Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 czerwca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie II Wydział Karny w składzie:

Przewodnicząca: SSA Bogumiła Metecka-Draus

Sędziowie: SA Piotr Brodniak

SA Andrzej Mania (spr.)

Protokolant: st. sekr. sądowy Karolina Pajewska

przy udziale prokuratora Prokuratury Rejonowej Szczecin – Zachód w Szczecinie Agnieszki Macugowskiej

po rozpoznaniu w dniu 6 czerwca 2019 r. sprawy

N. J. (1)

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku łącznego Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 22 stycznia 2019 r. sygn. akt III K 304/18

I.  zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. M. (2) kwotę 147,60 (stu czterdziestu siedmiu 60/100) złotych z VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skazanemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

III.  zwalnia skazanego od ponoszenia wydatków za postępowanie odwoławcze.

SSA Andrzej Mania SSA Bogumiła Metecka-Draus SSA Piotr Brodniak

Sygn. akt II K 64/19

UZASADNIENIE

N. J. (1) został skazany prawomocnymi wyrokami:

1. Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 8 września 2016 r., sygn. akt IV K 778/15, za czyn z art. 157 § 2 k.k., popełniony w dniu 25 maja 2015 r., na karę 1 miesiąca pozbawienia wolności,

2. łącznym Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 27 kwietnia 2017 r., sygn. akt III K 240/16, na karę łączną 13 lat pozbawienia wolności, obejmującą kary wymierzone wyrokami:

a. Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 10 kwietnia 2015 r., sygn. akt III K 261/13, zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 12 stycznia 2016 r., sygn. akt II AKa 151/15, za:

- czyn z art. 280 § 2 k.k. w zb. z art. 275 § 1 k.k. w zb. z art. 276 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., popełniony w dniu 20 września 1999 r., na karę 5 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

- ciąg przestępstw z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., popełniony w okresie od dnia 20 listopada 1999 r. do dnia 24 listopada 1999 r., popełniony w dniu 20 listopada 1999 r., na karę 5 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

- czyn z art. 56 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (tekst jednolity: Dz. U. z 2017 roku, poz. 783) w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., popełniony w okresie od czerwca do lipca 2006 r., na karę 7 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych po 15 zł każda,

a nadto orzeczono karę łączną 7 lat pozbawienia wolności,

b. Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 18 listopada 2014 r., sygn. akt VII K 348/14, za czyn z art. 177 § 1 k.k. w zw. z art. 178 § 1 k.k., popełniony 25 maja 2013 r., na karę 4 lat pozbawienia wolności, zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 5 lat,

c. Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 2 czerwca 2016 r., sygn. akt IV K 731/14, za:

- czyn z art. 62 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r., poz. 783) w zb. z art. 263 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełniony w dniu 7 kwietnia 2014 r., na karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

- czyn z art. 275 § 1 k.k., popełniony w okresie od dnia 1 października 2013 r. do dnia 7 kwietnia 2014 r., na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności,

a nadto orzeczono karę łączną 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

3. Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 12 grudnia 2017 r., sygn. akt IV K 893/15, za czyn z art. 190 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełniony w dniu 19 października 2015 r., na karę 1 roku pozbawienia wolności.

Po rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem łącznym z dnia 22 stycznia 2019 roku, sygn. akt III K 304/18:

I. Na podstawie art. 85 § 1 i 2 k.k., art. 86 § 1 k.k. połączył karę łączną pozbawienia wolności wymierzoną wyrokiem wymienionym w punkcie 2 oraz karę pozbawienia wolności wymierzoną wyrokiem wymienionym w punkcie 3 i orzekł wobec skazanego N. J. (1) karę łączną 13 (trzynastu) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności.

II. Na podstawie art. 572 k.p.k. umorzył postępowanie w pozostałej części.

III. Na podstawie art. 577 k.p.k. na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył skazanemu okresy rzeczywistego pozbawienia wolności: w dniu 25 maja 2013 r., od dnia 7 kwietnia 2014 r. do dnia 16 grudnia 2014 r., od dnia 19 października 2015 r., godz. 11.15 do dnia 20 października 2015 r., godz. 10.45, od dnia 30 kwietnia 2016 r. do dnia 29 maja 2017 r. oraz od dnia 28 czerwca 2017 r.

IV. Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. M. (2) kwotę 147,60 złotych, w tym kwotę 27,60 złotych podatku od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za obronę udzieloną skazanemu z urzędu.

V. Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił skazanego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

Apelację od powyższego wyroku na korzyść oskarżonego w części dotyczącej orzeczenia o karze łącznej, wywiodła obrońca skazanego. Zarzuciła wymierzenie skazanemu kary rażąco niewspółmiernie surowej w sytuacji gdy Sąd miał możliwość wymierzenia kary w granicach od 13 lat do 14 lat pozbawienia wolności, bez dostatecznego uwzględnienia okoliczności przemawiających za zastosowaniem wobec skazanego przy wymierzaniu kary łącznej zasady absorbcji łączenia kar.

Podnosząc powyższy zarzut obrońca wniosła o zmianę wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 22.01.2019 r. przez wymierzenie skazanemu kary łącznej przy zastosowaniu zasady absorpcji łączonych kar to jest w wymiarze 13 lat pozbawienia wolności. Nadto o przyznanie na jej rzecz kosztów obrony za postępowanie przed Sądem II Instancji oświadczając, iż kosztów tych nie poniósł ani skazany ani żadna inna osoba, w żadnej części.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy N. J. (1) jest oczywiście bezzasadna i jako taka na uwzględnienie nie zasługuje. Tytułem wstępu Sąd Apelacyjny pozwala sobie zauważyć, że w sprawie zasadnie sąd I instancji zastosował do skazanego przepisy o karze łącznej w brzmieniu aktualnie obowiązującym, albowiem przepisy obowiązujące przed 1 lipca 2015 r. są bowiem dla skazanego niekorzystne. Ich zastosowanie praktycznie sprowadzałoby się połączenia kar pozbawienia wolności orzeczonych wyrokami: Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 8 września 2016 r., sygn. akt IV K 778/15, za czyn z art. 157 § 2 k.k., popełniony w dniu 25 maja 2015 r., w rozmiarze 1 miesiąca oraz z dnia 12 grudnia 2017 r., sygn. akt IV K 893/15, za czyn z art. 190 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełniony w dniu 19 października 2015 w rozmiarze 1 roku. Przypisane powyższymi wyrokami przestępstwa nie wchodzą bowiem w zbieg realny z żadnym z przestępstw wyszczególnionych w części wstępnej wyroku łącznego Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 27 kwietnia 2017 r., sygn. III K 240/16. W takim zaś układzie skazany miałby do odbycia karę łączną roku pozbawienia wolności (ukształtowaną na zasadzie absorbcji), względnie karę łączną roku i 1 miesiąca pozbawienia wolności (ukształtowaną na zasadzie kumulacji) oraz karę łączną 13 lat pozbawienia wolności orzeczoną w/w wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie – w sumie karę 14 lat, względnie 14 lat i 1 miesiąca pozbawienia wolności, zatem kary niewątpliwie surowszej od orzeczonej przez sąd I instancji kary łącznej 13 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Przepisy aktualnie obowiązujące są zatem dla skazanego realnie korzystniejsze.

W realiach niniejszej sprawy o rażącej surowości orzeczonej kary łącznej mowy zaś być nie może. Niedorzecznym jest bowiem oczekiwanie skarżącej orzeczenia wobec skazanego – przy jego charakterystyce – kary łącznej pozbawienia wolności z zastosowaniem zasady absorbcji, a to dlatego, że brak jest ku temu bezspornie jakichkolwiek przesłanek faktycznych. Orzekając karę łączną sąd po myśli art. 85a k.k. zobowiązany jest bowiem wziąć pod uwagę przede wszystkim cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Przywołany przepis wskazuje wprawdzie na preferencję postulatów prewencji specjalnej, nie eliminuje jednak wymagania wymierzenia takiej kary, która zdolna byłaby osiągnąć także cele w zakresie prewencji generalnej, rozumianej jako kształtowanie prawidłowej świadomości prawnej społeczeństwa, a co sąd meriti zasadnie konstatuje na stronie 5 uzasadnienia wyroku. Temu zaś kara łączna pozbawienia wolności w rozmiarze 13 lat i 6 miesięcy niewątpliwie czyni zadość. Wychowawcze cele kary realizowane są przy tym przez kształtowanie postawy sprawcy, do której istoty należy krytyczny stosunek do własnego czynu oraz do przestępstw w ogóle. Z kolei cele zapobiegawcze kary wyrażają się w zapobieżeniu zagrożenia, jakie dla społeczeństwa stwarza pobyt skazanego na wolności. Generalnie chodzi tu o takie kształtowanie kary, która najskuteczniej zapobiegnie powrotowi skazanego do przestępstwa. Oba zaś te cele uzależnione są od oceny osobowości skazanego – w tym m.in. jego charakteru, zdolności do samooceny, sumienia, postawy wobec wartości społecznych, generalnie poziomu jego demoralizacji. Cechy te w przypadku skazanego N. J. (1) wykluczają zaś i to zdecydowanie orzeczenie względem niego kary łącznej pozbawienia wolności z zastosowaniem zasady absorbcji. Skazany w przeszłości był bowiem wielokrotnie karany sądownie – jak dowodzą tego dane Krajowego Rejestru Karnego wg stanu na dzień 3.12.2018 r. – 19 (słownie: dziewiętnaście) razy. Karę obecnie – jak wynika z opinii o skazanym z dnia 15.04.2019 r. – odbywa w systemie zwykłym i mimo motywowania do jej odbywania w systemie programowego oddziaływania, kategorycznie temu odmówił. Nie jest zatem zainteresowany aktywnym uczestnictwem w proces swojej resocjalizacji. Nadto na temat popełnionych przestępstw i dotychczasowego trybu życia wypowiada się bezkrytycznie. Z kolei „w grupie współosadzonych funkcjonuje w oparciu o przynależność do podkultury przestępczej”, choć nie odnotowano negatywnych zachowań w tym względzie. Bez zrozumienia naganności swego postępowania nie ma zaś mowy o skutecznej jego poprawie. Obrońca przeszacowuje tu niewątpliwie także zachowanie skazanego w warunkach zakładu karnego. Skazany tamże de facto zachowuje się bowiem zmiennie, był czterokrotnie nagradzany, zarazem jednak był czterokrotnie karany dyscyplinarnie. Ostatni raz – jak wynika z przywołanej wyżej opinii – w dniu 12 grudnia 2018 r. (k. 91-92). Takiego zachowania, wbrew twierdzeniom skarżącej żadną miarą nie sposób uznać za zachowanie wyróżniające. Warunki i właściwości osobiste skazanego sąd I instancji omawia na stronach 2 i 3 uzasadnienia wyroku. Oceny i poglądy tam wyrażone Sąd Apelacyjny w pełni aprobuje. W ich zaś świetle charakter li tylko życzeniowy ma twierdzenie skarżącej jakoby skazany po popełnieniu czynów, za które został skazany i po rozpoczęciu odbywania kary nabrał, w prowadzonym procesie resocjalizacji, dystansu do swojego poprzedniego życia i stara się zmienić swoje zachowanie. Nic bardziej błędnego. Nie bardzo też można zrozumieć, o jakich to postępach w zachowaniu skazanego oraz woli poprawy życia mówi skarżąca, a których to nie może ponoć niwelować podkreślona przez sąd meriti okoliczność, iż skazany był także karany dyscyplinarnie. Z powyższym również nie sposób się zgodzić. Prognoza kryminologiczna w stosunku do skazanego pozostaje bez wątpienia negatywna. Uwzględnienie zaś do wymienionego celów wychowawczych i zapobiegawczych kary, wbrew temu co sugeruje skarżąca, nie oznacza wcale konieczności łagodnego go potraktowania. Do tego dodać należy, że wymiar kary łącznej ma ze swej istoty charakter ocenny i to, że orzeczona kara nie spełnia oczekiwań obrońcy, czy też raczej skazanego nie oznacza, że można ją skutecznie kwestionować w postępowaniu odwoławczym. Sąd odwoławczy bowiem, o ile ukształtowana kara łączna nie narusza reguł sformalizowanych w szczególności w art. 86, 87, 88, 89 k.k., jest uprawniony do ingerencji w nią jedynie wówczas, gdy wymierzona kara rzeczywiście cechuje się rażącą niewspółmiernością (zob. także wyrok SA w Białymstoku z dnia 24 maja 2018 r., sygn. II AKa 49/18, LEX nr 2531896). Tego zaś w przypadku orzeczonej wobec N. J. kary łącznej 13 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności przyjąć bezspornie nie sposób. Sąd I instancji władny był bowiem do orzeczenia kary łącznej pozbawienia wolności, co słusznie konstatuje sąd na stronie 4 uzasadnienia wyroku w granicach od 13 lat do 14 lat. Orzekając zaś ją w rozmiarze 13 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, żadnej z powyższych norm nie naruszył. Uwzględnił zaś bezspornie wskazane w art. 85a k.k. dyrektywy sądowego wymiaru kary łącznej pozbawienia wolności. Wymierzona skazanemu kara łączną jawi się zatem, jako kara właściwie i sprawiedliwie ukształtowana, a jako taka, wbrew argumentom skarżącej zawartym w apelacji nie nosi znamion rażącej surowości. Należy ją zatem zaaprobować. Brak jest bowiem racjonalnych powodów, aby karę tę w jakimkolwiek stopniu złagodzić, w szczególności poprzez zastosowanie wnioskowanej zasady absorpcji, jak tego domaga się obrońca. Byłoby to zresztą także niczym nie uzasadnione premiowanie skazanego, tylko dlatego że w przeszłości popełnił szereg przestępstw o niewątpliwie znacznym ciężarze gatunkowym, a czego oczywiście zaaprobować nie sposób. Powyższe w konsekwencji czyni apelację obrońcy skazanego chybioną. Kara łączna orzeczona do skazanego i rzeczowo wyartykułowana na stronach 4 uzasadnienia wyroku zasługuje bowiem na pełną aprobatę. Brak był / jest przy tym podstaw – jak słusznie zauważa sąd I instancji na stronie 3 uzasadnienia wyroku i co Sąd Apelacyjny w pełni podziela – do uwzględnienia osobistego wniosku skazanego o umorzenie postępowania, a o czym skazany został pouczony już w toku rozprawy (k. 60), bo wznowione postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem z dnia 12 grudnia 2017 r., w sprawie IV K 893/15 póki co nie nastąpiło (k. 91). Nie zostało to wykazane też i w toku rozprawy odwoławczej (k. 97-98). Wniosek, który skazany złożył o ponowienie postępowania – jak wynika z jego pisma z dnia 23.01.2019 r. – ponoć „w dziwny sposób dostał nóg”. Brak zaś zgody skazanego na wydanie kontestowanego wyroku łącznego pozbawiony jest prawnego znaczenia (k. 65). „Niemniej w przypadku uchylenia wskazanego wyroku, co słusznie konstatuje sąd I instancji na stronie 4 uzasadnienia, będzie mieć zastosowanie regulacja przewidziana art. 575 § 2 k.p.k.”, przy czym nie ma tu żadnego ryzyka odbycia dodatkowej kary, koniec kary łącznej 13 lat pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 27 kwietnia 2017 r., sygn. akt III K 240/165 przypada bowiem na dzień 15 września 2028 r., zatem za ponad 9 lat.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny, podzielając zasadność wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 22 stycznia 2019r. sygn. III K 304/18 i nie znajdując żadnych podstaw do uwzględnienia wywiedzionej apelacji, działając na podstawie art. 437 § 1 k.p.k., zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

O zwolnieniu skazanego N. J. (1) od ponoszenia wydatków za postępowanie odwoławcze orzeczono na podstawie art. 634 k.p.k. w zw. z art. 624 § 1 k.p.k., natomiast o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skazanemu przez obrońcę z urzędu zgodnie z art. 29 ust. 2 ustawy z 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (tekst. jedn. tekst. jedn. Dz.U.2018.1184 z późn. zm.) oraz § 4 ust. 1 i 3 w zw. z § 17 ust. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (tekst jedn. Dz.U.2019.18).

SSA Andrzej Mania SSA Bogumiła Metecka-Draus SSA Piotr Brodniak