacowania szkody oraz ustalenia wysokości odszkodowania dokonuje się najpóźniej na dzień przed sprzętem uszkodzonej lub zniszczonej uprawy, a w przypadku uszkodzonego lub zniszczonego płodu rolnego - w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia szkody.
ust. 3. O terminie planowanego sprzętu uszkodzonej uprawy poszkodowany jest obowiązany powiadomić szacującego w formie pisemnej, w terminie 7 dni przed zamierzonym sprzętem.
ust. 5. Podczas ostatecznego szacowania szkody ustala się:
1) gatunek zwierzyny, która wyrządziła szkodę;
2) rodzaj uprawy lub płodu rolnego;
3) stan i jakość uprawy lub jakość płodu rolnego;
4) obszar całej uprawy lub szacunkową masę zgromadzonego płodu rolnego;
5) obszar uprawy, która została uszkodzona lub szacunkową masę uszkodzonego płodu rolnego;
6) procent zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze;
7) plon z 1 ha lub szacunkową masę uszkodzonego płodu rolnego;
8) rozmiar szkody;
9) wysokość odszkodowania.
ust. 6. Ustalenia rozmiaru szkody dokonuje się poprzez:
1) pomnożenie obszaru uprawy, która została uszkodzona, oraz procentu jej zniszczenia, a następnie pomnożenie tak uzyskanej powierzchni zredukowanej oraz plonu z 1 ha - w przypadku szkód w uprawach;
ust. 7. Wysokość odszkodowania ustala się, mnożąc rozmiar szkody przez cenę skupu danego artykułu rolnego, a w przypadku gdy nie jest prowadzony skup - cenę rynkową z dnia ostatecznego szacowania szkody, w rejonie powstania szkody. Wysokość odszkodowania pomniejsza się odpowiednio o nieponiesione koszty zbioru, transportu i przechowywania.
ust. 9. Nieuprzątnięcie płodów z uszkodzonej uprawy po dokonaniu ostatecznego
szacowania szkody wyklucza możliwość ponownego szacowania szkody w przypadku dalszego zwiększenia się szkody.
ust. 10. Jeżeli nieuprzątnięcie płodów, o których mowa w ust. 9, spowodowane było
warunkami atmosferycznymi, dopuszcza się, za porozumieniem stron, ponowne szacowanie szkody, jednak nie później niż w terminie 7 dni od dnia ostatecznego szacowania szkody. ^
ust. 11. Do ponownego szacowania szkody i ustalania na jego podstawie wysokości odszkodowania stosuje się odpowiednio przepisy ust. 4-8.
§ 6. Wypłaty odszkodowań dokonują dzierżawcy lub zarządcy obwodów łowieckich w terminie trzydziestu dni od dnia sporządzenia protokołu ostatecznego szacowania szkody albo od dnia sporządzenia protokołu ponownego szacowania szkody, o ile ponowne szacowanie miało miejsce.
W okolicznościach niniejszej sprawy zaistniały wszystkie przesłanki dochodzenia odszkodowania.
Wstępnie Sąd wskazuje, że protokół z szacowania ostatecznego, sporządzony na podstawie § 2 ust. 5 ww. rozporządzenia Ministra Środowiska jest dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 KPC, nie ma szczególnych walorów dowodowych i podlega swobodnej ocenie (art. 233 § 1 KPC) na równi z innymi dowodami zaoferowanymi przez poszkodowanego w celu wykazania jego twierdzeń.
W taki właśnie sposób sąd potraktował złożone do akt sprawy protokoły szacowania szkód uznając, że mogą one podlegać swobodnej ocenie z uwzględnieniem pozostałego materiału dowodowego.
Jedynie pomocniczo Sąd wykorzystał opinie (operaty szacowania szkody) sporządzone przez biegłego sądowego M. R. (1) i biegłego sądowego K. S. (1) w trybie zabezpieczenia dowodu w sprawach I Co 120/17 oraz I Co 598/17 – z uwagi na okoliczność, że były kwestionowane przez powoda, który zgłosił wobec tych opinii szereg zarzutów. Okoliczność zgłoszenia przez stronę powodową szeregu uwag w zakresie konkluzji opinii ww. biegłych, czy też ich poszczególnych postanowień, na gruncie okoliczności faktycznych i prawnych niniejszej sprawy, wykluczała czynienie na ich podstawie ważkich ustaleń co do kwestii spornej – wysokości przysługującego powodowi odszkodowania z tytułu tzw. Szkody łowieckiej w uprawie rzepaku.
