Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 kwietnia 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w osobie sędziego Urszuli Iwanowskiej, po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2025 r., w S., na posiedzeniu niejawnym,

sprawy z odwołania J. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji organu rentowego od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 30 października 2024 r., sygn. akt VI U 412/24,

oddala apelację.

sędzia Urszula Iwanowska

sygn. akt III AUa 489/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 lutego 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił J. R. przywrócenia terminu do złożenia skargi o wznowienia postępowania w sprawie w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 r.

W odwołaniu od powyższej decyzji J. R. podniosła, że nie została poinformowana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych o możliwości złożenia skargi o wznowienie postępowania.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację przytoczoną w zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 11 lipca 2024 r. ubezpieczona wskazała, że jej wolą wyrażoną we wniosku z lutego 2024 r. było ponowne przeliczenia emerytury z uwzględnieniem przedmiotowego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, nie zaś domaganie się wznowienia postępowania.

Wyrokiem z dnia 30 października 2024 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonej J. R. prawo do przeliczenia emerytury w oparciu o treść przepisu art. 25a ust. 2a i 2b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS.

Powyższe orzeczenie Sąd Okręgowy oparł o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

J. R. urodziła się w dniu (...) Wniosek o przyznanie emerytury złożyła w dniu 5 maja 2016 r.

Decyzją z dnia 10 czerwca 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. przyznał ubezpieczonej emeryturę od dnia (...), tj. od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego.

W dniu 5 lutego 2024 r. ubezpieczona złożyła w organie rentowym wniosek o ponowne obliczenie świadczenia, z którego treści wynika, że wnosi on o ponowne naliczenie emerytury w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 roku. We wniosku zamieściła zdanie „Proszę o przywrócenie terminu do przeliczenia”.

W odpowiedzi organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

Wysokość pobieranej przez ubezpieczoną emerytury na luty 2024 r. (miesiąc złożenia wniosku o przeliczenie) wynosiła 2.651,95 zł brutto, natomiast gdyby została ona wyliczona zgodnie z zasadami wynikającymi z orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 roku wynosiłaby ona wówczas 2.830,07 zł brutto.

Po ustaleniu powyższego stanu faktycznego oraz na podstawie przepisów prawa niżej powołanych Sąd Okręgowy wskazał, że odwołanie ubezpieczonej doprowadziło do zmiany zaskarżonej decyzji organu rentowego.

Sąd pierwszej instancji miał na uwadze, że ustawą z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r., poz. 1621; powoływana dalej jako: ustawa zmieniająca), na mocy art. 3 pkt. 1, dokonano zmiany art. 25a ustawy o emeryturach i rentach z FUS poprzez zmianę brzmienia ust. 2 pkt. 2 tego artykułu na: "2) w drugim kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku, z uwzględnieniem ust. 2a;" oraz dodano po ust. 2 ust. 2a i 2b w brzmieniu: "2a. W przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu danego roku waloryzacji składek dokonuje się w taki sam sposób jak przy ustalaniu wysokości emerytury w maju danego roku, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego. 2b. Przepis ust. 2a stosuje się również do ubezpieczonego, który wiek uprawniający do emerytury osiągnął po dniu 31 maja danego roku.".

Przy czym, zgodnie z treścią art. 17 ustawy zmieniającej, przepisy art. 25a ust. 2 pkt 2 oraz ust. 2a i 2b ustawy zmienianej w art. 3, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, mają zastosowanie do emerytur przyznanych na wniosek zgłoszony po dniu 31 maja 2021 r. lub przyznanych na podstawie art. 24a ustawy zmienianej w art. 3 osobom, które wiek emerytalny ukończyły po dniu 31 maja 2021 r., oraz do rent rodzinnych przyznanych po osobach zmarłych po dniu 31 maja 2021 r. (ust. 1). W przypadku przyznania emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w ust. 1, przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, emerytura lub renta rodzinna podlega ponownemu przeliczeniu z uwzględnieniem przepisów art. 25a ust. 2 pkt 2 oraz ust. 2a i 2b ustawy zmienianej w art. 3, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy (ust. 2).

Następnie Sąd Okręgowy wskazał, że Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 15 listopada 2023 r., w sprawie o sygn. akt P 7/22, orzekł, iż artykuł 17 ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1621) w związku z art. 25a ust. 2 pkt 2 i ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r., poz. 1251 ze zm.) w zakresie, w jakim pomija emerytury przyznane na wniosek zgłoszony przed 1 czerwca 2021 r., jest niezgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Zdaniem sądu meriti, konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego jest możliwość ponownego obliczenia emerytury ubezpieczonej, która została naliczona wg. stanu na czerwiec 2016 r. i przyznana od dnia 5 czerwca 2016 r., tj. od dnia osiągnięcia przez nią wieku emerytalnego.

Zatem sąd pierwszej instancji miał na uwadze, że ubezpieczona złożyła w dniu 5 lutego 2024 r. wniosek o ponowne obliczenie świadczenia z uwzględnieniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 r., czyli przy zastosowaniu regulacji zawartych w art. 25a ust. 2 pkt. 2a i 2b ustawy emerytalnej. W żadnym miejscu przedmiotowego wniosku nie wnosiła o wznowienie postępowania, co potwierdziła na rozprawie w dniu 11 lipca 2024 r.

Organ rentowy nie rozpoznał tego wniosku i miast tego wydał decyzję o odmowie przywrócenia terminu do złożenia skargi o wznowienia postępowania w sprawie. W ocenie Sądu, decyzja ta nie miała jakiejkolwiek podstawy faktycznej i prawnej albowiem w przypadku ubezpieczonej chodziło o ponowne obliczenie wysokości świadczenia przy zastosowaniu nowych regulacji prawnych, nie obowiązujących w dacie obliczania i przyznania jej emerytury. Wyżej wymieniony wyrok Trybunał Konstytucyjnego w żaden sposób nie odnosił się do konstytucyjności przepisów art. 25a ustawy emerytalnej obowiązujących w dacie przyznawania ubezpieczonej emerytury, a jedynie otworzył możliwości obliczenia emerytury w oparciu o nowe regulacje, tj. o nowo zmienione i dodane przepisy art. 25a ustawy emerytalnej (ust. 2 pkt. 2a i 2b), szerszemu kręgowi podmiotów.

Działanie organu rentowego, zdaniem Sądu Okręgowego, było celowe (biorąc pod uwagę masowość załatwiania analogicznych wniosków ubezpieczonych w taki sam sposób) i zmierzało do odsunięcia terminu merytorycznego rozpoznania sprawy z uwagi na ewentualną konieczność ponownego obliczenia i podjęcia wypłaty wyższego świadczenia bardzo dużej liczbie ubezpieczonych. W toku postępowania sądowego organ rentowy nie był w stanie wskazać przyczyn wydania decyzji odmawiającej wznowienia postępowania w miejsce decyzji dotyczącej ponownego obliczenia świadczenia. Stąd, w ocenie tego Sądu, opisany modus operandi organu rentowego, musi być potraktowany jako celowe niewydanie decyzji, w sprawie wniosku o ponowne obliczenie świadczenia, w przewidzianym do tego terminie.

Dalej sąd meriti podniósł, że zgodnie z treścią art. 477 ¹⁴ § 3 zd.1 k.p.c., jeżeli odwołanie wniesiono w związku z niewydaniem decyzji przez organ rentowy lub niewydaniem orzeczenia przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności lub decyzji przez ten zespół, sąd w razie uwzględnienia odwołania zobowiązuje organ lub zespół do wydania decyzji lub orzeczenia w określonym terminie, zawiadamiając o tym organ nadrzędny, albo orzeka co do istoty sprawy.

Sąd pierwszej instancji, po rozpoznaniu niniejszej sprawy, doszedł do przekonania, że mamy do czynienia z sytuacją celowego nie wydania decyzji odnoszącej się do meritum wniosku ubezpieczonej w przewidzianym do tego terminie. Oczywiście, możliwym było zastosowanie regulacji zawartej w art. 467 § 4 k.p.c., jednakże ocena postępowania organu rentowego w podobnych sprawach (taki sam „sposób rozpoznawania” analogicznych wniosków ma miejsce zarówno w okręgu tutejszego Sądu, jak i w okręgach innych sądów), prowadzi do wniosku, że przyczyniło by się to jedynie do przedłużenia okresu rozpoznania wniosku ubezpieczonej albowiem organ rentowy wydał by decyzję o odmowie przeliczenia świadczenia (gdyż takie prezentuje merytoryczne stanowisko w sprawie) i Sąd musiałby to oczywiście niewłaściwe stanowisko skorygować, co znacznie przedłużyło by postępowanie.

Jednocześnie sąd meriti zwrócił uwagę, że z podobną sytuacją mielibyśmy do czynienia, kiedy Sąd - nie oglądając się na okoliczności wydania przedmiotowej decyzji - skupił by się jedynie na jej literalnej treści i oddalił odwołanie (polecając jednocześnie merytoryczne rozpoznanie wniosku ubezpieczonej) albowiem rzeczywiście nie istnieją jakiekolwiek podstawy do wznowienia postępowania w sprawie wniosku ubezpieczonego zakończonej decyzją z 2016 roku.

W konsekwencji, Sąd Okręgowy, w oparciu o treść przepisów art. 477 ¹⁴ § 3 zd.1 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonej prawo do przeliczenia emerytury w oparciu o treść przepisu art. 25a ust. 2a i 2b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS.

Z powyższym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie w całości nie zgodził się Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który w wywiedzionej apelacji zarzucił mu naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a)  art. 25a ust. 2 i ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1251 ze zm.; powoływana dalej jako: ustawa emerytalna) - polegające na błędnej wykładni i niewłaściwym zastosowaniu i przyznanie ubezpieczonej prawa do przeliczenia emerytury w oparciu o treść przepisu art. 25a ust. 2a oraz ust. 2b ustawy emerytalnej;

b)  art. 145a § 1 i 2 k.p.a. poprzez jego niezastosowanie i błędne uznanie, że organ rentowy celowo nie rozpoznał w prawidłowy sposób wniosku ubezpieczonej z dnia 5 lutego 2024 r. o ponowne obliczenie jego świadczenia z uwzględnieniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 r.

Mając na uwadze powyższe apelująca wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania w całości,

ewentualnie

- uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi

pierwszej instancji,

a nadto,

- zasądzenie kosztów postępowania za drugą instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu skarżący między innymi przytaczając treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 r. podkreślił, że wyrok ten nie dotyczy samego mechanizmu obliczania tzw. emerytur „czerwcowych”, lecz jedynie wskazanego w jego sentencji pominięcia wynikającego z art. 17 ustawy zmieniającej w związku z art. 25 ust. 2 pkt 2 i ust. 2a ustawy emerytalnej, odnoszącego się do tzw. emerytur „czerwcowych” przyznanych na wniosek zgłoszony przed 1 czerwca 2021 r. Wskazany ten wyrok jest więc tzw. wyrokiem zakresowym dotyczącym pominięcia prawodawczego. Wyrok ten nie wywiera skutku derogacyjnego per se nie prowadzi do zmiany w systemie prawa. Wyrok ten nie skutkuje zatem uchyleniem niekonstytucyjnego przepisu art. 17 ustawy zmieniającej, lecz jedynie zobowiązuje ustawodawcę do uchwalenia odpowiedniej nowelizacji, usuwającej niekonstytucyjną lukę prawną. Kontrolowany przepis nie traci mocy obowiązującej ani w całości ani w części.

Apelujący podniósł, że Trybunał Konstytucyjny w omawianym wyroku zaznaczył, iż w tej sprawie orzekał w trybie tzw. kontroli konkretnej i był związany zakresem zaskarżenia w określonym pytaniu prawnym, uwarunkowanym stanem faktycznym sprawy, w związku z którym pytanie zostało przedstawione. Wziąwszy zaś pod uwagę racje, które przemawiały za stwierdzeniem niekonstytucyjności w niniejszej sprawie, ustawodawca powinien dokonać odpowiednich zmian w odniesieniu do wszystkich adresatów normy zawartej w art. 17 ustawy zmieniającej w związku z art. 25 ust. 2 pkt 2 i ust. 2a ustawy emerytalnej, którzy znaleźli się w analogicznej sytuacji jak emeryci „czerwcowi” i nie mogli na podstawie tych przepisów skorzystać z możliwości przeliczenia przyznanego im wcześniej na mniej korzystnych zasadach świadczenia.

Zatem zdaniem skarżącego wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 r. nie daje podstaw do:

- wzruszania prawomocnych decyzji organów rentowych i ponownego ustalenia wysokości świadczeń,

- wypłaty wyrównania i odsetek.

Następnie organ rentowy wyjaśnił, że nawet brak normy prawa materialnego pozwalającej na zmianę wysokości świadczeń w następstwie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 r. nie zwalnia Zakładu od obowiązku rozpoznania wniosków, w których świadczeniobiorcy, jak ubezpieczona, domagają się zastosowania w ich sprawach tego orzeczenia. Takie postępowania organ prowadzi w sposób właściwy dla spraw związanych z wykonywaniem orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, tj. w trybie art. 145a i nast. k.p.a.

Natomiast zdaniem organu, uprawnienie do wznowienia postępowania w trybie art. 145a k.p.a. w związku z przedmiotowym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego przysługuje wyłącznie emerytom, którym świadczenie przyznano na wniosek zgłoszony przed 1 czerwca 2021 r. (pod warunkiem, że prawo do świadczenia powstało również przed tym dniem), a którzy wystąpili z wnioskiem o ponowne ustalenie wysokości świadczenia na podstawie ustawy zmieniającej i otrzymali decyzję odmawiającą ponownego ustalenia wysokości świadczenia na podstawie ww. ustawy. Do takiej grupy emerytów nie zalicza się ubezpieczona.

W tym warunkach zdaniem skarżącego wniosek ubezpieczonej został rozpoznany prawidłowo decyzją odmawiającą wznowienia postępowania z uwagi na brak wystąpienia podstawy wznowienia (art. 83b ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 149 § 3 k.p.a.). Trybunał Konstytucyjny nie orzekł bowiem o niekonstytucyjności przepisu w stosunku do tych grup osób:

1)  emerytów, którym świadczenie przyznano na wniosek zgłoszony przed 1 czerwca 2021 r. i którzy nie wystąpili z wnioskiem o ponowne ustalenie wysokości świadczenia na podstawie ustawy zmieniającej,

2)  emerytów, którym przyznano z urzędu emeryturę na podstawie art. 24a ustawy emerytalnej w związku z ukończeniem wieku emerytalnego przed 1 czerwca 2021 r. oraz

- wystąpili z wnioskiem o ponowne ustalenie wysokości świadczenia na podstawie ustawy zmieniającej i otrzymali decyzję odmawiającą ponownego ustalenia wysokości świadczenia na podstawie ww. ustawy albo

- nie wystąpili z wnioskiem o ponowne ustalenie wysokości świadczenia na podstawie ustawy zmieniającej;

3)  osób uprawnionych do rent rodzinnych po osobach zmarłych przed 1 czerwca 2021 r., które:

- wystąpiły z wnioskiem o ponowne ustalenie wysokości świadczenia na podstawie ustawy zmieniającej i otrzymały decyzję odmawiającą ponownego ustalenia wysokości świadczenia na podstawie ww. ustawy albo

4)  nie wystąpiły z wnioskiem o ponowne ustalenie wysokości świadczenia na podstawie ustawy zmieniającej.

Tym samym organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję nie uchybił żadnym przepisom prawa, a świadczenie wnioskodawczyni było ustalone prawidłowo i zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się nieuzasadniona.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji jest prawidłowe. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe, nie uchybiając przepisom prawa procesowego, a ponieważ ustalone okoliczności nie były sporne między stronami i wynikały z dokumentów przez strony sporządzone i przez nie niekwestionowane, to w konsekwencji Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy. Dlatego sąd odwoławczy podzielił i przyjął za własne ustalenia faktyczne przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania w tej części uzasadnienia (art. 387 § 2 ¹ pkt. 1 k.p.c.). Sąd odwoławczy nie dostrzegł przy tym naruszenia przez sąd pierwszej instancji prawa materialnego, w związku z czym podziela także w całości rozważania tego Sądu w zakresie przyjętych przez niego podstaw prawnych orzeczenia (art. 387 § 2 ¹ pkt 2 k.p.c.).

W odpowiedzi na zarzuty apelacji naruszenia prawa materialnego Sąd Apelacyjny podkreśla, że ustawa zmieniająca uregulowała tzw. kwestie "emerytur czerwcowych" rozwiązując związany z nimi problem wyłącznie na przyszłość, co oznacza, że pominięto tym samym osoby, których prawo do świadczenia emerytalnego przysługiwało wcześniej w latach 2009-2019. Do grona tych osób bezspornie zalicza się J. R., która prawo do emerytury uzyskała od dnia (...)r.

Słusznie zatem organ rentowy podnosi, że ustawa zmieniająca nie przewiduje regulacji, która dawałaby możliwość ustalenia na nowo wysokości emerytury (z uwzględnieniem zmian dotyczących sposobu waloryzacji składek emerytalnych oraz kapitału początkowego) osobom, którym obliczono wysokość emerytury w miesiącu czerwcu w latach poprzedzających rok 2020.

Jednak w przedmiotowej sprawie istotnym jest, że wyrokiem z dnia 15 listopada 2023 r. Trybunał Konstytucyjny odpowiadając na pytanie Sądu Okręgowego w Elblągu "czy art. 25a ust. 2 pkt 2 oraz ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 504) w związku z art. 17 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1621) w zakresie, w jakim przepisy te nie przyznają prawa do obliczenia emerytury z uwzględnieniem art. 25a ust. 2 pkt 2 oraz ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. tym osobom, które wniosek o emeryturę zgłosiły przed 1 czerwca 2021 r., są zgodne z art. 2, art. 32 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji" orzekł, że artykuł 17 ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1621) w związku z art. 25a ust. 2 pkt 2 i ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, ze zm.) w zakresie, w jakim pomija emerytury przyznane na wniosek zgłoszony przed 1 czerwca 2021 r., jest niezgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W uzasadnieniu powyższego wyroku Trybunału Konstytucyjny podkreślił, że ustawodawca, kształtując system ubezpieczeń społecznych, ma obowiązek utrzymania odpowiedniego poziomu świadczeń, co wiąże się bezpośrednio z koniecznością istnienia mechanizmu ich waloryzacji. Z poważaniem dla powyższego, określając zakres i formy zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego, ustawodawca nie może zaniechać wprowadzenia odpowiedniej metody utrzymywania ich realnej wartości. Nadto Trybunał Konstytucyjny wyjaśnił, że prawo do waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych stanowi jeden z istotnych elementów konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego (por. wyroki Trybunału Konstytucyjnego z: 19 grudnia 2012 r., sygn. K 9/12, OTK ZU nr 11/A/2012, poz. 136; 17 grudnia 2013 r., sygn. SK 29/12, OTK ZU nr 9/A/2013, poz. 138 wraz z licznymi tam przywołanymi wcześniejszymi orzeczeniami Trybunału), jednocześnie zwracając uwagę na to, że prawo do waloryzacji należy odróżnić od konkretnej metody podwyższania nominalnej wartości ekonomicznej przyznanych świadczeń emerytalno-rentowych.

Dalej Trybunał Konstytucyjny zaznaczył, iż istotą jest to, czy ustawodawca, wprowadzając określone zmiany w ramach przyjętego przez siebie mechanizmu waloryzacji kwartalnej, uczynił to z poszanowaniem innych - wyrażonych w art. 32 ust. 1 oraz w art. 2 Konstytucji RP - wartości konstytucyjnych. Przy czym, nie można tracić z pola widzenia, że w samym systemie ubezpieczeń społecznych została sformułowana wprost zasada równego traktowania ubezpieczonych, którą przewiduje art. 2a ustawy systemowej. W myśl tej zasady wszyscy ubezpieczeni, bez względu na płeć, stan cywilny, stan rodzinny, są traktowani równo. Zasada ta dotyczy w szczególności warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych, obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek, obliczania wysokości świadczeń, okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń.

Jednocześnie Trybunał zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej, podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 tej ustawy (emerytura ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r.), stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie z tzw. kapitałowej części składki emerytalnej. Waloryzację składek przeprowadza się corocznie, od 1 czerwca każdego roku (art. 25 ust. 3 ustawy emerytalnej), przy czym waloryzacja składek za ostatni rok przed przejściem na emeryturę (zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację) dokonywana jest kwartalnie według sposobu określonego w art. 25a ustawy emerytalnej. Trybunał Konstytucyjny miał jednocześnie na uwadze, że praktyka stosowania art. 25a ustawy emerytalnej dość szybko pokazała, że osoby przechodzące na emeryturę w czerwcu mogą otrzymać niższe świadczenie, niż gdyby wysokość ich emerytur ustalano w innym miesiącu. Problem ten był dostrzegany powszechnie, zwracał na niego uwagę także Rzecznik Praw Obywatelskich w licznych interwencjach (odwołał się do nich pytający Sąd oraz Rzecznik w swoim stanowisku przedstawionym w niniejszej sprawie). Nadto, Trybunał Konstytucyjny zaznaczył, że w orzecznictwie sądów powszechnych zaczęła zarysowywać się pewna rozbieżność wykładni art. 25a ust. 2 pkt 2 i ust. 3 w związku z art. 25 ust. 1 i 3 ustawy emerytalnej. Według jednego stanowiska - w przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu danego roku, składki zewidencjonowane na koncie podlegają tylko waloryzacji rocznej, natomiast według drugiego stanowiska - niedopuszczalne jest dzielenie ubezpieczonych w zakresie sposobu obliczenia emerytury na składających wnioski przed i po dniu 1 czerwca danego roku. Powziąwszy wątpliwości w zakresie wykładni wskazanych przepisów ustawy emerytalnej, sądy powszechne przedstawiały Sądowi Najwyższemu związane z tym problemem zagadnienia prawne. Choć Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 6 października 2015 r., III UZP 9/15, odmówił podjęcia uchwały, to w jego uzasadnieniu wyjaśnił kwestie dotyczące mechanizmu waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne, zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego, dla ustalenia podstawy obliczenia emerytury oraz zobrazował je przykładami. Trybunał Konstytucyjny mając powyższe na uwadze, wskazał, że choć stanowisko Sądu Najwyższego było na ogół respektowane w orzecznictwie sądów powszechnych, to jednak nie oznaczało to, że problem "emerytur czerwcowych" został rozwiązany. Mimo, że problem "emerytur czerwcowych" był dostrzegany powszechnie w praktyce stosowania przepisów regulujących waloryzację kwartalną, przez wiele lat nie podjęto działań naprawczych takiego stanu rzeczy, poprzestając jedynie na działaniach o charakterze informacyjnym.

W omawianym orzeczeniu Trybunał Konstytucyjny zauważył także, że to przede wszystkim ustawodawca jest zobowiązany - dostrzegając ułomność dotychczasowych rozwiązań - dążyć do naprawienia stanu rzeczy przy pomocy narzędzi prawodawczych. Podobnie w wyroku z dnia 6 marca 2019 r., P 20/16 (OTK ZU A/2019/11), dotyczącym tzw. wcześniejszych emerytur kobiet urodzonych w 1953 r., Trybunał Konstytucyjny wskazał, że prawodawca został wyposażony w fachowy aparat i niezbędne narzędzia służące prawidłowości i realności planowania finansowego w odpowiednio długiej perspektywie czasu. Nie może zatem wykorzystywać swoich władczych kompetencji, by przerzucać na obywateli skutki swoich decyzji podejmowanych na podstawie błędnych założeń. Pierwszym krokiem podjętym przez ustawodawcę w kierunku zmiany mechanizmu waloryzacji "emerytur czerwcowych" było rozwiązanie przyjęte w ustawie osłonowej. Wprowadzono wówczas regulację jednorazową, a mianowicie w art. 53 tej ustawy postanowiono, że w przypadku ustalania w czerwcu 2020 r. wysokości emerytury na podstawie ustawy emerytalnej, waloryzacji składek, o której mowa w art. 25a ustawy emerytalnej, dokonuje się w taki sam sposób jak przy ustalaniu wysokości emerytury w maju 2020 r., jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego. Ten sposób waloryzacji kwartalnej w przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu został następnie wprowadzony do ustawy emerytalnej - bowiem ustawą nowelizującą z 2021 roku zmieniono art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy emerytalnej oraz dodano w tym artykule (między innymi) ust. 2a - o treści i zakresie zastosowania wcześniej wzmiankowanych.

Podkreślić trzeba, że Trybunał Konstytucyjny zbadał, czy ustawodawca mógł dokonać takiego zróżnicowania w grupie "emerytów czerwcowych" i w konsekwencji rozpoznania sprawy wyjaśnił, iż ocena, czy kwestionowana regulacja narusza zasadę równości, musi być poprzedzona analizą, czy zachodzi podobieństwo określonych podmiotów, a więc czy możliwe jest wskazanie wspólnej cechy istotnej uzasadniającej równe traktowanie tych podmiotów. Ustalenie to wymaga analizy celu i treści aktu normatywnego, w którym zawarta została kontrolowana norma prawna. W treści art. 17 ust. 1 ustawy nowelizującej z 2021 roku ustawodawca wyróżnił między innymi grupę osób, którym emerytury przyznano na wniosek zgłoszony po 31 maja 2021 r. W ustępie 2 tego przepisu postanowił, że w przypadku poprzedzającego wejście w życie tej ustawy przyznania emerytury, następuje ponowne przeliczenie świadczenia z uwzględnieniem nowego mechanizmu waloryzacji kwartalnej. Tymczasem w takiej samej sytuacji jak osoby, którym przyznano emeryturę na wniosek zgłoszony po 31 maja 2021 r., są także osoby, którym przyznano emeryturę na takich samych zasadach w latach wcześniejszych. Trybunał Konstytucyjny zaznaczył przy tym, że mają rację i pytający Sąd, i Rzecznik Praw Obywatelskich, wskazując, że podmiotami podobnymi są zatem ubezpieczeni urodzeni po 31 grudnia 1948 r. (objęci systemem zdefiniowanej składki), którzy wystąpili o emeryturę w czerwcu, ich emerytura została ustalona z zastosowaniem art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w brzmieniu ustalonym ustawą nowelizującą z 2004 roku i obowiązującym do wejścia w życie ustawy nowelizującej z 2021 roku. W obrębie wyróżnionej wyżej grupy podmiotów - wskutek postanowienia wyrażonego w art. 17 ust. 1 i 2 ustawy nowelizującej z 2021 roku - doszło do zróżnicowania: część osób uzyskała możliwość przeliczenia wcześniej przyznanej emerytury z uwzględnieniem nowego korzystniejszego sposobu waloryzacji kwartalnej, natomiast części osób takiej możliwości odmówiono. W ocenie Trybunału wprowadzenie zróżnicowania sposobu waloryzacji składek w grupie podmiotów o ustalonej wyżej wspólnej cesze istotnej w żaden sposób nie służy realizacji zasady równego traktowania ubezpieczonych w systemie zdefiniowanej składki.

Trybunał Konstytucyjny podkreślił również, że przedmiotem jego oceny nie był sam mechanizm waloryzacji kwartalnej, ani w kształcie obowiązującym przed wejściem w życie ustawy nowelizującej z 2021 roku, ani po wejściu w życie tejże ustawy. Trybunał badał jedynie, czy ustawodawca, zmieniając ten mechanizm, uczynił to zgodnie ze standardem konstytucyjnym wynikającym z art. 32 ust. 1 Konstytucji. Przeanalizowawszy treść kwestionowanej regulacji, jej otoczenia normatywnego i kontekstu, Trybunał stwierdził, że nie spełnia ona warunków konstytucyjnie dopuszczalnego odstępstwa od zasady równości. Ustawodawca, poza formalnym odwołaniem się do konieczności ochrony równowagi budżetowej i stabilności systemu, nie uzasadnił ani relewantności, ani konieczności, ani proporcjonalności pominięcia w art. 17 ustawy nowelizującej z 2021 roku (w związku z art. 25a ust. 2 pkt 2 i ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) emerytów, którym przyznano emerytury na wniosek zgłoszony przed 1 czerwca 2021 r.

W konsekwencji - podzielając w całości przedstawione stanowisko - w ocenie Sądu Apelacyjnego, również w odniesieniu do ubezpieczonej ma zastosowanie art. 25a ust. 2a i 2b ustawy emerytalnej, z tym, że jak wskazano na wstępie, od dnia złożenia wniosku o przeliczenie i oczywiście przy założeniu, że wysokość przeliczonego świadczenia będzie korzystniejsza od tego dotychczas otrzymywanego.

W przedstawionych okolicznościach za chybiony należy uznać zarzut naruszenia art. 25a ust. 2a i 2b ustawy emerytalnej. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, sąd pierwszej instancji nie dokonał w tym zakresie błędnej wykładni, ani też nie dopuścił się niewłaściwego zastosowania wskazanego przepisu, przyznając J. R. prawo do przeliczenia emerytury w oparciu o treść przywołanego przepisu. Sąd odwoławczy podziela stanowisko Sądu Okręgowego, iż decyzja organu rentowego z dnia 21 lutego 2024 r. była nieprawidłowa, zaś uwzględnienie rozważań zawartych w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 r., P 7/22, do niniejszej sprawy wprost prowadzi do przyznania prawa ubezpieczonej do ponownego obliczenia emerytury.

Ograniczenie grona osób uprawionych do przeliczenia świadczenia w art. 17 ustawy zmieniającej przy uwzględnieniu art. 25a ust. 2 pkt. 2 i ust. 2a ustawy emerytalnej tylko do osób, którym emeryturę przyznano w miesiącu czerwcu od 2020 r. narusza art. 32 i art. 67 Konstytucji i ograniczenie to nie może być wiążące dla Sądu orzekającego w tej sprawie.

Organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję poprzestał na uznaniu, że pismo ubezpieczonej z dnia 5 lutego 2024 r. było skargą o wznowienie postępowania i zaskarżoną decyzją odmówił wznowienia postępowania w sprawie.

W związku z tym przypomnienia wymaga, że organy orzecznicze w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zobowiązane są do szczególnej staranności przy ocenie przedmiotu sporu. Uwaga ta dotyczy w szczególności organu rentowego, który powinien zweryfikować pismo wszczynające postępowanie i dołączone do niego dokumenty tak, aby odzwierciedlić jego prawdziwy sens i rozstrzygnąć o istocie sprawy. Wniosek ubezpieczonego oraz powołane w nim okoliczności i nowe dowody powinny zatem znajdować odzwierciedlenie w decyzji oraz jej uzasadnieniu. Skoro przepis art. 477 ^14a k.p.c. upoważnia także do uchylenia decyzji organu rentowego, to zakłada, że również na etapie postępowania administracyjnego może dojść do nierozpoznania istoty sprawy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 lutego 2018 r., III AUa 999/16, LEX nr 2464944). W przypadku postępowania organu rentowego do nierozpoznania istoty sprawy dochodzi wówczas, gdy decyzja organu nie rozstrzyga o wniosku osoby ubezpieczonej bądź też rozstrzyga, ale w niepełnym zakresie lub w też w sytuacji, gdy wydana z urzędu decyzja jest przedwczesna w zakresie rozstrzyganej w niej materii (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 5 lutego 2016 r., III AUa 1208/14, LEX nr 2004495).

Sąd odwoławczy rozważył, że zgodnie z art. 124 ustawy emerytalnej, w sprawach o świadczenie określone w ustawie stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że niniejsza ustawa stanowi inaczej. A przy tym zgodnie z art. 9 k.p.a. organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Wymaga zaznaczenia, że przepisy procedury administracyjnej w art. 145 i nast. służą generalnie wzruszeniu prawomocnej decyzji wydanej m.in. w oparciu o akt normatywny uznany orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego za niezgodny z Konstytucją, a zatem do wznowienia pierwotnie zainicjowanego postępowania, uchylenia decyzji i ponownego, merytorycznego rozstrzygnięcia w odniesieniu do pierwotnego żądania, a nie żądania zawartego we wniosku o wznowienie postępowania. Ich zadaniem jest wyeliminowanie z obrotu prawnego nieprawidłowej decyzji wydanej z naruszeniem prawa i ponowne merytoryczne rozstrzygnięcie w sprawie, tak jakby tej decyzji nie było, czyli w istocie sprawa wraca do punku wyjścia, którym było złożenie wniosku, w zakresie którego wydano decyzję następnie zaskarżoną skargą o wznowienie postępowania. Natomiast ustawa emerytalna w art. 114 ust. 1 wprowadziła instytucję swoistego wznowienia postępowania, przez stworzenie możliwości ponownego ustalenia świadczenia, tak co do prawa, jak i wysokości, mimo istnienia w tym względzie prawomocnej decyzji, i jedynie w odniesieniu na przyszłość, bez reaktywacji pierwszorazowego żądania. Zgodnie z art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli: po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. Przy tym, należy zwrócić uwagę, że wskazany przepis pozwala na ponowne ustalenie wysokości świadczenia przy wykorzystaniu przesłanek, które są znacząco mniej rygorystyczne niż określone w art. 145 k.p.a., zatem wykorzystanie tego instrumentu prawnego w pełni zrealizuje zasadę z art. 9 k.p.a. Jednocześnie trzeba podkreślić, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 maja 2004 r., III UK 16/04 wprost stwierdził, że dyspozycja 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. nr 162, poz. 1118 ze zm.) stanowi lex specialis względem analogicznej dyspozycji art. 145 § 1 pkt 1 k.p.a. i w konsekwencji w sprawach, których dotyczy art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie ma zastosowania art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a.

W przekonaniu Sądu Apelacyjnego, nie można zgodzić się z organem, że w przypadku stwierdzenia niekonstytucyjności przepisu przez Trybunał Konstytucyjny wyłącznym skutkiem takiego orzeczenia jest wznowienie postępowania w trybie art. 145 k.p.a. w zw. z art. 190 ust. 4 Konstytucji. Strona ma prawo realizować swoje uprawnienie w możliwie szerokim zakresie, dopuszczalnym przepisami prawa, a organ rentowy ma administracyjny obowiązek stworzyć ku temu warunki. W ocenie Sądu Apelacyjnego nie zachodzą żadne przeszkody prawne, by strona w sytuacji wydania wyroku przez Trybunał Konstytucyjny, wykorzystując przesłankę „ujawnienia nowych okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji”, wniosła o ponowne ustalenie wysokości świadczenia na podstawie art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej. W tym względzie Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w uchwale z dnia 26 listopada 1997 r., II ZP 40/97, wydanej wprawdzie na tle ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, ale aktualnej również w odniesieniu do obecnego stanu prawnego. Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że błędne ustalenie wysokości świadczenia, niezależnie od przyczyn błędu zawsze daje podstawę do przeliczenia świadczenia. Wymaga zauważenia, że judykatura traktuje art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej jako podstawę prawną dla weryfikacji i wzruszalności decyzji organów rentowych, w których zawarto stwierdzenia pozostające w obiektywnej sprzeczności z ukształtowanym ex lege stanem uprawnień emerytalno-rentowych (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2008 r., I UK 249/07; z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 247/09; z dnia 9 grudnia 2015 r., I UK 533/14; postanowienie tego Sądu z dnia 20 września 2011 r., I BU 4/11). Taka niezgodność może zatem powstać również w sytuacji, gdy decyzja o wysokości, czy prawie do świadczenia jest wydana na podstawie niekonstytucyjnego przepisu. Eliminacja tych sprzeczności zawsze stanowi uzasadnienie dla ponowienia postępowania zakończonego prawomocną decyzją organu rentowego, której rozstrzygnięcie jest niezgodne z ukształtowaną ex lege sytuacją prawną ubezpieczonego.

Należy też zwrócić uwagę, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 r., P 7/22, ma charakter interpretacyjny, stanowiący podstawę aktualnego wniosku ubezpieczonej, nie usuwa z porządku prawnego wskazanego przepisu art. 17 ustawy zmieniającej w związku z art. 25a ust. 2 pkt. 2 i ust. 2a ustawy emerytalnej, lecz wskazuje na zawężenie adresatów normy, które narusza podstawowe zasady obowiązującej Konstytucji. Wyznacza, zatem określony kierunek interpretacji, a taki stan oznacza ujawnienie nowych okoliczności, bowiem organ dotychczas interpretował przepis niezgodnie z Konstytucją. Przy czym, należy zwrócić uwagę, że nieprawidłowa interpretacja przepisu, mieści się także w kategorii szeroko rozumianego błędu organu, w znaczeniu art. 114 ust. 1 pkt 6 ustawy emerytalnej. Zgodnie bowiem z utrwalonym orzecznictwem, za błąd organu uznaje się każdą obiektywną wadliwość decyzji (teoria tzw. obiektywnej błędności decyzji), niezależnie od tego czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki czy też np. wadliwej legislacji (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2018 r., III UK 153/17, LEX nr 2563524).

Analizując pojęcie błędu w rozumieniu wskazanym wyżej, Sąd Apelacyjny zwrócił też uwagę na charakter prawny instytucji jaką jest organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z art. 66 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład jest państwową jednostką organizacyjną, nadzór nad zgodnością działań Zakładu z obowiązującymi przepisami sprawuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, a w zakresie prowadzonej działalności określonej ustawą, Zakładowi przysługują środki prawne właściwe organom administracji państwowej. Z tej regulacji prawnej wynika, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jakkolwiek posiada osobowość prawną nie jest samodzielnym podmiotem obrotu gospodarczego, kierującym się prawami rynku, lecz w powierzonym ustawowo zakresie, stanowi swoistą emanację władzy państwowej. Nie budzi żadnych wątpliwości, że Zakład realizuje wyłącznie politykę społeczną organów władzy państwowej oraz strategię lokacji środków państwowych w system zabezpieczenia społecznego, i w tym względzie nie ma żadnej samodzielności decyzyjnej. Stąd prosty wniosek, że jeżeli władza państwowa dopuszcza się deliktu legislacyjnego, co zostaje potwierdzone wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, to prawne skutki takiej sytuacji obciążają władzę, a skoro Zakład jest swoistą formą prawną tego rodzaju władztwa w zakresie realizacji polityki społecznej, to również jest obarczony skutkami błędnej legislacji. W ocenie Sądu Apelacyjnego, charakter prawny instytucji jaką jest Zakład musi być uwzględniany przy definiowaniu prawnego pojęcia błędu, którego stwierdzenie pozwoli na zakwestionowanie prawomocnej decyzji Zakładu opartej na delikcie legislacyjnym.

Powtórzyć trzeba, że judykatura traktuje art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej jako podstawę prawną dla weryfikacji i wzruszalności decyzji organów rentowych, w których zawarto ustalenia pozostające w obiektywnej sprzeczności z ukształtowanym ex lege stanem uprawnień emerytalno-rentowych zainteresowanych (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 lutego 2008 r., I UK 249/07, OSNP 2009/11-12/152; z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 247/09, LEX nr 585725; z dnia 9 grudnia 2015 r., I UK 533/14; postanowienie tego Sądu z dnia 20 września 2011 r., I BU 4/11). W postanowieniu z dnia 29 października 2020 r., III UZP 4/20 (OSNP 2021/6/71) Sąd Najwyższy stwierdził, że w sprawach niewykonywania wyroku Trybunału Konstytucyjnego działającego jako sąd ustanowiony zgodnie z ustawą, niezależny i niezawisły, podstawę prawną wzruszenia przez organ rentowy - tylko i wyłącznie - na korzyść ubezpieczonego prawomocnej decyzji ustalającej wysokość świadczenia stanowi art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, gdy nie jest możliwe uchylenie decyzji organu rentowego z przyczyny określonej w art. 145a k.p.a. z powodu upływu terminu, o którym mowa w art. 146 k.p.a. Nową okolicznością istniejącą przed wydaniem wzruszanej decyzji organu rentowego jest nieuwzględnienie przez organ rentowy obowiązującego standardu konstytucyjnego potwierdzone późniejszym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, w stanie faktycznym sprawy zaskarżona decyzja w istocie nie rozstrzygała o wniosku ubezpieczonej, która domagała się przecież ponownego obliczenia emerytury przy uwzględnieniu art. 25a ust. 2 pkt. 2 i ust. 2a, co jednoznacznie wynika z treści oryginału wniosku znajdującego się w aktach rentowych. Organ rentowy jednak potraktował wniosek wyłącznie jako żądanie wznowienie postępowania administracyjnego. Tymczasem organ powinien był rozważyć to żądanie, w pierwszej kolejności na gruncie przepisów ustawy emerytalnej.

W rezultacie, zdaniem Sądu Apelacyjnego, wniosek ubezpieczonej z dnia 5 lutego 2024 r., niezależnie od rozważenia przesłanek do wznowienia postępowania w trybie procedury administracyjnej, podlegał rozpoznaniu także na podstawie art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej. Przy czym, sąd pierwszej instancji słusznie uznał, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 r. dotyczy także sytuacji ubezpieczonej, której prawo do emerytury przyznano w miesiącu czerwcu 2016 r. Tym samym należy uznać, że ubezpieczona należy do kręgu osób objętych skutkiem tego orzeczenia.

W tej sytuacji organ winien rozważyć zasadności żądania ubezpieczonego, w przedmiocie merytorycznego rozstrzygnięcia o prawie do przeliczenia nieprawidłowo obliczonej emerytury, w trybie specjalnych przepisów ustawy emerytalnej, art. 114 ust. 1. W przekonaniu Sądu Apelacyjnego, przesłanka nowej okoliczności czy błędu organu zastrzeżona w przywołanym przepisie ustawy emerytalnej została w sprawie spełniona. W rezultacie, zakwestionowana decyzja organu powinna była obejmować także kwestię ponownego ustalenia wysokości emerytury na podstawie art. 114 ust. 1 pkt 1 (pkt 6) ustawy emerytalnej, i w efekcie emerytura ubezpieczonej podlega ponownemu przeliczeniu przy uwzględnieniu art. 25a ust. 2a i ust. 2b ustawy emerytalnej.

Sąd Apelacyjny uznał, że to prawo ubezpieczonej zostało zrealizowane rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego, który zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i przyznał ubezpieczonej prawo do przeliczenia emerytury w oparciu o treść przepisu art. 25a ust. 2a i 2b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS i w związku z art. 114 ust. 1 pkt 1 lub pkt. 6 ustawy emerytalnej.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny uznał, że rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji jest prawidłowe i dlatego na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego.

sędzia Urszula Iwanowska