Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wrocław, dnia 29 marca 2022 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu XII Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Krzysztof Rudnicki

po rozpoznaniu w dniu 29.03.2022 r.

we Wrocławiu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. M. (1) i A. M. (1)

przeciwko (...) S.A. w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności i zapłatę

I. pozbawia wykonalności tytuł wykonawczy w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) wystawionego w dniu 14.07.2014 r. przez wierzyciela (...) S.A. w W. przeciwko dłużnikom M. M. (1) i A. M. (1), zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia - Śródmieścia we Wrocławiu z dnia 06.08.2014 r., VII Co 919/14 – w części, tj. co do kwoty 162.401,92 zł;

II. zasądza od pozwanego na rzecz powodów 242.599,99 zł (dwieście czterdzieści dwa tysiące pięćset dziewięćdziesiąt dziewięć złotych, dziewięćdziesiąt dziewięć groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29.11.2019 r. do dnia zapłaty;

III. oddala powództwo o zapłatę w pozostałym zakresie;

IV. zasądza od pozwanego na rzecz powodów 11.086,97 zł kosztów procesu;

V. nakazuje pozwanemu uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu 1.275,32 zł nieopłaconych kosztów sądowych;

VI. nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu z roszczenia zasądzonego na rzecz powodów w punkcie II wyroku 122,44 zł nieopłaconych kosztów sądowych.

XII C 1161 / 19

UZASADNIENIE

W dniu 19.12.2019 r. powodowie M. M. (1) i A. M. (1) wystąpili przeciwko pozwanemu (...) S.A. w W. z pozwem o:

I. pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego stanowiącego bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) wystawiony w dniu 14.07.2014 r. przez wierzyciela (...) S.A., zaopatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Śródmieścia we Wrocławiu z dnia 06.08.2014 r., VII Co 919/14;

II. zasądzenie od pozwanego 281.489,46 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 31.12.2016 r. do dnia zapłaty;

III. zasądzenie od pozwanego kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powodowie podali, że w dniu 16.05.2007 r. powód M. M. (1) zawarł z pozwanym umowę kredytu hipotecznego nr (...) indeksowanego do CHF. Kredyt opiewał na kwotę 397.354,90 zł i przeznaczony był na nabycie przez powodów w udziałach po 1/2 spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) we W., KW nr (...). Pismem z dnia 12.12.2013 r. P. K. (1) wypowiedział powodom umowę kredytu. Następnie Bank wystawił BTE przeciwko powodom i złożył wniosek egzekucyjny. W wyniku postępowania egzekucyjnego komornik zajął prawo do lokalu, a następnie przeprowadził dwie bezskuteczne licytacje. Pozwany (...) S.A. złożył wniosek o przejęcie nieruchomości, uzyskał jej przysądzenie, następnie sporządzony został plan podziału. W chwili przejęcia przez Bank nieruchomości jej wartość wynosiła 375.000 zł. Pozwany zaspokoił się tytułem wpłat dokonanych przez powoda na łączną kwotę 639.954,89 zł, na którą składają się:

1. 308.379,82 zł – suma kwota pobranych przez bank aż do postawienia kredytu w stan natychmiastowej wymagalności,

2. 2.065 zł – suma kwota pobranych przez bank tytułem ubezpieczenia nieruchomości,

3. wartość nieruchomości, którą bank przejął w wyniku egzekucji w sprawie KM 1135/14, tj. kwota 375.000 zł, pomniejszona o kwoty przekazane innym wierzycielom na podstawie planu podziału, czyli o 45.489,93 zł, co daje 329.510,07 zł.

Ponadto powodowie zostali obciążeni kosztami postępowania egzekucyjnego KM 1135/14 w kwocie 38.889,47 zł. Powodowie w związku ze spłatą kredytu, a potem w związku z egzekucją z nieruchomości ponieśli więc łącznie koszty w kwocie 678.844,36 zł.

Powyższe kwoty zostały pobrane bezpodstawnie, albowiem łącząca strony umowa kredytu hipotecznego nr (...) jest od momentu jej zawarcia nieważna. Pozwany od samego początku pobierał od powodów świadczenie nienależne, następnie po wypowiedzeniu umowy kredytu nie było podstaw do wystawienia BTE i prowadzenia w stosunku do powodów egzekucji. W wyniku bezpodstawnie prowadzonej egzekucji powodom została wyrządzona szkoda w kwocie 38.889,47 zł, którą to szkodę pozwany Bank powinien naprawić.

Powodowie podnieśli, że wszystkie klauzule waloryzacyjne zawarte w umowie kredytu, w tym w § 9 ust. 2 oraz § 10 ust. 3, są na podstawie art. 58 kc nieważne jako sprzeczne z art. 69 ust. 1 prawa bankowego oraz z zasadami współżycia społecznego. Klauzule waloryzacyjne zawarte w umowie kredytu sprzeciwiają się funkcji art. 358 ¹ § 2 kc, którego celem jest zabezpieczenie świadczenia pieniężnego przez ryzykiem zmiany siły nabywczej pieniądza. Klauzule waloryzacyjne nie mogą być tak skonstruowane, aby pełniły także inne funkcje, np. źródło dodatkowego przysporzenia dla wierzyciela. Tymczasem pozwany Bank uczynił z umownych klauzul waloryzacyjnych dodatkowe źródło dochodu, nieznane przepisom prawa bankowego, bowiem przepisy te pozwalają bankowi na pobranie od kredytobiorcy jedynie prowizji i odsetek jako wynagrodzenia za korzystanie z kredytu. Klauzule zawarte w § 9 ust. 2 i § 10 ust. 3 umowy zawierają różnicę w zakresie stosowanych kursów, przelicznik wypłaty kredytu został oparty o kurs kupna, natomiast przelicznik spłaty każdej raty został oparty o kurs sprzedaży. Takie rozróżnienie nie ma ekonomicznego uzasadnienia i stanowi dodatkowe źródło dochodu pozwanego Banku.

Powodowie chcąc spłacić kredyt w dniu jego uruchomienia musieliby zwrócić Bankowi kwotę o 24.490,81 zł większą niż wypłacone środki i to tylko z tytułu stosowania przez Bank klauzul waloryzacyjnych.

Klauzule waloryzacyjne zawarte w umowie kredytu prowadzą do naruszenia zasad współżycia społecznego, ponieważ ewentualne negatywne następstwa związane z ryzykiem kursowym obciążają tylko jedną stronę umowy, tj. kredytobiorcę.

Klauzule waloryzacyjne stanowią obejście bezwzględnie obowiązujących przepisów art. 69 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 5 prawa bankowego.

Umowa jest także nieważna na podstawie art. 58 § 2 kc z powodu naruszenia zasad współżycia społecznego przed zawarciem umowy. Pozwany nie udzieliła powodom będącym konsumentami pełnej informacji o ryzyku kursowym oraz o innych elementach umowy. Nie zostało wyjaśnione, że jednym z kosztów umowy jest tzw. spread walutowy. Powód nie został poinformowany, że tylko on będzie ponosił nieograniczone ryzyko kursowe, natomiast Bank naraża się jedynie na stratę udostępnionego kapitału.

Zawarte w umowie klauzule waloryzacyjne stanowią niedozwolone klauzule umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 kc, albowiem zawarte w nich postanowienia kształtują prawa i obowiązki powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, poprzez uprawnienie pozwanego Banku do jednostronnego i arbitralnego modyfikowania wskaźnika, według którego obliczana była wysokość każdej raty, a przez to jednostronnego kształtowania wysokości każdej raty. Umowa nie określała szczegółowego sposobu ustalenia kursu CHF. Uprawnienie Banku do określania wysokości kursu CHF nie doznaje żadnych ograniczeń. Umowa nie przewidywała wymogu, żeby wysokość kursu ustalona w tabeli pozostawała w określonej relacji do kursu średniego NBP.

Obie klauzule określają świadczenie główne, a mimo to są niedozwolonymi postanowieniami umownymi w rozumieniu art. 385 ¹ kc, ponieważ są niejednoznaczne.

Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że klauzule waloryzacyjne (indeksacyjne) nie są wiążące dla kredytobiorców, skoro zaś określają główne świadczenia stron, to umowa kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 16.05.2007 r. musi upaść, bo niemożliwe jest jej wykonywanie. Usunięcie tych klauzul spowoduje zmianę charakteru głównego przedmiotu umowy – z kredytu indeksowanego na kredyt złotowy. Umowę kredytu należy zatem ocenić jako umowę nieważną.

Także z uwagi na niedopełnienie przez pozwanego obowiązków informacyjnych umowa kredytu indeksowanego do CHF z dnia 16.05.2007 r. jest nieważna.

Pozwany ma obowiązek zwrócić powodom wszystko to, co na podstawie tej nieważnej umowy otrzymał.

Na wypadek uznania przez Sąd, że umowa kredytu hipotecznego (...) indeksowanego do CHF z dnia 16.05.2007 r. jest ważna, powodowie podnieśli, iż wobec abuzywności klauzul waloryzacyjnych zawartych w umowie kredytu klauzule te nie wiążą powodów, a zatem umowę należy czytać tak, jakby ich nie było. Z uwagi na wyeliminowanie z umowy klauzul waloryzacyjnych w chwili złożenia przez pozwanego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu powodowie nie byli dłużnikami Banku, a wręcz kredyt był nadpłacony. W związku z tym przesłanka wypowiedzenia kredytu nie została spełniona, czego konsekwencją było nieskuteczne wypowiedzenie umowy.

Ponadto zdaniem powodów oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytu zostało złożone przez osobę, która nie była uprawniona do reprezentowania pozwanego Banku. Nie zostało poprzedzone wezwaniem do zapłaty należności złożonym przez osobę upoważnioną.

W piśmie procesowym z dnia 29.01.2020 r. (k. 80) powodowie wskazali, że tytuł wykonawczy ma zostać pozbawiony wykonalności w części, w której egzekucja nie została jeszcze przeprowadzona, tj. w kwocie 162.401,92 zł.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie solidarnie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu.

Pozwany podniósł zarzut przedawnienia.

Pozwany zaprzeczył, aby zawarta z powodem M. M. (1) umowa kredytu z dnia 16.05.2007 r. była nieważna w całości lub w części na podstawach wskazywanych w treści pozwu, a także aby stosował w umowie niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 kc.

Pozwany podniósł, że z dokumentów przedłożonych przez powoda M. M. (1) wynika, że nie zamieszkiwał on w Polsce na terenie W., a w Wielkiej Brytanii, wobec czego lokal nabyty przez kredytobiorcę miał na celu osiąganie zysku z najmu.