Sąd miał przy tym uwadze, że pewne okoliczności sprawy, takie jak fakt, iż powód jest właścicielem działki gruntu numer (...) obręb B., na której założył w sierpniu 2016 r. uprawę rzepaku ozimego, a także to, że przedmiotowa działka leży na terenie obwodu łowieckiego dzierżawionego przez pozwane Koło (...) w W., pozostawały w sprawie bezsporne. Podobnie nie budziła wątpliwości kwestia tego, że powód jesienią 2016 r. stwierdził żerowanie zwierzyny łownej w jego uprawach, w związku z czym 6 listopada 2016 r. złożył - zgodnie z ówcześnie obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie wniosek oszacowania szkód wyrządzonych w uprawie rzepaku. Sam fakt dokonania stosownego zgłoszenia i przeprowadzenia odpowiedniego procedury, obejmującej dokonanie oględzin w trybie opisanym w rozporządzeniu i sporządzenia protokołów szacowania szkody (wstępnego i ostatecznego) pozostawał bezsporny. Nadto można było odtworzyć go na podstawie załączonej dokumentacji. Jej autentyczność nie budziła również zastrzeżeń stron. Wreszcie bezsporny był fakt, że pozwany wypłacił powodowi odszkodowanie w kwocie 9 533 zł.
Sąd dysponował też obszernym materiałem w postaci zeznań świadków. Ocena tych zeznań nie mogła być jednak zdaniem Sądu bezpośrednią podstawą dokonania kluczowych ustaleń faktycznych. Po pierwsze bowiem należało mieć na względzie, że część świadków T. F., W. Ł., A. W., A. D., Z. Ś., M. J., czy J. F.) bądź nie pamiętali okoliczności istotnych dla sprawy (głownie z uwagi na znaczny upływ czasu od zdarzeń, o którym mieli zeznawać), bądź ich relacja dotyczyła kwestii ogólnych, względnie była na tyle lakoniczna i skąpa, że nie byłą istotna z punktu rozstrzygnięcia kwestii spornych. Po drugie pozostali świadkowie przedstawiali wiele okoliczności w zasadniczo odmienny sposób. Dotyczyło to po pierwsze stanu samej uprawy, po drugie zaś rozmiaru stwierdzonych szkód. Osoby związane rodzinnie lub ekonomicznie z powodem, jako osoby, którym zlecał określone usługi, względnie, które przybrał do pomocy w szacowaniu szkód, akcentowały wysoką jakość zabiegów agrotechnicznych stosowanych przez powoda, jak również eksponowały wielkość szkód powstałych w wyniku bytowania zwierzyny łownej. Wskazywały również na niepoprawność sporządzonych protokołów dotyczących szacowania szkód i metodyki ich tworzenia. Z kolei przedstawiciele pozwanego Koła (...) w W. i osoby przybrane przez pozwanego do czynności związanych z szacowaniem szkód zwracały uwagę na to, że procedura szacowania szkód nie była obarczona błędami. Nadto złożone zeznania wskazywały, że relacje między stornami są dość napięte, co ujawniło się również na etapie szacowania szkód. Co istotne zeznania te dotyczyły głównie kwestii specjalistycznych z zakresu rolnictwa, stąd weryfikacja stwierdzeń wypowiadanych przez świadków i strony nie mogła się odbyć bez wykorzystania wiedzy z tej dziedziny.
To zaś przesądzało o konieczności zasięgnięcia opinii biegłego z zakresu szacowania szkód łowieckich o wielkości produkcji. Zgodnie bowiem z art. 278 kpc, taki dowód jest konieczny w przypadku konieczności czynienia ustaleń z wykorzystaniem wiedzy specjalnej. Sąd dopuścił wiec dowód z opinii biegłego L. S. (2), uznając dwie sporządzone przez niego opinie pisemne (główną i uzupełniającą) za rzetelne, obiektywne i przekonujące. Sąd miał po pierwsze na względzie, że jest to osoba, która posiada właściwe kompetencję do wykonania opinii. Ponadto biegły w swoich opiniach szczegółowo odnosił się do spornych dla stron okoliczności, przedstawiając w tym zakresie wyważone sądy, które nie były w pełni zgodne ze stanowiskiem żadnej ze stron. Poddał m.in. krytycznej ocenie opinię sporządzoną na zlecenie powoda, szczególnie korzystną dla powoda, z drugiej strony równie krytycznie odniósł się do protokołów szacowania sporządzonych przez pozwanego, czy opinii biegłego sądowego M. R. sporządzonej w trybie zabezpieczenia dowodu, niekorzystnej dla powoda. Co istotne każdorazowo biegły L. S. w sposób szczegółowy, aczkolwiek logicznie spójny i niezwykle czytelny, a przez to dla Sądu weryfikowalny, przedstawił swoje wnioski i zastrzeżenia, podając i wyjaśniając metodologię czynionych ustaleń. Nie sposób więc przypisać biegłemu stronniczości. Strona pozwana nie powinna natomiast oczekiwać bezkrytycznego przyjęcia przez biegłego, materiału dowodowego pochodzącego od stron, w tym przedłożonej przez Koło (...) w W. dokumentacji i treści protokołów, na treść których osoby reprezentujące stronę pozwaną miały znaczący wpływ.
Zdaniem Sądu biegły zachowywał pełną autonomię weryfikując dostępny materiał dowodowy z punktu widzenia swojej wiedzy specjalnej i wytykając stwierdzone nieścisłości. Przy tym wywody wszystkich opinii były rzeczowe i zdystansowane. Kontrastowało to z formą, w jakiej swoje zarzuty do opinii zaprezentowała strona pozwana. Mimo, że biegły starał się motywować wszystkie swoje oceny i obszernie powoływał się na źródła teoretyczne oraz swoją wiedzę praktyczną, strona pozwana dyskredytowała sporządzone ekspertyzy w całości, kwestionując ich jakąkolwiek przydatność. Przy tym część formułowanych zarzutów była oparta o chybione założenie, zgodnie z którym biegły powinien traktować jako wiążące dostarczone mu protokoły szacowania szkody, co jak już wcześniej wskazano, nie ma żadnego uzasadnienia prawnego. W istocie bowiem są to dokumenty prywatne, które zgodnie z art. 245 k.c. są dowodem tego, że osoba podpisująca ten dokument złożyła oświadczenie w nim zawarte, a nie tego, że miały miejsce podane w nim fakty. Mogą podlegać swobodnej ocenie, a jeśli okażą się niepełne lub sporządzone nieprofesjonalnie, mogą zostać odrzucone w całości lub w części jako źródło miarodajnych ustaleń. Biegły, jak i sąd brali więc pod uwagę, że doszło do próby oszacowania wielkości szkody łowieckiej przez osoby wskazane w tych dokumentach, jednak poprawność tego szacowania była weryfikowana przez kompetentnego i przede wszystkim niezależnego biegłego.
