Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział I Cywilny

w składzie następującym :

Przewodniczący: Sędzia SO Barbara Wituszko

Protokolant: stażysta L. K.

po rozpoznaniu w dniu 13 marca 2013 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. P. (1)

przeciwko Zakładom Usługowo – (...) Spółdzielni Pracy w S.

o uchylenie uchwały

1. uchyla uchwałę Rady Nadzorczej pozwanej Zakładów Usługowo – (...)

(...) Spółdzielni Pracy w S. nr (...) z dnia 10 stycznia 2012 r.,

2. zasądza od pozwanej Zakładów Usługowo – (...) Spółdzielni

Pracy w S. na rzecz powoda P. P. (1) kwotę 200 zł (dwieście złotych)

tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 162/12

UZASADNIENIE

Powód P. P. (1) wniósł o uchylenie uchwały Rady Nadzorczej pozwanej Zakładów Usługowo – (...) Spółdzielni Pracy w S. z dnia 10 stycznia 2012 r. w sprawie wykreślenia powoda ze Spółdzielni, nadto zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że jest członkiem pozwanej Spółdzielni od 2007 r. Współpracował z nią od stycznia 1992 r. Ostatnio pracował dla Spółdzielni na stanowisku specjalisty do spraw informatyki. W 2010 r. została wybrana na Walnym Zgromadzeniu Rada Nadzorcza tej Spółdzielni w składzie: J. G., I. O. i B. W.. (...) ta przedsięwzięła zamach na majątek i władze spółdzielni i poprzez przyjęcie w tajemnicy przed większością członków spółdzielni nowych członków dokonała przewrotu, uzyskując skuteczną dla siebie większość, całkowitą nieusuwalność i wszechwładzę. Podstępem, szantażem i przemocą (za pomocą wynajętych za pieniądze spółdzielni ochroniarzy) pozbyła się Prezesa — założyciela tej spółdzielni i innych osób, których członkowie Rady prywatnie nie lubili, w tym powoda. Członkowie Rady oświadczyli powodowi w prywatnej rozmowie, że chcą się go pozbyć ze względu na jego nazwisko. Zachowywali się wówczas wyjątkowo agresywnie i arogancko, p. G. posługiwał się pismem, w którym fałszywie głosił, że jest Prezesem Spółki (...). I. O. powiadomiła powoda wprost, że głównym inspiratorem i prowodyrem ataków na niego jest p. G., deklarowała jednocześnie że ona i p. W. będą powoda przed nim chronić, po czym uciekła. Następnego dnia członkowie Rady w obliczu braku własnych umiejętności posługiwania się komputerami Spółdzielni ponownie zmienili front, tym razem uciekł od rozmowy z powodem p. G., za to p. W. oznajmiła, że może jednak powód powinien być zatrudniony ale nie na cały etat. Powód dalej wskazał, że jako ofiara ataku i zdrady ze strony wspomnianych osób, z którymi przepracował kilkanaście lat zawsze z życzliwością z jego strony, odchorował powyższe zdarzenie bardzo poważnie.

W związku z zakończeniem umowy o pracę na czas określony z dniem 31 grudnia 2010 r. spółdzielnia przysłała powodowi świadectwo pracy i Rp – 7. Przez cały kolejny rok, tj. do 30 grudnia 2011 r. spółdzielnia nie wykazała jakiejkolwiek woli nawiązania z powodem stosunku pracy, mimo obowiązku z art. 182 § 1 Prawa spółdzielczego. Powód zirytowany tak długim okresem bezczynności wysłał w dniu 27 grudnia 2011 r. pismo wzywające spółdzielnię do zajęcia stanowiska wobec jego woli pracy w Spółdzielni. W odpowiedzi na to pismo Spółdzielnia wysłała pismo sygnowane przez p. W., w którym fantazjuje ona na temat tego czy stanowisko powoda jest podyktowane faktyczną gotowością do pracy, wskazuje iż wedle schematu organizacyjnego Spółdzielni, którego nie przedstawiła nie zamierzała zatrudnić powoda, nadto sugeruje, że jego przygotowanie zawodowe uniemożliwiało pracę na stanowisku specjalisty do spraw informatyki, chociaż nie przedstawia, jakie są w tej kwestii wymagania Spółdzielni. Powód podkreślił, że przez kilkanaście lat współpracy w dziedzinie informatyki ze Spółdzielnią, nie tylko nikt jego umiejętności i wiedzy w tej dziedzinie nie kwestionował ale wręcz przeciwnie, to powód wielokrotnie zastępował m.in. p. W. w obsłudze programów Płatnik (teletransmisja ZUS), za co była mu wdzięczna, naprawiał jej komputery służbowe (m.in. uszkodzone z powodu instalowania przez jej dzieci programów p2p — o czym w poczuciu błędnie pojmowanej lojalności wobec p. W. nie informował Prezesa). Powód wskazał, że aktualne kwestionowanie jego umiejętności pozostaje też w sprzeczności z tym co p. W. sama mówiła o przyczynach usunięcia go ze Spółdzielni w dniu 28 czerwca 2010 r.

Dalej powód wskazał, że w styczniu 2012 r. otrzymał trzy pisma. Pierwsze, z dnia 3 stycznia 2012 r. zawierało zawiadomienie o posiedzeniu Rady w dniu 10 stycznia 2012 r., na którym miała być rozpoznawana sprawa wykreślenia powoda ze Spółdzielni. Tygodniowy okres między zawiadomieniem a posiedzeniem, biorąc pod uwagę dwutygodniowy czas awizowania przesyłki, uniemożliwił mu jakąkolwiek reakcję – powód przebywał w tym czasie poza miejscem zamieszkania, ponadto (...) nawet nie wzięła pod uwagę zaproszenia go, jako strony najmocniej zainteresowanej, na takie posiedzenie, czy przygotowanie argumentów obrony. Jednocześnie z tym pismem powód odebrał także pismo z 11 stycznia 2012 r. zawierające zawiadomienie, że (...) podjęła uchwałę o wykreśleniu go z rejestru członków. Zawiadomienie to nie zawierało uzasadnienia, co wpływa na bieg terminu zaskarżenia uchwały. Dopiero po dwóch tygodniach Spółdzielnia przysłała powodowi pismo z uzasadnieniem uchwały, nie zawierało ono jednak podstawy prawnej, co utrudniło powodowi sformułowanie skargi. Powód wskazał, że Spółdzielnia postawiła mu trzy zarzuty.

Odnosząc się do pierwszego z nich, tj. nie uczestniczenia ponad rok w pracy Spółdzielni powód wskazał, że zarzut ten jest o tyle bezpodstawny, że to trzy wspomniane osoby (w tym p. O.) podjęły decyzję o pozbawieniu powoda pracy w Spółdzielni, a następnie argumentowały, że do pracy powoda nie mają zamiaru przyjmować. Co za tym idzie, powód nie pracował w Spółdzielni z jej winy, nie zaś ze swojej. Nie będzie miał zatem zastosowania art. 194 § 1 pkt 1 Prawa spółdzielczego. Dalej wskazał, że w 2010 r. przyjęta została do spółdzielni (w tajemnicy przed większością członków) p. A. S., która w Spółdzielni nie przepracowała wcześniej nawet sekundy. Brak wykonywania pracy nie zawsze jest zatem dla wspomnianych wyżej osób przeszkodą w członkostwie. Poza tym w latach 2009/2010 p. G. również przez około rok praktycznie nie wykonywał w spółdzielni żadnej pracy, jego działalność była całkowicie fikcyjna, to powód wykonywał wówczas prace wchodzące w zakres jego ówczesnych obowiązków. Z drugiej strony, odmówiono w tym czasie członkostwa p. A. T., mimo że pracowała dla Spółdzielni wiele lat. Brak konsekwencji członków Rady: p. G., O. i W., jeśli chodzi o stanowisko w sprawie członkostwa, świadczy wyłącznie o ich złej woli, a także o pragnieniu wyłącznego decydowania o władzy, stanie osobowym i majątku spółdzielni, z naruszeniem statutu, a także zasady współżycia społecznego.

Odnosząc się do drugiego zarzutu, tj. nie uczestniczenia w Walnym Zgromadzeniu powód wskazał, że trudno mu o jakąkolwiek merytoryczną dyskusję w tym zakresie. Nie wiadomo mu bowiem nic o ostatnich Walnych Zgromadzeniach. Nie wie kiedy i gdzie się odbywały, ani jaki był porządek obrad, nie był o tym informowany. Przez kilkanaście lat jego współpracy ze Spółdzielnią zasadą było kwitowanie własnoręcznym podpisem przez członka zawiadomienia o Walnym Zgromadzeniu. Nic takiego w odniesieniu do niego nie miało miejsca w ostatnim okresie. Złamano więc art. 37§ 3 Prawa spółdzielczego.

Odnosząc się do trzeciego zarzutu wskazanego przez Spółdzielnie w zawiadomieniu, tj. nie wniesienia w pełnej wysokości obowiązkowych zadeklarowanych udziałów członkowskich powód wskazał, że Spółdzielnia nie podała kwoty, którą powinien jeszcze dopłacić, a także na jakich miałoby się to odbyć warunkach. Brak takiej informacji uniemożliwia powodowi wypełnienie tego obowiązku. Powód podkreślił, że nie był wzywany do wpłaty udziałów. Ponadto, podobnie jak w przypadku zarzutu nr 1 Spółdzielnia (a przynajmniej troje jej wspomnianych członków) nie jest konsekwentna, dyskryminując powoda. W roku 2010 r., w tajemnicy przyjęto 4 członków, którzy wpłacili zaledwie 20 zł. Taka kwota wystarczała p. O. i jej sojusznikom do uznania wspomnianych osób za pełnoprawnych członków Spółdzielni. Dodatkowo odrażający moralnie jest fakt, że wspomniana p. O. została członkiem Spółdzielni dokładnie tego samego dnia co powód. Jeśli więc p. O. dostała jakieś, nieznane powodowi, szanse wniesienia wspomnianych udziałów, dlaczego powód ich nie otrzymał. Jeżeli zaś sama nie wpłaciła udziałów, podlegałaby zarzutowi postawionemu powodowi. Powód wskazał nadto, że wniósł w 2007 r. wkłady członkowskie w kwocie 14 000 zł, wspierając spółdzielnię finansowo, jako jeden z jej nielicznych członków, na czym skorzystali bezpośrednio ci, którzy potem powoda ze Spółdzielni wyrzucili.

Podkreślił, że identyczne sprawy związane z bezpodstawnym wykreślaniem wieloletnich członków spółdzielni są już przedmiotem postępowań sądowych. Niniejsza jest kolejną z nich i dowodzi, w ocenie powoda, skali działań spółdzielni przeciw własnym członkom.

Pozwana Zakłady Usługowo – (...) Spółdzielnia Pracy w S. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa, nadto o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Wskazała, iż wiosną 2010 r. zaczęły zachodzić w pozwanej Spółdzielni zmiany polegające na tym, że Rada Nadzorcza, jako organ uprawniony przyjęła czterech członków Spółdzielni, co spotkało się z protestem ówczesnego Prezesa Spółdzielni oraz powoda. W dalszej kolejności Rada Nadzorcza wystąpiła o zwołanie Walnego Zgromadzenia Członków, a Prezes Zarządu w ustalonym terminie nie zwołał Walnego Zgromadzenia i uczyniła to Rada Nadzorcza, zwołując Walne Zgromadzenie na dzień 28 czerwca 2010 r. W odpowiedzi na powyższe Zarząd Spółdzielni zwołał Walne Zgromadzenie na dzień 26 czerwca 2010 r., a wobec braku kworum (niedopuszczenie do udziału w obradach nowo przyjętych członków) Zgromadzenie to nie podjęło żadnych uchwał. Powód, pomimo prawidłowego zawiadomienia nie stawił się na Walne Zgromadzenie zwołane na dzień 28 czerwca 2010 r.

Powód nie stawił się także na Walne Zgromadzenie zwołane na dzień 15 grudnia 2010 r. ani na dzień 27 czerwca 2011 r.

W istocie powód zignorował jakiekolwiek sprawy Spółdzielni, zaś pismem z dnia 13 grudnia 2010 r. przedstawił swoje stanowisko odnośnie spraw Spółdzielni. Pozwana przewidywała zwolnienie powoda z pracy albowiem powód jest synem byłego Prezesa Zarządu - P. P. (2), który stworzył sztuczne miejsce pracy jedynie w tym celu, aby powód miał dochody z tytułu zarobków. Powód zajmował stanowisko specjalisty do spraw informatyki, podczas gdy w Spółdzielni w istocie znajdują się 3 komputery ze starym oprogramowaniem, nie połączone w sieci. Spółdzielnia od czasu sprzedaży ośrodka w W. i podjęcia kroków zmierzających do jej likwidacji coraz bardziej zawężała swoje pole działania i zatrudnienie informatyka było zbędne. Stanowisko swoje Rada Nadzorcza wyraziła w uchwale z 25 marca 2010 r., w której to uchwale nie zatwierdziła proponowanej przez Prezesa struktury organizacyjnej Spółdzielni, m.in. w związku ze sztucznie tworzonym stanowiskiem pracy dla powoda.

Powód po raz ostatni był w pozwanej Spółdzielni w dniu 26 czerwca 2010 r., od tego czasu więcej się nie zgłosił. Podstawą podjęcia zaskarżonej uchwały było postępowanie powoda, który nie świadczył pracy na rzecz Spółdzielni, nie wykonywał żadnych obowiązków statutowych na jej rzecz, a wręcz demonstrował niechęć i brak podporządkowania się nowo wybranej Prezes Zarządu.

Pozwana przyznała, że sąd rejestrowy odmówił wpisania do KRS, jako Prezesa Zarządu A. J., lecz następnie już po podjęciu uchwały o oddelegowaniu spośród członków Rady Nadzorczej pani B. W. do wykonywania czynności prezesa zarządu, B. W. pełniła tę funkcję od października 2010 r. (odpowiedź na pozew: k. 23 – 26).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód P. P. (1) od 2007 r. jest członkiem pozwanej Zakładów Usługowo – (...) Spółdzielni Pracy w S..

Pozwana jest spółdzielnią pracy, przedmiotem jej działalności jest m.in. działalność rachunkowo – księgowa, doradztwo podatkowe, działalność usługowa związana z administracją i obsługą biura, wykonywanie fotokopii, przygotowywanie dokumentów i pozostała specjalistyczna działalność wspomagająca prowadzenie biura.

Członkami Rady Nadzorczej tej spółdzielni są aktualnie: I. O., J. G. i B. D.. Do pierwszej połowy 2010 r. byli nimi: I. O., J. G. i B. W.. Aktualnie jedynym członkiem zarządu i Prezesem Zarządu Spółdzielni jest B. W.. Do 28 czerwca 2010 r. Prezesem Zarządu Spółdzielni był P. P. (2), który jest ojcem powoda.

Wiosną 2010 r. pomiędzy powodem, jego ojcem i kilkoma innymi członkami Spółdzielni, a ówczesnymi członkami Rady Nadzorczej doszło do konfliktu, którego przyczyną było podjęcie, bez uzgodnienia z Prezesem Zarządu P. P. (2), uchwały o przyjęciu w poczet członków Spółdzielni czterech nowych osób. Dodatkowo, w dniach 26 i 28 czerwca 2010 r. Rada Nadzorcza i Prezes Zarządu zwołali dwa konkurencyjne Walne Zgromadzenia członków Spółdzielni. Z konfliktem tym wiąże się również koniec kadencji, jako członka Zarządu P. P. (2) i zakwestionowany na etapie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego wybór na to stanowisko popieranej przez Radę Nadzorczą A. J.. Sąd Rejestrowy odmówił dokonania wpisu tej zmiany w KRS wobec podjęcia uchwały o wyborze na stanowisko Prezesa Zarządu A. J. bez uprzedniego umieszczenia jej w porządku obrad zebrania. Konflikt pomiędzy ww. osobami trwa do chwili obecnej. Aktualni członkowie Rady Nadzorczej zarzucają też P. P. (2), że zatrudnił w Spółdzielni swojego syna – powoda P. P. (1) mimo obiektywnego braku takiej potrzeby, tj. stworzył dla niego w pozwanej Spółdzielni (...) stanowisko pracy.

Bezsporne, a nadto dowody:

- odpis z Krajowego Rejestru Sądowego nr (...) z dnia 8.09.2011 r. – k. 48 – 51;

- przesłuchanie powoda – 00:40:44 - 01:51:38 nagrania z k. 216;

- zeznania świadka I. O. – k. 68 – 69v.;

- zawiadomienie z 10 czerwca 2010 r. – k. 29;

- przesłuchanie za pozwaną B. W. – 00:01:19 - 00:50:26 nagrania z k. 255.

Aktualnie pozwana Spółdzielnia świadczy usługi w zakresie sprzątania.

Obecnie pozwana Spółdzielnia liczy 11 członków (łącznie z powodem oraz innymi, dwoma wykreślonymi członkami spółdzielni, tj. P. P. (2) i A. G., którzy podobnie jak powód wytoczyli powództwa o uchylenie uchwał w przedmiocie wykreślenia). Spółdzielnia zatrudnia na podstawie umowy o pracę wyłącznie 3 spośród swoich członków, pozostałych pięciu (ci, nie pozostający z nią w sporze sądowym) nie zatrudnia, osoby te nie zostały do chwili obecnej wykreślone ze spółdzielni.

Dowody:

- zeznania świadka I. O. – k. 68 – 69v.;

- przesłuchanie za pozwaną B. W. – 00:01:19 - 00:50:26 nagrania z k. 255.

W dniu 10 stycznia 2012 r. Rada Nadzorcza Zakładów Usługowo – (...) Spółdzielni Pracy w S. podjęła uchwałę nr 1/2012.

Zgodnie z tą uchwałą: (...) (…) postanawia na podstawie art. 24 § 3 Prawa Spółdzielczego oraz § 31 Statutu wykreślić P. P. (1) z Rejestru Członków Spółdzielni (...) w dniu 10.01.2012 r. Przyczyną wykreślenia jest niezrealizowanie obowiązków członkowskich tj. nie uczestniczenie w pracy Spółdzielni, w Walnych Zgromadzeniach oraz nie wniesienie w pełnej wysokości obowiązkowych zadeklarowanych udziałów członkowskich”.

Bezsporne, a nadto dowód:

- uchwała Rady Nadzorczej nr (...) z 10 stycznia 2012 r. – k. 86.

Zgodnie ze statutem pozwanej Spółdzielni w jego brzmieniu z dnia podjęcia ww. uchwały celem spółdzielni jest prowadzenie działalności gospodarczej oraz działalności społecznej, oświatowej i kulturalnej na rzecz swoich członków i ich środowisk (§ 4).

Pozwana Spółdzielnia jest spółdzielnią pracy.

Członek przystępując do Spółdzielni obowiązany jest zadeklarować co najmniej 100 udziałów. Jeden udział członkowski wynosi 10 zł. Zadeklarowane udziały należy wpłacić w terminie 3 miesięcy od daty przyjęcia na członka. Brak pełnej wpłaty udziałów ww. terminie może spowodować pozbawienie członka niektórych świadczeń przez Spółdzielnię, w tym również częściowego pozbawienia prawa do udziału w nadwyżce bilansowej oraz obniżenie oprocentowania wpłaconej części udziałów (§ 11 pkt 1- 4 statutu).

Członkowie Zakładów Usługowo – (...) Spółdzielni Pracy w S. są zatrudniani na podstawie spółdzielczej umowy o pracę, spółdzielczych umów o pracę nakładczą lub innych stosunków zatrudnieniowych. Spółdzielnia i członek mają obowiązek nawiązania i pozostawania ze sobą w stosunku pracy Członek powinien być zatrudniony stosownie do jego kwalifikacji zawodowych i osobistych oraz możliwości gospodarczych spółdzielni (§ 19 statutu).

Poza wyjątkami przewidzianymi w przepisach prawa spółdzielczego, odmowa zawarcia przez członka spółdzielczej umowy o pracę lub innej umowy zatrudnieniowej, stanowi naruszenie istotnych praw i obowiązków wynikających ze stosunku członkostwa i może być podstawą do wykluczenia członka spółdzielni (§ 20 statutu).

W razie nienawiązania spółdzielczej umowy o pracę lub innej umowy zatrudnieniowej z winy Spółdzielni, członek może dochodzić przez cały czas trwania członkostwa zawarcia takiej umowy ( § 21 statutu).

Spółdzielcza umowa o pracę lub inna umowa, na podstawie której członek jest zatrudniony wygasa z ustaniem członkostwa oraz w wypadkach, w których przepisy prawa pracy przewidują wygaśnięcie umowy z mocy prawa (§ 24 statutu).

Zgodnie z § 27 statutu członkostwo w Spółdzielni ustaje wskutek:

1/ wystąpienia członka ze Spółdzielni,

2/ wykluczenia członka,

3/ wykreślenia członka z rejestru członków,

4/ śmierci członka.

W § 31 statutu wskazano, iż wykreślenie członka z rejestru członków może nastąpić tylko w wypadku, gdy:

1/ członek nie jest zatrudniony w Spółdzielni przez okres dłuższy niż jeden rok z przyczyn niezawiniony przez spółdzielnię,

2/ członek utracił całkowicie lub w znacznym stopniu zdolność do pracy, a spółdzielnia nie może zatrudnić go na stanowisku odpowiadającym jego ograniczonej zdolności do pracy,

3/ członek utracił pełną zdolność do czynności prawnych.

Rada Nadzorcza pozwanej Spółdzielni była uprawniona do podjęcia uchwały w przedmiocie wykreślenia członka ze Spółdzielni – uprawnienie takie przysługiwało temu organowi w oparciu o przepis § 32 statutu stanowiący, iż wykluczenie lub wykreślenie staje się skuteczne z chwilą bezskutecznego upływu terminu do zaskarżenia do sądu uchwały rady nadzorczej, chyba że członek przed upływem tego terminu wniósł odwołanie od uchwały rady do walnego zgromadzenia.

Dowód:

- statut Spółdzielni z dnia 27.06.2011 r. – k. 159-178.

W dniu 3 stycznia 2012 r. pozwana Spółdzielnia wysłała do powoda P. P. (1) zawiadomienie z dnia 3 stycznia 2012 r. o posiedzeniu Rady, ze wskazaniem, że będzie na nim rozpatrywana sprawa wykreślenia P. P. (1) ze Spółdzielni. Pismo to zostało doręczone powodowi w dniu 16 stycznia 2012 r. W tym czasie powód okresowo nie przebywał w miejscu zamieszkania.

P. P. (1) nie stawił się na posiedzeniu Rady Nadzorczej w dniu 10 stycznia 2012 r. Przed podjęciem uchwały nr 1/2012 nie został wysłuchany przez członków Rady Nadzorczej.

Pismem z dnia 11 stycznia 2012 r., doręczonym P. P. (1) w dniu 16 stycznia 2012 r. pozwana zawiadomiła P. P. (1) o tym, że „w dniu 10.1.2012 r. (...) podjęła uchwałę o wykreśleniu go z Rejestru członków Spółdzielni”. W piśmie tym pozwana nie wskazała przyczyn wykreślenia, nie dołączyła do tego pisma treści podjętej uchwały.

W piśmie z dnia 23 stycznia 2012 r., doręczonym powodowi w dniu 8 lutego 2012 r. Spółdzielnia poinformowała go, uzupełniając powyższe pismo z dnia 11 stycznia 2012 r., że uzasadnieniem uchwały o wykreśleniu było „nie uczestniczenie przez P. P. (1) przez ponad rok w pracy Spółdzielni, w Walnych Zgromadzeniach oraz nie wniesienie w pełnej wysokości obowiązkowych zadeklarowanych udziałów członkowskich”.

Bezsporne, a nadto dowody:

- pismo pozwanej z dnia 3.01.2012 r. wraz z potwierdzeniem odbioru – k. 80 (9);

- pismo pozwanej z dnia 11.01.2012 r. wraz z potwierdzeniem odbioru – k. 82 (10);

- pismo pozwanej z dnia 23.01.2012 r. wraz z potwierdzeniem odbioru – k. 84 (11).

W dniu 30 grudnia 2008 r. pozwana Spółdzielnia zawarła z powodem pisemną umowę o pracę na czas określony. W oparciu o tę umowę P. P. (1) został zatrudniony przez Spółdzielnię na czas określony od dnia 1 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r., na stanowisku specjalista do spraw informatyki, w pełnym wymiarze czasu, z wynagrodzeniem w wysokości 1 800 zł miesięcznie. Wcześniej strony wiązała umowa zlecenia.

Po 31 grudnia 2010 r. strony nie zawierała kolejnych umów o pracę, po tej dacie Spółdzielnię i (...) nie łączył żaden stosunek pracy, ani stosunek cywilnoprawny. Ani P. P. (1), ani Spółdzielnia przez blisko rok nie podejmowali żadnych kroków zmierzających do kontynuowania zatrudnienia.

W piśmie z dnia 27 grudnia 2011 r., skierowanym do pozwanej Spółdzielni (...), powołując się na art. 182 § 1 Prawa spółdzielczego i wynikający z niego obowiązek pozostawania spółdzielni pracy i jej członka w stosunku pracy oświadczył, że Spółdzielnia nie wykazuje żadnej inicjatywy w sprawie nawiązania z nim stosunku pracy, czym narusza art. 182 § 1 Prawa spółdzielczego. Z tej przyczyny oczekuje jasnego stanowiska Spółdzielni w tej sprawie. Spółdzielnia, pozbawiając go zatrudnienia, zgodnego z jego kwalifikacjami i unikając przez rok jakichkolwiek pozytywnych decyzji w tej sprawie, uniemożliwia podjęcie powodowi pracy w Spółdzielni, zgodnie z jego wolą. Podsumowując wskazał, że nie może być wobec niego zastosowany art. 194 Prawa Spółdzielczego. Jednocześnie, powołując się na art. 18 § 2 Prawa spółdzielczego wnioskował o przesłanie na jego adres wszystkich umów zawartych przez Spółdzielnię w trakcie ostatnich dwóch lat, wszystkich podjętych przez Spółdzielnię uchwał i regulaminów, a także dokładnych informacji o jej finansach i stanie zatrudnienia. Wskazał, że w przypadku odmowy wystąpi do Sądu i organów kontrolnych.

W piśmie z 30 grudnia 2011 r., stanowiącym odpowiedź na pismo powoda z 27 grudnia 2011 r., podpisanym przez Prezesa Zarządu Spółdzielni, pozwana wskazała, że umowa o pracę została zawarta na czas określony i wygasła z dniem 31 grudnia 2010 r. Podała, iż w dniu 3 stycznia 2011 r. zostało wystawione świadectwo pracy i przez cały rok 2011 P. P. (1) nie kwestionował, że strony nie wiąże już umowa o pracę, ani też nie domagał się zawarcia nowej umowy o pracę. Oświadczyła, że w jej ocenie aktualne stanowisko P. P. (1) wiąże się z procesem, jaki prowadzi jego ojciec P. P. (2) przeciw Spółdzielni i nadzieją na otrzymanie od spółdzielni wysokiego odszkodowania, nie jest zaś podyktowane faktyczną gotowością do wykonywania pracy. Dalej wskazała, że nawet gdyby P. P. (1) ubiegał się o zawarcie umowy, byłoby to niemożliwe albowiem zajmował stanowisko specjalisty ds. informatyki nie mając do tego przygotowania zawodowego. Ponadto schemat organizacyjny Spółdzielni nie przewiduje też innych etatów, a to z powodu znacznego zwężenia zakresu działalności, jaką Spółdzielnia zajmowała się w okresie zarządzania przez poprzedni zarząd. Odnośnie żądania wydania dokumentów Spółdzielnia poinformowała P. P. (1), że może zapoznać się z nimi w siedzibie spółdzielni, nadto udostępnione mu także zostaną coroczne sprawozdania zarządu o stanie finansowym i stanie zatrudnienia.

Bezsporne, a nadto dowody:

- umowa o pracę z dnia 30.12.2008 r. – k. 87;

- pismo powoda z dnia 27.12.2011 r. – k. 7;

- pismo pozwanej z dnia 30.12. 2011 r. – k. 8.

W dniu 25 marca 2010 r. Rada Nadzorcza pozwanej Spółdzielni podjęła uchwałę nr 8/2010 zgodnie z którą nie zatwierdziła przedstawionej przez Prezesa Zarządu P. P. (2) struktury organizacyjnej z dnia 19.03.2010. Wskazała w niej, iż nie akceptuje utworzenia stanowisk pracy: specjalisty do spraw samorządowo – organizacyjnych, referenta administracyjnego i specjalisty do spraw informatyki. Argumentując brak akceptacji dla stanowiska specjalisty do spraw informatyki wskazała, że do 2008 r. usługi w zakresie programu kadrowego świadczył podmiot zewnętrzny, co wiązało się z niskimi kosztami obsługi. Po zatrudnieniu specjalisty do spraw informatyki Spółdzielnia nie wprowadziła – w zakresie sprzętu i oprogramowania – żadnych unowocześnień, sprzęt i oprogramowanie jest przestarzałe. O podjęciu tej uchwały powód dowiedział się kilka miesięcy po jej podjęciu.

Bezsporne, a nadto dowód:

- uchwała Rady Nadzorczej nr (...) z dnia 25.03.2010 r. – k. 40 – 42.

W okresie zatrudnienia P. P. (1) u pozwanej pracownicy pozwanej korzystali z czterech stanowisk komputerowych: jednego w sekretariacie, dwóch w kadrach i jednego w księgowości. Na trzech z tych komputerów zainstalowane było oprogramowania kadrowe i finansowo – księgowe, komputery miały połączenie z siecią Internet. Stopień zużycia dwóch spośród nich był bardzo duży. Okresowo pozwana Spółdzielnia miała też swoją stronę internetową. P. P. (1) zajmował się ich bieżącą naprawą, przeinstalowywaniem ww. stanowisk komputerowych, aktualizacją oprogramowania, prowadzeniem strony internetowej. Do awarii związanych z obsługą ww. programów wzywane były podmioty zewnętrzne. Po zaprzestaniu prowadzenia strony internetowej u pozwanej strona ta była prowadzona w ramach „Optimus nieruchomości Spółki z o.o. w S. (pozwana Spółdzielnia była udziałowcem tej spółki). Prowadził ją powód, zamieszczane tam były także informacje dotyczące pozwanej Spółdzielni. Powód był zatrudniony równolegle – co najmniej okresowo – u pozwanej i w Spółce (...) nieruchomości”. W Spółce (...) pracę wykonywał na podstawie umów zlecenia obsługi systemu informatycznego i bazy danych biura nieruchomości. Zdarzały się sytuacje, że w czasie pracy u pozwanej powód zastępował w pracy sekretarkę lub konserwatora.

Równolegle pracę w pozwanej Spółdzielni oraz w Spółce (...) świadczył też – co najmniej okresowo – P. P. (2) (jako pośrednik w obrocie nieruchomościami) i I. O. (jako jego asystentka). I. O. pozostawała również, co najmniej przez kilkanaście miesięcy w okresie od 2002 – 2004, zatrudniona równolegle w pozwanej Spółdzielni oraz w (...) w likwidacji w S.. Powód wykonywał pracę w Spółdzielni (...), jako jej likwidator w okresie od 28 października 2002 r. – 31 sierpnia 2008 r. W Spółdzielni (...) był też okresowo, równolegle z zatrudnieniem w pozwanej Spółdzielni, zatrudniony P. P. (2).

Aktualnie pracownicy pozwanej korzystają wyłącznie z jednego stanowiska komputerowego.

P. P. (1) ukończył Liceum Ogólnokształcące nr (...) w S.. W okresie zatrudnienia u pozwanej posiadał umiejętności niezbędne do wykonywania obowiązków wynikających z umowy o pracę z dnia 30 grudnia 2008 r.

Dowody:

- sprawozdanie z przeglądu urządzeń informatycznych 25.01.2010 r. – k. 96 – 96v. ( 170 – 170v.);

- polecenie służbowe z dnia 8.01.2010 r. – k. 97;

- wydruki strony internetowej Optimus SP – k. 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168 – 169;

- umowa zlecenia z dnia 1.12. 2009 r. z rachunkiem – k. 108 – 108v.;

- umowa zlecenia z dnia 1.12.2009 r. z rachunkiem – k. 107 – 107v.;

- rachunki za okres 9.10.2002 r. – 23.03.2004 r. – k.. 141- 159;

- świadectwo pracy z dnia 31.08.2008 r. – k. 91 – 91v.;

- umowa najmu lokalu użytkowego z dnia 16.09.2002 r. z aneksami – k. 99 – 100, 101, 102;

- oświadczenie o wypowiedzeniu z dnia 1.03.2008 r. – k. 103;

- pismo pozwanej z dnia 27 .07.2010 r. – k. 104;

- pismo likwidatora z dnia 9.08.2010 r.- k. 105;

- pismo pozwanej z dnia 17.08.2010 r. – k. 106;

- zeznania świadka I. O. /częściowo/ – k. 68 – 69v;

- oświadczenie powoda z dnia 17.03.2010 r. – k. 94;

- legitymacja studencka – k. 95;

- przesłuchanie powoda – 00:40:44 - 01:51:38 nagrania z k. 216;

- przesłuchanie za pozwaną B. W. – 00:01:19 - 00:50:26 nagrania z k. 255.

W dniu 10 czerwca 2010 r. P. P. (1) został zawiadomiony o Walnym Zgromadzeniu członków pozwanej Spółdzielni zwołanym przez Radę Nadzorczą na dzień 28 czerwca 2010 r. Nie był obecny na tym Zgromadzeniu.

Spółdzielnia wysłała na adres zamieszkania powoda w dniach 30 listopada 2010 r. i 10 czerwca 2011 r. zawiadomienia o Walnych Zgromadzeniach członków Spółdzielni zwołanych na dzień 15 grudnia 2010 r. i 27 czerwca 2011 r. P. P. (1) nie był obecny na tych Zgromadzeniach.

Spółdzielnia wysłała też w dniu14 czerwca 2012 r. na adres zamieszkania P. P. (1) zawiadomienie o Walnym Zgromadzeniu zwołanym na dzień 29 czerwca 2012 r.. Powód był obecny na jego części, po czym opuścił to zebranie. Tego dnia wydano powodowi zaświadczenie o ukończeniu kursu języka szwedzkiego.

Bezsporne, a nadto dowody:

- pismo Rady Nadzorczej z dnia 10.06.2010 r. – k. 29;

- pismo pozwanej z dnia10.06.2010 r. – k. 30;

- lista obecności na Walnym Zgromadzeniu w dniu 28.06.2010 r. – k. 31;

- pismo pozwanej z dnia 30.11.2010 r. – k. 36;

- kserokopia książki nadawczej – k. 38;

- lista obecności na Walnym Zgromadzeniu w dniu 15.12.2010 r. – k. 37;

- zawiadomienie o Walnym Zgromadzeniu z dnia 10.06.2011 r. – k. 32 – 33;

- kserokopia książki nadawczej – k. 35;

- lista obecności na Walnym Zgromadzeniu w dniu 27.06.2011 r. – k. 34;

- zawiadomienie o Walnym Zgromadzeniu z dnia 14.06.2012 r. – k. 88;

- kserokopia książki nadawczej – k. 89;

- zaświadczenie z dnia 29.06.2012 r. – k. 160;

- zeznania świadka I. O. – k. 68 – 69v;

- przesłuchanie powoda – 00:40:44 - 01:51:38 nagrania z k. 216;

- przesłuchanie za pozwaną B. W. – 00:01:19 - 00:50:26 nagrania z k. 255.

Powód P. P. (1) nie uiścił w całości zadeklarowanych przez siebie na łączną kwotę 1 000 zł udziałów w pozwanej Spółdzielni, udziały te były pokrywane z kwot potrącanych z jego wynagrodzenia do września 2010 r. W późniejszy okresie powód nie był wzywany przez Spółdzielnię do pokrycia pozostałej części, w tym ze wskazaniem jej wysokości.

Bezsporne, a nadto dowody:

- zeznania świadka I. O. – k. 68 – 69v;

- przesłuchanie powoda – 00:40:44 - 01:51:38 nagrania z k. 216.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowi art. 198 § 2 ustawy Prawo spółdzielcze z dnia 16 września 1982 r. (t.j. Dz. U. z 2003 r., nr 188, poz. 1848; dalej: Prawo spółdzielcze). Zgodnie z tym przepisem członek spółdzielni może dochodzić w drodze sądowej uchylenia uchwały rady spółdzielni o wykreśleniu bez wyczerpania postępowania wewnątrzspółdzielczego. W takim wypadku zaskarżeniu przez członka podlega uchwała rady spółdzielni; termin do wytoczenia powództwa o uchylenie tej uchwały wynosi sześć tygodni i liczy się od dnia doręczenia członkowi zawiadomienia o wykreśleniu wraz z uzasadnieniem.

Powód dochował powyższego terminu do zaskarżenia uchwały. Zawiadomienie o podjęciu uchwały Rady Nadzorczej zostało doręczone powodowi w dniu 16 stycznia 2012 r. (zawiadomienie wraz z potwierdzeniem odbioru: k. 82), nie zawierało ono uzasadnienia, uzasadnienie doręczone zostało oddzielnie dopiero w dniu 8 lutego 2012 r. (uzasadnienie uchwały wraz z potwierdzeniem odbioru: k. 84). Powód wytoczył powództwo o uchylenie tej uchwały w dniu 20 lutego 2012 r. (prezentata Sądu, k. 2). Termin sześciotygodniowy zaczął swój bieg dopiero w momencie doręczenia powodowi uzasadnienia uchwały, tj. od 8 lutego 2012 r., samo zawiadomienie o treści uchwały nie skutkowało rozpoczęciem biegu tego terminu (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 stycznia 2004 roku, IV CK 342/02. LEX nr 187164). Termin ten upłynąłby zatem z końcem 21 marca 2012 r. Powód zaskarżył uchwałę przed jego upływem. Na marginesie Sąd tylko hipotetycznie zaznacza, że termin do wytoczenia powództwa należałoby uznać za zachowany nawet gdyby jego bieg liczyć od 16 stycznia 2012 r.

W rozpoznawanej sprawie powód wniósł o uchylenie uchwały nr 1/2012 z dnia 10 stycznia 2012 r. o wykreśleniu go z rejestru członków spółdzielni. Poza sporem było, że pozwana spółdzielnia w okresie pozostawania z powodem w stosunku pracy, jak i w czasie podejmowania zaskarżonej uchwały była spółdzielnią pracy w rozumieniu art. 181 Prawa spółdzielczego, potwierdza to także odpis z KRS (na k. 47), pozwana nie została przekształcona w spółkę prawa handlowego. Tak samo bezsporne było, że powód jest członkiem tej spółdzielni od 2007 r., potwierdzają to również zeznania świadka I. O. i przesłuchanie stron.

Powód kwestionował, aby Rada Nadzorcza pozwanej spółdzielni była organem uprawnionym do podjęcia uchwały o jego wykreśleniu ze Spółdzielni (pismo z 6 lipca 2012 r., na k. 62; pismo z 8 października 2012 r., na k. 123). W sprawie bezsporne było, iż Rada Nadzorcza pozostaje w konflikcie z ojcem powoda, który przez wiele lat pełnił funkcję Prezesa Zarządu Spółdzielni, jak i samym powodem. W wyżej powołanym art. 198 § 2 Prawa spółdzielczego mowa wyłącznie o zaskarżeniu uchwały rady spółdzielni pracy. Art. 24 § 4 zd. pierwsze Prawa spółdzielczego, który jest przepisem ogólnym, określającym podstawowe prawa i obowiązki członków wszystkich spółdzielni w stosunku do przepisów o spółdzielniach pracy (do art. 181 – 203 Prawa spółdzielczego) stanowi, że wykreślenia może dokonać, stosownie do postanowień statutu, rada nadzorcza albo walne zgromadzenie spółdzielni. Porównanie tych przepisów i art. 42 Prawa spółdzielczego (w którym mowa o uchylaniu uchwał walnego zgromadzenia, a którego odpowiednika brak w przepisach o spółdzielniach pracy) prowadzi, zdaniem Sądu, do wniosku, że ustawodawca nie wyłączył w przypadku spółdzielni pracy możliwości przekazania w statucie uprawnienia do podjęcia uchwały o wykreśleniu członka walnemu zgromadzeniu, w tej sytuacji rozstrzygające są postanowienia statutu. Zgodnie ze statutem pozwanej Spółdzielni jej Rada Nadzorcza była uprawniona do podjęcia uchwały w przedmiocie wykreślenia członka z rejestru.

Sąd przystąpił zatem do oceny zasadności przyczyn wykreślenia powoda ze Spółdzielni.

Ciężar wykazania okoliczności z uwagi na które nastąpiło podjęcie uchwały o wykreśleniu powoda ze spółdzielni spoczywał zgodnie z art. 6 k.c. na pozwanej spółdzielni, gdyż ona jest autorem tej uchwały, wywodzi skutki prawne z jej podjęcia i ma, w odróżnieniu od powoda, realną możliwość wykazania wskazanych w uchwale przyczyn wykreślenia.

Przed przystąpieniem do oceny zasadności wskazanych w uchwale przyczyn wykreślenia Sąd zaznacza, że uchwała o wykreśleniu powinna konkretnie przedstawiać przyczyny (motywy), które zadecydowały o wykreśleniu powoda z pozwanej Spółdzielni. Zgodnie bowiem z art. 24 § 5 zd. pierwsze i drugie Prawa spółdzielczego, który ma odpowiednie zastosowanie także do spółdzielni pracy – organ, który podjął uchwałę w sprawie wykreślenia, ma obowiązek zawiadomić członka na piśmie wraz z uzasadnieniem o wykreśleniu ze spółdzielni w terminie dwóch tygodni od dnia podjęcia uchwały. Uzasadnienie powinno w szczególności przedstawiać motywy, którymi kierował się organ spółdzielni, uznając, że zachowanie członka wyczerpuje przesłanki wykreślenia. Wymóg przedstawienia tych przyczyn służy konkretnym celom. Po pierwsze, wyraźne podanie tych przyczyn w uchwale w sposób precyzyjny pozwala na określenie, o jaką dokładnie czynność prawną Spółdzielni chodzi. Po drugie, członek Spółdzielni musi wiedzieć, które jego zachowanie zdecydowało o wykreśleniu, a co za tym idzie czy są podstawy do zaskarżania tej uchwały, czy też nie. Po trzecie w końcu, przedmiotem badania Sądu w kontekście oceny czy zaistniały przesłanki do uchylenia uchwały z art. 194 § 1 Prawa spółdzielczego (co do członków spółdzielni pracy) albo 24 § 3 Prawa spółdzielczego (co do członków pozostałych spółdzielni), doprecyzowanego postanowieniami statutu jest nic innego, jak właśnie konkretne okoliczności faktyczne, będące motywami takiej, a nie innej uchwały Rady. Co istotne, chodzi właśnie o te okoliczności faktyczne, które zaistniały już w dniu podejmowania uchwały i były następnie znane powodowi, gdy podejmował decyzję o tym czy zaskarżyć uchwałę, czy też nie. Oceniał on wówczas bowiem szanse powodzenia takiego powództwa właśnie przez pryzmat tych, a nie innych – w szczególności później wyartykułowanych przez Spółdzielnię – motywów działania Rady Nadzorczej. Powyższe okoliczności prowadzą natomiast do wniosku, że zakres kognicji przy rozpoznawaniu sprawy o uchylenie uchwały w przedmiocie wykreślenia (jak i wykluczenia) ze Spółdzielni jest ograniczony tylko do tych przyczyn wykreślenia, które wyraźnie zostały wymienione w treści uchwały, Sąd ma wręcz zakaz badania czy zaistniały inne jeszcze przyczyny – w szczególności powoływane dopiero w zawiadomieniu o uchwale lub w toku procesu o jej uchylenie – uzasadniające wykluczenie członka (podobnie Sąd Najwyższy w: wyroku z dnia 29 stycznia 2002 roku, IV CKN 590/00, LEX 53148; wyroku z 21 maja 2004 roku, V CK 443/03, LEX nr 187062, wyroku z dnia 10 stycznia 2007 roku, I CSK 335/06, LEX nr 507984; Sąd Apelacyjny w wyroku z 29 października 2010 r., I A Ca 93/10, LEX nr 948557).

Zatem najistotniejsze w kontekście oceny zasadności powództwa o uchylenie uchwały o wykreśleniu członka są przyczyny wykreślenia wskazane w uzasadnieniu tej uchwały – tylko one podlegają badaniu przez sąd przez pryzmat zgodności z art. 194 §1 albo 24 § 2 Prawa spółdzielczego. Dotyczy to sytuacji gdy ani uchwała, ani zawiadomienie nie zawiera wskazania konkretnych przyczyn wykreślenia, jak i sytuacji gdy uchwała nie zawiera uzasadnienia w ogóle lub w okrojonym zakresie, a zawiadomienie zawiera uzasadnienie lub zawiera szersze uzasadnienie niż sama uchwała. Zawiadomienie takie nie może bowiem – zdaniem Sądu – tworzyć nowego stanu rzeczy, ma wyłącznie charakter następczy w stosunku do czynności prawnej Spółdzielni, jaką jest podjęcie przez jej organ uchwały o wykreśleniu członka. Tym bardziej takiego nowego stanu rzeczy nie mogą tworzyć twierdzenia Spółdzielni zgłaszane w toku sprawy o uchylenie tej uchwały. Dodatkowo, przyczyny wykreślenia muszą być wyraźne i jednoznaczne, tak aby wykreślony członek wiedział (a nie jedynie mógł się domyślać, z mniejszą lub większą szansą na trafność owych domysłów) dlaczego został wykreślony.

Wskazane w uchwale przyczyny wykreślenia należy badać przez pryzmat art. 24 § 3 Prawa spółdzielczego w związku z odpowiednimi postanowieniami statutu albo przez pryzmat art. 194 § 1 Prawa spółdzielczego. Powód był członkiem spółdzielni pracy, zaskarżona uchwała skutkowała pozbawieniem go członkostwa w spółdzielni pracy, tym samym w ocenie Sądu, pozwana uprawniona była do podjęcia uchwały o wykreśleniu powoda tylko w przypadku zaistnienia chociażby jednej z przyczyn wymienionych w art. 194 § 1 Prawa spółdzielczego. Przepis ten w sposób węższy i bardziej restrykcyjny niż art. 24 § 2 Prawa spółdzielczego określa przyczyny wykreślenia, wyłączając stosowanie art. 24 § 3 Prawa spółdzielczego. Wskazać w tym miejscu trzeba, iż strony łączyła umowa o pracę regulowana przepisami kodeksu pracy, a nie spółdzielcza umowa o pracę, wynikającą z faktu członkostwa. Sąd przy tej ocenie miał na uwadze, iż analiza umowy o pracę, jaka łączyła powoda z pozwaną w okresie 1 stycznia 2009 r. – 31 grudnia 2010 r. (umowa, na k. 87) prowadzi do wniosku, że była to umowa o pracę na czas określony, uregulowana w art. 25 § 1 zd. pierwsze k.p., strony w treści samej umowy nie nazwały ją spółdzielczą umową o pracę, w jej treści odwołały się też do art. 33 k.p. (przepis ten dotyczy wcześniejszego rozwiązania za wypowiedzeniem właśnie umowy o pracę z kodeksu pracy zawartej na czas określony), również w toku procesu strony stwierdziły, że traktowały ją jako umowę o pracę z kodeksu pracy. Umowa o pracę z dnia 30 grudnia 2008 r. nie była więc spółdzielczą umową o pracę.

Stosunek łączący członka spółdzielni pracy i spółdzielnię pracy ma dwojaki charakter – jest to stosunek członkostwa i ściśle z nim związany stosunek pracy. Z chwilą ustania stosunku członkostwa wygasa spółdzielcza umowa o pracę (art. 186 § 1 Prawa spółdzielczego) (na tę okoliczność żadna ze stron także nie powoływała się, co jest kolejnym argumentem za zasadnością ww. wniosków). Przepisy prawa spółdzielczego nie przewidują jednak zależności odwrotnej, tj. nie jest tak, że w przypadku ustania zatrudnienia w oparciu o tę właśnie umowę albo w ogóle nie podjęcia zatrudnienia w oparciu o tę umowę ale w oparciu o inną ustaje stosunek członkostwa w spółdzielni pracy albo w ogóle nie powstaje, nadto nie jest tak, że w sytuacji gdy pracownik spółdzielni staje się jej członkiem w czasie gdy łączy go ze spółdzielnią umowa o pracę z kodeksu pracy to przez samo przyjęcie w poczet członków umowa ta przekształca się w spółdzielczą umowę o pracę (szerzej: Sąd Najwyższy w wyroku z 5 maja 1999 r., I PKN 677/98, LEX nr 40633 i wyroku z 7 grudnia 1999 r., I PKN 385/99, LEX nr 39900). Innymi słowy, wiodący charakter ma stosunek członkostwa w spółdzielni, nie zaś stosunek pracy, stosunki te są ze sobą ściśle związane, tym niemniej wykazują wzajemną odrębność.

Z art. 182 § 1 zd. pierwsze i § 3 Prawa spółdzielczego wynika, że spółdzielnia pracy i jej członek mają obowiązek pozostawania ze sobą w stosunku pracy, stosunek pracy pomiędzy spółdzielnią, a jej członkiem nawiązuje się przez spółdzielczą umowę o pracę. Statut może co prawda – zgodnie z art. 201 § 1 Prawa spółdzielczego – przewidywać zatrudnienie wszystkich lub niektórych członków na innej podstawie niż spółdzielcza umowa o pracę, z tym, że w okresie zatrudnienia powoda u pozwanej Prawo spółdzielcze nie dopuszczało aby w drodze statutu można było tą podstawą uczynić umowę o pracę (art. 201 § 1a wszedł w życie dopiero 1 lipca 2011 r.). Powód był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, był jednak członkiem pozwanej spółdzielni pracy. Zdaniem Sądu orzekającego w tej sprawie, wobec przede wszystkim wiodącego charakteru stosunku członkostwa, niezasadnym byłoby twierdzenie, że do członka spółdzielni pracy, który wbrew obowiązkowi ustawowemu nie jest zatrudniony na podstawie spółdzielczej umowy o pracę nie mają zastosowania przepisy dotyczące przyczyn wykreślenia członka spółdzielni pracy, tj. art. 194 § 1 Prawa spółdzielczego, a zastosowanie znajdą przepisy ogólne, tj. art. 24 § 3 Prawa spółdzielczego. Poza tym wykreślenie dotyczy właśnie stosunku członkostwa, nie zaś stosunku pracy.

Zgodnie z zaskarżoną uchwałą: (...) (…) postanawia na podstawie art. 24 § 3 Prawa Spółdzielczego oraz § 31 Statutu wykreślić P. P. (1) z Rejestru Członków Spółdzielni (...) w dniu 10.01.2012 r. Przyczyną wykreślenia jest niezrealizowanie obowiązków członkowskich tj. nie uczestniczenie w pracy Spółdzielni, w Walnych Zgromadzeniach oraz nie wniesienie w pełnej wysokości obowiązkowych zadeklarowanych udziałów członkowskich.”.

Z mającego zastosowanie w sprawie art. 194 § 1 Prawa spółdzielczego wynika, że wykreślenie z rejestru członków spółdzielni pracy może nastąpić tylko w wypadku, gdy: członek nie jest zatrudniony w spółdzielni przez okres dłuższy niż jeden rok z przyczyn niezawinionych przez spółdzielnię (pkt 1), członek utracił w znacznym stopniu lub całkowicie zdolność do pracy, a spółdzielnia nie może zatrudnić go na stanowisku odpowiadającym jego ograniczonej zdolności do pracy (pkt 2), członek utracił pełną zdolność do czynności prawnych, a statut nie przewiduje członkostwa osób nie mających takiej zdolności (pkt 3). Przepis ten zawiera zamknięty katalog przyczyn wykreślenia, wyłączając – jako przepis szczególny – możliwość wykreślenia członka spółdzielni pracy z powołaniem na przyczyny z art. 24 § 3 Prawa spółdzielczego. Takiej samej treści uregulowanie znalazło się w statucie pozwanej Spółdzielni (§ 31 statutu).

Bezsporne było w sprawie, że przyczyny wykreślenia członka wymienione w pkt 2 i 3 art. 194 § 1 Prawa spółdzielczego nie leżały u podstaw podjęcia zaskarżonej uchwały.

Wskazana w uchwale przyczyna wykreślenia w postaci nie wniesienia pełnej wysokości obowiązkowych, zadeklarowanych udziałów członkowskich pozostawała poza sporem. Powód nie przeczył, że udziałów tych nie pokrył w całości, podnosząc jedynie, że nie wie ile pozostało do pokrycia oraz podnosząc brak wezwania go przez spółdzielnię, po wrześniu 2010 r., do ich pokrycia. Obowiązek pokrycia udziałów wynika z art. 19 § 1 Prawa spółdzielczego. Co jednak istotne, przyczyna ta nie jest wskazana w art. 194 § 1 Prawa spółdzielczego. Co za tym idzie, spółdzielnia nie była uprawniona do wykreślenia powoda ze Spółdzielni z uwagi na nie pokrycie w całości udziałów w spółdzielni.

Spółdzielnia powołała się w uchwale także na art. 24 § 3 Prawa spółdzielczego w zw. z § 31 statutu i „ niezrealizowanie obowiązków członkowskich tj. nie uczestniczenie przez Pana w pracy Spółdzielni, w Walnych Zgromadzeniach”. Zdaniem Sądu należało dokonać wykładni tej części uchwały w celu udzielenia odpowiedzi na pytanie co Spółdzielnia rozumiała pod pojęciem „nie uczestniczenia w pracy Spółdzielni”, czy pojmowała to jako nie pozostawanie ze spółdzielnią w zatrudnieniu przez okres dłuższy niż rok z przyczyn niezawinionych przez spółdzielnię (tj. przesłankę wykreślenia z art. 194 § 1 pkt 1 Prawa spółdzielczego), czy może traktowała to wyłącznie jako ogólny zapis odnoszący się do nie uczestniczenia w funkcjonowaniu spółdzielni jako takiej i jej organów, którego przykładowe doprecyzowanie nastąpiło zaraz po przecinku, tj. jako nieuczestniczenie w Walnych Zgromadzeniach i związanych z działaniem Walnego Zgromadzenia pracach. W tym kontekście Sąd przeanalizował podstawy prawne wskazane w uchwałach oraz stanowisko powoda w tym zakresie, istotne bowiem jest także w jaki sposób sam powód zrozumiał tę uchwałę i przyczyny jej podjęcia.

Jako podstawy prawnej wykreślenia Spółdzielnia nie wskazała w uchwale art. 194 § 1 pkt 1 Prawa spółdzielczego, a jedynie art. 24 § 3 Prawa spółdzielczego, nie mającym zastosowania do członka spółdzielni pracy. Z przepisu tego wynika, że członek spółdzielni, który nie wykonuje obowiązków statutowych z przyczyn przez niego niezawinionych może być wykreślony z rejestru członków spółdzielni. Statut określa przyczyny wykreślenia. § 31 statutu pozwanej spółdzielni zawiera regulacje tożsame z brzmieniem art. 194 § 1 pkt 1 Prawa spółdzielczego. Z analizy treści samej uchwały wynika, że przyczyną wykreślenia nie był brak zatrudnienia przez okres dłuższy niż jeden rok ale nieuczestniczenie w pracach tej spółdzielni w znaczeniu potocznym, tj. nieuczestniczenie w Walnych Zgromadzeniach, ogólny brak zainteresowania działalnością spółdzielni jako takiej i działalnością jej organów. Sąd, po przeanalizowaniu następnie treść zawiadomienia zawierającego wskazanie przyczyn podjęcia uchwały (zawiadomienie: k. 84), w oparciu o które to zawiadomienie powód sporządził pozew w niniejszej sprawie (sama uchwała nie została mu doręczona) zaznacza, że nie stanowi ono – pomimo, że powinno było – wiernego odzwierciedlenia samej uchwały. Spółdzielnia pominęła wskazanie w nim podstawy prawnej i dodała po słowach „nie uczestniczenie przez Pana”, a przed słowami „w Walnych Zgromadzeniach” słowa „przez ponad rok”. Tym samym Spółdzielnia, poprzez odwołanie się do okresu ponad roku zasugerowała powodowi, że wykreśliła go w oparciu o przesłankę z art. 194 § 1 pkt 1 Prawa spółdzielczego (sugestia ta była dla powoda czytelna z uwagi na to, że kilka dni wcześniej złożył w spółdzielni pismo, w którym oświadczył, że nie ma – w jego ocenie – podstaw do wykreślenia go ze spółdzielni w oparciu o art. 182 § 1 Prawa spółdzielczego (pismo powoda z dnia 27 grudnia 2011 r., na k. 7). Powód zatem zrozumiał tę przesłankę jako brak kontynuacji zatrudnienia przez okres ponad roku z przyczyn niezawinionych przez spółdzielnię – w pozwie tłumaczył, że odmówiono mu zatrudnienia i nie pracował w spółdzielni z winy samej spółdzielni, nie zaś z własnej winy (pozew, na k. 5). Nie sposób jednak racjonalnie wykluczyć, że zrozumienie takie wywołane jest wyłącznie rozbieżnością między samą uchwałą, a zawiadomieniem o jej treści. Przyczyna wykreślenia wymieniona w art. 194 § 1 pkt pkt 1 Prawa spółdzielczego nie wynika zatem (albo wynika – w zależności od treści § 31 statutu) z samej uchwały. Dodatkowo Sąd zaznacza, że powód podnosił już w pozwie, że treść zawiadomienia o uchwale, konkretniej brak wskazania podstawy prawnej utrudnił mu sporządzenie pozwu, nie bardzo wiedział do czego ma się odnieść (pozew, na k. 4).

Co równie istotne, przyczyna wykreślenia członka ze spółdzielni z art. 194 § 1 pkt 1 Prawa spółdzielczego zachodzi wobec jednoczesnego zaistnienia okoliczności obiektywnej w postaci braku zatrudnienia w spółdzielni przez okres dłuższy niż rok i subiektywnej w postaci braku zawinienia spółdzielni w niezatrudnieniu wykreślonego następnie członka. Zaskarżona uchwała milczy nie tylko co do tego, że brak zatrudnienia był niezawiniony przez spółdzielnię (i nie wynika to z uregulowania § 31 statutu), ale milczy także co do wskazania co spowodowało ten brak zatrudnienia, względnie w czym przejawiał się brak zawinienia spółdzielni. Pozwana podniosła dopiero w odpowiedzi na pozew, jak się zdaje właśnie w kontekście braku zawinienia z art. 194 § 1 pkt 1 Prawa spółdzielczego, że:

- przewidywała zwolnienie powoda z pracy, gdyż jego stanowisko pracy było stanowiskiem „sztucznym”, wytworzonym specjalnie dla powoda przez jego ojca – poprzedniego prezesa zarządu pozwanej P. P. (2),

- miała małą ilość sprzętu komputerowego i był to dodatkowo sprzęt przestarzały,

- zawężała swoją działalność, podjęła kroki zmierzające do likwidacji i co za tym idzie zatrudnienie informatyka było zbędne (odpowiedź na pozew, na k. 25). Twierdzenia te były spóźnione. Wobec niezamieszczenia ich w uchwale Sąd nie był uprawniony do badania czy okoliczności te zaistniały, a jeżeli tak to czy świadczą o braku zawinienia spółdzielni. Z tych samych przyczyn Sąd nie rozważał czy oraz ewentualnie jakie znaczenie, w kontekście braku zawinienia spółdzielni, ma postawa powoda, który przez prawie cały rok 2011 (aż do grudnia 2011 r.) nie ubiegał się o zatrudnienie w Spółdzielni. Sąd nie rozważał też czy zarzut powoda, iż rzeczywistą przyczyna wykreślenia był fakt, że jest synem byłego Prezesa Zarządu skonfliktowanego z Radą Nadzorczą, która podjęła zaskarżoną uchwałę był trafny. Sąd zaznacza nadto, że zgodnie z uchwałą powoda wykreślono ze spółdzielni, nie zaś wykluczono (w szczególności nie wykluczono w oparciu o art. 193 § 1 pkt 2 Prawa spółdzielczego, tj. wobec ciężkiego naruszenia obowiązków członkowskich lub umyślnego działania na szkodę spółdzielni), tym samym zarzuty podnoszone w toku procesu przez pozwaną dotyczące niechęci, braku podporządkowania się przez powoda nowym władzom, ignorowania jakichkolwiek spraw spółdzielni, nie pokrycia udziałów, dokonywania wysokooprocentowanych wkładów, z których ostatecznie i tak korzystał sam powód w (...) Spółki (...)(odpowiedź na pozew, na k. 24 i 25, pismo procesowe pozwanej z 31 lipca 2012 r., na k. 75 i 76) pozostawały bez znaczenia dla rozstrzygnięcia tej sprawy.

Zdaniem Sądu, nie można też przyjmować, że powód powinien był wiedzieć, że przyczyny braku zawinienia są niezawinione przez spółdzielnię, mianowicie są takie jak w uchwale nr 8/2010 (uchwała, na k. 40 – 42). Uchwała ta podjęta bowiem została 25 marca 2010 r., a więc blisko dwa lata przed zaskarżoną uchwałą, okoliczności w niej wskazane mogły ulec zmianie. Z drugiej strony brak też podstaw do przyjęcia, że powód winien łączyć jego wykreślenie z przyczynami wskazanymi w piśmie Spółdzielni z dnia 30 grudnia 2011 r. (pismo, na k. 8). W piśmie tym pozwana wskazała częściowo inne, od ww., przyczyny, tj. brak faktycznej gotowości P. P. (1) do pracy – zainteresowanie wyłącznie otrzymaniem od Spółdzielni odszkodowania, brak jego przygotowania zawodowego do wykonywania pracy specjalisty do spraw informatyki, jak i ww. zawężenie zakresu działalności Spółdzielni wraz ze związanym z tym brakiem w schemacie organizacyjnym spółdzielni dalszych etatów (pismo z 30 grudnia 2011 r., k. 8). Przyczyny wykreślenia winny wynikać z samej uchwały.

Zakres kognicji Sądu orzekającego co do powództwa o uchylenie uchwały o wykreślenie członka spółdzielni, o czym była już mowa, jest ograniczony wyłącznie do treści samej uchwały, nie zaś do dalszych okoliczności, którymi spółdzielnia (nawet w sytuacji gdy istniały w chwili podejmowania uchwały) nie kierowała się, podejmując tę uchwałę, względnie – kierowała się, ale nie ujawniła ich, chociażby w ogólny sposób w samej uchwale.

Przenosząc wszystkie powyższe uwagi na grunt rozpoznawanej sprawy Sąd doszedł do wniosku, że zaskarżona uchwała nie zawiera przyczyn, z uwagi na które pozwana mogła wykreślić powoda ze Spółdzielni. Samo – bezsporne w sprawie, abstrahując od jego przyczyn – nie uczestniczenie powoda w Walnych Zgromadzeniach taką przyczyną nie jest. „Nie uczestniczenie w pracy spółdzielni” nie jest zaś równoznaczne z brakiem zatrudnienia przez ponad rok i to dodatkowo niezawinionym przez spółdzielnię, o którym mowa w art. 194 § 1 pkt 1 Prawa spółdzielczego. Dążenie przez Spółdzielnię dopiero w zawiadomieniu o uchwale i w toku tego procesu do wskazania, że przyczyną wykreślenia był brak zatrudnienia przez okres powyżej roku, z przyczyn niezawinionych przez spółdzielnię ze wskazaniem na czym ów brak zawinienia w zatrudnieniu powoda miał polegać jest spóźnione. Powód nie miał możliwości odniesienia się w pozwie do okoliczności świadczących o braku zawinienia, gdyż w ogóle nie zostały mu one wcześniej wyraźnie oznajmione, z tej przyczyny jego uzasadnienie w tym zakresie (z k. 5 pozwu) rozmija się zupełnie z ww. przyczynami braku zawinienia wskazanymi przez pozwaną w odpowiedzi na pozew.

Reasumując, strona pozwana nie wykazała, iż wykreślenie powoda ze spółdzielni było zasadne, tj. nastąpiło z uwagi na zaistnienie którejkolwiek podstawy z art. 194 § 1 Prawa spółdzielczego. Powoływanie się na podstawy z art. 24 § 3 było także, z uwagi na to, że powód jest członkiem spółdzielni pracy, chybione.

Sąd miał dodatkowo na uwadze, że powód podniósł, iż zawiadomienie o posiedzeniu Rady, na którym miała być podjęta uchwała było wadliwe, a konkretnie skutkowało tym, że powód nie stawił się na tym posiedzeniu i nie został wysłuchany przez Radę (pozew, na k. 4; pismo z 6 lipca 212 r., na k. 62; pismo z 8 października 2012 r., na k. 123). Zgodnie z art. 24 § 4 zd. drugie Prawa spółdzielczego organ, do którego kompetencji należy podejmowanie uchwał w sprawie wykreślenia ma obowiązek wysłuchać wyjaśnień zainteresowanego członka spółdzielni. Zdaniem Sądu przepis ten ma zastosowanie również do procedury dotyczącej wykreślenia członka spółdzielni pracy. W art. 181 – 203 Prawa spółdzielczego brak przepisu regulującego tryb podejmowania uchwały o wykreśleniu, jest tam jedynie przepis o przyczynach wykreślenia (art. 194) oraz o sposobie zaskarżenia uchwały (art. 198). Wobec braku regulacji w omawianym zakresie zastosowanie znajdzie przepis ogólny, tym bardziej, że brak racjonalnych powodów dla których członek spółdzielni miałby znajdować się w gorszej sytuacji niż członkowie innych spółdzielni, poprzez pozbawienie go prawa wysłuchania, które to wysłuchanie – w założeniu ustawodawcy – ma zmierzać do ewentualnego przekonania Rady o braku podstaw do wykreślenia. Obowiązek wysłuchania należy rozumieć w ten sposób, że (...) ma obowiązek umożliwić osobie, która ma zostać wykreślona ze spółdzielni udział w posiedzeniu temu poświęconemu i umożliwić jej złożenie wyjaśnień (szerzej Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 8 kwietnia 2009 r., I A Ca 151/09, LEX nr 563070). Zdaniem Sądu orzekającego w tej sprawie pozwana z obowiązku tego się nie wywiązała. Wysłała co prawda zawiadomienie o terminie i przedmiocie posiedzenia na 7 dni przed jego odbyciem, tym niemniej nie odczekała nawet okresu koniecznego do dwukrotnej awizacji, względnie nie upewniła się czy powód otrzymał zawiadomienie przed samym posiedzeniem. Powód otrzymał je dopiero kilka dni po posiedzeniu. Powód nie ma obowiązku stałego przebywania w miejscu zamieszkania, kilkudniowa nieobecność – o ile nie doszło do bezskutecznej, dwukrotnej awizacji – nie może skutkować pozbawieniem go prawa do udziału w posiedzeniu dotyczącym tak istotnej dla niego sprawy, jako członka spółdzielni, jak jego wykreślenie. Co równie istotne, pozwana dokonując wcześniejszych zawiadomień o terminach Walnych Zgromadzeń wysyłała je powodowi na co najmniej 14 dni przed samym Zgromadzeniem. Niedopełnienie obowiązku wysłuchania nie powoduje automatycznie, że uchwała podlega uchyleniu, uchyleniu takiemu podlega wyłącznie gdy uchybienie to miało wpływ na podjęcie lub treść uchwały (szerzej: Sąd Najwyższy w: uchwale z 30 stycznia 1965 r., III Co 75/63, LEX nr 382 i wyroku z 21 stycznia 2004 r., IV CK 342/02, LEX nr 187164; Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 24 marca 2000 r., I A Ca 21/00, LEX nr 45335). W ocenie Sądu, brak wysłuchania powoda miał wpływ na podjęcie zaskarżonej uchwały, pozwana nie wykazała okoliczności przeciwnej. Uchwała zawiera bardzo ogólne uzasadnienie, bez wskazania okoliczności przemawiających przeciwko zawinieniu spółdzielni w braku zatrudnienia powoda. Nie można w sposób racjonalny wykluczyć, nie znając tych okoliczności, że powód poprzez złożenie wyjaśnień wpłynął na odmienną decyzję organu spółdzielni w przedmiocie podjęcia uchwały. Innymi słowy, również z uwagi na brak wysłuchania powoda uchwała podlegała uchyleniu.

Czyniąc ustalenia faktyczne w sprawie Sąd oparł się na dowodowych z dokumentów – ich autentyczność, pochodzenie od osób, które się pod nimi podpisały oraz prawdziwości, co do zasady, zawartych w nich twierdzeń nie była kwestionowana przez strony, nie budziła też wątpliwości Sądu. Sąd dał też, w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia, wiarę świadkowi I. O., która jest członkiem Rady Nadzorczej pozwanej Spółdzielni. Sąd miał w tym zakresie na uwadze zarzuty powoda do tych zeznań, wyrażone w piśmie z 9 października 2012 r. (k. 128 – 140), zarzuty te nie dotyczą okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszego procesu, nie rzutują na ocenę zeznań tego świadka w pozostałym zakresie. Sąd dał też wiarę obu stronom – w takim zakresie, w jakim pozostawały one w zgodzie z dokumentami i ze sobą nawzajem.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd orzekł jak w pkt 1 wyroku.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów Sąd oparł o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Koszty procesu poniesione przez powoda w całości wygrywającego sprawę to opłata sądowa od pozwu w kwocie 200 zł.

Zarządzenie:

1/ O..

2/ Odpis wyroku z odpisem uzasadnienia doręczyć:

- peł. pozwanego.

3/ Akta przedłożyć z apelacją lub za 20 dni.

15.04.2013 r.