Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lipca 2024r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący sędzia Agnieszka Skrzypiec

Protokolant sekretarz sądowy Paula Sinica-Bartosz

po rozpoznaniu w dniu 21 czerwca 2024r. na rozprawie

sprawy z powództwa W. K.

przeciwko Kołu (...) w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego Koła (...) w W. na rzecz powoda W. K. kwotę 38.868,03 zł (trzydzieści osiem tysięcy osiemset sześćdziesiąt osiem złotych trzy grosze) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 sierpnia 2019r.,

II.  oddala powództwo w pozostałej części,

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.675,11 zł (jeden tysiąc sześćset siedemdziesiąt pięć złotych jedenaście groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sędzia Agnieszka Skrzypiec

Sygn. akt I C 1223/19

UZASADNIENIE WYROKU

Pozwem złożonym w Sądzie Okręgowym w Szczecinie w dniu 28 października 2019 r. przeciwko pozwanemu Kołu (...) w W., powód W. K. wniósł o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kwoty 80.771,38 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

- od kwoty 61.943,00 zł od dnia 26 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 18.828,38 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że pozwem dochodzi zapłaty odszkodowania za szkodę łowiecką w produkcji jęczmienia ozimego prowadzonego na działce nr (...) w obrębie B., gmina B., woj. (...). Uprawa została zniszczona przez zwierzynę łowną i powstał przez to ubytek w plonie jęczmienia w postaci utraconego ziarna jęczmienia ozimego oraz utracie płodu rolnego w postaci słomy jęczmiennej. Na kwotę dochodzoną pozwem składają się:

1.  odszkodowanie określone w decyzji ostatecznej Nadleśniczego Nadleśnictwa R. z dnia 24 lipca 2019 r. znak Z.7330.3.2019 ustalającej odszkodowanie na poziomie 65.374,00 zł, pomniejszone o kwotę 3.431,00 zł dobrowolnie uiszczoną przez pozwanego, wydanej na podstawie art. 46e ust. 1 Prawa łowieckiego,

2.  kwota o jaką Nadleśniczy Nadleśnictwa R. w decyzji z dnia 24 lipca 2019 r. znak Z.7330.3.2019 zaniżył odszkodowanie, przyjmując ubytek plonu jęczmienia w ilości 956,25 decyton, zamiast w ilości 1290,30 decyton wynikającej z protokołu nr (...) z dnia 11 lipca 2019r. sporządzonego na podstawie art. 46d ust. 8 Prawa łowieckiego, tj. w kwocie 18.828,38 zł, do dochodzenia której to kwoty powód jest w swojej ocenie uprawniony stosownie do treści art. 46e ust. 4 Prawa łowieckiego.

Powód wskazał, że jest producentem rolnym, który w ramach prowadzonego gospodarstwa rolnego prowadził uprawę jęczmienia ozimego między innymi na działce nr (...) w obrębie B., gm. B.. Powierzchnia działki wynosi około 45 ha. Za szkody łowieckie na ww. gruncie wyrządzone między innymi przez dziki, jelenie i sarny ponosi odpowiedzialność pozwane K. łowieckie. W dniu 26 czerwca 2019r. powód powiadomił pozwanego, że zamierza dokonać zbioru jęczmienia z ww. działki. Wobec faktu, iż w uprawie powstała szkoda łowiecka, powód zażądał przeprowadzenia ostatecznego szacowania szkód. Pozwany otrzymał powiadomienie w dniu 28 czerwca 2019r. Pozwany przeprowadził czynności ale były one wadliwe. Pomiędzy stronami od dłuższego czasu istnieje spór związany z naprawianiem szkód łowieckich. Kiedy powód chciał rejestrować kamerą przebieg czynności, pozwany przerwał szacowanie. Ostatecznie pozwany rzekomo dokończył samodzielnie szacowanie sporządzając z czynności protokół, który następnie wręczył powodowi. Szkoda została przez pozwanego w sposób rażący zaniżona poprzez ustalenie odszkodowania na poziomie 3.431 zł. Pismem z dnia 5 lipca 2019r. powód w trybie art. 46d Prawa łowieckiego odwołał się od ustaleń dokonanych przez pozwanego w protokole, do Nadleśniczego Nadleśnictwa R.. Nadleśniczy przeprowadził postępowanie odwoławcze szacując szkodę poprzez pobranie prób polowych oraz dokonanie innych czynności zmierzających do ustalenia odszkodowania. Pomimo, iż pozwany z mocy prawa był stroną postępowania prowadzonego przez Nadleśniczego, nie był zainteresowany czynnym udziałem w czynnościach. Zgodnie z protokołem sporządzonym w wyniku przeprowadzonych przez Nadleśniczego czynności ustalono, że powód w miejscach nieuszkodzonych uzyskiwał plon w wysokości 85 decyton z hektara uprawy, uprawa została zniszczona w 48,81%, w związku z czym powód utracił 1290,30 decyton jęczmienia. Cenę skupu 1 decytony określono na poziomie 57 zł, wobec czego ubytek plonu jęczmienia w uprawie powoda wyrażał się kwotą 73.547,10 zł. Nieponiesione koszty zbioru i transportu zostały z kolei ustalone na kwotę 819,72 zł. Po odliczeniu tych kosztów od wartości utraconego plonu otrzymano kwotę odszkodowania w wysokości 72.727,38 zł. Powód ww. obliczenia zakwestionował, gdyż nie uwzględniały one utraconej słomy, którą mógłby sprzedać. Po sporządzeniu ww. protokołu Nadleśniczy Nadleśnictwa R. wydał w dniu 24 lipca 2019r. decyzję, w której określił wysokość należnego powodowi odszkodowania na kwotę 65.374 zł. Odszkodowanie zostało wyliczone zgodnie z opinią techniczną załączoną do decyzji. Załącznikiem do decyzji był protokół nr (...) z dnia 11 lipca 2019r., którego treść jest sprzeczna z treścią protokołu podpisanego w trakcie posiedzenia zarejestrowanego na nagraniu audio-video. Decyzja Nadleśniczego została powodowi doręczona w dniu 26 lipca 2019r. i jest decyzją ostateczną. Pozwany powinien więc wypłacić w terminie 30 dni kwotę przyznanego nią odszkodowania, czego nie uczynił. Zamiast tej kwoty zapłacił na rzecz powoda 3.431 zł. Mając na względzie, że pozwany nie wytoczył powództwa na podstawie art. 46 e ust. 4 Prawa łowieckiego należy przyjąć, że zgodził się z treścią decyzji Nadleśniczego i akceptuje ją bez zastrzeżeń. Kwota 61.943 zł. podlega w tej sytuacji zasądzeniu jako wynikająca z ostatecznej decyzji o ustaleniu odszkodowania. Powód tę decyzję natomiast kwestionuje w zakresie, w jakim Nadleśniczy zaniżył odszkodowanie za utracony plon ziarna jęczmienia.

W odpowiedzi na pozew pozwany Koło (...) w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany wskazał, że ustalenia poczynione podczas szacowania szkody w ramach postępowania odwoławczego nie zmierzały do rzetelnego określenia szkody. Jeszcze przed otrzymaniem decyzji z dnia 24 lipca 2018 r. ustalającej wysokość odszkodowania pozwany wystąpił do Sądu Rejonowego w Gryfinie z wnioskiem o zabezpieczenia dowodu poprzez przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego w przedmiocie oszacowania szkody występującej w należącej do powoda uprawie rolnej. Biegły ustalił termin oględzin na dzień 7 sierpnia 2019r. Podczas oględzin biegły stwierdził, że plantacje zostały skoszone, a pole po jęczmieniu stalerzowane. Biegły krytycznie odniósł się do opinii technicznej wykonanej na zlecenie Nadleśnictwa R. przez (...) IM (...).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód W. K. jest producentem rolnym, który stosuje ryczałtową formę rozliczenia podatkowego. W 2018r. w ramach prowadzonego gospodarstwa rolnego powód prowadził uprawę jęczmienia ozimego odmiany M. między innymi na działce nr (...) o powierzchni 44,43 ha, w obrębie B., gmina B., woj. (...).

Pozwany Koło (...) w W. jest dzierżawcą obwodu łowieckiego, w obrębie którego znajduje się ww. działka nr (...).

Bezsporne.

Pismem z dnia 24 października 2018 r. powód zwrócił się do pozwanego z prośbą o oszacowanie szkód łowieckich na uprawie jęczmienia ozimego na działce nr (...) położonej w obrębie B.. Pismo zostało doręczone pozwanemu w dniu 26 października 2018 r. Oględziny i wstępne szacowanie szkody zostały przeprowadzone w dniu 31 października 2018r. Oględziny zostały przeprowadzone przez przedstawicieli pozwanego A. D. i W. R., w obecności pełnomocników powoda M. K. i J. K.. Podczas oględzin stwierdzono szkody wyrządzone przez dziki. Stan uprawy określono jako zróżnicowany pod względem wschodów. Na wzniesieniach wschody oceniono jako słabsze. W obniżeniach terenu wysokość roślin wynosiła od 2 do 6 cm. Część wiech znajdowała się w trakcie kiełkowania. Szkody były rozproszone na całej powierzchni uprawy. Pobrano siedem prób dla określenia wielkości obsady. Próby pobrane były po przekątnej pola na odcinkach jednego metra w rzędzie. Z pierwszego odcinka odnotowano 42 rośliny, z drugiego 20, z trzeciego 21, z czwartego 24, z piątego brak wschodów, z szóstego 46, a z siódmego 29 roślin. W protokole nie zapisano uwag zgłaszanych przez pełnomocników powoda. Odnotowano jedynie, że ich zdaniem próby były pobieżne i tendencyjne.

W dniu 25 listopada 2018r. W. R. przeprowadził lustrację w terenie, podczas której stwierdził, że sytuacja wizualna co do stanu upraw na działce powoda nie uległa istotnej zmianie w stosunku do wstępnego szacowania szkody. Powierzchnię ze słabymi wschodami określił na 2,94 ha. Pobrał dodatkowo dwie próby na obsadę, każda z metra bieżącego w rzędzie. Jedna próba wykazała obecność 22 roślin, druga obecność 23 roślin. Miejsca powierzchni, gdzie stwierdzone zostały słabe wschody i gdzie wykonano próby, zaznaczono na szkicach załączonych do notatki.

W dniu 20 marca 2019r. została przeprowadzona przez W. R. druga lustracja w terenie. W notatce sporządzonej na okoliczność lustracji napisano, że uprawa odbiega wizualnie od innych ozimin, zieleń jest jasna, końcówki liści są pożółkłe, w wielu miejscach rośliny są słabo wykształcone. Rozwój roślin jest bardzo nierównomierny, widoczne różnice między wyglądem roślin na szczytach pagórków i w obniżeniach. Miejscami brak prawidłowych wschodów. Na uprawie widoczne są liczne świeże ślady po przejściach zwierzyny, a także świeże powierzchowne zbuchtowania przez dziki. Nasilenie szkód wystąpiło od strony bagna. Jeśli chodzi o obsadę roślin to odnotowano w notatce, iż nie uległa ona zmianie w stosunku do poprzedniej lustracji.

Dowody:



pismo z dnia 24 października 2018r., k.63,



protokół nr (...), k. 62,



notatki do protokołu z dnia 25.11.2018 r. oraz 20.03.2019 r. wraz z załączonymi zdjęciami, k. 64 – 69,



zeznania świadka M. K. na rozprawie w dniu 02.03.2021 r., k. 197 – 199,



zeznania świadka J. K. na rozprawie w dniu 02.03.2021 r., k. 199 – 200v.,



zeznania świadka A. D. na rozprawie w dniu 04.03.2021 r., k. 204 – 205,



zeznania świadka W. R. na rozprawie w dniu 14.09.2021 r., k. 232 – 233v.

W związku z planowanym rozpoczęciem zbiorów jęczmienia powód pismem dnia 26 czerwca 2019 r. wystąpił do pozwanego z wnioskiem o ostateczne oszacowanie szkody w uprawie jęczmienia ozimego, spowodowanej przez zwierzynę łowną. Zgłoszenie zostało doręczone pozwanemu w dniu 28 czerwca 2019 r.

Pozwany przystąpił do ostatecznego szacowania szkody w dniu 4 lipca 2019 r. w godzinach popołudniowych. W szacowaniu szkody ze strony Koła łowieckiego wzięli udział A. D., R. D. oraz W. R. wraz ze swoim synem. Czynności na polu zostały rozpoczęte w obecności pełnomocników powoda J. K. i M. K., który zgłosił zamiar nagrywania przebiegu szacowania. W. R. wyraził sprzeciw wobec nagrywania w związku z czym, kiedy pełnomocnik powoda nie chciał od tego odstąpić, komisja przerwała szacowanie. Po około 30 minutach członkowie komisji szacującej wrócili na pole powoda i kontynuowali szacowanie szkody bez wiedzy powoda i jego pełnomocników.

Komisja przeprowadzająca szacowanie ustaliła wysokość należnego powodowi odszkodowania za szkodę w uprawie, na poziomie 3.431,00 zł, bez potrącenia nieponiesionych kosztów zbioru, transportu i przechowania. Komisja przyjęła, że obszar uszkodzonej uprawy wynosi łącznie 1,39 ha przy uwzględnieniu wydeptanych przejść, natomiast określona procentowo wielkość zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze wynosi 90%. Plon z 1 ha został ustalony na 4,5 t, plon utracony z powierzchni uszkodzonej na 56,25 dt, a cena rynkowa za 1 decytonę na kwotę 61,00 zł. W trakcie ostatecznego szacowania nie pobrano żadnych prób.

Dowody:



protokół szacowania ostatecznego z dnia 04.07.2019 r., k. 12 – 14, 59 – 61, 115 – 117,



zeznania świadka M. K. na rozprawie w dniu 02.03.2021 r., k. 197 – 199,



zeznania świadka J. K. na rozprawie w dniu 02.03.2021 r., k. 199 – 200v.,



zeznania świadka J. B. na rozprawie w dniu 02.03.2021 r., k. 200v. – 201,



zeznania świadka A. D. na rozprawie w dniu 04.03.2021 r., k. 204 – 205,



zeznania świadka R. D. na rozprawie w dniu 04.03.2021 r., k. 205 – 206,



zeznania świadka W. R. na rozprawie w dniu 14.09.2021 r., k. 232 – 233v.

Pozwany przesłał powodowi protokół (...) ostatecznego szacowanego szkody łowieckiej wraz z pismem przewodnim z dnia 5 lipca 2019r. Pismem z tego samego dnia powód wniósł odwołanie do Nadleśnictwa R. prosząc w nim o szacowanie odwoławcze uprawy jęczmienia ozimego na działce nr (...). Pismo to przesłał do Nadleśnictwa drogą elektroniczną w dniu 8 lipca 2019r. Termin szacowania szkody został wyznaczony przez Nadleśnictwo na dzień 11 lipca 2019r.

Szacowanie w wyniku wniesionego przez powoda odwołania odbyło się w wyznaczonym terminie. Oprócz przedstawicieli Nadleśnictwa W. Ł. i P. G. w czynnościach wzięli udział pełnomocnik powoda M. K., przedstawiciel pozwanego oraz dwóch rzeczoznawców z Ośrodka (...) w G., któremu Nadleśnictwo R. zleciło szacowanie szkody. Po oględzinach polach przyjęto, że szacunek ostateczny będzie polegał na dwóch przejściach po przekątnych zasiewu i wykonaniu po pięć pomiarów biometrycznych na każdej przekątnej przy użyciu ramki o wymiarach 50cmx50 cm. W pierwszej przekątnej wyznaczono miejsca prób co 180 metrów, a w drugiej przekątnej co 140 m. W każdej próbie biometrycznej policzono ilość pędów z kłosami, a następnie zerwano wszystkie kłosy i włożono do worków plastikowych z oznaczeniem numeru próby. Na podstawie pobranych prób ustalono, że średnia obsada na powierzchniach nieuszkodzonych wyniosła 622,64 sztuki na 1 m ², a średnia obsada na powierzchniach uszkodzonych wyniosła 323,40 sztuk na 1 m ². Zmniejszenie obsady na powierzchniach uszkodzonych określono na 48,81 %. Po dokonaniu ww. pomiarów dalsze czynności były kontynuowane w siedzibie Nadleśnictwa R.. Tam dokonano omłotu ręcznego prób oznaczonych numerami 1,4 i 10, na których nie stwierdzono śladów uszkodzeń gleby i roślin w wyniku szkód łowieckich. W wyniku tych czynności przyjęto plon dla określenia wysokości odszkodowania w wysokości 85 dt/ha, co zaakceptował obecny przy tych czynnościach pełnomocnik powoda M. K.. W siedzibie Nadleśnictwa został sporządzony protokół, w którym napisano, że:

- obszar uszkodzonej uprawy wynosi 31,10 ha,

- stopień zniszczenia uprawy na ww. obszarze wynosi 48,81%,

- potencjalny plon z 1 ha wynosi 85 dt,

- cena rynkowa za 1 dt plonu wynosi 57,00 zł,

- rozmiar szkody wynosi 1.290,30 dt,

- nieponiesione koszty zbioru i transportu wynoszą 819,72 zł.

Z czynności szacowania został sporządzony protokół, który podpisały wszystkie uczestniczące w nich osoby. W protokole odnotowano, że pełnomocnik powoda nie wniósł zastrzeżeń co do plonu ziarna, ale wniósł o wyliczenie wartości słomy.

Dowody:



pismo pozwanego z dnia 5 lipca 2019r., k.11,



odwołanie powoda, k. 15, 121,



upoważnienie dla M. K., k.98,



pismo Nadleśnictwa z 8 lipca 2019r., k.119,



pismo Nadleśnictwa z 10 lipca 2019r., k. 106, 108, 111, 113,



protokół szacowania ostatecznego w wyniku odwołania z dnia 11.07.2019 r., k. 16 – 17, 134 – 134v.,



zdjęcia z czynności szacowania, k. 18 – 19,



zdjęcia upraw, k.99-101,



zeznania świadka M. K. na rozprawie w dniu 02.03.2021 r., k. 197 – 199,



zeznania świadka W. Ł. na rozprawie w dniu 25.01.2022 r., k. 265 – 266v.

W dniu 11 lipca 2019r. nie dokonano omłotu prób z powierzchni uszkodzonych. Próby jedynie zważono. Dalsze czynności zostały wykonane przez rzeczoznawców w G.. Po wykonaniu omłotu ręcznego w dniu 15 lipca 2019r. obliczono, że plon netto z jednego hektara na powierzchni uszkodzonej wyniósł 54,26 dt, a w związku z tym strata plonu na powierzchni uszkodzonej wynosi w plonie 36,16% (85 dt/ha – 54,26 dt/ha). Nowe ustalenia zostały spisane przez rzeczoznawców w drugim protokole z szacowania ostatecznego przeprowadzonego w dniu 11 lipca 2019r. Protokół został podpisany przez rzeczoznawców w dniu 22 lipca 2019r. Wynika z niego, że:

- zasiew jęczmienia ozimego jest w stanie bardzo dobrym i dobrym,

- jakość uprawy jest bardzo dobra i dobra,

- obszar uprawy, która została uszkodzona wynosi 31,10 ha,

- stopień zniszczenia na ww. obszarze wynosi 36,16 %,

- powierzchnia zredukowana wynosi 11,25 ha,

- plon z 1ha wynosi 85 dt,

- rozmiar szkody to 956,25 dt ziarna i 956,25 dt słomy,

- cena rynkowa za 1dt ziarna wynosi 57 zł, a za 1 dt słomy wynosi 12zł,

- nieponiesione koszty transportu i przechowania ziarna wynoszą 607,50 zł.

Na podstawie ustaleń wynikających z ww. protokołu Ośrodek (...) w G. wykonał opinię na okoliczność wysokości szkody w uprawie jęczmienia ozimego na działce powoda. Z ramienia Ośrodka opinię sporządzili ci sami rzeczoznawcy, którzy wzięli udział w czynnościach szacowania szkody w dniu 11 lipca 2019r. i podpisali oba protokoły z przebiegu tych czynności. Według tej opinii wysokość szkody za utracony plon ziarna jęczmienia ozimego i utracony plon słomy wynosi 65.374 zł.

W oparciu o ww. opinię techniczną Nadleśniczy Nadleśnictwa R. decyzją z dnia 24 lipca 2019 r., nr Z.7330.3.2019 ustalił należne powodowi odszkodowanie za szkodę łowiecką na kwotę 65.374,00 zł.

Decyzja została doręczona powodowi i pozwanemu w dniu 26 lipca 2019 r.

Dowody:



decyzja z dnia 24.07.2019 r., znak Z.7330.3.2019 z załącznikami, k. 20 – 21,



opinia techniczna z załącznikami, k. 22 – 34, 85 – 96,



koperta wraz z wydrukiem z systemu śledzenia przesyłek, k. 35 – 36,



potwierdzenia odbioru, k. 81 – 82v.,



zeznania świadka M. K. na rozprawie w dniu 02.03.2021 r., k. 197 – 199,



zeznania świadka W. Ł. na rozprawie w dniu 25.01.2022 r., k. 265 – 266v.

Pozwany pismem z dnia 15 lipca 2019 r. złożył do Sądu Rejonowego w Gryfinie wniosek o zabezpieczenie dowodu z opinii biegłego sądowego w zakresu szacowania szkód łowieckich wyrządzonych przez zwierzynę łowną poprzez polecenie biegłemu sądowemu między innymi dokonania oględzin uprawy jęczmienia ozimego na działce powoda, oznaczonej numerem 21/1 w obrębie B.. W uzasadnieniu wniosku pozwany wskazał, że jego zdaniem czynności polegające na szacowaniu szkody w dniu 11 lipca 2019r. nie zostały przeprowadzone prawidłowo.

Przeprowadzenie oględzin nieruchomości rolnej powoda i sporządzenie opisu szacowania szkody zlecono biegłemu sądowemu A. M.. Biegły ustalił termin oględzin na dzień 7 sierpnia 2019r. Po przyjeździe na pole w wyznaczonym dniu okazało się, że uprawa jęczmienia została skoszona, a pole zostało stalerzowane.

Dowody:



opinia biegłego sądowego A. M. z dnia 08.08.2019 r. przeprowadzona w postępowaniu I Co 735/19 wraz z opinią uzupełniającą, k. 70 – 73, 76-77,



wniosek, k.3-5 w aktach I Co 735/19,



zeznania świadka A. W. na rozprawie w dniu 04.03.2021 r., k. 206 – 206v.,



zeznania świadka A. M. na rozprawie w dniu 04.03.2021 r., k. 207 – 207v.

Pozwany nie wniósł odwołania od decyzji Nadleśniczego Nadleśnictwa R.. W dniu 5 sierpnia 2019 r. przelał na rzecz powoda kwotę 3.431,00 zł z tytułu odszkodowania za szkody łowieckie stwierdzone protokołem nr (...).

Bezsporne, nadto dowód- potwierdzenie przelewu, k. 40.

Uprawa jęczmienia ozimego na działce powoda oznaczonej nr 21/1 w obrębie B. została uszkodzona na powierzchni 31,10 ha. Procent zniszczenia uszkodzonych upraw wynosi 48,81. Wysokość plonu w miejscach nie dotkniętych szkodą wyniosła 50,1 dt/ha, natomiast utracony plon ziarna i utracony plon słomy z powierzchni uszkodzonych wyniosły po 760,52 dt. Cena rynkowa skupu ziarna jęczmienia ozimego w 2019 r. wynosiła 62,00 zł brutto za 1 dt, z kolei cena rynkowa skupu słomy w 2019 r. wynosiła 25,46 zł brutto za 1 dt. Nieponiesione przez powoda koszty transportu ziarna oraz słomy, jak również nieponiesione koszty zbioru słomy wyniosły łącznie 24.213,01 zł. Należne powodowi odszkodowanie za szkodę w uprawie jęczmienia ozimego wyrządzoną przez zwierzynę łowną wynosi 42.299,03 zł.

Dowody:



wydruki wiadomości e – mail, k. 37 – 38,



tabela kursów średnich NBP z dnia 04.07.2019 r., k. 39,



opinia biegłego sądowego T. L. z dnia 08.09.2022 r., k. 276 – 284,



opinia uzupełniająca biegłego sądowego T. L. z dnia 20.04.2023 r., k. 313 – 317,



opinia uzupełniająca biegłego sądowego T. L. z dnia 94.12.2023 r., k. 339 – 345.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo jest częściowo uzasadnione.

Podstawę prawną odpowiedzialności pozwanego za szkodę wyrządzoną w uprawach powoda stanowi przepis art. 46 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1082). Zgodnie z jego treścią dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego obowiązany jest do wynagradzania szkód wyrządzonych w uprawach i płodach rolnych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny. Odpowiedzialność za szkody łowieckie jest ograniczona do szkód wyrządzonych przez pięć gatunków zwierzyny łownej, jednakże w zakresie określonym przez przepisy tej ustawy istnieje bezwarunkowy obowiązek wynagrodzenia takiej szkody. Powstaje on niezależnie od czyjejkolwiek winy oraz od zgodności z prawem działania podmiotu prowadzącego gospodarkę łowiecką. Odpowiedzialność odszkodowawcza ma zatem charakter "absolutny" i jest związana z samym faktem prowadzenia gospodarki łowieckiej.

Przepisy ww. ustawy regulują tryb dochodzenia roszczeń o zapłatę odszkodowania za szkody łowieckie. Warunkiem wystąpienia na drogę sądową w celu dochodzenia odszkodowania za szkodę łowiecką jest uprzednie wyczerpanie etapów "pojednawczego" i administracyjnego, którego zakończeniem jest wydanie przez nadleśniczego decyzji ustalającej wysokość odszkodowania. Zgodnie z art. 46e ust. 1 i 2 Prawa łowieckiego decyzja ta ma charakter ostateczny. W myśl art. 46 e ust. 4 Prawa łowieckiego, właściciel albo posiadacz gruntów rolnych, na których zostały wyrządzone szkody, a także dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego niezadowolony z decyzji, może w terminie trzech miesięcy od dnia jej doręczenia, wnieść powództwo do sądu właściwego ze względu na miejsce wystąpienia szkody.

W niniejszej sprawie ww. tryb postępowania został zachowany. Najpierw szkoda została zgłoszona pozwanemu, który sporządził protokół szacowania i ustalił wysokość odszkodowania, a potem w wyniku wniesionego w terminie odwołania ostateczną decyzję ustalającą wysokość odszkodowania wydał Nadleśniczy Nadleśnictwa R.. Decyzja została doręczona powodowi w dniu 26 lipca 2019 r., co wynika ze złożonego do akt potwierdzenia odbioru. Termin trzech miesięcy upływał w dniu 26 października 2019 r., ale w związku z tym, iż koniec tego terminu przypadał na sobotę, to zgodnie z art. 115 k.c. uległ przesunięciu na pierwszy dzień, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą, a więc na poniedziałek 28 października 2019 r. Pozew został wniesiony 28 października 2019r. a zatem w ustawowym terminie.

Zgodnie z treścią art. 46 ust. 1 pkt 1 Prawa łowieckiego, dla powstania odpowiedzialności odszkodowawczej dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego za szkody łowieckie konieczne, a zarazem wystarczające jest łączne spełnienie dwóch przesłanek:

1.  wyrządzenie szkody w uprawach i plonach rolnych;

2.  wyrządzenie szkody przez zwierzęta należące do pięciu gatunków zwierzyny łownej, to jest przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny.

W niniejszej sprawie nie było między stronami sporne, że:

- działka powoda z uprawą jęczmienia ozimego położona jest w okręgu łowieckim zarządzanym przez pozwanego Koło (...) w W.,

- na pozwanym spoczywa obowiązek naprawienia szkód łowieckich wyrządzonych na ww. działce w uprawie jęczmienia ozimego odmiany M. w latach 2018 – 2019,

- decyzją z dnia 24 lipca 2018r. Nadleśniczy Nadleśnictwa R. została ustalona wysokość odszkodowania na kwotę 65.374 zł,

- od decyzji odwołanie wniósł wyłącznie powód.

Spór dotyczył natomiast wysokości należnego powodowi odszkodowania i związania pozwanego wydaną przez Nadleśniczego decyzją w przedmiocie odszkodowania.

Jeśli chodzi o kwestię związania decyzją wydaną w trybie odwoławczym i ustalającą wysokość odszkodowania za szkody łowieckie, Sąd podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 29 kwietnia 2022 r., III CZP 62/22, że w sprawie o zapłatę przez dzierżawcę lub zarządcę obwodu łowieckiego odszkodowania za szkodę łowiecką sąd jest związany decyzją nadleśniczego państwowego gospodarstwa leśnego Lasy Państwowe ustalającą wysokość odszkodowania, która nie została zakwestionowana w terminie określonym w art. 46e ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo Łowieckie. Natomiast w przypadku wniesienia odwołania przez którąkolwiek ze stron w ustawowym terminie, Sąd rozpoznaje jeszcze raz sprawę rozstrzygniętą wcześniej decyzją, nie zaś środek zaskarżenia od decyzji. Sąd rozstrzygając sprawę nie jest związany treścią decyzji, decyzja ta wskutek odwołania traci moc. Dopiero kiedy żadna ze stron nie wniesie stosownego pozwu, ustalenie odszkodowania decyzją ma charakter definitywny.

W celu określenia wysokości rozmiaru szkody i należnego powodowi odszkodowania Sąd dopuścił na wniosek powoda dowód z opinii biegłego sądowego. Wykonanie opinii zostało zlecone biegłemu sądowemu z zakresu szacowania szkód łowieckich i nasiennictwa T. L.. Biegły w pisemnej opinii wyliczył wysokość odszkodowania przyjmując w większości ustalenia dokonane przez komisję szacującą powołaną przez Nadleśnictwo, przyjęte w protokole nr (...) z dnia 11 lipca 2019r. podpisanym przez pełnomocnika powoda. Z ustaleń tych wynika, że powierzchnia uszkodzona wynosi 31,10 ha, stopień zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze wynosi 48,81 %, a powierzchnia zredukowana wynosi 15,18 ha. Takie same dane przyjął biegły sądowy uznając w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w szczególności zdjęcia i nagranie z szacowania, że są one najbardziej miarodajne. Biegły nie przyjął procentu zniszczenia uprawy z drugiego protokołu z dnia 22 lipca 2019r. i opinii technicznej uzasadniając to tym, że zgodnie z § 3 ust. 10 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2019r. w sprawie szczegółowych warunków szacowania szkód w uprawach i płodach rolnych (Dz.U.2019.776), które weszło w życie w dniu 27 kwietnia 2019r., procent zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze stanowi uśredniony ze wszystkich uszkodzonych części uprawy iloraz liczby roślin uszkodzonych oraz faktycznej obsady roślin ustalonej na podstawie wartości średniej z prób przeprowadzonych w nieuszkodzonej części uprawy. W ocenie Sądu ustalenie stopnia zniszczenia uprawy w opinii technicznej wykonanej na zlecenie Nadleśnictwa jest, jak słusznie przyjął biegły, nieprawidłowe. Wskazać należy, że zgodnie z § 8 ww. rozporządzenia, ma ono zastosowanie także w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem jego wejścia w życie, przy czym czynności wykonane przed tym dniem zachowują swoją ważność. W związku z powyższym w dniu szacowania dokonanego na zlecenie Nadleśnictwa zastosowanie miały przepisy ww. rozporządzenia. Dodatkowo podnieść należy, że ustalenie procentu zniszczenia plonu w wyniku podzielenia wielkości plonu uzyskanego z prób pobranych z powierzchni uszkodzonych przez plon uzyskany z prób z powierzchni nieuszkodzonych, tak jak zostało to zrobione w opinii technicznej stanowiącej podstawę wydania decyzji Nadleśniczego Nadleśnictwa R., nie byłoby miarodajne. Biegły wskazał, że pobranie trzech prób z powierzchni nieuszkodzonej i ustalenia wysokości plonu na ich podstawie obarczone byłoby błędem. Stosunek powierzchni, z której pobrano próby do powierzchni uprawy jest bowiem za mały, wynosi 0,007%. Zbyt mała ilość prób z powierzchni nieuszkodzonych nie mogła też stanowić podstawy dla określenia wysokości plonu z powierzchni nieuszkodzonych. Dla określenia wysokości plonu z powierzchni nieuszkodzonych biegły przyjął ostatecznie plon wynoszący 50,1 dt/ha. Zgodnie z § 3 ust. 13 ww. rozporządzenia plon z 1 ha ustala się na podstawie polowych prób wydajności przeprowadzanych w nieuszkodzonych częściach uprawy. Jeżeli nie można określić plonowania na podstawie polowych prób wydajności, plon z 1 ha ustala się na podstawie średniej wartości plonowania z regionu powstania szkody w oparciu o dane uzyskane w wojewódzkim ośrodku doradztwa rolniczego lub jednostce naukowej prowadzącej badania w tym zakresie, z uwzględnieniem stanu i jakości uprawy. Biegły wskazał w swojej opinii, że uzyskanie stosownej informacji od (...) Ośrodka Doradztwa Rolniczego w B. nie było możliwie, gdyż ten Ośrodek nie posiadał danych na temat plonu ziarna jęczmienia ozimego za 2019 r. Za niemiarodajne biegły uznał z kolei wyniki badań przeprowadzonych przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych. Przeprowadzone przez ten Ośrodek badania jęczmienia ozimego odmiany KWS Meridian w 2019 r. obejmowały bowiem jedynie rejony: małopolski, podkarpacki i świętokrzyski, a więc inne rejony niż rejon w którym powstała szkoda. Wobec wyczerpania przewidzianych w przytoczonym przepisie rozporządzenia sposobów ustalenia wysokości plonu ziarna jęczmienia na uprawie powoda, koniecznym stało się odwołanie do innego wiarygodnego źródła. W ocenie Sądu biegły zasadnie zatem przyjął, iż jedynym sposobem na prawidłowe i obiektywne ustalenie wysokości plonu jest pozyskanie informacji z publikacji „Rolnictwo w województwie (...) w 2019 r.” Głównego Urzędu Statystycznego. Z danych opublikowanych przez GUS wynika, że średni plon ziarna jęczmienia w województwie (...) wynosił 50,1 dt/ha. W oparciu o powyższe dane biegły obliczył, że utracony plon w postaci ziarna wyniósł 760,52 dt i tyle samo wyniósł utracony plon w postaci słomy. Wartość utraconego plonu została obliczona, zgodnie z § 3 ust. 14 ww. rozporządzenia, poprzez pomnożenie powierzchni zredukowanej (15,18 ha) przez ustalony plon z 1 ha (50,1 dt/ha). Cenę skupu brutto biegły określił w ostatniej uzupełniającej opinii na kwotę 62 zł za 1 dt ziarna jęczmienia i na kwotę 25,46 zł za 1 dt plonu słomy, wyjaśniając, że w pierwszej opinii cenę tę określił na wyższe kwoty (dla ziarna 66,96 zł netto za dt, a dla słomy 23,67 zł netto za dt) na skutek omyłki. Ceny brutto przyjęte przez biegłego w ostatniej uzupełniającej opinii są zgodne z treścią informacji uzyskanych przez powoda drogą elektroniczną z fabryki w S. prowadzącej skup słomy i od spółki (...) spółki z o.o. prowadzącej skup jęczmienia paszowego. Wydruki emalii zawierających ww. informacje zostały załączone do pozwu. W celu ustalenia ostatecznej kwoty odszkodowania biegły określił wysokość nieponiesionych kosztów zbioru i transportu plonu słomy i ziarna, które zgodnie z § 3 ust. 19 ww. rozporządzenia, powinny pomniejszać wysokość odszkodowania za szkody łowieckie. Biegły określił nieponiesione koszty na kwotę 24.213,01 zł., w których uwzględnił jedynie koszt transportu ziarna i słomy oraz koszty zbioru słomy. Biegły wyjaśnił, że nie uwzględnił kosztów zbioru ziarna, ponieważ szkoda nie miała charakteru wyodrębnionych placów całkowicie uszkodzonych, których powierzchnię można by pominąć w trakcie zbiorów. Kosztów przechowania zarówno ziarna jak i słomy biegły nie uwzględnił natomiast z tej przyczyny, że powód dokonuje sprzedaży ziarna bezpośrednio po zbiorze, natomiast przechowywanie słomy nie powoduje kosztów. Ostatecznie biorąc pod uwagę ww. dane biegły określił wysokość odszkodowania na kwotę 42.299,03 zł., która zgodnie ze zleceniem Sądu uwzględnia cenę skupu brutto, a nie netto. Sąd ustalił wysokość należnego powodowi odszkodowania zgodnie z tą opinią, gdyż uznał ją za wiarygodną. Wyjaśnienia biegłego co do przyjętych danych na potrzeby obliczenia wysokości odszkodowania są logiczne i przekonywające. Ze względu na sposób udokumentowania czynności szacowania i sposób ich przeprowadzenia za najbardziej miarodajne uznać należy wielkości wskazane w protokole nr (...) z dnia 11 lipca 2019r. sporządzonym w toku postępowania odwoławczego na zlecenie Nadleśnictwa R. i podpisanym przez pełnomocnika powoda. Ustalenia pozwanego co do rozmiarów szkody budzą wątpliwości co do swojej rzetelności, gdyż szacowanie ostateczne zostało dokonane jednostronnie bez udziału powoda lub reprezentujących go osób. Ponadto, jak wynika z zeznań świadków W. R., A. D. i R. D., uczestniczących w tym ostatecznym szacowaniu przez K. łowieckie, w czasie ostatecznego szacowania nie były pobierane żadne próby. Świadek W. R., który z ramienia Koła łowieckiego określił wysokość odszkodowania w protokole ostatecznego szacowania zeznał, że pobierał próby tylko podczas oględzin wiosennych i jesiennych żeby sprawdzić jaka jest obsada na metrze kwadratowym. Innych prób nie pobierał. Wskazać należy, że pozwany nie kwestionował opinii biegłego sądowego. Jedyne zastrzeżenia wniósł powód. Dotyczyły one wysokości plonu z powierzchni nieuszkodzonej, wysokości kosztów nieponiesionych oraz przyjęcia ceny netto zamiast ceny brutto. Ostatecznie po wyjaśnieniach biegłego powód zaakceptował pisemną uzupełniającą opinię biegłego sądowego, którą Sąd przyjął za podstawę określenia wysokości odszkodowania. Sąd podzielił stanowisko powoda, że kwota odszkodowania powinna uwzględniać cenę skupu brutto a nie netto, skoro powód jest rolnikiem, który rozlicza się z podatku ryczałtowo. Okoliczność co do tej formy rozliczenia została podniesiona przez powoda w toku postępowania (zob. pismo powoda z dnia 1 czerwca 2023r.) i nie została przez pozwanego zakwestionowana, dlatego Sąd przyjął ją za niesporną. Z art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 z późn. zm.) wynika, że rolnik, który stosuje ryczałtową formę opodatkowania, jest zwolniony z obowiązku uiszczania podatku od towarów i usług w zakresie dostaw produktów rolnych. Z art. 115 tej ustawy wynika ponadto, że rolnikowi ryczałtowemu dokonującemu dostawy produktów rolnych dla podatnika podatku, który rozlicza ten podatek, przysługuje zryczałtowany zwrot podatku z tytułu nabywania niektórych środków produkcji dla rolnictwa opodatkowanych tym podatkiem. Kwota zryczałtowanego zwrotu podatku jest wypłacana rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę produktów rolnych. Nabywca produktów rolnych wystawia fakturę VAT RR która obejmuje cenę netto powiększoną o zryczałtowany podatek. Rolnik sprzedając swoje plony otrzymuje zatem cenę powiększoną o zryczałtowany podatek, bez konieczności odprowadzania go do urzędu skarbowego. Kwota zwrotu podatku obciąża nabywcę produktów rolnych, stanowiąc element ich ceny. Powyższe przemawia w ocenie Sądu za tym, by przy ustalaniu wysokości odszkodowania przyjąć cenę skupu plonów brutto a nie netto.

Mając na względzie, że pozwany wypłacił powodowi dobrowolnie kwotę 3.431,00 zł z tytułu odszkodowania, Sąd zasądził na rzecz powoda odszkodowanie pomniejszone o tę kwotę, czyli 38.868,03 zł.

Podstawę prawną orzeczenia o odsetkach za opóźnienie stanowi przepis art. 481 § 1 k.c. Zgodnie z jego treścią, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Termin zapłaty odszkodowania ustalonego przez nadleśniczego w toku postępowania odwoławczego został określony w art. 46e ust. 3 ustawy – Prawo łowieckie. Zgodnie z jego treścią, wypłata odszkodowania, o którym mowa w ust. 1, następuje ze środków dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego, nie później niż w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji. Decyzja Nadleśniczego Nadleśnictwa R. została doręczona pozwanemu w dniu 26 lipca 2019 r. (potwierdzenie odbioru – k. 81), co oznacza, że termin 30 dni upływał w dniu 25 sierpnia 2019 r. Dzień ten był jednak niedzielą, zatem zgodnie z art. 115 k.c. termin ten uległ przesunięciu na dzień następny tj. 26 sierpnia 2019 r. Skoro zatem zasądzona wyrokiem kwota odszkodowania jest mniejsza niż kwota ustalona decyzją, zasadne jest zasądzenie od niej odsetek za opóźnienie od dnia 27 sierpnia 2019r.

Roszczenie o zapłatę w pozostałej części zostało oddalone jako nieuzasadnione.

Stan faktyczny w przedmiotowej sprawie został ustalony w głównej mierze na podstawie dokumentów, w mniejszym zakresie na podstawie zeznań świadków. Prawdziwość dokumentów nie była przez strony kwestionowana. Zeznania świadków nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. Zgodnie z jego treścią, w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu.

Uwzględniając stosunek kwoty żądanej pozwem do kwoty uwzględnionej Sąd przyjął, że powód wygrał sprawę w 48% i w takim stosunku rozliczył między stronami koszty procesu. Koszty poniesione przez powoda obejmują: opłatę od pozwu w wysokości 4.039 zł, opłatę skarbową od pełnomocnictwa 17 zł, część zaliczki uiszczonej na poczet wynagrodzenia biegłego w wysokości 1.173,04 zł (nadwyżka ponad te kwotę jest do zwrotu) oraz wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 5.400 zł obliczone na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1964 z późn. zm.). 48% łącznej kwoty kosztów, tj. kwoty 10.629,04 zł wynosi 5.101,93 zł. Koszty pozwanego wyniosły łącznie 6.590,05 zł. i obejmują: opłatę skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł, część uiszczonej zaliczki na wynagrodzenie biegłego w wysokości 1.173,05 zł tytułem części zaliczki uiszczonej na poczet wynagrodzenia biegłego (nadwyżka ponad te kwotę jest do zwrotu) oraz wynagrodzenie adwokata w wysokości 5.400 zł, obliczone na podstawie § 2 pkt 6 ww. rozporządzenia. 52% łącznej kwoty kosztów pozwanego wynosi 3.426,823 zł. Po skompensowaniu wzajemnych roszczeń stron z tytułu zwrotu kosztów do zapłaty na rzecz powoda pozostała kwota 1.675,11 zł. i taką kwotę Sąd na jego rzecz zasądził.