Mając na uwadze powyższe sąd uznał, że biegły w sposób możliwie obiektywny i fachowy przenalizował dostępny materiał dowodowy. Zasadne i dopuszczalne było wytknięcie w opinii stwierdzonych niedostatków i błędów metodologicznych przy tworzeniu protokołów i wycen, w tym operatów sporządzonych na potrzeby zabezpieczenia dowodu w sprawach I Co 120/17 i I Co 598/17. Z tych właśnie względów biegły słusznie jedynie wybiórczo korzystał z danych zawartych w przedstawionej mu dokumentacji, w zależności od tego, czy jej zapisy uznawał za wiarygodne z punku widzenia swojej wiedzy specjalnej. Tak obranej metodologii sporządzania opinii strona pozwana nie zdołała w sposób skuteczny podważyć w toku niniejszego postępowania. Sąd zaznacza, że wielość zgłaszanych przez pozwane Koło (...) w W. zarzutów i ich obszerność nie przełożyły się na ich merytoryczną jakość zdolną do podważenia wniosków opinii i kompetencji sporządzającego ją biegłego sądowego L. S. (2). Z tego też względu Sąd na rozprawie w dniu 15 grudnia 2023 r. (k. 410, tom III) oddalił zgłoszony przez stronę pozwaną wniosek o powołanie nowego biegłego z zakresu rolnictwa i likwidacji szkód, uznając dotychczas złożoną opinię za kompletną, wyczerpującą i merytorycznie uzasadnioną. Sąd orzekający nie mógł nie dysponując inną opinią zdyskwalifikować wniosków wynikających z ekspertyz L. S. (2), i uznać, że potrafi lepiej niż biegły zweryfikować dane dotyczące okoliczności specjalnych. Skoro biegły dysponując swoją wiedzą i doświadczeniem uznał pewne pomiary lub dane ilościowe za nierealne i swoje stanowisko logicznie uzasadniał, sąd nie mógł dokonać ustaleń sprzecznych z tymi ocenami, tylko dlatego, że strona pozwana zapewniała o wiarygodności zgłoszonych sprawie twierdzeń. Stąd ostatecznie sąd orzekał z uwzględnieniem wniosków przedmiotowej opinii. Poza tym stanowczo podkreślić należy, że o ewentualnym dopuszczeniu dowodu z opinii innego biegłego nie może decydować wyłącznie wniosek strony, lecz zawarte w tym wniosku konkretne uwagi i argumenty podważające miarodajność dotychczasowych opinii lub co najmniej miarodajność tę poddające w wątpliwość. W przeciwnym wypadku wniosek taki musi być uznany za nieuzasadniony, co winno skutkować jego oddaleniem. Zdaniem Sądu Okręgowego tak jest w związku z kolejnym wnioskiem pełnomocnika strony pozwanej. O ile Sąd miał wątpliwości po sporządzeniu pierwszej opinii na potrzeby niniejszego postępowania dotyczące zastosowanej metodologii, czy prawidłowości poczynionych przez biegłego na potrzeby ustalenia rozmiaru i wartości szkody założeń, o tyle pisemna opinia uzupełniająca wątpliwości te rozwiała.
Biegły wskazał, że podczas uprawy rzepaku ozimego dokonano na działce nr (...) obręb B. przeprowadzono 5 lustracji (szacowań), z czego 3 wykonało Koło (...) w W.. Z powyższych lustracji sporządzone zostały następujące dokumenty dotyczące stanu uprawy rzepaku na działce (...) w miejscowości B.:
- protokół oględzin, wstępnego szacowania nr (...) z dnia 19.11.2016 roku,
- protokół oględzin, wstępnego szacowani nr (...) z dnia 18.02.2017 roku,
- protokół ostatecznego szacowania szkody nr (...) z dnia 01.08.2017 roku,
- operat szkody łowieckiej sporządzony przez rzeczoznawcę N. S. (1) z oględzin w dniu 26.07.2017 roku i kontrolowanego zbioru rzepaku w dniach 28-29.07.2017 roku,
- opinia biegłego M. R. (1) z dnia 07.05.2017 roku sporządzona na podstawie oględzin uprawy rzepaku w dniu 30.03.2017 roku.
Krytycznej ocenie biegły L. S. poddał protokół oględzin, wstępnego szacowania nr (...) z dnia 19.11.2016 roku, który według opinii biegłego jest bardzo ogólny. W opinii biegłego w ww. protokole brak jest wzmianki o wykonaniu mapki z naniesionymi miejscami szkody oraz brak jest zestawienia pomiarów obsady z każdej jednostki ocenianej. Ustalona obsada 34 sztuki roślin rzepaku na 1 m2 oznacza, że szacujący nie określili oddzielnie obsady roślin w miejscach gdzie nie było szkód łowieckich i oddzielnie w miejscach, gdzie wystąpiła szkoda łowiecka. W ocenie biegłego mało wiarygodne jest też stwierdzenie, że miejscami brak roślin spowodowany zbyt głębokim siewem ziaren, co kłóci się z pomiarami grubości szyjki korzeniowej w późniejszych oględzinach.
Również protokół oględzin, wstępnego szacowania nr (...) z dnia 18.02.2017 roku został oceniony przez biegłego krytycznie. Biegły podał, że rośliny rzepaku jesienią powinny wytworzyć co najmniej 6 liści o pąku wyniesionym około 30 mm nad powierzchnię gleby i średnicy szyjki korzeniowej przekraczającej 5 mm. Taki etap rozwoju roślin rzepaku uzyska się wysiewając nasiona w dobrze przygotowaną glebę i przestrzegając agrotechnicznego terminu siewu. W ocenie biegłego jesienią 2016 roku plantacja powoda była prawidłowo założona i rokująca dobre przezimowanie, a opis jej stanu przez pozwane Koło (...) w W. nie pokrywa się z prawdą, o czym świadczy średnia grubość szyjki korzeniowej roślin rzepaku (0,9 cm). W ocenie biegłego, skoro szyjka korzeniowa miała średnią grubość 9 mm, to uprawa jesienią była udana i gwarantowała bardzo wysoki plon nasion rzepaku. Obsada 41 sztuk roślin rzepaku na 1 m2 oznacza, że szacujący nie określili oddzielnie obsady roślin w miejscach gdzie nie było szkód łowieckich i oddzielnie w miejscach, gdzie wystąpiła szkoda łowiecka. Biegły zwrócił uwagę, że w tym protokole podano, że obsada była wyższa niż to zapisano w protokole z 19.11.2016 roku, co dodatkowo świadczy o nierzetelnej wycenie stanu uprawy. Nadto uwagi przedstawicieli powoda wpisane do protokołu świadczą o dramatycznie olbrzymich szkodach łowieckich, co nie ma odbicia w szacunkowym procencie zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze - 14%. Biegły zwrócił uwagę, że zgodnie z przedstawioną analizą prowadzonej w obwodzie nr 279 gospodarki łowieckiej, wykazano, że Koło (...) w W. w latach 2016-2018 prowadziło nieprawidłową gospodarkę łowiecką, bowiem utrzymywało stany zwierzyny łownej znacznie przekraczające pojemność łowiska, co było przyczyną bardzo dużych szkód łowieckich na uprawie rzepaku ozimego na działce (...) obręb B.: w odniesieniu do jeleniowatych: w 2016 roku od 415% do 258%, w 2017 roku od 399% do 616% i w 2018 roku - od 579% do 372% odpowiednio przy szkodach dużych i szkodach małych, a w odniesieniu do dzików: od 768% do 74%, w 2017 roku - od 234% do 0%, w 2018 roku - od 56% do 0% % odpowiednio przy szkodach dużych i szkodach małych. Z tego powodu w ocenie biegłego za prawdziwe uznać należy zapisy podane w protokole przez poszkodowanego, że na uprawie rzepaku było 100% roślin ze zgryzionymi liśćmi, niemal w 100% uprawa była mocno zdeptana. Jak podkreślił biegły, rośliny nie mogą się rozwinąć poprzez zdeptywanie i zgryzienie. Informacje te wskazują, że w okresie jesienno-zimowym 2026/2017 roku na uprawie rzepaku powoda wystąpiły wręcz dramatycznie olbrzymie szkody łowieckie, co jednak nie znalazło odbicia w szacunkowym procencie zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze (14%).
Dalej biegły szczególnie stanowczej krytyce poddał dane wskazane w protokole ostatecznego szacowania szkody z dnia 01.08.2017 roku, uznając je wprost za nieprawdziwe. Logicznie przy tym wskazał, że w dniu 1.08.2017 roku fizycznie uprawy rzepaku na działce nr (...) obręb B. po prostu nie było na polu, gdyż została zebrana przez powoda w dniach 28- 29 lipca 2017 roku. Konsekwencją takiej kwalifikacji protokołu ostatecznego szacowania szkody przez Koło (...) w W. było odrzucenie zapisów tego protokołu i uznanie, że szacowania ostatecznego rzepaku na działce (...) w B. nie było. Trudno z tak logicznie uzasadnionym wnioskiem opinii biegłego L. S. polemizować. Tym bardziej, że strona pozwana poza dokumentem protokołu z dnia 1.08.2017 r. i zeznaniami przedstawicieli pozwanego Koła (...), nie przedłożyła żadnych obiektywnych kontrdowodów, np. w formie dokumentacji zdjęciowej.