Pozwany podniósł, że we wniosku kredytowym M. M. (1) wskazał samodzielnie kwotę kredytu, walutę indeksacji, okres kredytowana, cel kredytu oraz proponowane zabezpieczenie spłaty, zaś pozwany poinformował powoda o kosztach obsługi ekspozycji kredytowej w wypadku niekorzystnej dla kredytobiorcy zmiany kursu, a powód w pełni zaakceptował to ryzyko. Nadto pozwany przedstawił powodowi m.in. symulację wahań raty kredytowej przy założeniu maksymalnego wzrostu kursu waluty CHF za okres 12 miesięcy poprzedzających wniosek kredytowy, a także analogicznie zaprezentował konsekwencje wzrostu oprocentowania kredytu i ich przełożenie na wysokość raty kredytu. Na potwierdzenie powyższych czynności informacyjnych M. M. (1) złożył w dniu 07.05.2007 r. oświadczenie o wyborze waluty obcej.

Pozwany podniósł, iż nie czerpie dodatkowych korzyści z tytułu wzrostu kursu waluty CHF, a sam jest narażony na ponoszenie dodatkowych kosztów. W przypadku bowiem zmiany wartości kursowej Bank pomimo otrzymania wyższej kwoty w walucie PLN nic nie zyskuje, ponieważ zwraca te środki w takiej samej proporcji, kupując walutę swojemu wierzycielowi po kursie sprzedaży, płacąc odsetki i dokonując zwrotu. Zatem waloryzacja obowiązków pieniężnych kredytobiorcy jest dla pozwanego neutralna. Wahania kursowe nie stanowią dodatkowego dochodu dla pozwanego, albowiem dotknięty jest nimi w takim samym stopniu co powodowie, z uwagi na konieczność zawierania przeciwstawnych transakcji walutowych dla obsługi udzielonego kredytu. Pozwany nie zgodził się, aby umowa kredytu z dnia 16.05.2007 r. była sprzeczna z dobrymi obyczajami, ponieważ stanowi ona dopuszczalny sposób ustalania zasad spłaty zaciągniętego kredytu, a nadto powód sam wybrał tę formę kredytowania, jako korzystniejszą ekonomicznie w chwili zawierania umowy.

Pozwany podkreślił, iż umowa kredytu indeksowanego do waluty obcej jest prawnie dopuszczalną umową. Zaprzeczył, aby klauzule indeksacyjne zawarte w umowie kredytu stanowiły postanowienia abuzywne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 kc, albowiem nie naruszały rażąco, w chwili zawierania umowy, ani nie naruszają obecnie, interesów kredytobiorców oraz dobrych obyczajów. Pozwany nie zgodził się ze stanowiskiem powodów, że klauzule indeksacyjne są świadczeniem głównym, wskazując, iż nie dotyczą świadczeń głównych stron w rozumieniu art. 385 ¹ § 2 kc, ponieważ klauzule te kształtują jedynie dodatkowy mechanizm indeksacyjny odnoszący się do głównych świadczeń stron stosunku kredytowego.

Pozwany zarzucił, iż powodowie nie udowodnili wysokości żądanego pozwem roszczenia, zaś umowa kredytu z dnia 16.05.2007 r. została wypowiedziana prawidłowo, wobec czego

prowadzona egzekucja była zasadna.

Podniósł, że kwota kosztów egzekucji w wysokości 38.889,47 zł jest pochodną egzekucji prowadzonej przez trzy inne podmioty, niezależnie od tego, czy pozwany prowadziłby egzekucję czy nie, koszty i tak by powstały.

Sąd ustalił w sprawie następujący stan faktyczny.

M. M. (2) i A. M. (1) zamierzali zakupić mieszkanie zamiast wynajmu. Zgłosili się do (...) S.A. Doradca kredytowy zasugerował, aby o kredyt (na 30 lat) wystąpiła osoba młodsza.

M. M. (1), syn M. i A., od 2005 r. przebywał w Wielkiej Brytanii, gdzie pracował. Zgłosił się do (...) S.A. jako zainteresowany zaciągnięciem kredytu. Otrzymał informację, że nie ma zdolności kredytowej na zaciągnięcie kredytu złotowego, jedynie kredyt indeksowany do CHF.

Doradca nie przedstawiał historycznych kursów CHF ani nie symulacji na wypadek zmiany tych kursów. Przedstawił kredyt jako bezpieczny, a walutę indeksacji jako stabilną.

Powodowie nie otrzymali projektu umowy kredytu do zapoznania się.

/ dowód: potwierdzenia wypłaty wynagrodzenia – k. 151-158; informacje i zaświadczenia o

zatrudnieniu – k. 159-161; zeznania świadka M. M. (2) – e-protokół z dnia

21.08.2020 r. 00:01:46-00:23:22 k. 209-210 i 212; zeznania powodów: M.

M. – e-protokół z dnia 29.01.2021 r. 00:01:20-00:22:30 k. 278-279 i 281,

A. M. (1) – e-protokół z dnia 29.01.2021 r. 00:22:31-00:37:00

k. 279-281 /

W dniu 07.05.2007 r. M. M. (1) złożył – na formularzu (...) S.A. – skierowany do tego Banku ( (...) Oddział w Ł.) wniosek o kredyt hipoteczny nr (...).

We wniosku zostały wskazane następujące parametry kredytu:

- wnioskowana kwota kredytu w PLN – 380.000,00;

- indeksowana kursem waluty – CHF;

- okres kredytowania – 30 lat;

- przeznaczenie kredytu – zakup mieszkania na rynku wtórnym, prowizja kredytowa / składka ubezpieczeniowa, ubezpieczenie od utraty wartości nieruchomości;

- koszty zakupu dotychczas poniesione – 13.000,00;

- nieruchomość – przedmiot hipoteki – ul. (...) W., KW nr (...), pow. 60,43 m ².

Wniosek przyjął M. A..

Tego samego dnia M. M. (1) podpisał oświadczenie kredytobiorcy o wyborze waluty obcej, w którym w formie tabeli został przedstawiony wpływ zmian oprocentowania i kursu waluty kredytu na wysokość miesięcznych rat, przy założeniach przyjętych do obliczeń:

- wysokość kredytu – 150.000 zł,

- okres spłaty kredytu – 15 lat,

- zmienne oprocentowanie kredytu złotowego – 6 %, na moment sporządzenia symulacji,

- zmienne oprocentowanie kredytu indeksowanego CHF – 3 %, na moment sporządzenia symulacji,

- raty annuitetowe.

Tabela zawierała następujące sytuacje modelowe:

- wysokość raty kapitałowo-odsetkowej przy aktualnym poziomie kursu CHF i aktualnym poziomie stopy procentowej: dla kredytu w PLN – 1.259,13 PLN, dla kredytu indeksowanego w CHF – 1.032,91 PLN;

- wysokość raty kapitałowo-odsetkowej przy założeniu, że stopa procentowa kredytu w CHF jest równa stopie procentowej kredytu w PLN, a kapitał jest wyższy o 20 %: dla kredytu w PLN – nie dotyczy, dla kredytu indeksowanego w CHF – 1.510,96 PLN;

- wysokość raty kapitałowo-odsetkowej przy założeniu, że kurs CHF wzrośnie o wartość stanowiącą różnicę między maksymalnym i minimalnym kursem CHF z okresu ostatnich 12 miesięcy, co daje wzrost o 10,9 %: dla kredytu w PLN – nie dotyczy, dla kredytu indeksowanego w CHF: 1.145,50 PLN;

- wysokość raty kapitałowo-odsetkowej przy założeniu, że stopa procentowa wzrośnie o 400 pb: dla kredytu w PLN – 1.599,36 PLN, dla kredytu indeksowanego do CHF – 1.340,21 PLN;

- wysokość raty kapitałowo-odsetkowej przy założeniu, że stopa procentowana wzrośnie o wartość stanowiącą różnicę między maksymalną i minimalną wartością stopy procentowej z okresu ostatnich 12 miesięcy, tj. o 0,52 p.p. w przypadku kredytów / pożyczek w PLN i o 1,1158 p.p w przypadku kredytów/pożyczek indeksowanych kursem CHF: dla kredytu w PLN – 1.300,95 PLN, dla kredytu indeksowanego do CHF – 1.114,00 PLN.

M. M. (1) oświadczył, że:

- został poinformowany, iż powyższa tabela ma charakter wyłącznie przykładowy i nie będzie na jej podstawie wywodzić żadnych roszczeń wobec (...) S.A. (...) Oddział w Ł.;

- po zapoznaniu się z występującym ryzykiem kursowym oraz ryzykiem wynikającym ze zmiennej stopy procentowej wnosi o udzielenie kredytu indeksowanego do waluty obcej.

/ dowód: wniosek o kredyt hipoteczny nr (...) z dnia 07.05.2007 r. – k. 130-133; oświadczenie o

wyborze waluty obcej z dnia 07.05.2007 r. – k. 149; zeznania powoda M.

M. – e-protokół z dnia 29.01.2021 r. 00:01:20-00:22:30 k. 278-279 i 281 /

Dalszymi czynnościami związanymi z zaciągnięciem kredytu zajmowała się A. M. (1) jako pełnomocnik M. M. (1).

/ dowód: zeznania świadka M. M. (2) – e-protokół z dnia 21.08.2020 r. 00:01:46-

00:23:22 k. 209-210 i 212; zeznania powodów: M. M. (1) – e-protokół z

dnia 29.01.2021 r. 00:01:20-00:22:30 k. 278-279 i 281, A. K. (1)-

M. – e-protokół z dnia 29.01.2021 r. 00:22:31-00:37:00 k. 279-281 /

W dniu 16.05.2007 r. M. M. (1), reprezentowany przez pełnomocnika A. M. (1) oraz (...) S.A. w W. (...) Oddział w Ł. zawarli umowę kredytu hipotecznego nr (...) indeksowanego do CHF.

Bank udzielił powodowi kredytu w kwocie 397.354,90 zł, indeksowanego kursem CHF; przy założeniu, że uruchomiono całość kredytu w dacie sporządzenia umowy równowartość kredytu wynosiłaby 179.717,28 CHF, natomiast rzeczywista równowartość miała zostać określona po wypłacie kredytu; kredytobiorca oświadczył, że jest świadomy ryzyka kursowego, związanego ze zmianą kursu waluty indeksacyjnej w stosunku do złotego, w całym okresie kredytowania i akceptuje to ryzyko (§ 1 ust. 1).

Spłata kredytu miała nastąpić w 360 miesięcznych równych ratach kapitałowo-odsetkowych (§ 1 ust. 2).

