Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Urszula Iwanowska (spr.)
Protokolant:	st. sekr. sąd. Elżbieta Kamińska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 marca 2024 r. w S.

sprawy M. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

przy udziale K. O.

o ustalenie istnienia obowiązku podlegania ubezpieczeniom

na skutek apelacji płatnika składek

od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie

z dnia 17 stycznia 2023 r., sygn. akt IV U 792/21

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od M. T. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym wraz z ustawowymi odsetkami należnymi po upływie tygodnia od dnia ogłoszenia niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Urszula Iwanowska

Sygn. akt III AUa 154/23

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. decyzją z dnia 21 września 2021 r., nr (...), stwierdził, że K. O. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek M. T. nie podlega od 1 maja 2020 r. do 31 lipca 2020 r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu.

W uzasadnieniu organ rentowy dokonał analizy zgromadzonego w toku postępowania wyjaśniającego materiału dowodowego i na tej podstawie uznał, że zgłoszenie K. O. do ubezpieczeń społecznych miało na celu wyłącznie zwiększenie liczby zatrudnionych osób przez M. T. w związku z ubieganiem się przez niego o dotację z (...) Funduszu (...). Na podstawie art. 83 § 1 k.c. organ rentowy uznał, że umowa zlecenia między M. T. a K. O. jako zawarta dla pozoru jest nieważna, zatem K. O. jako zleceniobiorca nie podlega ubezpieczeniom społecznym i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 maja 2020 r. do 31 lipca 2020 r.

W odwołaniu od powyższej decyzji płatnik składek M. T. wniósł o jej zmianę poprzez przyjęcie, że K. O. od 1 maja 2020 r. do 31 lipca 2020 r. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu wykonywania na jego rzecz umowy zlecenia, zarzucając jej:

1. błąd w ustaleniach faktycznych przez przyjęcie, że nie doszło do zawarcia umowy zlecenia od 1 maja 2020 r. do 31 lipca 2020 r. między nim a ubezpieczonym, pomimo, iż K. O. faktycznie świadczył pracę w ramach zawartej umowy;

2. błąd w ustaleniach faktycznych i błędną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego poprzez uznanie, że rzekomy fakt „zgłoszenia się” przez K. O. do PUP jako osoba bezrobotna, podważa wiarygodność zawarcia umowy zlecenia, pomimo tego, że ZUS nie wykazał, iż taka okoliczność miała miejsce, płatnik nie miał w ogóle wiedzy, że K. O. rzekomo dokonał rejestracji w PUP, a nawet gdyby taką wiedzę miał – to nie mógł mieć wpływu na działania i zachowanie ubezpieczonego w tym zakresie;

3. naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 83 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w stanie faktycznym sprawy w sytuacji, gdy nie zaistniały przesłanki wskazujące, że umowa zlecenia między nim a K. O. miała charakter czynności pozornej, gdyż ubezpieczony faktycznie świadczył pracę w ramach świadczonej z nim umowy.

W uzasadnieniu odwołania płatnik szczegółowo przedstawił okoliczności, które jego zdaniem świadczą o wykonywaniu przez K. O. na jego rzecz pracy w ramach umowy zlecenia od 1 maja 2020 r. do 31 lipca 2020 r.

W odpowiedzi organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, podtrzymując w całości argumentację przytoczona w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Uczestnik postępowania K. O. nie zajął stanowiska w sprawie.

Wyrokiem z dnia 17 stycznia 2023 r. Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie (punkt I) oraz zasądził od M. T. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt II).

Powyższe orzeczenie Sąd Okręgowy oparł o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Płatnik składek M. T. od 1 lutego 1997 r. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą Usługi (...) z siedzibą w Ż., której przeważającym profilem jest działalność usługowa związana z leśnictwem. Z tytułu jej prowadzenia w 2020 r. osiągnął przychody w wysokości 824.174,96 zł, w tym koszty w wysokości 538.328,65 zł. Do czerwca 2020 r. osiągnął przychód w kwocie 364.984,19 zł.

Nadleśnictwo B. (Zamawiający) zawarło z prowadzącymi działalność gospodarczą: B. L., M. T., D. T. i M. S. (Wykonawcy), w dniu 7 stycznia 2020 r. umowę nr (...), której przedmiotem było wykonywanie usług z zakresu gospodarki leśnej na terenie Nadleśnictwa B. w 2020 r. nr (...) na Pakiet (...) – leśnictwo S.. Wszyscy wykonawcy wybrani do zawarcia umowy z Nadleśnictwem działali w ramach Konsorcjum Firm, której Liderem została B. L..

Do zakresu obowiązków wykonawcy wynikających z zawartej umowy, należało m.in. zobowiązanie do przedłożenia Nadleśnictwu B. następujących dokumentów:

1) oświadczenia wykonawcy lub podwykonawcy o zatrudnieniu pracownika na podstawie umowy o pracę, zawierających informacje, w tym dane osobowe niezbędne do zweryfikowania zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, w szczególności imię i nazwisko zatrudnionego pracownik, datę zawarcia umowy o pracę, rodzaj umowy o pracę, wymiar etatu oraz zakres obowiązków pracownika;

2) poświadczoną za zgodność z oryginałem odpowiednio przez wykonawcę lub podwykonawcę kopię umowy/umów o pracę osób, do których odnosi się obowiązek zatrudnienia wraz z dokumentem regulującym zakres obowiązków, jeżeli został sporządzony. Kopia umowy/umów powinna zawierać informacje, w tym dane osobowe niezbędne do zweryfikowania zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, w szczególności imię i nazwisko zatrudnionego pracownika, datę zawarcia umowy o pracę, rodzaj umowy o pracę, wymiar etatu oraz zakres obowiązków pracownika;

3) dokumentów potwierdzających zgłoszenie pracownika przez pracodawcę do ubezpieczeń lub opłacenie przez pracodawcę ubezpieczeń pracownika, zanonimizowany w sposób zapewniający ochronę danych osobowych pracowników. Imię i nazwisko pracownika nie podlega animizacji,

- pod rygorem niedopuszczenia tych osób do realizacji tych czynności.

W przypadku zmiany składu osobowego personelu Wykonawcy realizującego czynności, do których odnosi się obowiązek zatrudnienia, przed dopuszczeniem tych osób do wykonywania poszczególnych czynności Wykonawca obowiązany jest przedłożyć Zamawiającemu dla tych osób dokumenty, o których mowa w pkt 1-3 powyżej, pod rygorem niedopuszczenia tych osób do realizacji tych czynności (§ 7 pkt 4 umowy).

B. L., działając w imieniu Konsorcjum Firm, w dniu 18 grudnia 2019 r. złożyła oświadczenie, w którym wskazała, że do realizacji zamówienia wynikającego z powyższej umowy skierowała S. O. (pilarza) – zatrudnionego w oparciu o umowę o pracę i D. T. (opryskiwacza), będącego właścicielem jednej z firm wchodzących w skład Konsorcjum.

Płatnik składek M. T. umową z dnia 23 maja 2020 r., a następnie na podstawie decyzji z dnia 25 maja 2020 r., otrzymał z (...) S.A.
w W. subwencję finansową w ramach programu „Tarcza Finansowa PFR dla Małych i Średnich Firm” („Program 1.0). Zatrudnienie było jednym z czynników mających wpływ na wysokość przyznawanej subwencji finansowej.

W § 4 ust. 1 pkt a regulaminu Programu 1.0 wskazano bowiem, iż na potrzeby wyliczenia maksymalnej kwoty Subwencji Finansowej Mikroprzedsiębiorca (beneficjent) wskazuje:

a)  liczbę Pracowników na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku o wypłatę Subwencji Finansowej, lecz nie wyższą niż liczba Pracowników (i) na dzień 31 grudnia 2019 r. albo (ii) na koniec miesiąca odpowiadającego nazwie miesiąca złożenia wniosku w roku poprzednim - zatrudnienie, które stanowi podstawę określenia maksymalnej kwoty Subwencji Finansowej dla Mikroprzedsiębiorców w żadnym przypadku nie może być wyższe niż 9 Pracowników; oraz

b)  wielkość spadku przychodów ze sprzedaży w dowolnym miesiącu po 1 lutego 2020 r. w porównaniu do poprzedniego miesiąca lub analogicznego miesiąca ubiegłego roku w związku z zakłóceniami gospodarki na skutek COVID-19.

M. T. w umowie z dnia 25 maja 2020 r. oświadczył, że liczba zatrudnianych przez niego pracowników na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku o wypłatę Subwencji Finansowej wynosi 6. Płatnik w ramach subwencji finansowej z PFR otrzymał 216.000 zł.

Utrzymanie stanu zatrudnienia nie warunkowało przyznania subwencji finansowej, lecz mogło stanowić jeden z czynników mających wpływ na wysokość subwencji podlegającej zwrotowi.

W § 4 ust. 4 pkt b regulaminu Programu 1.0 wskazano bowiem, że otrzymana przez Mikroprzedsiębiorcę Subwencja Finansowa podlega zwrotowi w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej przez Mikroprzedsiębiorcę w każdym czasie przez okres 12 miesięcy od przyznania Subwencji Finansowej i podlega zwrotowi:

i.  w kwocie stanowiącej 25% wartości Subwencji Finansowej – bezwarunkowo;

ii.  w przypadku utrzymania przez Beneficjenta średniej liczby Pracowników (średnie zatrudnienie) w okresie 12 pełnych miesięcy kalendarzowych, liczonych od końca miesiąca kalendarzowego poprzedzającego datę zawarcia Umowy Subwencji Finansowej w stosunku do liczby Pracowników, na których Beneficjent otrzymał Subwencję Finansową, na poziomie:

1.  wyższym niż 100% – w wysokości dodatkowo 0% kwoty Subwencji Finansowej; oraz

2.  od 50% do 100% – w wysokości dodatkowo od 0% do 50% kwoty Subwencji Finansowej, proporcjonalnie do skali redukcji zatrudnienia

3.  niższym niż 50% – w wysokości dodatkowo 50% wartości Subwencji Finansowej.

Ubezpieczony K. O. urodził się dnia (...) Ma 30 lat. Posiada wykształcenie podstawowe.

W okresie od 16 marca 2020 r. do 15 kwietnia 2020 r. zawarł z M. T. umowę zlecenia, zgodnie z którą zobowiązał się do sadzenia zielonek.

W piśmie M. T. z dnia 15 kwietnia 2020 r. wskazano, że K. O. był przez niego zatrudniony do 15 kwietnia 2020 r.

Ubezpieczony w dniu 7 maja 2020 r. zarejestrował się jako osoba bezrobotna
w Powiatowym Urzędzie Pracy w B.. Uprzedzony o odpowiedzialności karnej z art. 233 § 1 k.k. za składanie fałszywych zeznań, poprzez złożenie własnoręcznego podpisu w dniu 7 maja 2020 r. oświadczył, że na chwilę złożenia oświadczenia nie był nigdzie zatrudniony, ani też nie wykonywał żadnej pracy zarobkowej w kraju lub za granicą. Ubezpieczony złożył także wniosek o objęcie go ubezpieczeniem zdrowotnym jako osoby bezrobotnej.

Powiatowy Urząd Pracy w B. zgłosił K. O. do ubezpieczenia zdrowotnego w dniu 11 maja 2020 r.

Starosta (...) decyzją z dnia 11 maja 2020 r. (nr (...)) orzekł o uznaniu K. O. z dniem 7 maja 2020 r. za osobę bezrobotną oraz o odmowie przyznania mu prawa do zasiłku dla bezrobotnych.

K. O. 11 maja 2020 r. otrzymał wezwanie do stawiennictwa u doradcy zawodowego w dniu 4 czerwca 2020 r.

M. T. jako zleceniodawca i K. O. jako zleceniobiorca podpisali dokument nazwany „Umową Zlecenia Nr (...)” z datą 1 maja 2020 r., zgodnie z którą zleceniodawca zleca a zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonywania prac leśnych, układania stosów wg potrzeb uzgodnionych z pracodawcą. Zlecenie miało być wykonywane w okresie od 1 maja 2020 r. do 31 grudnia 2020 r. poza siedzibą zleceniodawcy i płatne w wysokości 17 zł za godzinę. K. O. wniósł o objęcie go ubezpieczeniem chorobowym.

Sporządzono rachunek nr (...) z datą wystawienia 31 maja 2020 r., z którego wynika, że K. O. w maju 2020 r. przepracował 153 godziny za co otrzymał należność w kwocie 1.911,40 zł. Następnie sporządzono rachunek nr (...) z datą wystawienia 30 czerwca 2020 r., z którego wynika, że K. O. w czerwcu 2020 r. przepracował 59 godzin, za co otrzymał należność w wysokości 736.60 zł oraz rachunek nr (...) z datą wystawienia 31 lipca 2020 r., z którego wynika, że ubezpieczony w lipcu 2020 r. przepracował 59 godzin, za co również otrzymał należność w wysokości 736.60 zł. Ponadto K. O. składał własnoręczny podpis na listach godzin pracy za okres 5-7/2020.