Również operat szkody łowieckiej sporządzony przez rzeczoznawcę N. S. (1) z oględzin w dniu 26.07.2017 roku i kontrolowanego zbioru rzepaku w dniach 28-29.07.2017 roku według biegłego zawiera dane, których nie można przyjmować bezkrytycznie. Biegły w szczególności wskazał, że jednostek pomiarowych z obsadą równą lub większą niż 40 roślin/m2 było 19 sztuk, czyli 50% wszystkich badanych jednostek, a przeciętna obsada z tych jednostek wyniosła 42,6 sztuki/m2. Dlatego rzeczywista obsada roślin rzepaku na uprawie była większa niż 39 szt./m2, bowiem rzeczoznawca N. S. (1) w opinii podał, że niemal wszystkie rośliny w obecnej lub wcześniejszej fazie rozwojowej były w jakiś sposób uszkodzone. Skoro 50% roślin w pomiarach N. S. (1) miało obsadę równą lub większą niż 40 szt./m2, to w ocenie biegłego można przyjąć, że stan uprawy nieuszkodzonej przez zwierzynę łowną lepiej charakteryzuje obsada 42,6 szt./m2 niż obsada 39,0 szt./m2, bowiem niższa obsada tj. 39,0 szt./m2 jest wynikiem intensywnego żerowania zwierzyny łownej, a obsada 42,6 szt./m2 charakteryzuje sytuację, gdzie żerowanie zwierzyny było mniejsze. Dlatego skorygowany plon nasion rzepaku ozimego obliczony metodą biometryczną w sytuacji, kiedy szkody łowieckie były nieznaczne biorąc pod uwagę wyliczenia N. S. (1) wyniósł: 42,6 szt./m2 x 113 łuszczyn na roślinie x 21 szt. nasion / łuszczynę x 4,6 g (...) = 46,50 dt/ha. Stąd zdaniem biegłego do wyliczeń należy przyjąć plon możliwy do uzyskania w wysokości: 46,5 dt/ha - 5% strat przy zbiorze - : 46,5 dt/ha - 2,3 dt/ha = 44,2 dt/ha nasion rzepaku, który jest wyższy niż podaje to rzeczoznawca N. S. (1) (40,0 dt/ha).
W ocenie biegłego L. S. słusznie jednak rzeczoznawca N. S. (1) wliczył do szkód łowieckich również wartość utraconej słomy rzepaczanej, która w rolnictwie służy do użyźniania gleby. Jej plon wylicza się z ze stosunku plonu ziarna do plonu słomy, który według opracowań naukowych wynosi jak 1: 3,4. Stąd plon słomy z hektara z powierzchni nieuszkodzonej powinien wynieść: 44,2 dt/ha nasion rzepaku x 3,4 = 150,3 dt słomy/ ha. W 2017 roku nie było jeszcze wydane rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16.04.2019 roku w sprawie szczegółowych warunków szacowania szkód w uprawach i płodach rolnych, gdzie w załączniku 1 podano współczynniki do przeliczania plonu na jednostki zbożowe (Dz.U. 2019 poz. 776). Stąd według (...) w B. wartość nietowarowych produktów roślinnych wyceniamy według cen zaliczeniowych, wyrażonych w ekwiwalencie jęczmienia paszowego, którego cena stanowi średnią, krajową cenę targowiskową. Ceny tych produktów ustala się na podstawie ich relatywnej wartości pokarmowej w odniesieniu do jęczmienia paszowego, a przy 100 kg słomy przyjmuje się wartość 15 kg jęczmienia paszowego. Średnia krajowa cena targowiskowa jęczmienia w listopadzie 2017 roku wyniosła 74,04 zł/dt. Stąd cena 1 dt słomy rzepaczanej wynosi: 15 kg jęczmienia x 74,04 zł/dt jęczmienia = 11,11 zł/dt, a nie jak wyliczył rzeczoznawca N. S. (1) 31,19 zł/dt słomy rzepaczanej. Ponadto jak wyjaśnił biegły, obowiązujące przepisy nie przewidują wypłaty odszkodowania za dodatkowe zabiegi, które poniósł rolnik na skutek szkód łowieckich, stąd za element odszkodowania nie mogą być uznane takie koszty jak koszty i nakłady poniesione na dodatkowe zabiegi zwalczania chwastów, dodatkowe opryski na ochronę przed chorobami grzybowymi czy dodatkowe opryski zwalczające szkodniki owadzie.