Oprocentowanie kredytu miało być zmienne i na dzień sporządzenia umowy wynosiło 4,40 % w skali roku, na które składała się suma obowiązującej stawki (...) i stałej marży Banku wynoszącej 2,15 % (§ 1 ust. 3).

Przy założeniu uruchomienia całości kredytu w dacie sporządzenia umowy rata kapitałowo-odsetkowa wynosiłaby równowartość 1.009,17 CHF, natomiast rzeczywista wysokość rat kapitałowo-odsetkowych miała zostać określona w harmonogramie spłat (§ 1 ust. 4).

Na dzień sporządzenia umowy odsetki karne wynosiły 8,80 % (§ 1 ust. 5).

Jednorazowa prowizja za udzielenie kredytu wynosiła 1.986,77 zł, tj.0,50 % kwoty kredytu (§ 1 ust. 6).

Całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia umowy wynosił 326.651,60 zł, przy czym kwota ta nie uwzględniała ryzyka kursowego (§ 1 ust. 7).

Kredyt miał być wypłacony jednorazowo w formie bezgotówkowej na rachunek podmiotu wskazanego we wniosku o wypłatę, w terminach i wysokościach określonych w umowie kredytowej (§ 1 ust. 10).

Kredyt był przeznaczony na (§ 2 ust. 1):

a) w wysokości 367.000 zł na pokrycie części ceny nabycia nieruchomości opisanej w § 3 ust. 1 na rachunek zbywcy,

b) w wysokości 13.000 zł na refinansowanie ceny nabycia nieruchomości na rachunek kredytobiorcy.

c) w wysokości 3.223,16 zł na uiszczenie opłaty z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego,

d) w wysokości 7.947.10 zł na uiszczenie składki z tytułu ubezpieczenia od ryzyka utraty wartości nieruchomości,

e) w wysokości 1.986,77 zł na zapłatę prowizji od kredytu,

f) w wysokości 3.973,55 zł na pokrycie składek ubezpieczeniowych, o których mowa w § 4 ust. 1,

g) w wysokości 224,32 zł na uiszczenie kosztów związanych z ustanowieniem hipoteki zabezpieczającej spłatę kredytu.

Zabezpieczenie spłaty kredytu stanowiły (§ 3):

1. hipoteka kaucyjna na rzecz Banku w złotych polskich do kwoty stanowiącej 170 % kwoty kredytu, określonej w § 1 ust. 1 umowy, na nieruchomości: lokal mieszkalny nr (...) o pow. 60,43 m ², położony przy ul. (...) we W., KW nr (...) – do którego spółdzielcze własnościowe prawo miał przysługiwać M. M. (1) i A. M. (1) w udziałach po 1/2 części;

2. cesja na rzecz Banku wierzytelności z tytułu umowy ubezpieczenia nieruchomości od ognia, powodzi i innych zdarzeń losowych na kwotę odpowiadającą wartości lokalu;

3. weksel in blanco do czasu przedstawienia w Banku odpisu z KW nieruchomości zawierającego prawomocny wpis hipoteki na rzecz Banku lub do końca ochrony ubezpieczeniowej z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego;

4. ubezpieczenie od ryzyka utraty wartości nieruchomości przez okres 5 lat od dnia uruchomienia kredytu, z tym, że Bank miał prawo przedłużyć to ubezpieczenie na własny koszt;

5. ubezpieczenie kredytu z tytułu niskiego wkładu własnego.

Kredytobiorca wyraził zgodę na uczestnictwo w programie (...) w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w życiu codziennym, gdzie wysokość składki za pierwsze dwa lata ubezpieczenia wynosiła 3.973,55 zł (§ 4).

Warunkiem uruchomienia kredytu było przedłożenie dokumentów potwierdzających nabycie nieruchomości, zawarcie umowy ubezpieczenia, cesje, inne oświadczenia kredytobiorców (§ 5).

W umowie zostały zawarte m.in. następujące definicje (§ 6):

- Bankowa Tabela kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut, zwana Tabelą Kursów – sporządzana przez merytoryczną komórkę Banku na podstawie kursów obowiązujących na rynku międzybankowym w chwili sporządzania tabeli i po ogłoszeniu kursów średnich przez NBP; tabela sporządzana była o godz. 16.00 każdego dnia roboczego i obowiązywała przez cały następny dzień roboczy;

- Libor 3 miesięczny dla CHF (Libor 3m) – L. (...) – oprocentowanie, na jakie banki skłonne są udzielić pożyczek w CHF innym bankom na rynku międzybankowym w L. na okres trzech miesięcy;

- rata kapitałowo-odsetkowa – pełna rata zawierająca miesięczną ratę spłaty kapitału kredytu oraz umowne odsetki naliczone w stosunku miesięcznym za pozostającą do spłaty część kapitału;

- rata odsetkowa – rata odsetkowa, przypadająca do spłaty w okresie karencji za dany okres rozliczeniowy naliczona z tytułu odsetek umownych w stosunku miesięcznym od uruchomionej części kredytu;

- rata spłaty – łączna kwota raty kapitałowo-odsetkowej przypadająca do spłaty za dany okres rozliczeniowy lub rata odsetkowa przypadająca do spłaty a dany okres rozliczeniowy w okresie karencji, powiększona o należne składki ubezpieczeniowe oraz opłaty i prowizje.

Wysokość rat kapitałowo-odsetkowych miała zostać określona w harmonogramie spłat wystawionym po wypłacie całości kredytu; harmonogram miał określać raty na okres dwóch lat (§ 7 ust. 1).

W dniu wypłaty kredytu kwota wypłaconych środków miała zostać przeliczona do CHF według kursu kupna walut określonego w Tabeli Kursów, obowiązującego w dniu uruchomienia środków (§ 9 ust. 2).

Uruchomienie kredytu winno nastąpić nie później niż w terminie 5 dni roboczych od daty złożenia wniosku o wypłatę wraz z dokumentacją, przy czym wypłata kredytu lub jego I transzy nie mogła nastąpić przed upływem 10 dni od dnia zawarcia umowy, w przypadku gdy umowa kredytowa została zawarta poza siedzibą przedsiębiorstwa (§ 9 ust. 3).

Kredytobiorca zobowiązał się dokonać w okresie objętym umową spłaty rat kapitałowo-odsetkowych i odsetkowych w terminach, kwotach i na rachunek wskazany w aktualnym harmonogramie spłat (§ 10 ust. 1).

Wysokość zobowiązania z tytułu spłat rat kapitałowo-odsetkowych miała być ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w CHF, po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych” do CHF obowiązującej w dniu spłaty (§ 10 ust. 3).

Sposób i terminy zarachowania spłat określał Regulamin (§ 10 ust. 7).

Oprocentowanie kredytu było zmienne i ulegało zmianie w pierwszym dniu najbliższego miesiąca następującego po ostatniej zmianie indeksu (...) (§ 13 ust. 1).

Indeks (...) dla każdego miesiąca obliczany był jako średnia arytmetyczna stawek LIBOR 3M obowiązujących w dniach roboczych w okresie liczonym od 26 dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc ostatni do 25 dnia miesiąca poprzedzającego zmianę (§ 13 ust. 2).

Indeks (...) ulegał zmianie w okresach miesięcznych i obowiązywał od pierwszego dnia miesiąca, jeżeli wartość indeksu była różna od obowiązującej stawki indeksu o przynajmniej 0,1 p.p. (§ 13 ust. 5).

W przypadku niespłacenia przez kredytobiorcę w terminie całości lub części raty spłaty wynikającej z umowy kredytu niespłacona kwota stawała się zadłużeniem przeterminowanym

(§ 14 ust. 1).

Bank naliczał od wymagalnego kapitału odsetki karne w wysokości podwójnego oprocentowania umownego (§ 14 ust. 2).

Jeżeli kredytobiorca, mimo upływu okresu wypowiedzenia, nie uregulował należności, Bank w następnym dniu po upływie terminu wypowiedzenia dokonywał przewalutowania całego wymagalnego zadłużenia na PLN, z zastosowaniem aktualnego kursu sprzedaży dewiz, określonego przez Bank w Tabeli kursów (§ 14 ust. 3).

W razie stwierdzenia przez Bank, że warunki udzielenia kredytu nie zostały dotrzymane lub w razie zagrożenia terminowej spłaty kredytu z powodu złego stanu majątkowego kredytobiorcy, a w szczególności w przypadku niespłacenia dwóch rat odsetkowych lub kapitałowo-odsetkowych lub skierowania egzekucji do nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie spłaty kredytu, Bank mógł (§ 22 ust. 1):

a) wypowiedzieć umowę kredytu w całości lub w części;

b) zażądać dodatkowego zabezpieczenia spłaty kredytu bądź przedstawienia w określonym terminie programu naprawczego i jego realizacji po zatwierdzeniu przez Bank.

Okres wypowiedzenia wynosił 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością Kredytobiorcy 7 dni (§ 22 ust. 2).

Po upływie okresu wypowiedzenia kredytobiorca był obowiązany do niezwłocznego zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami należnymi Bankowi za okres korzystania z kredytu (§ 22 ust. 3).

W sprawach nieuregulowanych umową kredytu miały mieć zastosowanie postanowienia Regulaminu do umowy kredytu hipotecznego, stanowiącego integralną część umowy (§ 25 ust. 1).

Załączniki do umowy kredytu z dnia 16.05.2007 r. stanowiły:

- oświadczenie o ustanowieniu hipoteki na rzecz Banku;

- cesja z polisy ubezpieczeniowej;

- deklaracja wekslowa;

- oświadczenie o poddaniu się egzekucji;

- pouczenie o prawie odstąpienia od umowy kredytu;

- oświadczenie o poddaniu się egzekucji uprawnionego do nieruchomości;

- oświadczenie udzielone zgodnie z art. 91a prawa bankowego;

- druk wniosku o wypłatę.

Regulamin kredytu hipotecznego (...) obowiązujący od dnia 02.08.2004 r. zawierał analogiczne postanowienia w wyżej opisanym zakresie, co umowa kredytu.

/ dowód: umowa kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 16.05.2007 r. – k. 23-28 i 134-139;

Regulamin kredytu hipotecznego (...) – k. 29-33 i 140-148 /

Umowy kredytu (...) S.A. były przygotowywane w centrali Banku i przesyłane do Oddziałów i innych placówek w celu podpisania. Wprowadzenie ewentualnych zmian również wymagało zgody centrali Banku. Modyfikacje dotyczyły z reguły warunków cenowych: oprocentowania, marży Banku.

/ dowód: zeznania świadka M. A. – e-protokół z dnia 11.12.2020 r. 00:01:35-00:44:43

k. 271-272 /

W dniu 30.05.2007 r. M. S. i P. S. oraz A. M. (1), działająca w imieniu własnym i w imieniu M. M. (1) na podstawie pełnomocnictwa z dnia 07.05.2007 r., rep. (...), zawarli przed notariuszem P. G. we W. w formie aktu notarialnego, rep. (...), umowę sprzedaży.

Małżonkowie S. sprzedali M. M. (1) i A. M. (1) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...), położonego przy ul. (...) we W., należącego do zasobów Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W., KW nr (...), w udziałach po 1/2 za cenę 380.000 zł.

/ dowód: umowa sprzedaży z dnia 30.05.2007 r., rep. (...) – k. 35-39 /

Kredyt udzielony M. M. (1) na podstawie umowy nr (...) został uruchomiony w dniu 04.06.2007 r.

Bank przeliczył wypłaconą kwotę na 177.469,81 CHF.

W dniu 04.06.2007 r. w (...) S.A. obowiązywały kursy CHF:

- kupno – 2,2390,

- sprzedaż – 2,3770,

- spread – 0,1380.

/ dowód: historia zadłużenia oraz wpłat – k. 66-67 i 200-202; kursy walut – k. 70 /

W lokalu mieszkalnym przy ul. (...) zamieszkali małżonkowie M. M. (2) i A. M. (1) oraz ich dwoje młodszych dzieci: M. i F..

Lokal ten nie był przeznaczony na cele związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Małżonkowie M. pracowali jako agenci ubezpieczeniowi. Nie obsługiwali klientów w mieszkaniu. Jedynie adres tego mieszkania był wskazywany jako siedziba firmy.

/ dowód: zeznania świadka M. M. (2) – e-protokół z dnia 21.08.2020 r. 00:01:46-

00:23:22 k. 209-210 i 212; zeznania powodów: M. M. (1) – e-protokół z

dnia 29.01.2021 r. 00:01:20-00:22:30 k. 278-279 i 281, A. K. (1)-

M. – e-protokół z dnia 29.01.2021 r. 00:22:31-00:37:00 k. 279-281 /

Spłaty kredytu były dokonywane w PLN. Spłat dokonywali rodzice M. M. (1). Uiszczali raty w Banku, pracownik Banku informował, ile wynosi dana rata.

Z uwagi na problemy z działalnością gospodarczą M. M. (2) małżonkowie M. nie spłacali rat kredytu, doszło także do powstania zadłużenia w Spółdzielni Mieszkaniowej.

M. M. (1) dowiedział się w późniejszym okresie o powstaniu zaległości.

/ dowód: zeznania świadka M. M. (2) – e-protokół z dnia 21.08.2020 r. 00:01:46-

00:23:22 k. 209-210 i 212; zeznania powodów: M. M. (1) – e-protokół z

dnia 29.01.2021 r. 00:01:20-00:22:30 k. 278-279 i 281, A. K. (1)-

M. – e-protokół z dnia 29.01.2021 r. 00:22:31-00:37:00 k. 279-281 /

W dniu 17.09.2009 r. M. M. (1), reprezentowany przez pełnomocnika A. M. (2) oraz (...) S.A. w K. zawarli porozumienie do umowy kredytu nr (...).

Bank udzielił powodowi karencji w spłacie kapitału oraz odsetek kredytowych na okres czterech miesięcy, począwszy od dnia 01.09.2009 r., zobowiązał się również skapitalizować powodowi wymagalną należność z tytułu odsetek naliczonych od dnia podpisania przedmiotowego porozumienia, przy czym zaległość na dzień sporządzenia porozumienia wynosiła łącznie 3.455,25 zł, w tym odsetki 614,71 zł, liczone według kursu sprzedaży CHF obowiązującym w Banku dnia 17.09.2009 r.

Powód wyraził zgodę na comiesięczne doliczanie kwoty odsetek w trybie podwyższenia bieżącego salda kredytowego.

Po upływie okresu karencji Bank miał wysłać powodowi harmonogram spłat rat kredytu, zaś okres spłaty kredytu miał pozostać bez zmian.

/ dowód: porozumienie z dnia 17.09.2009 r. do umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia

16.05.2007 r. – k. 34 i 150 /

Na podstawie uchwał nadzwyczajnych zgromadzeń akcjonariuszy z dnia 18.06.2009 r. (...) S.A. w K. – KRS nr (...) został przejęty przez (...) S.A. w W. – KRS nr (...) w trybie art. 492 § 1 pkt 1 ksh przez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą. Spółka przejmująca zmieniła firmę na (...) S.A. Połączenie zostało zarejestrowane dnia 04.01.2010 r.

Następnie na podstawie uchwał zwyczajnych walnych zgromadzeń akcjonariuszy z dnia 03.04.2012 r. (...) S.A. w W. – KRS nr (...) został przejęty przez (...) S.A. w W. – KRS nr (...) w trybie art. 492 § 1 pkt 1 ksh przez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą. Spółka przejmująca zmieniła firmę na (...) S.A. w W.. Połączenie zostało zarejestrowane dnia 01.06.2012 r.

/ dane znane Sądowi z urzędu oraz powszechnie dostępne w przeglądarce KRSonline; nadto

dowód: odpis z KRS nr (...) – k. 91-96 i 125-129 /

W dniu 01.01.2013 r. (...) S.A. w W. oraz Centrum (...) S.A. w Ł. zawarli umowę outsourcingową.

Przedmiotem umowy było ustalenie warunków zlecania i realizowania m.in.:

1. procesu produkcji i wysyłki cyklicznej korespondencji masowej;

2. podpisywania w imieniu Banku na podstawie pełnomocnictwa stanowiącego Załącznik nr 9 pism prewindykacyjnych i wypowiadających umowę; imienna lista pracowników wykonawcy uprawnionych do tego typu czynności stanowiła Załącznik nr 10 do umowy;

3. produkcji i wysyłki okazjonalnej korespondencji.

W Załączniku nr 9 (...) S.A. udzielił Centrum (...) S.A. pełnomocnictwa do:

- przekazywania przesyłek listowych (...) i (...) sp. z o.o.,

- reprezentowania Banku względem (...) i (...) sp. z o.o.,

- podpisywania dwuosobowo, przez dwóch pracowników zleceniobiorcy, wskazanych imiennie w Załączniku nr 10 do umowy, w imieniu zleceniodawcy wypowiedzeń umów o kartę kredytową, kredytu, rachunku bankowego (ROR/firmowego), ostatecznego wezwania do zapłaty oraz pisma dotyczącego Bankowego Rejestru.

W Załączniku nr 10 zostało wymienione 21 osób wskazanych przez (...) S.A. do podpisywania dwuosobowo w imieniu Banku zleceniodawcy wypowiedzeń umów o kartę kredytową, kredytu, rachunku bankowego (ROR/firmowego), ostatecznego wezwania do zapłaty oraz pisma dotyczącego Bankowego Rejestru, w tym: M. M. (6) i P. K. (1).

/ dowód: umowa z dnia 01.01.2013 r. wraz z załącznikami nr 9 i 10 – k. 162-168 /

Pismami z dnia 12.12.2013 r. pozwany, reprezentowany przez P. K. (1) i M. M. (6), skierował do powodów oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 16.05.2007 r. z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia.

Pozwany wskazał, że rozważy możliwość cofnięcia wypowiedzenia w przypadku uregulowania w okresie wypowiedzenia całości zaległych należności obejmujących:

- 2.281,87 CHF tytułem należności kapitałowej;

- 838,24 CHF tytułem odsetek umownych;

- 40,51 CHF tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie.

/ dowód: pisma z dnia 12.12.2013 r. – k. 40, 169-170 /

Wobec braku uregulowania należności na rzecz pozwanego Banku, w dniu 05.02.2014 r. zadłużenie powodów zostało postawione w stan całkowitej wymagalności.

W okresie od dnia 29.06.2007 r. do dnia 05.02.2014 r., tj. do dnia postawienia kredytu w stan natychmiastowej wymagalności, powodowie spłacili na rzecz Banku 308.379,82 zł.

Bank pobrał z tytułu opłat za ubezpieczenie nieruchomości łącznie 2.065 zł.

/ dowód: historia zadłużenia oraz wpłat – k. 66-67 i 200-202; historia indeksów – k. 68 i 203-204;

historia rachunku po wypowiedzeniu/przewalutowaniu umowy kredytowej – k. 69 i 205-

206 /

Łączna suma rat kapitałowo-odsetkowych należnych na rzecz Banku przy założeniu pominięcia mechanizmu indeksacji kwoty kredytu do waluty CHF i utrzymaniu w mocy pozostałych postanowień umowy kredytu wskazuje na istnienie po stronie powodów w dniu 12.12.2013 r. i 05.02.2014 r. nadpłaty w kwocie 4.986,91 zł.

W wypadku przeliczenia sumy kredytu wyrażonej w PLN na CHF według średniego kursu NBP z dnia zawarcia umowy kredytu na dzień 12.12.2013 r. i 05.02.2014 r. powstałaby niedopłata w kwocie 2.652,54 CHF.

W wypadku przeliczenia sumy kredytu wyrażonej w PLN na CHF według średniego kursu NBP z dnia uruchomienia kredytu na dzień 12.12.2013 r. i 05.02.2014 r. powstałaby niedopłata w kwocie 2.854,13 CHF.

/ dowód: opinia biegłej z zakresu bankowości A. Z. z dnia 02.08.2021 r. – k. 293-309 /

W dniu 14.07.2014 r. (...) S.A. wystawił bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) przeciwko dłużnikom:

- M. M. (1) – jako dłużnikowi osobistemu z umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 16.05.2007 r.,

- A. M. (1) – jako dłużnikowi rzeczowemu z tytułu zabezpieczenia hipotecznego ww. umowy kredytu, KW nr (...).

Bank wskazał, że w związku z brakiem spłaty wszystkich zobowiązań określonych umową na dzień 14.07.2014 r. wymagalne zadłużenie wynosi 269.510,12 zł, w tym:

1. należność główna (niespłacony kapitał) – 254.282,76 PLN,

2. odsetki umowne za okres korzystania z kapitału w wysokości 2,25 % od dnia 01.05.2013 r. do dnia 05.02.2014 r. – 4.045,19 PLN,

3. odsetki za opóźnienie naliczane od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości 4,50 % od dnia 01.06.2013 r. do dnia 14.07.2014 r. – 11.182,17 PLN,

wraz z dalszymi odsetkami karnymi od kwoty kapitału w wysokości czterokrotności oprocentowania kredytu lombardowego (4,50 % na dzień wystawienia tytułu) oraz od kwoty odsetek ad 2 za okres od 15.07.2014 r. do dnia zapłaty w wysokości ustawowej.

Postanowieniem z dnia 06.08.2014 r., VII Co 919/14, referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu nadał bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr (...) z dnia 14.07.2014 r. klauzulę wykonalności oraz zasądził od dłużników solidarnie na rzecz wierzyciela 134,98 zł kosztów postępowania.

/ dowód: bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) z dnia 14.07.2014 r. – k. 171;

postanowienie z dnia 06.08.2014 r., VII Co 919/14 – k. 171v /

Na podstawie powyższego tytułu wykonawczego (...) S.A. wystąpił do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia - Śródmieścia Agaty Kwolek z wnioskiem o wszczęcie egzekucji przeciwko powodom.

Komornik Sądowy Agata Kwolek prowadziła równocześnie inne postępowania egzekucyjne przeciwko M. M. (1) i A. M. (1):

- na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. – w sprawach: KM 2063/09, KM 1719/13, KM 997/14 i KM 228/15,

- na rzecz (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego w G. – KM 1633/13,

- na rzecz Wójta Gminy C. – KM 793/14.

W sprawie z wniosku Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. KM 2063/09 w dniu 02.11.2009 r. Komornik dokonał zajęcia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu

mieszkalnego przy ul. (...) we W., KW nr (...).

Wartość prawa do ww. lokalu została oszacowana na kwotę 375.000 zł na podstawie operatu szacunkowego rzeczoznawcy majątkowego J. K. z dnia 10.11.2011 r. sporządzonego w sprawie KM 2063/09.

W ramach łącznego prowadzenia ww. postępowań egzekucyjnych zostały przeprowadzone dwie bezskuteczne licytacje prawa do ww. lokalu. Wierzyciel – (...) S.A. złożył wniosek o przejęcie lokalu, które to prawo zostało mu przysądzone za cenę 250.000 zł, stanowiącą sumę wywołania na drugiej licytacji.

W dniu 17.08.2017 r. Komornik Sądowy Agata Kwolek sporządziła projekt planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji z nieruchomości.

Postanowieniem z dnia 02.10.2017 r., VIII Co 429/11, Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia zatwierdził plan podziału.

Wierzytelność(...) S.A. obejmowała:

1) należność główna - 254.282,76 zł,

2) odsetki – 98.515,53 zł,

3) koszty sądowe – 134,98 zł.

Zgodnie z treścią planu podziału kwota podlegająca podziałowi wynosiła 250.000 zł, z czego:

- koszty egzekucji i Skarbu Państwa wyniosły 37.600 zł;

- na rzecz (...) S.A. przypadało:

- 1.243,26 zł tytułem zwrotu kosztów egzekucyjnych,

- 204.510,07 zł tytułem należności zabezpieczonych hipoteką;

- na rzecz pozostałych wierzycieli przypadło łącznie 6.646,67 zł.

Pismem z dnia 08.01.2018 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Śródmieścia zlecił komornikowi sądowemu wykonanie planie podziału.

Postanowieniem z dnia 30.04.2018 r., KM 1135/14, Komornik Sądowy Agata Kwolek umorzyła postępowanie egzekucyjne z uwagi na bezskuteczność egzekucji, wskazując w treści postanowienia, iż na poczet roszczenia Banku została przekazana na jego rzecz łączna kwota 204.781,31 zł, w tym 97.643,74 zł tytułem należności głównej, 107.002,59 zł tytułem odsetek oraz 134,98 zł tytułem kosztów sądowych, a także 1.552,62 zł tytułem zwrotu zaliczki, natomiast koszty postępowania egzekucyjnego zostały wyegzekwowane od dłużników do kwoty 38.810,11 zł.

/ dowód: projekt planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji z nieruchomości z dnia 17.08.2017 r.,

KM 2063/09 – k. 41-44; postanowienie z dnia 02.10.2017 r., VIII Co 429/11 – k. 45;

zlecenie wykonania planu podziału z dnia 08.01.2018 r. – k. 45v; operat szacunkowy z

dnia 10.11.2011 r. – k. 46-65; akta spraw egzekucyjnych: KM 2063/09, KM 1633/13, KM

1793/13, KM 793/14, KM 997/14, KM 1135/14 i KM 228/15 /

Pismem z dnia 05.11.2019 r. powodowie skierowali do pozwanego reklamację – wezwanie do zapłaty, w którym to piśmie podnieśli, że umowa kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 16.05.2007 r. jest nieważna, wobec czego wszystkie kwoty pobrane przez Bank należy uznać za świadczenie nienależne, nadto zaś nie było podstaw do wystawienia BTE i prowadzenia egzekucji w sprawie KM 1135/14, zatem Bank powinien zwrócić wszystkie kwoty pobrane na podstawie nieważnej umowy oraz wszystkie kwoty uzyskane w toku egzekucji, a także zwrócić poniesione koszty egzekucji.

Powodowie wezwali pozwanego do zapłaty w terminie 7 dni łącznej kwoty 678.844,36 zł, na którą składają się:

- 308.379,82 zł – suma kwot pobranych przez bank do postawienia kredytu w stan natychmiastowej wymagalności,

- 2.065 zł – suma kwota pobranych przez bank tytułem ubezpieczenie nieruchomości,

- wartość przejętej przez bank nieruchomości, tj. 375.000 zł, pomniejszona o kwoty przekazane innym wierzycielom na podstawie planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji z nieruchomości, czyli o 45.489,93 zł – 329.510,07 zł,

- 38.889,47 zł – koszty postępowania egzekucyjnego, którymi powodowie zostali bezpodstawnie obciążeni.

/ dowód: pismo z dnia 05.11.2019 r. – k. 72-73 /

W odpowiedzi na powyższe pismo, otrzymane 14.11.2019 r., pismem z dnia 21.11.2019 r. pozwany poinformował powodów, że nie znajduje uzasadnienia do wypłaty wnioskowanych przez nich środków, wskazując jednocześnie, iż brak jest jakichkolwiek przesłanek do uznania umowy kredytu za nieważną.

/ dowód: pismo z dnia 21.11.2019 r. – k. 74-76 /

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie, albowiem zasadne jest zarówno żądanie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, jak również w znacznej części żądanie zapłaty.

Sąd dokonał ustaleń stanu faktycznego sprawy na podstawie materiału dowodowego obejmującego przede wszystkim przedłożone przez strony dokumenty dotyczące przedmiotu i treści łączącego strony stosunku kredytowego, zeznania świadka M. M. (2) i zeznania powodów M. M. (1) i A. M. (1), a także opinię

biegłej A. Z..

Zeznania świadka M. A. były przydatne jedynie w niewielkim zakresie. Świadek nie kojarzył osób powodów oraz okoliczności tej konkretnej transakcji, wskazał jedynie na ogólne zasady postępowania przy wnioskach o kredyty indeksowane. Nie można jednak stwierdzić, iż opisane przez świadka reguły zostały zastosowane w pełni w stosunku do powodów. Świadek natomiast wskazał na ograniczenia możliwości negocjowania warunków umowy i zmiany jej zapisów na poziomie placówki, w której pracował, przeciwnie z jego zeznań wynika, że zmiany wprowadzane były przez centralę Banku. To zaś potwierdza, że postanowienia umowy kredytu nie były indywidualnie negocjowane.

Pominięciu podlegał dowód z zeznań świadka R. D., jako że świadek nie uczestniczył w przygotowaniu i zawarciu umowy kredytu z powodami, zaś pozbawione znaczenia dla rozstrzygnięcia są kwestie finansowania akcji kredytowej i koszty ponoszone w związku z tym przez pozwanego. Zasady funkcjonowania kredytów indeksowanych do waluty obcej oraz ustalania kursów wymiany walut przez banki komercyjne znane są Sądowi i pełnomocnikom stron. Sposób ustalania kursów walut przez Bank pozostaje jednak bez znaczenia w sytuacji, gdy nie został przewidziany w łączącej strony umowie kredytu lub jej ogólnych warunkach (regulaminie).

Powodowie wywodzą swoje roszczenia z nieważności umowy kredytu z dnia 16.05.2007 r.

Powodowie zakwestionowali tę umowę kredytową, powołując się na jej sprzeczność z przepisami prawa bankowego oraz zawarcie w treści umowy postanowień niedozwolonych w rozumieniu art. 385 ¹ i nast. kc.

Uprawnione jest stanowisko powodów co do zawarcia w treści umowy z dnia 16.05.2007 r. niedozwolonych postanowień umownych w zakresie odnoszącym się do indeksacji kredytu do

waluty CHF, co skutkowało nieważnością tejże umowy.

Powód M. M. (1) zawarł z poprzednikiem prawnym pozwanego – (...) S.A. ( (...) Oddział w Ł.) umowę kredytu typu indeksowanego (waloryzowanego) do waluty CHF w kwocie 397.354,90 zł. Stosownie do postanowień umowy kwota kredytu w CHF miała zostać określona według kursu kupna walut zgodnie z „Tabelą kursów” obowiązującą w Banku w dniu uruchomienia środków (§ 9 ust. 2 umowy). Stosowany do przeliczenia walut przy wypłacie kredytu kurs CHF został ustalony jednostronnie według Tabeli kursów obowiązującej w Banku. Z kolei spłata rat kapitałowo-odsetkowych miała być dokonywana w złotych, po uprzednim przeliczeniu rat kapitałowo-odsetkowych według kursu sprzedaży CHF zgodnie z „Tabelą kursów” obowiązującą w Banku w dniu spłaty (§ 10 ust. 3 umowy). Wysokość rat kapitałowo-odsetkowych w złotych zależała od wysokości kursu sprzedaży CHF obowiązującego w Banku w dniu spłaty, a tym samym zmiana wysokości w/w kursu waluty miała wpływ na ostateczną wysokość spłacanego przez kredytobiorcę kredytu.

W ten sposób w chwili zawarcia umowy kwota kredytu będąca podstawą wyliczenia rat nie

została ściśle oznaczona. Dokonując wypłaty kredytu (...) S.A. przeliczył wypłaconą sumę na CHF według własnego kursu kupna CHF. Docelowa suma kredytu w CHF miała dopiero wynikać z harmonogramu spłat. Uruchomienie kredytu miało nastąpić po spełnieniu szeregu warunków i aczkolwiek warunki te mogły być spełnione przez kredytobiorcę dość szybko, nawet w ciągu kilku dni, to jednak w chwili zawarcia umowy nie można było jednoznacznie ustalić daty, w jakiej uruchomienie kredytu miało nastąpić. Co więcej, uruchomienie kredytu lub transzy miało nastąpić w terminie 5 dni od dnia złożenia wniosku o wypłatę (§ 9 ust. 3 umowy), czyli nawet dopełniając warunków uruchomienia i składając dyspozycję wypłaty kredytobiorca nie miał wpływu na datę wypłaty i ustalenie kursu uruchomienia. Bank mógł uruchomić kredyt po kursie dlań korzystniejszym.

Pozwany w toku procesu w żaden sposób nie wyjaśnił ani nawet nie próbował wyjaśnić, dlaczego nie było możliwe dokonanie jednoznacznego i wiążącego przeliczenia PLN na CHF w dniu zawarcia umowy kredytu i według – uzgodnionego przez strony – kursu z tego dnia. Nic nie stało na przeszkodzie, aby w umowie kredytu dokonać przeliczenia waluty według określonego kursu, w szczególności średniego kursu NBP, albo jakiegokolwiek innego kursu – uzgodnionego z powodem. Wyłącznie orientacyjnie w umowie wskazane zostało saldo kredytu wynoszące 179.717,28 CHF przy założeniu uruchomienia kredytu w tym samym dniu.

Umowa kredytu pozostawiała Bankowi swobodę w zakresie wyrażenia w CHF kwoty kredytu oddanej do dyspozycji kredytobiorcy, a w konsekwencji wysokości rat spłaty kredytu. Zapis o przeliczeniu sumy kredytu na CHF według kursu z dnia uruchomienia kredytu jest zapisem pochodzącym od Banku, a nie od powoda. Nie było to z pewnością postanowienie indywidualnie uzgodnione, jako zawarte w części ogólnej, czyli ogólnych warunkach umowy kredytu, przeniesionych zresztą dosłownie z regulaminu kredytu. W umowie kredytu nie został również szczegółowo opisany mechanizm ustalania kursów kupna i sprzedaży CHF. Metoda kształtowania kursu nie została uzgodniona w ramach indywidualnej, jednostkowej umowy. Stosowanie w ogóle do jakichkolwiek przeliczeń kursu ustalanego przez Bank – bez jednoznacznego i pełnego przedstawienia w umowie kredytu metody wyliczania tego kursu poddającej się weryfikacji – może być traktowane jako niedozwolone postanowienie umowne, sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy kredytobiorcy. Miernik waloryzacji stosowany do przeliczenia świadczenia pieniężnego winien mieć charakter obiektywny, niezależny od woli jednej ze stron. Natomiast mechanizm ustalania przez bank kursów waluty, pozostawiający bankowi swobodę, jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 22.01.2016 r., I CSK 149/14, OSNC 2016/11/134; z dnia 13.12.2018 r., V CSK 559/17), inaczej mówiąc jest nieuczciwy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27.02.2019 r., II CSK 19/18). Ponadto zastosowanie innego kursu dla przeliczenia kredytu uruchamianego – kursu kupna oraz innego kursu dla przeliczenia kredytu spłacanego – kursu sprzedaży prowadzi do uzyskania przez bank dodatkowej korzyści finansowej wynikłej z różnicy między tymi kursami.

Na tym polega istota tzw. spreadu walutowego.

Zakładając przeliczenie walut PLN/CHF wg średniego kursu NBP, zobowiązanie kredytobiorcy M. M. (1) wyniosłoby:

- według kursu z dnia podpisania umowy – 16.05.2007 r. – 2,2890 – 173.593,22 CHF;

- według kursu z dnia uruchomienia kredytu – 04.06.2007 r. – 2,2971 – 172.981,10 CHF.

W każdym wypadku zobowiązanie powoda byłoby wyraźnie niższe od salda kredytu oznaczonego przez Bank (177.469,81 CHF). Stosując swój kurs kupna – niższy od kursu średniego NBP – Bank spowodował zwiększenie zobowiązania kredytobiorcy wyrażonego w walucie indeksacji o ok. 4.000 – 5.000 CHF.

Umowa kredytu nr (...) nie zawiera przy tym żadnego mechanizmu chroniącego kredytobiorcę przed zaburzeniem równowagi kontraktowej na skutek zmian kursów.

Przyjęte w umowie warunki indeksacji skutkują nieusprawiedliwioną dysproporcją praw i obowiązków stron umowy na niekorzyść powoda, powodującąc niekorzystne ukształtowanie jego sytuacji ekonomicznej oraz jego nierzetelne traktowanie (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 03.02.2006 r., I CK 297/05; z dnia 29.08.2013 r., I CSK 660/12; z dnia 30.09.2015 r., I CSK 800/14; z dnia 27.11.2015 r., I CSK 945/14; z dnia 15.01.2016 r., I CSK 125/15, OSNC-ZD 2017/1/9).

Z uwagi na zastosowanie kursu kupna (niższego) do przeliczenia kredytu wypłaconego oraz kursu sprzedaży (wyższego) do spłaty kredytu, zobowiązanie kredytobiorcy staje się wyższe już w dniu wypłaty, gdyby kredyt miał zostać od razu spłacony. Suma kapitału w PLN do spłaty jest w takim przypadku z założenia wyższa od sumy kapitału udostępnionego.

Zastosowanie różnego kursu w zależności od tego, czy przeliczenie dotyczy wypłaconego kredytu czy też wysokości raty w dniu przewidzianym w harmonogramie lub dniu poprzedzającym dzień płatności, należy uznać za naruszające interes konsumenta w sposób rażący, a niezależnie od tego za postanowienie umowne dotknięte sprzecznością z zasadami współżycia społecznego na zasadach ogólnych, a w konsekwencji nieważnością w rozumieniu art. 58 § 2 kc. Na potrzeby indeksacji kredytu do waluty obcej należało przyjąć kurs ustalany według tej samej jednolitej metody – albo każdorazowo kurs kupna, albo każdorazowo kurs sprzedaży albo jakąś postać kursu uśrednionego lub kursu niezależnego od stron umowy, np. kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski. Rozbieżność stosowanych kursów stanowi korzyść wyłącznie dla banku udzielającego kredytu, a nie dla kredytobiorcy będącego konsumentem. Sytuacje tego rodzaju legły zresztą u podstaw nowelizacji prawa bankowego ustawą z dnia 26.07.2011 r., tj. tzw. ustawą antyspreadową.

Trzeba przypomnieć, iż dla oceny abuzywności postanowień umownych miarodajna jest

chwila zawarcia umowy (uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20.06.2018 r., III CZP 29/17, OSNC 2019/1/2).

Odwołanie do kursów kupna i sprzedaży CHF zawartych w Tabeli kursów obowiązującej w Banku oznacza naruszenie równorzędności stron umowy przez nierównomierne rozłożenie uprawnień i obowiązków między partnerami stosunku obligacyjnego. Przy takich zapisach umowy w chwili jej zawarcia powód (kredytobiorca) nie był w stanie określić rzeczywistej wysokości swojego zobowiązania, w tym zakresie był uzależniony od jednostronnej decyzji Banku, co przeczy dobrym obyczajom i narusza równowagę stron stosunku zobowiązaniowego.

Należy przy tym wskazać, że (...) S.A. nie zrealizował względem kredytobiorcy obowiązków informacyjnych w zakresie ciążącego na nim ryzyka kursowego. Możliwość samej zmiany kursu waluty jest oczywista, natomiast powód nie wyraził swobodnie zgody na stosowanie kursów ustalanych przez Bank. Nie można też przyjąć, że ryzyko kursowe, immanentnie związane z istotą kredytu typu indeksowanego, zostało kredytobiorcy jednoznacznie, precyzyjnie i wyczerpująco przedstawione. Wprowadzenie do umowy kredytowej zawieranej na wiele lat, z przeznaczeniem na nabycie nieruchomości stanowiącej istotny składnik majątku przeciętnego konsumenta, mechanizmu działania ryzyka kursowego wymagało szczególnej staranności Banku (a także osób działających na jego zlecenie) w zakresie wyraźnego wskazania zagrożeń wiążących się z oferowanym kredytem, tak aby konsument miał pełne rozeznanie konsekwencji ekonomicznych zawieranej umowy. Jeżeli mechanizm indeksacji wystawiał kredytobiorcę na nieograniczone ryzyko kursowe (co miało miejsce w relacji pomiędzy stronami), obowiązek informacyjny powinien był zostać wykonany poprzez jednoznaczne i zrozumiałe poinformowanie konsumenta, że zaciągnięcie tego rodzaju kredytu jest bardzo ryzykowne, a efektem może być obowiązek zwrotu kwoty wielokrotnie wyższej od pożyczonej, mimo dokonywania regularnych spłat. Wymogu tego nie wypełniają ani postanowienia umowy kredytu ani oświadczenie kredytobiorcy. M. M. (1) nie otrzymał informacji zawierającej bliższe dane, kalkulacji oraz prognoz, odpowiednio zindywidualizowanych i rozłożonych w czasie. Tym samym Bank nie określił w sposób precyzyjny, kompleksowy i jednoznaczny, na czym polega mechanizm indeksacyjny oraz związane z nim ryzyko, nie przeprowadził w tym zakresie rzetelnej symulacji. Bank nie wykonał więc obowiązku informacyjnego w sposób ponadstandardowy (zgodnie z oczekiwaną od niego jako podmiotu profesjonalnego podwyższoną starannością z art. 355 § 2 kc), dający powodowi pełne rozeznanie co do istoty transakcji. Wymóg informacyjny musi zostać wykonany w sposób umożliwiający przeciętnemu konsumentowi uzyskanie wiadomości o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, w której kredyt został zaciągnięty, oraz pozwalający na oszacowanie istotnych konsekwencji warunku umownego dotyczącego denominacji dla przyszłych zobowiązań finansowych związanych ze spłatą kredytu (zob. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 14.03.2019 r., C-118/17).

Dalece niewystarczające jest zawarcie w samej umowie kredytu standardowego i ogólnikowo sformułowanego oświadczenia o ryzyku walutowym oraz o ryzyku zmiany stopy procentowej.

Nie ma też znaczenia podpisanie przez powoda oświadczenia w przedmiocie ryzyka walutowego. Oświadczenie to i zawarta w nim tabela są sformułowane ogólnikowo, a co więcej, w oderwaniu od realiów konkretnego wniosku kredytowego i konkretnej umowy kredytu. Wskazują na to przede wszystkim wadliwe założenia przyjęte do obliczeń: kwota kredytu – 150.000 zł zamiast 397.354,90 zł, okres spłaty kredytu – 15 lat zamiast 30 lat, oprocentowanie kredytu – 3 % zamiast 4,40 %.

Pozwany nie wykazał, aby treść umowy kredytu została indywidualnie uzgodniona z powodem. Przeciwnie, widać, że treść umowy w zakresie kwestionowanych postanowień indeksacyjnych stanowi wzorzec opracowany przez Bank. W szczególności indeksacja kredytu nie była indywidualnie uzgodniona. We wniosku kredytowym powód wskazał, że wnosi o przyznanie mu kredytu w kwocie 380.000 zł (czyli w kwocie odpowiadającej cenie nabywanego mieszkania). To, że kredyt miał być indeksowany do waluty CHF, wynika z samego formularza pochodzącego od Banku. Złożenie wniosku kredytowego o określonej treści nie jest tożsame z indywidualnym uzgodnieniem postanowień umowy kredytu.

Na indywidualne uzgodnienie wskazywałoby przesłanie kredytobiorcy projektu umowy ze wskazaniem, żeby się z nią zapoznał i przedstawił swoje uwagi i ewentualnie proponowane zmiany. Takie czynności nie zostały dokonane wobec powoda.

Ostatecznie brak jest jakichkolwiek okoliczności oraz dowodów wskazujących, aby indeksacja kredytu została indywidualnie uzgodniona.

Wadliwe klauzule przeliczeniowe podlegają pominięciu – art. 385 ¹ § 1 i 2 kc. Jeżeli jednak dotyczą głównych świadczeń stron, umowa bez uwzględnienia tychże klauzul nie może być w ogóle wykonywana, co z kolei oznacza, iż jest ona nieważna na podstawie art. 58 § 1 kc. W aktualnym orzecznictwie sądowym przyjmowane jest stanowisko, iż klauzula indeksacyjna dotyczy głównego świadczenia stron umowy kredytu w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 kc (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 11.12.2019 r., V CSK 382/18; z dnia 30.09.2020 r., I CSK 556/18).

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. – Prawo bankowe przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Skoro w samej umowie kredytu nie została wiążąco wskazana suma kredytu w CHF, będąca podstawą wyliczenia rat, czyli umowa kredytu pozostawiała bankowi swobodę w zakresie wyrażenia w CHF kwoty kredytu oddanej do dyspozycji kredytobiorcy, a w konsekwencji wysokości rat spłaty kredytu, to znaczy że umowa ta wadliwie określała zobowiązanie kredytobiorcy do zwrotu otrzymanej sumy, a przez to nie zawierała prawidłowo oznaczonych wszystkich niezbędnych elementów umowy kredytu przewidzianych w art. 69 ust. 1 prawa bankowego. To zaś uzasadnia stwierdzenie nieważności takiej umowy kredytu.

Co do zasady samo przeliczenie kredytu wyrażonego nominalnie w złotych polskich według

oznaczonego kursu waluty obcej można uznać za dopuszczalne i zgodne z ustawą. Według art. 358 ¹ § 2 kc strony umowy, w szczególności umowy kredytu, mogą zastrzec, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego miernika wartości (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25.03.2011 r., IV CSK 377/10; z dnia 18.05.2016 r., V CSK 88/16; z dnia 08.12.2006 r., V CSK 339/06). Tenże miernik może być rozumiany jako wskaźnik w ogóle mający inny charakter albo jako waluta obca w stosunku do waluty zobowiązania – skoro ustawodawca dopuszcza miernik waloryzacji inny niż pieniądz, to znaczy, że dopuszcza także inny pieniądz (walutę) niż pieniądz polski (waluta polska). Świadczenie pieniężne może zatem zostać zwaloryzowane według przewidzianego w umowie kryterium – przeciętnego wynagrodzenia, stopy inflacji, kursu złota, średniej ceny zboża albo jakichkolwiek innego wskaźnika gospodarczego, a także przeliczenie świadczenia pieniężnego wyrażonego nominalnie w złotych polskich może nastąpić według kursu innej waluty. Indeksacja kredytu do waluty obcej jest postacią takiej właśnie waloryzacji umownej. Waloryzacja świadczenia pieniężnego zmierza do urealnienia jego wartości poprzez odwołanie do obiektywnych, niezależnych od stron transakcji kryteriów. Także w przypadku umów kredytu takie urealnienie może znaleźć zastosowanie. Waloryzacja kwoty nominalnej kredytu jest niezależna od ustaleń dotyczących odsetek umownych (kapitałowych), które w przypadku umowy kredytu stanowią wynagrodzenie banku za wykorzystanie przez kredytobiorcę udostępnionych mu środków pieniężnych, w przeciwieństwie do odsetek za opóźnienie pełniących właśnie funkcję waloryzacyjną obok funkcji represyjnej.

Regulacje dotyczące kredytu indeksowanego do waluty obcej zostały wprowadzone do art. 69 ust. 2 pkt 4a i ust. 3 pr. bank. z dniem 26.08.2011 r. na mocy ustawy z dnia 26.07.2011 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe i niektórych innych ustaw (tzw. ustawy antyspreadowej). Nie oznacza to jednak, iż przed tą datą zawarcie umowy kredytu tego rodzaju było niedopuszczalne. Przeciwnie, możliwość zawarcia umowy kredytu zawierającej tego rodzaju postanowienia mieściła się w ramach ogólnej swobody kontaktowania przewidzianej w art. 353 ¹ kc (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 29.04.2015 r., V CSK 445/14; z dnia 22.01.2016 r., I CSK 1049/14).

Jednakże prawidłowa, dopuszczalna i zgodna z prawem waloryzacja świadczenia wymagałaby jednoznacznego, precyzyjnego oznaczenia miernika waloryzacji przewidzianego w treści umowy. Oznacza to, że przeliczenie sumy kredytu w PLN na CHF musiałoby zostać dokonane od razu, według uzgodnionego przez strony kursu, nie zaś odroczone w czasie na dzień nieznany w chwili zawarcia umowy i pozostawione swobodzie Banku.

Treść klauzuli umowy kredytu zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem ustalającej cenę zakupu i sprzedaży waluty obcej, do której kredyt jest indeksowany, powinna, na podstawie jasnych i zrozumiałych kryteriów, umożliwić właściwie poinformowanemu oraz dostatecznie uważnemu i racjonalnemu konsumentowi zrozumienie sposobu ustalania kursu wymiany waluty obcej stosowanego w celu obliczenia kwoty rat kredytu, w taki sposób, aby konsument miał możliwość w każdej chwili samodzielnie ustalić kurs wymiany stosowany przez przedsiębiorcę (wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 18.11.2021 r., C-212/20).

W świetle aktualnego orzecznictwa nie powinno budzić wątpliwości, iż postanowienia wprowadzające mechanizm indeksacyjny mają charakter niedozwolony, uznaje się bowiem, iż określenie wysokości należności obciążającej konsumenta z odwołaniem do tabel kursów ustalanych jednostronnie przez bank, bez wskazania obiektywnych kryteriów, jest nietransparentne, pozostawia pole do arbitralnego działania banku i w ten sposób obarcza kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem oraz narusza równorzędność stron (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11.12.2019 r. V CSK 382/18, a także wyroki: z dnia 30.09.2020 r., I CSK 556/18; z dnia 02.06.2021 r., I CSKP 55/21).

Nie ma przy tym możliwości oddzielenia klauzuli kursowej (czyli ściśle rodzaju stosowanych kursów) od samej klauzuli indeksacyjnej, bowiem są one powiązane między sobą, a także z pozostałymi postanowieniami umowy. Umowa dotyczyła kredytu indeksowanego, dodatkowo jej istotnym elementem było też oprocentowanie bazujące na wskaźniku odnoszącym się do waluty CHF.

Konsekwencją powyższych wadliwości jest eliminacja postanowień indeksacyjnych, prowadząca do upadku umowy kredytu w całości.

W aktualnym orzecznictwie sądowym prezentowany jest pogląd, że art. 385 ¹ § 2 kc wyłącza stosowanie art. 58 § 3 kc, co uzasadnia stanowisko, że nieuczciwe postanowienia indeksacyjne nie powinny być zastępowane innym mechanizmem przeliczeniowym opartym na przepisach kodeksu cywilnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27.11.2019 r., II CSK 483/18). W takiej sytuacji co do zasady wykluczona jest możliwość zmiany przez sąd treści nieuczciwych warunków zawartych w umowie. Działania sądu w razie stwierdzenia klauzuli abuzywnej mają mieć charakter sankcyjny, co oznacza osiągnięcie skutku zniechęcającego profesjonalnych kontrahentów zawierających umowy z konsumentami do zamieszczania w umowach z nimi nieuczciwych postanowień umownych. Skutek ten nie mógłby zostać osiągnięty, gdyby umowa mogła zostać uzupełniona w niezbędnym zakresie przez sąd krajowy przez wprowadzenie do umowy warunków uczciwych. Kontrahent konsumenta niczym by bowiem nie ryzykował, narzucając nieuczciwe postanowienia umowne, skoro mógłby liczyć na to, że sąd uzupełni umowę przez wprowadzenie uczciwych warunków, które powinny być przez niego zaproponowane od razu. W konsekwencji zastąpienie przez sąd klauzul abuzywnych np. kursem średnim waluty obcej z dnia wymagalności roszczenia ogłaszanym przez NBP, należy wykluczyć, jako sprzeczne z celem założonym w art. 6 ust. 1 Dyrektywy Rady nr 93/13/EWG z dnia 05.04.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Ryzyko przedsiębiorcy stosującego abuzywne klauzule byłoby bowiem w razie ich eliminacji ze stosunku umownego niewielkie i nie zniechęcałoby przedsiębiorców do stosowania nieuczciwych klauzul w przyszłości (zob. też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 03.02.2022 r., II CSKP 975/22). Jeżeli sąd krajowy uzna, że zgodnie z odpowiednimi przepisami obowiązującego prawa utrzymanie w mocy umowy bez zawartych w niej nieuczciwych postanowień nie jest możliwe, art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13 nie stoi na przeszkodzie stwierdzeniu, że ta umowa nie może dalej obowiązywać bez takich warunków i wtedy sąd powinien orzec jej unieważnienie (wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 03.10.2019 r., C-260/18). Wola konsumenta, który uważa, iż stwierdzenie nieważności całej umowy nie jest dla niego niekorzystne, przeważa nad wdrożeniem systemu ochrony, takiego jak zastąpienie nieuczciwego postanowienia i utrzymanie umowy w mocy (wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 03.10.2019 r. C-260/18).

W aktualnym orzecznictwie sądowym dominujące jest stanowisko wskazujące na nieważność umów kredytu indeksowanego do CHF zawierających klauzule przeliczeniowe tożsame z kwestionowanymi przez powoda postanowieniami umowy kredytu oraz regulaminu kredytowania.

Nieważność umowy kredytu indeksowanego do CHF d. (...) S.A. została stwierdzona wyrokami:

- Sądu Apelacyjnego w Białymstoku: z dnia 23.10.2020 r., I ACa 739/19;

- Sądu Apelacyjnego w Gdańsku: z dnia 21.01.2022 r., V ACa 501/21;

- Sądu Apelacyjnego w Katowicach: z dnia 09.02.2021 r., I ACa 416/19; z dnia 14.08.2020 r., I ACa 1044/19;

- Sądu Apelacyjnego w Łodzi: z dnia 06.02.2020 r., I ACa 546/18, z dnia 19.11.2019 r., I ACa 145618;

- Sądu Apelacyjnego w Warszawie: z dnia 29.12.2021 r., VI ACa 977/20; z dnia 28.12.2021 r., VI ACa 858/20; z dnia 08.12.2021 r., VI ACa 245/21; z dnia 26.11.2021 r., V ACa 630/20; z dnia 15.11.2021 r., I ACa 311/21; z dnia 27.10.2021 r., I ACa 592/21; z dnia 26.10.2021 r., I ACa 596/21; z dnia 21.10.2021 r., I ACa 518/21; z dnia 20.10.2021 r., I ACa 155/21; z dnia 19.10.2021 r., VI ACa 549/20; z dnia 21.09.2021 r., I ACa 622/20; z dnia 30.09.2020 r., VI ACa 406/19, z dnia 08.09.2020 r., VI ACa 182/19, z dnia 27.07.2020 r., VI ACa 69/19, z dnia 27.07.2020 r., VI ACa 114/18, z dnia 21.07.2020 r., VI ACa 726/18, z dnia 15.07.2020 r., VI ACa 32/19, z dnia 04.06.2020 r., I ACa 406/18;

- Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu: z dnia 14.01.2022 r., I ACa 1056/20; z dnia 23.11.2020 r. I ACa 594/20.

Widać zatem, że dominujące w aktualnym orzecznictwie sądowym jest stanowisko wskazujące na nieważność umów kredytowych tożsamych lub zbliżonych do umowy zawartej

przez powoda M. M. (1).

W ocenie Sądu Okręgowego status powoda jako konsumenta nie budzi wątpliwości. Nabyty ze środków pochodzących z kredytu lokal mieszkalny przy ul. (...) we W. przeznaczony był na zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych najbliższej rodziny powoda, tj. jego rodziców i rodzeństwa, a także jego samego, gdy przebywał w kraju. Nie ma przy tym znaczenia, czy rodzice powoda wskazywali lokal jako siedzibę firmy, czy to jednoosobowej, czy też spółki. Decydujące znaczenie ma podstawowy cel nabycia lokalu. Wbrew stanowisku pozwanego nie sposób przyjąć, aby lokal miał być przeznaczony do stałego wynajmowania i stanowić w ten sposób źródło dochodu powoda. Sąd oddalił zatem wnioski dowodowe pozwanego zmierzającego do zweryfikowania tej okoliczności jako oczywiście wręcz bezzasadne.

Reasumując powyższe, usprawiedliwione jest stanowisko powodów co do nieważności umowy kredytu nr (...) z dnia 16.05.2007 r.

W konsekwencji powodowie mogą domagać się zwrotu świadczenia nienależnego, a także pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności.

Zgodnie z art. 405 kc w zw. z art. 410 § 1 kc, kto spełnił świadczenie nienależne, obowiązany jest do jego zwrotu. Zgodnie zaś z art. 410 § 2 kc świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Natomiast zgodnie z art. 840 § 1 pkt 1 kpc dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu.

Powodowie zakwestionowali podstawę do wystawienia przez pozwanego bankowego tytułu egzekucyjnego i przeprowadzenia na jego podstawie egzekucji, w szczególności egzekucji ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...).

Stanowisko powodów jest uprawnione co do zasady. Skoro bowiem umowa kredytu mająca stanowić źródło zobowiązania dochodzonego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego jest nieważna, to bezpodstawne było wystawienie tego dokumentu i zaopatrzenie go w klauzulę wykonalności. Jedynie w sytuacji, w której tytuł wykonawczy został już częściowo wykonany, pozbawienie wykonalności może odnieść należyty skutek wyłącznie w pozostałym (niewykonanym) zakresie, natomiast w miejsce pozbawienia wykonalności tytułu wykonanego dłużnik może domagać się zwrotu wyegzekwowanego świadczenia jako świadczenia nienależnego albo naprawienia szkody.

Powodowie wskazali, że tytuł wykonawczy pozostaje niewykonany w części wynoszącej 162.401,92 zł, czemu pozwany nie zaprzeczył.

Można jeszcze dodać, iż z opinii biegłej A. Z. wynika, że przy ewentualnym pominięciu wyłącznie indeksacji kredytu do waluty CHF, czyli potraktowaniu kredytu jako kredytu złotowego, nie powstała w ogóle zaległość uzasadniająca wypowiedzenie umowy kredytu. Także i w takiej sytuacji bankowy tytuł egzekucyjny wystawiony przez pozwanego należałoby pozbawić wykonalności.

Bez znaczenia pozostaje kwestia samego wypowiedzenia kredytu, w tym umocowania do reprezentowania Banku. Pozwany wykazał jednak, że osoby podpisujące to oświadczenie – P. K. (2) i M. M. (6) – były upoważnione do dokonania czynności w imieniu Banku.

Sąd pozbawił zatem wykonalności tytuł wykonawczy w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) wystawionego w dniu 14.07.2014 r. przez wierzyciela (...) S.A. w W. przeciwko dłużnikom M. M. (1) i A. M. (1), zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia - Śródmieścia we Wrocławiu z dnia 06.08.2014 r., VII Co 919/14 – w części, tj. co do kwoty 162.401,92 zł (pkt I sentencji wyroku).

Natomiast częściowemu uwzględnieniu podlegało powództwo o zapłatę.

Przejmując lokal mieszkalny powodów – za cenę 250.000 zł – przy ustalonej wartości lokalu na kwotę 375.000 zł – pozwany wzbogacił się kosztem powodów. Rozliczenie pomiędzy stronami powinno zgodnie ze wskazaniem powodów uwzględniać oszacowaną i niekwestionowaną przez Bank wartość lokalu.

Do chwili wypowiedzenia umowy kredytu powodowie dokonali spłaty 308.379,82 zł tytułem rat oraz uiścili 2.065 zł tytułem składek ubezpieczeniowych. Bank przejął nieruchomość o wartości 375.000 zł oraz otrzymał od powodów łącznie spłatę w wysokości 310.444,82 zł, czyli wzbogacenie po jego stronie wynosi łącznie 685.444,82 zł. Powodowie – wobec nieważności umowy kredytu – powinni zwrócić Bankowi 397.354,90 zł kapitału kredytu. Pozostaje 288.089,92 zł. Z sumy uzyskanej z egzekucji zostały ponadto pokryte koszty egzekucji i należności innych wierzycieli.

Co do zasady Bank, który wystawił wadliwy bankowy tytuł egzekucyjny, odpowiedzialny jest za szkodę wyrządzoną tą czynnością i przeprowadzeniem egzekucji. W ocenie Sądu Okręgowego nieuprawnione jest jednak kierowanie w stosunku do pozwanego tak skonstruowanego roszczenia odszkodowawczego.

Trafnie zarzucił bowiem pozwany, że koszty egzekucji powstałyby niezależnie od aktywności pozwanego. Komornik Sądowy prowadził bowiem równolegle postępowania egzekucyjne na rzecz innych jeszcze wierzycieli i to w sprawie zainicjowanej wnioskiem innego wierzyciela, mianowicie Spółdzielni Mieszkaniowej (...) – KM 2063/09 – doszło do zajęcia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) we W., a następnie oszacowania tego lokalu. Koszty związane z egzekucją z nieruchomości nie stanowią zatem kosztów powstałych w związku z egzekucją prowadzoną na rzecz (...) S.A. na podstawie wadliwie wystawionego BTE, czyli powodowie nie doznali tak pojmowanej szkody pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym z działaniami pozwanego Banku. Nie można zatem uwzględnić obciążenia powodów kosztami egzekucji jako elementu odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego.

Zatem od kwoty 288.089,92 zł należy odjąć wskazaną przez powodów kwotę 45.489,93 zł obejmującą nie tylko należności innych wierzycieli, ale także koszty egzekucji.

Pozostaje kwota 242.599,99 i ta kwota wyraża wzbogacenie pozwanego Banku w rozumieniu art. 405 kc i 410 § 1 i 2 kc.

Sąd zasądził zatem od pozwanego na rzecz powodów 242.599,99 zł. Świadczenie to przypada obojgu powodom, jako że oboje pozostawali współuprawnionymi do przejętego przez Bank lokalu mieszkalnego.

Na podstawie art. 481 § 1 kc w zw. z art. 455 kc odsetki za opóźnienie podlegają zasądzeniu od dnia 29.11.2019 r., tj. po upływie 14 dni od doręczenia pozwanemu wezwania do zapłaty (pismo z dnia 05.11.2019 r., które wpłynęło do Banku dnia 14.11.2019 r.).

W pozostałym zakresie powództwo o zapłatę podlegało oddaleniu.

Na podstawie art. 100 kpc wobec częściowego uwzględnienia powództwa o kosztach procesu należało orzec zgodnie z zasadą ich stosunkowego rozdzielenia.

Powodowie wygrali sprawę w Koszty procesu po stronie powodów objęły: opłatę sądową od pozwu – 1.000 zł, wynagrodzenie pełnomocnika ustalone zgodnie z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – 10.800 zł, opłatę skarbową od pełnomocnictw – 34 zł oraz zaliczkę na poczet kosztów opinii – 1.500 zł, tj. łącznie 13.334 zł, z czego 91,24 % wynosi 12.165,94 zł. Koszty procesu po stronie pozwanego objęły: wynagrodzenie pełnomocnika ustalone na ww. podstawie prawnej – 10.800 zł, opłatę skarbową od pełnomocnictwa – 17 zł oraz zaliczkę na poczet kosztów opinii – 1.500 zł, tj. łącznie 12.317 zł, z czego 8,76 % wynosi 1.078,97 zł. Różnica między wskazanymi kwotami wynosi 11.086,97 zł na rzecz powodów.

Na podstawie art. 113 uksc nieopłacone koszty sądowe obejmującej nadwyżkę wynagrodzenia biegłej nad zaliczkami – 1.397,76 zł – obciążają strony proporcjonalnie do wygranej: pozwanego w 91,24 %, tj. w kwocie 1.275,32 zł, powodów w 8,76 %, tj. w kwocie 122,44 zł, podlegającej ściągnięciu z zasądzonego w punkcie II roszczenia.

Mając powyższe na uwadze, Sąd podjął rozstrzygnięcia zawarte w sentencji wyroku.