Do ubezpieczeń społecznych i dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego K. O. przez M. T. został zgłoszony dopiero w dniu 1 czerwca 2020 r. W sierpniu 2020 r. umowa zlecenia została wypowiedziana.

Starosta (...) decyzją z dnia 18 czerwca 2020 r. uchylił decyzję z dnia 11 maja 2020 r., nr (...), i orzekł o odmowie uznania K. O. z dniem 7 maja 2020 r. za osobę bezrobotną oraz o odmowie przyznania prawa do zasiłku dla bezrobotnych z powodu podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej od 1 maja 2020 r.

Organ rentowy w dniu 21 lipca 2021 r. wszczął postępowanie w sprawie podlegania przez K. O. ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia u płatnika składek M. T. w ramach umowy zlecenia od 1 maja 2020 r. do 31 lipca 2020 r. W wyniku przeprowadzonego postępowania organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

Po ustaleniu powyższego stanu faktycznego oraz na podstawie przepisów prawa niżej powołanych Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji zaznaczył, że przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie, czy K. O. podlega ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 maja 2020 r. do 31 lipca 2020 r., jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek M. T.. Organ rentowy zakwestionował bowiem tę okoliczność i jak wynikało z uzasadnienia zaskarżonej decyzji przyjął, że tytuł do objęcia takim ubezpieczeniem nie istniał. Zatem przedmiotowe postępowanie sądowe zostało ukierunkowane na ocenę istoty sprawy, czy ubezpieczony i płatnik, jako strony umowy zlecenia, rzeczywiście nawiązały i realizowały stosunek cywilnoprawny wynikający z tej umowy.

Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 423; powoływana dalej jako: ustawa systemowa), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są m.in. osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami". Okres podlegania obowiązkowi ubezpieczenia został określony w art. 13 tej ustawy i w przypadku zleceniobiorców następuje od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy (pkt. 2).

Z kolei, z mocy art. 11 ust. 2 ustawy systemowej, ubezpieczenie chorobowe osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy oświadczenie usług, jest dobrowolne i trwa od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem, aż do złożenia wniosku o wyłączenie z takiego ubezpieczenia (art. 14 ust. 1 i 2 ustawy systemowej).

Według art. 36 ust. 1, 2 i 4 omawianej ustawy, każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emertytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Zgłoszenia dokonuje się w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia.

Dalej sąd pierwszej instancji wskazał, że umowa zlecenia została zdefiniowana w art. 734 § 1 k.c., zgodnie z którym przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Przy umowie zlecenia zasadą jest, że zleceniobiorca wykonuje powierzone mu zadanie osobiście, o czym stanowi treść art. 738 § 1 zd. 1 k.c. Zleceniobiorca ma także na podstawie art. 740 k.c. obowiązek informowania zleceniodawcy o przebiegu sprawy a zleceniodawca może udzielać zleceniobiorcy wiążących wskazówek (art. 737 k.c.), a co za tym idzie kontrolować prawidłowość wywiązywania się ze zlecenia, wskazywać dni, godziny i sposób wykonania powierzonych czynności. Wydawanie takich poleceń może stwarzać pozory podporządkowania zleceniobiorcy w stosunku do zleceniodawcy. Zlecenie co do zasady jest umową odpłatną, o czym stanowi art. 735 § 1 k.c.

Kontynuując Sąd Okręgowy wyjaśnił, że umowa o pracę oraz umowa zlecenia są ze sobą zbieżne w wielu cechach, podobny jest bowiem sposób ich wykonania. Dopiero całościowa analiza postanowień umowy i sposobu jej wykonania oraz wykładnia oświadczeń woli stron, a także zgodny zamiar zawarcia konkretnego rodzaju umowy, dają pełną podstawę do zakwalifikowania danej umowy jako umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. O ustaleniu charakteru umowy o świadczenie pracy nie może przesądzać jednoznacznie jeden jej element, ale całokształt okoliczności faktycznych (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2009 r., III PK 38/09).

Sąd pierwszej instancji przypomniał, że w rozpoznawanej sprawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych zakwestionował ważność umowy zlecenia podnosząc, iż zgłoszenie K. O. do ubezpieczeń społecznych jako osoby wykonującej umowę zlecenie na rzecz M. T. od 1 maja 2020 r. do 31 lipca 2020 r., nastąpiło w celu umożliwienia płatnikowi składek uzyskanie subwencji finansowej z (...) Funduszu (...). Zatrudnienie pracowników (także w ramach zlecenia) było jednym z czynników mających wpływ na wysokość przyznawanej subwencji.

W ocenie Sądu Okręgowego, przeprowadzone postępowanie dowodowe nie dostarczyło miarodajnych argumentów, pozwalających na potwierdzenie, że K. O. faktycznie realizował na rzecz płatnika składek obowiązki wynikające z umowy zlecenia opatrzonej datą 1 maja 2020 r.

W pierwszej kolejności sąd meriti wskazać, że już samo zawarcie umowy zlecenia pomiędzy ubezpieczony a płatnikiem z datą 1 maja 2020 r., tzn. w dzień wolny od pracy (Święto Państwowe) jest nieprawdopodobne, tym bardziej, że ten dzień wypadał w piątek. Zgodnie z przedłożoną przez płatnika składek listą godzin pracy, K. O. miał świadczyć pracę dopiero w poniedziałek (4 maja 2020 r.) w wymiarze 9 godzin. W ocenie Sądu Okręgowego racjonalny pracodawca podpisujący z pracownikiem umowę zlecenie, zawarłby ją dopiero od dnia, w którym ubezpieczony miałby rzeczywiście świadczyć zlecenie (tj. od 4 maja 2020 r.). Zawarcie umowy zlecenia z datą 1 maja 2020 r. w ocenie Sądu Okręgowego miało na celu wykazywanie przed (...) S.A. pracownika, już od pierwszego dnia miesiąca maja 2020 r.

Zdaniem tego Sądu, zgromadzona w sprawie dokumentacja, a w szczególności przedłożona przez Powiatowy Urząd Pracy w B. jednoznacznie wskazuje, że K. O. w dniu 7 maja 2020 r. zarejestrował się jednak jako osoba bezrobotna w Powiatowym Urzędzie Pracy w B.. Podpis ubezpieczonego z datą 7 maja 2020 r. wskazany jest ponadto na kilku innych dokumentach przedstawionych przez PUP, co wyraźnie wskazuje na ich autentyczność. Należy zauważyć, że ubezpieczony dokonując rejestracji jako osoba bezrobotna złożył oświadczenie pod groźbą odpowiedzialności karnej, że na dzień 7 maja 2020 r. nie był nigdzie zatrudniony, ani też nie wykonywał żadnej pracy zarobkowej w kraju lub za granicą. Zdaniem Sądu Okręgowego powyższe stanowi, że nie mógł on zawrzeć umowy zlecenia z płatnikiem składek w dniu 1 maja 2020 r.

Następnie sąd pierwszej instancji wskazał, że K. O. do ubezpieczeń społecznych zgłoszony przez płatnika został w dniu 1 czerwca 2020 r., zatem już po tygodniowym terminie do jego zgłoszenia. Z dokumentacji znajdującej się w aktach PUP wynika, że termin wizyty u doradcy zawodowego w tym urzędzie przypadał na dzień 4 czerwca 2020 r. Także zgłoszenie ubezpieczonego do ubezpieczeń społecznych przez M. T. nastąpiło jeszcze przed terminem wizyty. W konsekwencji spowodowało to wykrycie przez PUP zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych w dniu 8 czerwca 2020 r., z datą zgłoszenia od 1 maja 2020 r. i decyzję Starosty (...) o pozbawieniu go statusu bezrobotnego z powodu posiadania zatrudnienia.

Ponadto Sąd Okręgowy miał na uwadze, że płatnik składek był zobowiązany jako wykonawca usług z zakresu gospodarki leśnej na terenie Nadleśnictwa B. – leśnictwo S., do zgłaszania wszystkich osób wykonujących pracę na terenie lasu, w tym również zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia, co wyraźnie wynika z umowy z dnia 7 stycznia 2020 r., nr (...). W powyższej umowie również wskazano, że w razie zmiany składu osobowego personelu realizującego czynności, do których odnosi się obowiązek zatrudnienia, przed dopuszczeniem tych osób do wykonywania poszczególnych czynności płatnik zobowiązany był zgłosić Nadleśnictwu B. wszystkie osoby, które będą świadczyć zlecenie, pod rygorem niedopuszczenia tych osób do realizacji tych czynności. Z dokumentacji znajdującej się w aktach sprawy wynika, że jedynie B. L. jako Lider Konsorcjum złożyła oświadczenie, w którym wskazała, że do realizacji zamówienia wynikającego z powyższej umowy skierowała S. O. (pilarza) - zatrudnionego w oparciu o umowę o pracę i D. T. (opryskiwacza), będącego właścicielem jednej z firm wchodzących w skład Konsorcjum. Ponadto z pisma Nadleśnictwa B. z dnia 7 września 2021 r., jednoznacznie wynika, że Nadleśnictwu B. nie przedstawiono osoby K. O. jako osoby zatrudnionej w ramach stosunku pracy czy umowy zlecenia i wykonującej prace na terenie Nadleśnictwa B..

Zdaniem sądu pierwszej instancji wszystkie powołane wyżej okoliczności układają się w całości i potwierdzają stanowisko ZUS, wskazując, że K. O. nie świadczył na rzecz płatnika składek M. T. obowiązków wynikających z umowy zlecenia z dnia 1 maja 2020 r. Zaś zeznania świadków K. S., T. K. oraz odwołującego się M. T. sąd meriti uznał za niewiarygodne. Stoją one bowiem w wyraźnej sprzeczności ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Być może świadkowie kojarzyli, iż ubezpieczony wykonywał rzeczywiście prace na rzecz płatnika, bo tak też się działo, jednak na podstawie innych umów i w innym okresie.

Tym samym według Sądu Okręgowego prawidłowa była decyzja organu rentowego stwierdzająca, że K. O. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek M. T. nie podlega od 1 maja 2020 r. do 31 lipca 2020 r. obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, a jego zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych przez M. T. nastąpiło w celu umożliwienia płatnikowi uzyskania wyższej subwencji finansowej z (...) Funduszu (...).

Kierując się powyższymi ustaleniami, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie M. T., od decyzji ZUS z dnia 21 września 2021 r.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w związku z przepisem § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265), zasądzając od ubezpieczonego M. T. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Z powyższym wyrokiem Sądu Okręgowego w Koszalinie w całości nie zgodził się M. T., który w wywiedzionej apelacji zarzucił mu naruszenie:

1)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przypisanie braku wiarygodności dowodowi z przesłuchania płatnika składek M. T. w charakterze strony w sytuacji, gdy pomimo wszechstronnego rozważenia materiału zebranego w sprawie nie dało się dostrzec sprzeczności ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w szczególności zeznania te nie były sprzeczne z faktem zgłoszenia (co prawda omyłkowo po terminie) K. O. do ubezpieczeń społecznych i opłaceniem składek, jak i zeznaniami świadków T. K. i K. S., a także oświadczeniem K. O. w piśmie „Wyjaśnienie strony w sprawie zatrudnienia u płatnika” znak: (...), a skutkiem tego błąd w ustaleniach faktycznych co do braku ustalenia, że K. O. świadczył obowiązki na rzecz skarżącego w ramach zawartej z nim umowy zlecenia w okresie od 1 maja do 31 lipca 2020 r.;

2)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przypisanie braku wiarygodności dowodowi z zeznań świadka K. S. w sytuacji, gdy pomimo wszechstronnego rozważenia materiału zebranego w sprawie nie dało się dostrzec sprzeczności ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w szczególności zeznania te nie były sprzeczne z zeznaniami świadka T. K. ani z zeznaniami skarżącego, a skutkiem tego błąd w ustaleniach faktycznych co do braku ustalenia, że K. O. świadczył obowiązki na rzecz skarżącego w ramach zawartej z nim umowy zlecenia w okresie od 1 maja do 31 lipca 2020 r.;

3)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przypisanie braku wiarygodności dowodowi z zeznań świadka T. K. w sytuacji, gdy pomimo wszechstronnego rozważenia materiału zebranego w sprawie nie dało się dostrzec sprzeczności ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w szczególności zeznania te nie były sprzeczne z zeznaniami świadka K. S. ani z zeznaniami skarżącego, a skutkiem tego błąd w ustaleniach faktycznych co do braku ustalenia, że K. O. świadczył obowiązki na rzecz skarżącego w ramach zawartej z nim umowy zlecenia w okresie od 1 maja do 31 lipca 2020 r.;

4)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego polegający na wybiórczym uznaniu, iż złożenie oświadczeń w dniu 7 maja 2020 r. przez K. O. w Powiatowym Urzędzie Pracy w B. o byciu osobą bezrobotną pod groźbą odpowiedzialności karnej musiało być oświadczeniem prawdziwym, pomimo tego, że następnie w piśmie z dnia 23 lipca 2021 r. „Wyjaśnienie strony w sprawie zatrudnienia u płatnika” znak: (...) K. O. wskazywał na to, że był zatrudniony u M. T. od 1 maja do 31 lipca 2020 r., a w oświadczeniu również złożonym pod groźbą odpowiedzialności karnej z dnia 23 sierpnia 2021 r. w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych K. O. wskazał, że do Urzędu Pracy zgłosił się omyłkowo, oraz pomimo tego, iż ostatecznie wobec K. O. Starosta (...) orzekł o odmowie uznania za osobę bezrobotną z powodu podjęcia zatrudnienia od 1 maja 2020 r., a skutkiem tego błąd w ustaleniach faktycznych co do braku ustalenia, że K. O. świadczył obowiązki na rzecz skarżącego w ramach zawartej z nim umowy zlecenia w okresie od 1 maja do 31 lipca 2020 r. i nie był osobą bezrobotną w tym okresie;

5)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego polegający na bezpodstawnym uznaniu, iż złożenie oświadczeń w dniu 7 maja 2020 r. przez K. O. w Powiatowym Urzędzie Pracy w B. (PUP) o byciu osobą bezrobotną pod groźbą odpowiedzialności karnej musiało stanowić przeszkodę w zawarciu umowy zlecenia z M. T. w dniu 1 maja 2020 r., pomimo tego, iż brak jest technicznych przeszkód, aby zawrzeć z kimś umowę pomimo zgłoszenia się z PUP (i na odwrót), a ponadto zważywszy na to, że umowa została zawarta wcześniej, niż wskazana rejestracja w PUP, a ponadto zważając na to, że oświadczenia pochodzą od K. O. i M. T. nie miał o nich wiedzy, a tym bardziej nie mógł jej mieć zawierając z K. O. umowę w dniu 1 maja 2020 r., a w szczególności nie miał wiedzy o tym jakoby K. O. zarejestrował się następnie w PUP, a ponadto zważywszy również na to, iż następnie w dniu 23 sierpnia 2021 r. w toku postępowania wyjaśniającego prowadzonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych K. O. złożył kolejne oświadczenie, również pod groźbą odpowiedzialności karnej, w którym to oświadczył m.in., że „Do Urzędu Pracy zarejestrowałem się jako bezrobotny omyłkowo”, a skutkiem tego błąd w ustaleniach faktycznych co do braku ustalenia, że K. O. świadczył obowiązki na rzecz skarżącego w ramach zawartej z nim umowy zlecenia w okresie od 1 maja do 31 lipca 2020 r. i nie był osobą bezrobotną w tym okresie;

6)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego polegający na pominięciu w ocenie dowodu z dokumentacji dołączonej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K., w szczególności pisma K. O. „Wyjaśnienie strony w sprawie zatrudnienia u płatnika” z dnia 23 lipca 2021 r., znak: (...), co do faktu pozostawania w zatrudnieniu u M. T. w okresie od 1 maja do 31 lipca 2020 r., a skutkiem tego błąd w ustaleniach faktycznych co do braku ustalenia tego faktu;

7)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego polegający na wadliwym przyjęciu, że M. T. był rzekomo zobowiązany w ramach umowy wiążącej go z Nadleśnictwem B. do zgłaszania wszystkich osób wykonujących pracę na terenie lasu, w tym również na podstawie umowy zlecenia, a którego to zgłoszenia nie dokonał wobec K. O., co rzekomo miało potwierdzać to, iż K. O. nie był zatrudniony u M. T., gdy nie znajduje to potwierdzenia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, a w szczególności nie potwierdza tego umowa wiążąca M. T. z Nadleśnictwem B.;

8)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego polegający na wadliwym przyjęciu, że rzekomo zgłoszenie K. O. do ubezpieczeń społecznych przez M. T. nastąpiło w celu umożliwienia płatnikowi uzyskania wyższej subwencji finansowej z (...) Funduszu (...) (PFR), gdy nie znajduje to potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym i kłóci się z zasadami logiki, gdyż wysokość przyznanej subwencji była ustalana na podstawie stanu zatrudnienia wykazanego przez płatnika w miesiącu kwietniu 2020 r., a ocena stanu zatrudnienia brana pod uwagę przez PFR w przypadku ewentualnego częściowego zwrotu subwencji dokonywana miała być w kontekście oceny utrzymania stanu zatrudnienia z perspektywy utrzymania średniej liczby pracowników (średnie zatrudnienie) w okresie 12 pełnych miesięcy kalendarzowych w stosunku do stanu zatrudnienia na koniec miesiąca kalendarzowego poprzedzającego datę zawarcia umowy o subwencję (kwietnia 2020 r.), co w kontekście zatrudniania K. O. przez okres jedynie 3 miesięcy w tym okresie, świadczy o tym, że skarżący nie zatrudniał K. O. dla pozoru, gdyż kwestia zatrudnienia K. O. w maju 2020 r. nie miała kluczowego znaczenia w kontekście przyznania bądź zwrotu subwencji, które to zatrudnienie mogło mieć miejsce również w miesiącach późniejszych;

9)  art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 ustawy systemowej poprzez ich błędne nie zastosowanie i oddalenie odwołania, pomimo iż K. O. rzeczywiście świadczył pracę w ramach umowy zlecenia na rzecz M. T., a łącząca ich umowa nie została zawarta rzekomo dla umożliwienia M. T. uzyskania subwencji z (...) Funduszu (...);

10)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wadliwą ocenę materiału dowodowego, w szczególności sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, iż rzekomo strony nie mogły zawrzeć umowy zlecenia w dniu 1 maja 2020 r. z uwagi na święto, w dodatku wypadające w piątek, w przypadku gdy brak jest jakiegokolwiek uzasadnienia dla takiego stanowiska sądu pierwszej instancji i stanowi ono dowolną, a nie swobodną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Mając na względzie powyższe apelujący wniósł o:

- zmianę w całości zaskarżonej decyzji organu i ustalenie podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu za okres od 1 maja 2020 r. do 31 lipca 2020 r. przez K. O.,

względnie o:

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu skarżący między innymi wskazał, że sąd pierwszej instancji w sposób nieuprawniony uznał, iż zeznania świadków K. S. i T. K. oraz płatnika M. T. są niewiarygodne, ponieważ jest to sprzeczne ze zgromadzonym materiałem dowodowym, jak również świadczy o zaniechaniu wszechstronnego rozważania przez Sąd materiału dowodowego. Na poparcie swoich twierdzeń, skarżący podniósł, że zeznania świadków, jak i jego samego są spójne, logiczne, korespondują ze sobą i wzajemnie się uzupełniają, tym samym winny zostać uznane za wiarygodne i stanowiące podstawę do ustalenia stanu faktycznego w sprawie. Po czym apelujący przytoczył fragmenty swoich wypowiedzi oraz świadków, świadczące jego zdaniem o wykonywaniu przez ubezpieczonego na jego rzecz pracy w spornym okresie.

Apelujący odniósł się również m.in. do kwestii zgłoszenia się przez K. O. do Powiatowego Urzędu Pracy, wskazując iż o powyższym powziął on wiedzę dopiero z treści uzasadnienia zaskarżonej decyzji. Zdaniem M. T. postępowanie ubezpieczonego, choć nieracjonalne, to jednak nie może w żadnym wypadku świadczyć o tym, że zarazem nie mógł on zawrzeć ze skarżącym umowy zlecenia w dniu 1 maja 2020 r. Apelujący wskazał, że mając na uwadze treść wyjaśnienia ubezpieczonego w piśmie z dnia 23 lipca 2021 r. („Wyjaśnienie strony w sprawie zatrudnienia u płatnika”), można wyczytać, że: „delikatnie mówiąc nie do końca radzi on sobie z czytaniem ze zrozumieniem, tym samym nawet na tej podstawie mało prawdopodobne jest, aby K. O. zdawał sobie sprawę z konsekwencji składanych oświadczeń, nawet jeżeli byłyby one nieprawdziwe”. Skarżący zaakcentował również fakt, iż ostatecznie K. O. nie został uznany za osobę bezrobotną z dniem 7 maja 2020 r., albowiem Starosta (...) decyzją z dnia 18 czerwca 2020 r. uchylił decyzję z dnia 11 maja 2020 r. nr (...) i orzekł o odmowie przyznania prawa do zasiłku dla bezrobotnych z powodu podjęcia zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej od 1 maja 2020 r.

Skarżący wskazał ponadto, że za wadliwe oraz sprzeczne ze zgromadzonym w aktach materiałem dowodowym należy uznać ustalenie sądu pierwszej instancji, że był on – w ramach wiążącej z Nadleśnictwem umowy – do zgłaszania wszystkich osób wykonujących pracę na terenie lasu z jego ramienia, w tym również na podstawie umowy zlecenia.

Jednocześnie apelujący zaakcentował, że stanowisko Sądu Okręgowego, że zgłoszenie K. O. do ubezpieczeń społecznych nastąpiło w celu umożliwienia płatnikowi uzyskania wyższej subwencji finansowej z (...) Funduszu (...), w żaden sposób nie odnajduje potwierdzenia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym.

Na zakończenie płatnik przedstawił swoją dezaprobatę dla stwierdzenia przez sąd pierwszej instancji, że zawarcie kwestionowanej umowy w dniu 1 maja 2020 r. uznać należało za nieprawdopodobne z uwagi na przypadające w tym dniu święto państwowe. W ocenie skarżącego takie stanowisko Sądu Okręgowego przeczy zasadom logiki, gdyż – jak wskazał – racjonalny pracodawca mógłby tak uczynić w kontekście umowy o pracę, a nie zaś w kontekście umowy zlecenia rozliczanej godzinowo.

W odpowiedzi na apelację Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przewidzianych podtrzymując swoje stanowisko w sprawie i podkreślając, że Sąd Okręgowy przeprowadził staranne postępowanie dowodowe, w oparciu o które poczynił trafne ustalenia faktyczne oraz wywiódł wnioski w pełni uprawnione wynikiem tego postępowania, nie wykraczając poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów, wynikające z przepisu art. 233 k.p.c.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Apelacja płatnika okazała się nieuzasadniona.

Analiza materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie przy uwzględnieniu zarzutów podniesionych w apelacji doprowadziła sąd odwoławczy do wniosku, że sąd pierwszej instancji prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego oraz - wbrew zarzutom apelacji - dokonał wszechstronnej oceny całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. Sąd Okręgowy w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku wskazał, jaki stan faktyczny stał się jego podstawą oraz podał na jakich dowodach oparł się przy jego ustalaniu. Stąd też, Sąd Apelacyjny ustalenia sądu pierwszej instancji w całości uznał i przyjął jako własne, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania w tej części uzasadnienia (art. 387 § 2 ¹ pkt. 1 k.p.c.). Sąd odwoławczy nie dostrzegł przy tym naruszenia przez sąd pierwszej instancji prawa materialnego, w związku z czym podziela także w całości rozważania tego sądu również w zakresie przyjętych przez niego podstaw prawnych orzeczenia (art. 387 § 2 ¹ pkt. 2 k.p.c.).

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutów apelacyjnych w zakresie naruszenia prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. przez brak przypisania wiarygodności dowodom z zeznań świadków i płatnika oraz brak wszechstronnego rozważanie materiału dowodowego wskazać należy, że zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Przy czym, podkreślić trzeba, że ocena wiarygodności i mocy dowodów jest podstawowym zadaniem sądu orzekającego, wyrażającym istotę sądzenia, a więc rozstrzygania kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 grudnia 1999 r., I CKN 294/98, LEX nr 1231352). Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego rozumowania.

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd zasad określonych w art. 233 k.p.c., wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Tylko te uchybienia mogą być przeciwstawiane uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął to sąd wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98, LEX nr 322031).

Sąd Okręgowy przy ocenie dowodów nie naruszył zasad wskazanych powyżej. W swym uzasadnieniu Sąd Okręgowy jasno i logicznie przedstawił jakie dowody uznał za istotne i wiarygodne w sprawie, a jakim odmówił wiarygodności i z jakich powodów.

Wyjaśnić przy tym należy, że zgodnie z poglądem ugruntowanym w orzecznictwie i doktrynie ocena zeznań stron i świadków powinna opierać się na zestawieniu treści zeznań z pozostałymi dowodami naświetlającymi okoliczności sprawy w sposób odmienny i na dokonaniu prawidłowego wyboru, po rozważeniu wynikłych sprzeczności w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 21 marca 2013 r., I ACa 4/13, LEX nr 1344193; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 5 października 2006 r., III APa 40/06, LEX nr 214286). Sąd pierwszej instancji odniósł się do wszystkich zgromadzonych w postępowaniu dowodów, zarówno z dokumentów, jak i z zeznań płatnika składek oraz przesłuchanych w sprawie świadków.

Natomiast apelujący akcentuje tylko te okoliczności, które miałyby uzasadniać przedstawiane przez stronę stanowisko, zupełnie ignorując rzeczywiste okoliczności faktyczne tej sprawy wynikające ze zgromadzonego materiału dowodowego.

Skarżący, zarzucając Sądowi Okręgowemu odmówienie wiarygodności zeznaniom odwołującego się płatnika składek M. T., jak również dowodom z zeznań świadka K. S. oraz świadka T. K. wskazał, że dowody te wzajemnie ze sobą korelowały, co jego zdaniem wykluczało możliwość uznania ich za sprzeczne ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. W ocenie Sądu Apelacyjnego stanowisko skarżącego nie zasługuje na aprobatę. Wbrew odmiennym zapatrywaniom M. T., zaznaczenia wymaga, że jakkolwiek wspomniani świadkowie rzeczywiście mogli zaobserwować fakt wykonywania przez K. O. określonych prac na rzecz płatnika, to brak jest podstaw do stwierdzenia, że czynności te realizowane były na podstawie umowy zlecenia z dnia 1 maja 2020 r. Nie można bowiem pominąć faktu, że K. O. świadczył pracę na rzecz M. T. także w 2019 r. w ramach stażu z Powiatowego Urzędu Pracy (od 26 lutego do 30 listopada 2019 r.), na podstawie umowy o pracę po zakończeniu tego stażu, a także na podstawie umowy zlecenia zawartej na czas od 16 marca do 15 kwietnia 2020 r. (dowód: zeznanie płatnika e-protokół z dnia 27 października 2022 r. 00:36.31 i następne; zaświadczenie z PUP k. 110). Zatem oczywistym jest, że świadkowie „kojarzyli” wykonywanie prac przez ubezpieczonego na rzecz płatnika i to prac, które były wykonywane w różnym czasie prawie całego roku. Jednocześnie zeznania świadków nie były na tyle jednoznaczne i kategoryczne by wykazać jakie konkretnie prace w okresie od 1 maja do 31 lipca 2020 r. K. O. rzeczywiście wykonał na rzecz płatnika. Dlatego słusznie sąd pierwszej instancji uznał, że nie mogły stanowić miarodajnego dowodu na realizację spornej umowy zlecenia zeznania, z których nie można było w sposób jednoznaczny wyprowadzić wniosków co do dokładnego okresu świadczenia pracy oraz zakresu czynności w ramach tejże umowy wykonywanych. Wobec tego stwierdzić należało (odmiennie niż stara się to przedstawić apelujący), że świadkowie, choć potwierdzili, że ubezpieczony pracował na rzecz płatnika, to jednak żaden z nich nie był w stanie podać szczegółów, ani dat kiedy te prace zaobserwowali. Mając powyższe na uwadze, w ocenie sądu odwoławczego tym bardziej brak było dostatecznych podstaw do uznania za wiarygodny dowód zeznań odwołującego w omawianym zakresie. Należy bowiem mieć także na uwadze, że M. T. - uczestnik postępowania, strona odwołująca się - był szczególnie zainteresowany uzyskaniem korzystnego dla siebie rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie, a więc i jego zeznania były tym warunkowane.

Wbrew zarzutom apelującego to właśnie fakt, zgłoszenia się przez K. O. do Powiatowego Urzędu Pracy w dniu 7 maja 2020 r. jako osoby bezrobotnej i poddanie się przez niego procedurze rejestracji w tym dniu potwierdza fakt, że stron nie łączyła wówczas żadna umowa i że K. O. nie wykonywał wówczas żadnej pracy na rzecz płatnika. Apelujący akcentuje nieporadność K. O. powołując się na treść jego oświadczenia złożonego w toku postępowania przed organem rentowym, jednocześnie zupełnie pomijając fakt, że K. O. jest petentem urzędu pracy od kwietnia 2018 r., rejestrując się jako bezrobotny, korzystając ze stażu organizowanego przez ten urząd i pośrednictwa w zatrudnieniu (np. po ukończeniu stażu u płatnika i zatrudnieniu u niego na umowę o pracę). Zatem sam fakt zgłoszenia się przez K. O. w urzędzie pracy w dniu 7 maja 2020 r. i wykonanie czynności prowadzących do jego zarejestrowania jako bezrobotnego wskazuje na brak zatrudnienia w tym czasie u płatnika i wykonywania pracy na jego rzecz. Tym bardziej, że zgłoszenie się przez K. O. w dniu 7 maja 2020 r. nie związane było z nabyciem prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Zatem należy uznać, że nie było innych powodów zgłoszenia się przez niego w urzędzie pracy jak właśnie brak pracy.

Powyższego ustalenia nie zmienia fakt, że ostatecznie Starosta (...) decyzją z dnia 18 czerwca 2020 r. uchylił decyzję z dnia 11 maja 2020 r. nr (...) o uznaniu K. O. za bezrobotnego i orzekł o odmowie przyznania prawa do zasiłku dla bezrobotnych z powodu podjęcia zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej od 1 maja 2020 r. W realiach niniejszej sprawy brak podstaw do uznania, że rejestracja ubezpieczonego mogłaby być wynikiem omyłki. Na zmianę zapatrywań w tym zakresie nie mogła wpłynąć treść pisma z PUP z dnia 9 stycznia 2023 r. (k. 122), w której wskazano, że: „w opisanej sytuacji ewidentnie doszło do niezamierzonej pomyłki lub niezrozumienia”. W powyższym przekonaniu dodatkowo utwierdza zaś fakt, że PUP w B., przed wystosowaniem opisanego powyżej pisma, pomimo dwukrotnego jednoznacznego zobowiązania Sądu Okręgowego, nie wykonał prawidłowo polecenia tego Sądu, a więc nie nadesłał dokumentacji źródłowej, stanowiącej podstawę do dokonania zgłoszenia i zarejestrowania ubezpieczonego w maju 2020 r. Dopiero wraz z pismem z dnia 9 stycznia 2023 r. nadesłał tę dokumentację, z której – jak wskazano powyżej – jednoznacznie wynika fakt zarejestrowania się przez ubezpieczonego jako osoba bezrobotna w dniu 7 maja 2020 r.

Z kolei okoliczność czy apelujący miał obowiązek zgłaszania w Nadleśnictwie osób wykonujących na jego terenie prace w ramach zatrudnienia u płatnika (także na podstawie umowy zlecenia) w świetle ustalonego stanu faktycznego nie ma istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Chociaż taki obowiązek i jego wykonanie mogłoby stanowić dowód o wykonaniu usługi (określonej), w miejscu i w dacie określonej w zgłoszeniu. Niestety taki dowód w sprawie nie istnieje.

Podobne wnioski należało przyjąć w odniesieniu do okoliczności związanych z kwestią wystąpienia przez M. T. do (...) Funduszu (...) o przyznanie subwencji finansowej. Jakkolwiek powyższy fakt również nie mógł być uznany za decydujący, tak jednak zdaniem Sądu Apelacyjnego nie było to dla sprawy całkowicie obojętne skoro płatnik składek, podjął działania celem wykazania zatrudnienia ubezpieczonego już od dnia 1 maja 2020 r., podczas gdy działania obrazujące takie zatrudnienie zostały podjęte na pewno w dniu 1 czerwca 2020 r. tj. w dniu zgłoszenia K. O. do ubezpieczeń społecznych.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie wytrzymują krytyki argumenty podniesione przez skarżącego, mające na celu podważenie ustaleń sądu pierwszej instancji w zakresie, w jakim uznał, za nieracjonalne i nielogiczne zawarcie umowy z ubezpieczonym z dniem 1 maja 2020 r., czyli w dniu Święta Pracy, będącego świętem państwowym i zarówno dniem ustawowo wolnym od pracy.

Jednocześnie zaznaczenia wymaga, że jako istotna dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy okazała się okoliczność w postaci zgłoszenia K. O. do ubezpieczeń społecznych z naruszeniem ustawowego terminu. Przypomnienia bowiem wymaga, że kwestionowana umowa miała zostać zawarta w dniu 1 maja 2020 r., zaś zgłoszenie nastąpiło dopiero w dniu 1 czerwca 2020 r., a winno być dokonane do dnia 7 maja 2020 r. Przy czym, płatnik prowadzi działalność gospodarczą od lat, zatrudnia pracowników nie tylko na umowę zlecenia, ale także na umowę o pracę, a do tego korzysta z usług biura rachunkowego. Sądu Apelacyjnego zupełnie nie przekonały podnoszone na tę okoliczność twierdzenia przez płatnika składek, wskazujące, że było to spowodowane pandemią oraz zbyt późnym przekazaniem tej informacji do biura rachunkowego świadczącego usługi na rzecz M. T..

Natomiast, jeżeli uwzględni się chronologię zdarzeń:

- zatrudnienie przez płatnika K. O. do dnia 15 kwietna 2020 r.,

- zarejestrowanie się przez K. O. w urzędzie pracy jako bezrobotnego w dniu 7 maja 2020 r.,

- zawarcie przez płatnika umowy o pomoc finansową w dniu 23 maja 2020 r.

- zgłoszenie K. O. do ubezpieczeń społecznych w dniu 1 czerwca 2020 r. z datą 1 maja 2020 r.

- przeprowadzenie postępowania wyrejestrowującego K. O. z urzędu pracy i wydanie decyzji w dniu 18 czerwca 2020 r.

- wskazanie daty 31 lipca 2020 r. jako daty rozwiązującej sporną umowę, która miała być zawarta na okres do 31 grudnia 2020 r.,

to zasadnym, logicznym i zgodnym z doświadczeniem życiowym jest wniosek o stworzeniu pozoru zatrudnienia K. O. w okresie od 1 maja 2020 r. przez płatnika. Nie można również pomijać okoliczności, że w miesiącu maju 2020 r. K. O. miałby przepracować 153 godziny, podczas gdy wykonując zatrudnienie w miesiącu marcu i kwietniu 2020 r. przepracował 27 i 20 godzin przy sadzeniu sadzonek, a w miesiącu czerwcu i lipcu miałby przepracować po 59 godzin. A już od sierpnia 2020 r. nie było zapotrzebowania na jego prace, mimo że umowa została zawarta na okres do 31 grudnia 2020 r.

Wszystkie omówione powyżej okoliczności wskazują na kreowanie sytuacji przez płatnika niezgodnej z rzeczywistością. W sprawie brak dowodów na wykonywanie przez K. O. pracy w okresie od 1 maja 2020 r. na podstawie przedstawionej umowy zlecenia. Zaś przepisy ustawy systemowej warunkują objęcie ubezpieczeniem społecznym z tytułu umowy wykonywanej, a nie tylko zawartej.

Do zmiany zapatrywań w przedmiocie powyższych ustaleń nie mogły przyczynić się oświadczenia złożone w toku postępowania wyjaśniającego prowadzonego przez organ rentowy: „wyjaśnienie strony w sprawie zatrudnienia z dnia 23 lipca 2021 r.”, jak i oświadczenie K. O. z dnia 23 sierpnia 2021 r., do których szczególną uwagę przywiązywał płatnik składek. W ocenie Sądu Apelacyjnego, z uwagi na to, że dowody te nie odnajdywały potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym, nie sposób było uznać ich za wiarygodne.

Reasumując, w ocenie Sądu Apelacyjnego, zarówno zarzuty naruszenia prawa procesowego, jak i materialnego, okazały się nieuzasadnione, a objęta postępowaniem umowa zlecenia była nieważna i nie stanowiła tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym na zasadzie art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej. Słusznie sąd pierwszej instancji w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy przyjął, iż K. O. jako zleceniobiorca nie wykonywał pracy na rzecz M. T. w okresie od 1 maja do 31 lipca 2020 r. i dlatego również nie podlegał ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu w tym okresie.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację (punkt 1. sentencji wyroku).

O kosztach postępowania, Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu), przy czym Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji (art. 108 § 1 k.p.c.). Do celowych kosztów postępowania należy, między innymi, koszt ustanowienia zastępstwa procesowego (art. 98 § 3 i art. 99 k.p.c.). Zatem, skoro oddalono apelację płatnika uznać należało, że organ rentowy wygrał także postępowanie w drugiej instancji. Wysokość kosztów ustalono na podstawie § 10 ust. 1 pkt 2 (240 zł) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radcowskie (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1964), przy uwzględnieniu, że od dnia 1 lipca 2023 r. Sąd ma obowiązek orzekać z urzędu o odsetkach należnych stronie wygrywającej od przyznanych kosztów na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. (punkt 2. sentencji wyroku).

sędzia Urszula Iwanowska