Pomimo wskazanych mankamentów i uwag, to operat szacunkowy sporządzony przez N. S. (1) zawiera najpełniejsze dane obrazujące zarówno stan uprawy rzepaku, jak i szkody wyrządzone w tej uprawie przez zwierzynę łowną, za które odpowiedzialność na zasadach opisanych na wstępie ponosi pozwane Koło (...) w W..
Kolejno odnosząc się do opinii biegłego M. R. (1) sporządzonej w sprawie I Co 120/17, biegły L. S. (2) wskazał, że jednostek pomiarowych z obsadą równą lub większą niż 40 roślin/m2 było 8 prób, czyli na: 8 prób/41 prób = 19,5% prób, a średnia obsada z tych 8 prób wyniosła: 367 roślin/ 8 prób = 45,9 roślin rzepaku/m2. Na pozostałych 33 próbach było: (...) rośliny - 367 roślin = 936 roślin rzepaku/ 33 próby = 28,4 rośliny rzepaku/m2. W ocenie biegłego L. S. (2) rozmiar szkód łowieckich wynika z różnicy pomiędzy obsadą na 8 jednostkach pomiarowych z najmniejszymi uszkodzeniami przez zwierzynę tj. 45,9 roślin rzepaku/m2, a obsadą na 33 jednostkach pomiarowych, gdzie obsada była zredukowana przez zwierzynę łowną tj. 28,4 roślin rzepaku/m2. Stąd roślin uszkodzonych przez zwierzynę łowną w dniu 30.03.2017 roku było: (45,9 roślin/m2- 28,4 roślin/m2)/45,9 roślin/m2 = 17,5 roślin/m2/ 45,9 roślin/m2 = 38,1%, a nie 19,3% jak zapisał to w swojej opinii biegły sądowy M. R. (1) – 1,65 ha. Dlatego powierzchnia zredukowana do 100% szkody już w dniu 30 marca 2017 roku wyniosła: 38,00 ha x 38,1% = 14,48 ha, a nie jak przyjął biegły sądowy M. R. (1) tylko 1,65 ha.
Również opinia biegłego K. S. (1) w sprawie I Co 589/17, która w całości oparta jest na opinii biegłego M. R. (1), protokołach szacowania szkody sporządzonych przez pozwane Koło (...) w W. i nie zawiera ustosunkowania się do zapisów zawartych w operacie szkody łowieckiej sporządzonym przez rzeczoznawcę N. S. (1) z oględzin w dniu 26.07.2017 roku i kontrolowanego zbioru rzepaku w dniach 28-29.07.2017 roku, nie może być uznana za miarodajną.
Ostatecznie biegły stwierdził, że do wyliczenia należy przyjąć, że:
1. Data zgłoszenia terminu sprzętu uszkodzonej uprawy - 15.07.2017 - prośba o szacowanie szkody łowieckiej na rzepaku w B.
2. Gatunek zwierzyny, która wyrządziła szkodę: dziki, jelenie, samy
3. Rodzaj uprawy/rodzaj płodu rolnego: rzepak ozimy
4. Stan i jakość uprawy: obsada roślin rzepaku na części bez szkód łowieckich - 42,6 szt./m 2
5. Obszar całej uprawy (ha): 38,0 ha.
6. Obszar uprawy, która została uszkodzona (ha): 38,0 ha
7. Procent zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze (%) obliczono następująco: [38,0 ha x 44,2 dt/ha - 249,9 dt (plon zebrany kombajnem)] (...),6 dt = ( (...),6 dt - 249,9 dt) (...),6 dt = (...), (...),6 dt = 85,1%
8. Powierzchnia zredukowana (poz.7) (ha): 32,3 ha
9. Plon (dt) z 1 ha: plon nasion rzepaku - 44,2 dt/ha i plon słomy rzepaczanej - 150,3 dt/ha
10. Rozmiar szkody (8x9): (32,3 ha x 44,2 dt/ha nasion) + (32,3 ha x 150,3 dt/ha słomy) = (...),7 dt nasion rzepaku + (...),7 dt słomy rzepaczanej
11. Cena skupu (zł): nasiona rzepaku -155 zł/dt i słoma rzepaczana — 11,11 zł/dt
12. Nieponiesione koszty zbioru, transportu i przechowywania (zł): 3 2,3 ha x 60 zł/ha transport plonu = 1938,00 zł
Zdaniem sądu wszystkie te założenia były prawidłowe, co przełożyło się na sposób dokonywania dalszych szacunków, gdzie: kwota odszkodowania do wypłaty za plon (poz. 10x 11 -12) płody rolne (poz. 6x11}* (zł): = [( (...),7 dt nasion rzepaku x 155 zł/dt) + ( (...),7 dt słomy rzepaczanej x 11,11 zł/dt)] – 1938 zł nieponiesione koszty = (221293,50 zł + 53935,72 zł) - 1938,00 = 275 229,22 zł – 1938 zł= 273 291,22 zł.
Mając na uwadze powyższe sąd uwzględnił powództwo w całości co do roszczenia głównego, tj. co do kwoty 76 000 zł.
O odsetkach objętych żądaniem pozwu sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. Przepis ten stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.
W rozpoznawanej sprawie Sąd odmiennie niż strona powodowa przyjął, że termin zapłaty spornej części odszkodowania należało określić na dzień następny po doręczeniu odpisu pozwu stronie pozwanej. Sąd ustalił, że powód nie wzywał pozwanego do wypłaty uzupełniającego odszkodowania (tj. ponad bezsporną kwotę 9 533 zł ustaloną protokołem szacowania z 1.08.2017 r.) przed wniesieniem pozwu. Odpis pozwu został doręczony stronie pozwanej 14 grudnia 2020 r. (k. 34, tom I akt), w związku z powyższym odsetki od zasądzonej kwoty 76 000 zł od dnia 15 grudnia 2020 r., oddalając powództwo co do odsetek za okres od 30 sierpnia 2017 r. do 14 grudnia 2020 r.
W związku z koniecznością częściowego oddalenia roszczenia o należność uboczną, Sąd na podstawie art. 347 k.p.c. uchylił w całości wyrok zaoczny z dnia 21 stycznia 2021 r., o czym orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku, a w pkt 2 sentencji orzekł merytorycznie co do żądań pozwu.
O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 3 wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 108 k.p.c.
Zgodnie z treścią art. 98 § 1 k.p.c.: strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, oraz: do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Mając na uwadze fakt, iż powód wygrała proces w całości, zgodnie z omawianą zasadą odpowiedzialności za wynik procesu należało pozwanego w całości obciążyć kosztami procesu strony powodowej.
Jednocześnie Sąd zastosował normę z art. 108 § 1 k.p.c., zgodnie z którą Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji, Sąd może jednak rozstrzygnąć jedynie o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu; w tej sytuacji, po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, referendarz sądowy w sądzie pierwszej instancji wydaje postanowienie, w którym dokonuje szczegółowego wyliczenia kosztów obciążających strony. Tym samym Sąd pozostawił szczegółowe wyliczenie kosztów referendarzowi sądowemu przy uwzględnieniu tego, że pozwany ponosi koszty procesu w całości
Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.
SSO Paweł Marycz
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Szczecinie
Osoba, która wytworzyła informację: Sędzia Sądu Okręgowego Paweł Marycz, Paweł Marycz
Data wytworzenia informacji: