Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 25/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 14 grudnia 2023 roku wydany w sprawie II Ko 1000/22.

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1

Mająca wpływ na treść orzeczenia obraza prawa procesowego polegająca na niewskazaniu w sentencji orzeczenia, że na poczet zasądzonego zadośćuczynienia podlega zaliczeniu kwota już wypłaconego wnioskodawczyni tytułem zadośćuczynienia orzeczonego wyrokiem Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 16 września 2008 roku w sprawie II Ko 89/08 uchylonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 września 2022 roku w sprawie II AKo 100/22 wznawiającego postępowanie w sprawie, wobec czego kwota wypłacona okazałaby się faktycznie wyższa od kwoty zasądzonej albowiem wyrok w sprawie II Ko 89/08 został w całości uchylony przez sąd wyższej instancji, a wnioskodawczyni uzyskała kwotę 25.000 złotych zasądzoną wskazanym wyrokiem (zarzut podniesiony w apelacji Prokuratora Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim).

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Przedstawiając podstawy uznania zarzutu podniesionego przez Prokuratora Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim za niezasadny nie sposób jest nie przywołać okoliczności, które stały się jego źródłem.

W dniu 1 marca 2008 roku T. J. (1) na podstawie przepisów Ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego wniosła o zasądzenie na jej rzecz zadośćuczynienia i odszkodowania za krzywdę i szkodę wynikłe z wykonania decyzji nr (...) Komendanta Wojewódzkiego MO we W. z dnia 17 grudnia 1981 roku o jej internowaniu. Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim po rozpoznaniu wniosku T. J. (1) w sprawie II Ko 89/08 wyrokiem z dnia 16 września 2008 roku zasądził na jej rzecz 25.000 złotych tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania, co wynika z uzasadnienia wskazanego wyroku, podając jednocześnie, iż na wysokość zasądzonej sumy wpływ miało to, że ustawodawca właśnie w tej wysokości przewidział maksymalną wysokość zadośćuczynienia i odszkodowania.

W dniu 11 lipca 2022 roku pełnomocnik T. J. (1) wniosła o wznowienie postępowania w sprawie II Ko 89/08 Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim i uchylenie wydanego w tej sprawie wyroku. Sąd Apelacyjny w Szczecinie w sprawie II AKo 100/22 wznowił postępowanie sądowe w sprawie II Ko 89/08 Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim, uchylił prawomocny wyrok tego sądu z dnia 16 września 2008 roku, a sprawę przekazał do ponownego rozpoznania.

W ocenie Sądu Apelacyjnego w tym miejscu zbędnym jest przedstawianie kolejnych faktów zaistniałych po wznowieniu postępowania w sprawie II Ko 89/08 Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim, uchyleniu wydanego w tej sprawie wyroku i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania albowiem to, co podano, od strony faktów, wystarczającym jest dla wykazania niesłuszności stanowiska odwołującego się Prokuratora Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim.

Istotnym jest, na co zwrócić trzeba uwagę, iż po rozstrzygnięciu Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 września 2022 roku zaistniała sytuacja, w której sprawa z wniosku T. J. (1) o zadośćuczynienie i odszkodowanie rozpoznawana była ponownie (od początku), co oznacza, że rzeczą sądu sprawę tą rozpoznającego było powtórne rozpoznanie wniosku T. J. (1) o zadośćuczynienie i odszkodowanie z 2008 roku z uwzględnieniem jej aktualnego stanowiska. Tak właśnie postąpił Sąd I Instancji. W sprawie II Ko 1000/22 przeprowadził postępowanie, ocenił dowody i rozstrzygnął o wniosku T. J. (1) zasądzając na jej rzecz zadośćuczynienie i odszkodowanie.

Rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w żadnej mierze nie jest dotknięte uchybieniami eksponowanymi w omawianym zarzucie. Z rozstrzygnięcia tego jasno wynika jakie kwoty tytułem zadośćuczynienia (75.000 zł) i odszkodowania (36.610 zł) zostały na rzecz T. J. (1) zasądzone.

W zakresie omawianego zarzutu zauważyć należy, iż powinnością i obowiązkiem Sądu I Instancji (art.413§1 pkt 5 k.p.k.) było takie sformułowanie treści wyroku by niewątpliwym była treść rozstrzygnięcia dotyczącego wniosku T. J. (1) i tak się stało. Wbrew stanowisku Prokuratora Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim Sąd Orzekający nie był zobowiązany do zawierania w treści wyroku rozstrzygnięć dotyczących sposobu jego wykonania.

Uwzględniając treść omawianego zarzutu i jego uzasadnienie oraz postawiony przez apelanta na tej podstawie wniosek zaakcentować należy, iż z chwilą wydania przez Sąd Apelacyjny orzeczenia z dnia 14 września 2022 roku (art.547§2 k.p.k.) w obrocie prawnym nie istniała żadna formalna podstawa do dysponowania przez T. J. (1) wypłaconą jej kwotą 25.000 złotych, a to jak sytuację tą należało ocenić zależało od rozstrzygnięcia dotyczącego jej wniosku. Dopiero bowiem po prawomocnym ustaleniu należnych jej tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania kwot możliwym jest na etapie wykonania takiego orzeczenia uwzględnienie sumy już wypłaconej.

Reasumując, z orzeczenia Sądu I Instancji jednoznacznie i bez wątpliwości wynika, iż rozstrzygnięto nim o wniosku T. J. (1). Jasno wskazano, iż zasądzono na jej rzecz tytułem zadośćuczynienia 75.000 złotych, a tytułem odszkodowania kwotę 36.610 złotych. W tej sytuacji zbędnym było wskazywanie, iż na poczet zasądzonego zadośćuczynienia zaliczeniu podlega kwota 25.000 złotych wypłacona T. J. (1) bowiem oczywistym jest, że skoro T. J. (1) kwotę tą już otrzymała to jej wysokość pomniejsza wypłatę sum ustalonych w przedmiotowym postępowaniu.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku w punkcie I poprzez wskazanie, iż na poczet zasądzonego zadośćuczynienia podlega zaliczeniu kwota 25.000 złotych wypłacona wnioskodawczyni w wykonaniu wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 16 września 2008 roku w sprawie II Ko 89/08.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Uznanie z przyczyn podanych uprzednio podniesionego przez Prokuratora Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim zarzutu za niezasadny.

2

Naruszenie przepisów prawa procesowego polegająca na niewłaściwej ocenie zebranych w sprawie dowodów, która to ocena doprowadziła do nieprawidłowego ustalenia wysokości należnego wnioskodawczyni zadośćuczynienia (zarzut I.1 apelacji pełnomocnika wnioskodawczyni).

Obraza przepisów prawa materialnego wynikająca z ich błędnej wykładni, która skutkowała bezpodstawnym przyjęciem, że kwota 75.000 złotych jest odpowiednia do krzywd jakich doznała osoba uprawniona (punkt I.2 a i b apelacji pełnomocnika wnioskodawczyni).

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Przed podaniem podstaw uznania wskazanych powyżej zarzutów za niezasadne koniecznym jest przedstawienie uwag natury ogólnej bowiem tylko wówczas stanowisko Sądu Odwoławczego będzie czytelne.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego każdemu orzeczeniu, nawet temu najbardziej trafnemu można postawić wiele zarzutów, a ich ilość ograniczona być może wyłącznie inwencją osoby zarzuty te formułującej. Taki stan rzeczy, a więc ilość postawionych zarzutów nie wykazuje sam w sobie, że zarzuty te są zasadne bowiem, a wykazuje to doświadczenie życiowe, nie ilość lecz znaczenie zarzutów decyduje o ich trafności. Dla podważenia określonego orzeczenia wystarczającym nierzadko jest podniesienie jednego, właściwie umotywowanego zarzutu, a inaczej rzecz określając nie matematyczna ilość zarzutów lecz ich trafność decyduje o ich ocenie. Powyższe wprost odnosi się do omawianych zarzutów podniesionych w apelacji pełnomocnika wnioskodawczyni, choć są one trzy to w istocie zarzuty te są jednakie i dotyczą niewłaściwej oceny przeprowadzonych w sprawie dowodów, która to niewłaściwość oceny doprowadziła do ustalenia niewłaściwej wysokości należnego wnioskodawczyni zadośćuczynienia. Powyższe uprawnia Sąd II Instancji do łącznego odniesienia się do wskazanych zarzutów podniesionych w apelacji pełnomocnika wnioskodawczyni.

Przedstawiając motywy jakimi kierowano się oceniając, że omawiane zarzuty podniesione przez pełnomocnika wnioskodawczyni nie są zasadne należy poprzedzić je stwierdzeniem, że Sąd Okręgowy po prawidłowym, zdaniem Sądu II Instancji, przeprowadzeniu przewodu sądowego poddał zgromadzony materiał dowodowy analizie, a tok swego rozumowania przedstawił w przekonującym uzasadnieniu. Na podstawie dowodów zebranych w sprawie Sąd I Instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne w zakresie odnoszącym się do faktów mających znaczenie dla ustalenia wysokości należnego wnioskodawczyni zadośćuczynienia, które wystąpiły skutkiem wykonania decyzji o internowaniu. Instancyjna kontrola skarżonego orzeczenia pozwala stwierdzić, iż ocena materiału dowodowego, która stała się podstawą ustalenia wskazanych faktów dokonana została z uwzględnieniem reguł sformułowanych w art.4, 5 i 7 k.p.k. i zgodna jest z zasadami prawidłowego rozumowania oraz wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz nie zawiera błędów faktycznych lub logicznych. W ocenie Sądu Odwoławczego instancyjna kontrola nie doprowadziła do stwierdzenia zaistnienia podstaw do zanegowania prawidłowości ustalenia faktów istotnych z punktu widzenia ustalania wysokości zadośćuczynienia. W żadnym zakresie nie stwierdzono by ocena materiału dowodowego dotycząca wskazanego obszaru dokonana przez Sąd I Instancji nie odpowiadałaby przesłankom logicznego rozumowania bądź wskazaniom doświadczenia życiowego czego konsekwencją jest przyjęcie oceny, iż Sąd Okręgowy nie dopuścił się popełnienia błędu w ustaleniach faktycznych w zakresie ustalenia faktów branych pod uwagę przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. Do powyższego dodać należy, co ma znaczenie dla zakresu przedmiotowego uzasadnienia, iż z omawianych zarzutów sformułowanych przez pełnomocnika wnioskodawczyni oraz z ich uzasadnienia niewątpliwie wynika, iż odwołująca się nie neguje ustalonych przez Sąd I Instancji faktów związanych z wykonaniem wobec wnioskodawczyni decyzji o internowaniu, negowane jest nadane im znaczenie.

W ocenie Sądu Odwoławczego, z racji przytoczonej przez Sąd I Instancji argumentacji dotyczącej oceny faktów mających znaczenie dla ustalania wysokości zadośćuczynienia możliwym jest odwołanie się do niej bez konieczności ponownego jej przytaczania albowiem w swej istocie w tym miejscu argumentację tą należałoby w całości powtórzyć (k-169-170). Uzupełniająco podać można, co Sąd Apelacyjny uwzględnił oceniając omawiane zarzuty, iż „Zadośćuczynienie orzekane na podstawie ustawy z 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych ma zrównoważyć wszystkie negatywne przeżycia i doświadczenia pokrzywdzonego. Jest swoistego rodzaju sankcją za naruszenie dóbr osobistych (…), w tym naruszenie wolności człowieka, również przy uwzględnieniu jej aspektu wewnętrznego, tj. wolności od obawy i strachu, od użycia przemocy czy zrealizowania groźby, naruszenie możliwości swobodnego dysponowania wartościami osobistymi. W każdej tego typu sprawie konieczne jest zatem dokładne oszacowanie wszystkich krzywd, które wynikają m.in. z czasu trwania izolacji oraz jej warunków, a także na nieodwracalność ich skutków również w sferze zdrowotnej.” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 listopada 2018 roku). W przedmiotowej sprawie ustalenie powyższego nie było utrudnione bowiem Sąd I Instancji dysponował bezpośrednią relacją uprawnionej, której nadał właściwe znaczenie (k-165-166). W ocenie Sądu II Instancji, przy uwzględnieniu okoliczności wynikających z ustalonego w sprawie stanu faktycznego oraz przy uwzględnieniu argumentacji Sądu Orzekającego kwota zadośćuczynienia przyznana wnioskodawczyni w pełni czyni zadość krzywdom doznanym przez nią na skutek wykonania decyzji o internowaniu albowiem uwzględniono przy ustalaniu wysokości tej kwoty subiektywnie ocenione warunki w jakich odbywało się wykonywanie wskazanej decyzji. Przy ustalaniu wysokości należnego uprawnionej zadośćuczynienia prawidłowo oceniono okres jej internowania i warunki w jakich ono odbywało się jak również wynikłe z tego tytułu straty moralne.

Wnioskodawczyni tak we wniosku jak i w apelacji pełnomocnika domagała się zasądzenia wyższej kwoty zadośćuczynienia. W ocenie Sądu Apelacyjnego domaganie się wskazanego ustalenia w wysokości przewyższającej kwotę ustaloną w pierwszej instancji jest nieuprawnione ponieważ „Zrozumiałe jest, że społeczeństwo powinno wynagradzać krzywdy, które poniosły osoby walczące dla jego dobra, ale pamiętać należy, że taka rekompensata powinna pozostawać w odpowiednich proporcjach do zasobów społeczeństwa i nie powinna przekraczać jego możliwości finansowych. Wydatki ponoszone przez Skarbu Państwa na takie cele związane są przecież z działaniami totalitarnej władzy, która uciskała całe społeczeństwo. Sprawiedliwa odpłata za krzywdy poniesione przez osoby represjonowane nie może więc generować kosztów, które uznane zostaną za społecznie nieuzasadnione i niesłuszne.” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 grudnia 2020 roku). Pamiętać przy tym należy i o tym, że żądanie zadośćuczynienia nosi wprawdzie cechy kompensacyjne to jednak wysokość tego żądania utrzymana być musi w rozsądnych granicach odpowiadających aktualnym warunkom życia i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. Uwzględniając te kryteria ustalona przez Sąd Okręgowy kwota zadośćuczynienia jest prawidłowa. Ustalając wysokość tej kwoty wzięto pod rozwagę, że ma ona charakter kompensacyjny i nie może mieć jedynie charakteru symbolicznego. Nie może być ona jednak nadmierna w stosunku do krzywdy i być źródłem nieuzasadnionej korzyści majątkowej. Wysokość ustalonego zadośćuczynienia sprawia, w ocenie Sądu Odwoławczego, że jest ono, zgodnie z treścią art.445§1 k.c., odpowiednie. Kwota ta jest wystarczającym ekwiwalentem za doznane przez wnioskodawczynię cierpienia psychiczne i fizyczne i jej wysokość ustalono tak, by utrzymana była w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom życia i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. Zdaniem Sądu II Instancji ustalona kwota zadośćuczynienia zatrze i złagodzi odczucie krzywdy doznane przez wnioskodawczynię związane ze skutkami wykonania wobec niej decyzji o internowaniu dodając do tego, że „Zadośćuczynienie ma służyć złagodzeniu doznanej krzywdy i nie powinno być źródłem wzbogacenia się.” (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 27 września 2018 roku).

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawczyni dodatkowej kwoty 1.235.532,94 złotych tytułem zadośćuczynienia.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Uznanie, z przyczyn podanych powyżej, podniesionych przez pełnomocnika wnioskodawczyni zarzutów za niezasadne.

3

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na błędnym ustaleniu okresu, w którym wnioskodawczyni poniosła szkodę z tytułu internowania (zarzut IIa apelacji pełnomocnika wnioskodawczyni).

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Odnosząc się do zarzutu podniesionego przez pełnomocnika wnioskodawczyni nie sposób jest nie stwierdzić, iż wynika z niego, że apelantka, co potwierdza jego uzasadnienie (k-181), nie kwestionuje przyjętej przez Sąd I Instancji podstawy wyliczenia odszkodowania. Za przyjęciem innej oceny, co do intencji odwołującej się w żadnej mierze nie przekonuje to, że motywując swoje stanowisko przywołała okoliczności dotyczące tego, że wnioskodawczyni osiągała przed jej internowaniem dochody w wysokości wyższej niż ustalił to Sąd Orzekający. W tym zakresie stanowisko pełnomocnika wnioskodawczyni jest ogólne, na jego potwierdzenie nie zostały przywołane żadne dowody, co upoważnia do stwierdzenia, iż w istocie apelantka nie kwestionuje określonej przez Sąd Okręgowy podstawy wyliczenia odszkodowania lecz kwestionuje okres za jaki zostało ono T. J. (1) przyznane. W ocenie Sądu Apelacyjnego powyższe określenie zakresu zaskarżenia jest słuszne także z tego względu, że przyjęta przez Sąd Okręgowy podstawa ustalania wysokości odszkodowania (k-169) jest zbieżna z tą jaka proponowana była przez pełnomocnika wnioskodawczyni (k-83).

Zdaniem Sądu II Instancji Sąd Okręgowy ustalając stan faktyczny będący podstawą ustalenia wysokości należnego T. J. (1) odszkodowania nie popełnił błędu określonego w omawianym zarzucie. Inaczej rzecz określając słusznie Sąd Orzekający przyjął, iż T. J. (1) należne jest odszkodowanie za okres jej internowania, to jest za 7 miesięcy, a nie za okres wskazany przez odwołującą się (20 miesięcy).

Mając na uwadze wskazane przez apelantkę podstawy omawianego zarzutu (błąd w ustaleniach faktycznych) oraz sposób jego sformułowania wydaje się być w tym miejscu uprawnionym przypomnienie, iż czynione w określonej sprawie ustalenia faktyczne są powziętym na podstawie przeprowadzonych dowodów stwierdzeniem wystąpienia w rzeczywistości faktów czy też zdarzeń istotnych z punktu widzenia przedmiotu rozpoznania sprawy. Tak rozumiejąc istotę ustaleń faktycznych w sprawach rozpoznawanych na podstawie przepisów Ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego zwrócić trzeba było uwagę na to, że „Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych może zostać podniesiony, gdy w zaskarżonym wyroku poczyniono ustalenie faktycznie nie mające oparcia w przeprowadzonych dowodach, albo gdyby takiego ustalenia nie poczyniono, pomimo że z przeprowadzonych dowodów określony fakt jednoznacznie wynika.” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 29 czerwca 2017 roku).

Zważając na powyższe, w zakresie omawianego zarzutu, rozważyć więc należało czy w realiach sprawy niniejszej, a ściślej, czy przy uwzględnieniu zebranych w niej dowodów Sąd I Instancji zobligowany był do ustalenia, że wnioskodawczyni należne jest odszkodowanie za okres 20 miesięcy (z treści zarzutu oraz jego uzasadnienia nie wynika, by zdaniem skarżącej Sąd Okręgowy dokonał ustalenia nie mającego swej podstawy w przeprowadzonych dowodach).

Zdaniem skarżącej za koniecznością ustalenia, iż wnioskodawczyni należne jest odszkodowanie za okres 20 miesięcy przemawiają jej zeznania (ocenione jako wiarygodne i w konsekwencji przyjęte za podstawę ustalenia faktów k-167), z których wynika, że podejmowała ona przed internowaniem dodatkowe, określając to zbiorczo, zatrudnienie, za które otrzymywała wynagrodzenie w wysokości „drugiej pensji” (k-181), a po zwolnieniu jej z internowania takiego dodatkowego zatrudnienia już nie mogła podjąć. Nie negując treści zeznań T. J. (1) oraz ich wiarygodności stwierdzić jednak należy, iż są one tego rodzaju, że nie pozwalają na dokonanie wnioskowanych ustaleń faktycznych.

Przed wskazaniem okoliczności prezentowane wyżej stanowisko motywujących przypomnieć należy, iż odszkodowanie na podstawie art.8 ust.1 Ustawy z 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego przysługuje, między innymi, za wykonanie decyzji o internowaniu. Istotnym przy tym jest, że poza odpowiedzialnością odszkodowawczą Skarbu Państwa pozostają inne przejawy represji za działalność związaną z walką o niepodległy byt Państwa Polskiego, takie jak zwolnienie z pracy, czy zmuszenie przez pracodawcę do przejścia na gorzej płatne stanowisko (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2013 roku – IV KK 292/12).

Z przeprowadzonych w sprawie niniejszej dowodów, a w szczególności z zeznań T. J. (1) niewątpliwie wynika, że po zwolnieniu z internowania proponowano jej zatrudnienie, którego jednak odmówiła z przyczyn, których tłumaczyć nie chciała (k-156). Oznacza to, że ograniczenie możliwości zatrudnienia czy też jego zakresu nie było związane z wykonaniem decyzji o internowaniu lecz z jej postanowieniem. Oceny tej nie zmienia, co uwadze Sądu Odwoławczego nie umknęło, że T. J. (1) na późniejszym etapie swego przesłuchania podała, że proponowana jej praca była w jej odczuciu nie awansem lecz degradacją (k-159) albowiem jest to subiektywna ocena wnioskodawczyni nie mająca związku z internowaniem. W każdym jednak razie, tak jak to podano poprzednio, podjęcie gorzej płatnej pracy czy też zawężenie jej zakresu pozostają poza zakresem odszkodowawczej odpowiedzialności Skarbu Państwa gdyż ta ograniczona jest do szkody wynikłej z wykonania decyzji o internowaniu, a nie dotyczy ewentualnej szkody mającej swe podstawy w dyskryminacji za działalność związaną z walką o niepodległy byt Państwa Polskiego.

Powyższe uzupełnić należy o stwierdzenie, że w postępowaniu o odszkodowanie za szkodę wynikłą z wykonania decyzji o internowaniu ciężar dowodu spoczywa na stronie wywodzącej z określonego twierdzenia określone skutki prawne. W tej sytuacji, gdy wnioskodawczyni twierdziła, że poniosła szkodę polegającą na ograniczeniu możliwości zarobkowania (wykonywania dodatkowej pracy), to jej obowiązkiem było przedstawienie dowodów uzasadniających takie żądanie. Dowody takie przedstawione nie zostały. Inaczej rzecz określając nie zostało w sprawie stosownymi dowodami wykazane by ograniczenie możliwości zarobkowania (wykonywania dodatkowej pracy) miało związek z wykonaniem decyzji o internowaniu, a dowodów takich w rozpoznawanym środku odwoławczym także nie przedstawiono.

Zajmując prezentowane stanowisko Sąd II Instancji miał na uwadze i to, że art.8 ust.1 Ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego nie ogranicza odszkodowawczej odpowiedzialności Skarbu Państwa do okresu trwania internowania, odpowiedzialnością tą objęte są również następstwa z niego wynikłe lecz tylko w takim zakresie, w jakim miały one bezpośredni związek z wykonywaniem decyzji o internowaniu. Związku tego w niniejszej sprawie nie wykazano, co prowadzi do wniosku, iż brak było podstaw do przyjęcia innego niż ustalił to Sąd I Instancji okresu za jaki należne było wnioskodawczyni odszkodowanie.

W ocenie Sądu Odwoławczego zasadnym wydaje się być również podanie, iż w trakcie instancyjnej kontroli sprawy nie dopatrzono się okoliczności mogących świadczyć o nieprawidłowym postąpieniu Sądu Okręgowego ustalającego podstawy ustalenia wysokości należnego T. J. (1) odszkodowania. W tym zakresie prowadzono z urzędu postępowanie dowodowe, które nie pozwoliło ustalić nic nad to, co ustalone zostało jako podstawa ustalenia wysokości odszkodowania. W tym obszarze zeznania wnioskodawczyni nie mogły mieć decydującego znaczenia albowiem nie są one precyzyjne i dokładne, a takimi przecież musza być ustalenia związane z odszkodowaniem albowiem w tym zakresie decyduje się o finansowej odpowiedzialności, która z natury jest ścisła.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawczyni dodatkowej kwoty 94.969,60 złotych tytułem odszkodowania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Uznanie za niezasadny zarzutu będącego podstawą wyżej określonego wniosku.

4

Obraza przepisu prawa materialnego polegająca na nieprzyznaniu od zasądzonych sumy odsetek ustawowych za opóźnienie (punkt III.1 apelacji pełnomocnika wnioskodawczyni).

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Pełnomocnik wnioskodawczyni podnosząc zarzut obrazy prawa materialnego, to jest art.481§1 k.c., poza jego wskazaniem nie podała na czym to naruszenie miało polegać i w czym wyraża się. Nie zostało uzasadnione, choćby syntetycznie, dlaczego zdaniem odwołującej się miało dojść do naruszenia prawa materialnego, a do takiego postąpienia, jak się wydaje, odwołujący się podmiot fachowy jest zobowiązany (art.427§1 i §2 k.p.k.). Przedstawienie stanowiska w realiach przedmiotowej sprawy było konieczne ponieważ możliwość powiązania odsetek za opóźnienie ze świadczeniem, o którym rozstrzygano w sprawie niniejszej, a więc na podstawie przepisów prawa publicznego, nie jest oczywista. Przekonuje o tym orzecznictwo Sądu Najwyższego (przykładowo: uchwała z dnia 31 stycznia 1996 roku podjęta w sprawie III CZP 1/96, z dnia 20 maja 201 roku podjęta w sprawie III CZP 16/11, z dnia 11 grudnia 2015 roku podjęta w sprawie III CZP 92/15). Uwzględniając te stanowiska jak również uwzględniając nieumotywowanie podniesionego przez pełnomocnika wnioskodawczyni omawianego zarzutu Sąd Odwoławczy uznał, iż rozstrzygnięcie Sądu Orzekającego w zakresie odsetek należnych wnioskodawczyni od dnia uprawomocnienia się wyroku jest prawidłowe.

Poza powyższym zauważyć należy, czego jak się wydaje apelująca nie dostrzegała, że „W wypadku roszczeń dotyczących odszkodowania i zadośćuczynienia tak na podstawie przepisów Rozdziału 58 Kodeksu postępowania karnego, jak i ustawy lutowej, określone kwoty muszą zostać zasądzone wraz z odsetkami ustawowymi. Wynika to z treści art.359§2 k.c. Zobowiązanym do zapłaty zasądzonego odszkodowania i zadośćuczynienia jest Skarb Państwa, którego - do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia w powyższym przedmiocie - nie łączył z wnioskodawcą żaden stosunek zobowiązaniowy. Ponieważ roszczenie w tym wypadku ma charakter oparty o ustawę, art.481 k.c. regulujący odsetki za opóźnienie nie może mieć zastosowania.” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2023 roku). Powyższe uzupełnić można o to, że „Orzeczenia wydane na postawie art.8 ust. 1 i 4 ustawy lutowej stają się wykonalne dopiero po uprawomocnieniu się i dopiero z tą chwila można przyjąć, że Skarb Państwa powinien spełnić świadczenie. Skoro zatem dopiero z momentem wydania prawomocnego orzeczenia wysokość świadczenia jest znana, to trafne jest zasądzenie zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku.” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2022 roku).

Wniosek

Zmiana skarżonego orzeczenia poprzez zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Uznanie za niezasadny zarzutu będącego podstawą wyżej określonego wniosku.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 14 grudnia 2023 roku wydany w sprawie II Ko 1000/22.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Uznanie zarzutów podniesionych w apelacji Prokuratora Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim oraz apelacji pełnomocnika wnioskodawczyni za niezasadne z przyczyn podanych w punkcie 3.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II, III

O kosztach postępowania w sprawie oraz o wynagrodzeniu pełnomocnika wnioskodawczyni orzeczono na podstawie art.13 Ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego oraz na podstawie §11.6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie.

7.  PODPIS

SSA Robert Mąka SSA Stanisław Stankiewicz SSA Przemysław Żmuda

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 14 grudnia 2023 roku wydany w sprawie II Ko 1000/22.

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik wnioskodawczyni T. J. (1).

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 14 grudnia 2023 roku wydany w sprawie II Ko 1000/22.

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana