Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 kwietnia 2022 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu XII Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Krzysztof Rudnicki

Protokolant: Klaudia Bogucka

po rozpoznaniu w dniu 18.03.2022 r.

we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa T. G. i I. G.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę i ustalenie

I. zasądza od pozwanego na rzecz powodów 242.678,94 zł (dwieście czterdzieści dwa tysiące sześćset siedemdziesiąt osiem złotych, dziewięćdziesiąt cztery grosze) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 06.03.2021 r. do dnia zapłaty;

II. ustala, że umowa nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF zawarta w dniu 09.09.2008 r. pomiędzy (...) S.A. w W. (obecnie (...) S.A. w W.) oraz T. G. i I. G. jest nieważna;

III. oddala powództwo w pozostałym zakresie;

IV. zasądza od pozwanego na rzecz powodów 7.934 zł kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

XII C 485 / 20

UZASADNIENIE

W dniu 08.05.2020 r. powodowie T. G. i I. G. wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. 98.122,18 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie:

- od kwoty 98.121,44 zł od dnia 21.09.2019 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 0,74 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

a także o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej.

W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, że zawarli z (...) S.A. umowę kredytu waloryzowanego kursem CHF. Środki przeznaczone zostały na cel konsumencki. Umowa została w całości opracowana przez Bank, zawiera jednostronnie przygotowane klauzule umowne, stanowi typowy wzorzec umowny, który nie podlegał negocjacjom. Bank nie przedstawił ryzyka walutowego, na które zostaną wystawieni, jak również nie wskazał, w jaki sposób będzie ustalał dowolnie wysokość świadczeń w chwili wypłaty kredytu i w chwili spłaty kredytu. Ryzyko kursowe, na jakie zostali narażeni powodowie, jest niczym nieograniczone. W ocenie powodów zawarte w treści umowy oraz regulaminu, który stanowi jej integralną część, postanowienia:

- § 1 ust. 3A, § 10 ust. 4, § 12 ust. 5, § 15 ust. 4 umowy – w zakresie klauzuli indeksacyjnej,

- § 1 ust. 2, § 23 ust. 2 i 3, § 26 ust. 2, § 31 ust. 3 regulaminu – w zakresie klauzuli indeksacyjnej,

- § 3 ust. 3 umowy – w zakresie ubezpieczenia niskiego wkładu,

stanowią niedozwolone postanowienia umowne i nie wiążą powodów (są bezskuteczne wobec powodów) od chwili zawarcia umowy.

Wartość dochodzonej pozwem kwoty równa jest wartości kwoty, o którą suma pobranych przez pozwanego środków przewyższa sumę środków mu należnych, określonych na podstawie wykonanej przez powodów symulacji kredytu, w okresie od dnia 15.09.2009 r. do dnia 15.05.2019 r., tj. 92.438,44 zł, powiększonej o środki nienależnie pobrane przez pozwanego tytułem drugiej i trzeciej składki ubezpieczenia niskiego wkładu własnego w łącznej wysokości 5.683,74 zł.

Szczegółowe uzasadnienie stanowiska powodów przedstawione zostało na k. 4-25 i 331-343 akt sprawy.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów kosztów procesu.

Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia powodów wymagalnych dawniej niż trzy lata przed wniesieniem wniosku o próbę ugodową.

Podniósł, iż nie zachodzą podstawy prawne i faktyczne do tworzenia konstrukcji stanowiącej hybrydę kredytu złotowego oraz kredytu waloryzowanego kursem waluty. W umowie nie powstaje żadna luka, którą Sąd miałby „zapełniać” w jakikolwiek sposób.

Pozwany wskazał na dopuszczalność zawarcia umowy kredytu indeksowanego kursem waluty obcej. Zaprzeczył, aby zawarta z powodami umowa zawierała klauzule niedozwolone.

Szczegółowe uzasadnienie stanowiska pozwanego przedstawione zostało na k. 90-201 i 370-382 akt sprawy.

W piśmie procesowym z dnia 19.02.2021 r. (k. 407-419 i 439-452) powodowie zmienili powództwo w ten sposób, że wnieśli o:

1. zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów 242.678,94 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pisma do dnia zapłaty – tytułem zwrotu świadczenia nienależnego wykonanego przez powodów z uwagi na nieważność umowy nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowanej kursem CHF;

2. ustalenie, że umowa nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowana kursem CHF z dnia 09.09.2008 r. jest nieważna,

ewentualnie:

3. zasądzenie od pozwanego 92.437,70 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pisma do dnia zapłaty.

Powodowie podnieśli, że kwestionowana umowa kredytu jest nieważna z uwagi na sprzeczność z przepisem art. 69 ust. 1 prawa bankowego, nie określa bowiem zobowiązania kredytobiorcy do zwrotu określonej kwoty kredytu, jest nieważna na podstawie art. 58 § 1 kc z uwagi na jednostronne i arbitralne ustalenie kwoty kredytu, co stanowi naruszenie art. 353 ¹ kc, a także jest nieważna na podstawie art. 385 ¹ § 1 kc w zw. z art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/EWG.

Powodowie wskazali, że dochodzona kwota stanowi sumę spłat kredytu dokonanych od zawarcia umowy do maja 2019 r.

W piśmie procesowym z dnia 12.03.2021 r. (k. 466-486) pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, także w zmienionym zakresie.

Podniósł, że powodowie nie posiadają interesu prawnego w zakresie ustalenia nieważności umowy kredytu będącej przedmiotem sporu.

Zakwestionował stanowisko co do abuzywności postanowień umowy kredytu.

W piśmie procesowym z dnia 11.10.2021 r. (k. 596-598) powodowie zmienili żądanie pozwu

w zakresie roszczenia ewentualnego w ten sposób, że w ramach tego roszczenia wnieśli o zasądzenie od pozwanego 98.400,69 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pisma do dnia zapłaty.

Sąd ustalił w sprawie następujący stan faktyczny.

Obowiązujący od sierpnia 2007 r. w (...) S.A. Regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach (...) określał warunki udzielania i spłaty kredytów i pożyczek hipotecznych w (...). Regulamin ten przewidywał m.in., że:

- Rozdział I ust. 1 - (...) są planami finansowymi dającymi prawo do skorzystania z oferty produktowej (...) na zasadach określonych w obowiązujących w Banku regulaminach oraz zgodnie z tabelą oprocentowania oraz taryfą prowizji i opłat bankowych ustalonych dla (...);

- Rozdział I ust. 2 - w ramach (...) występują dwie różne oferty:

a. w złotych,

b. w walutach;

- Rozdział III § 1 ust. 1– (...) udziela kredytów na cel mieszkaniowy / kredytów konsolidacyjnych / pożyczek hipotecznych w złotych polskich posiadaczom (...) połączonego z rachunkiem bilansującym;

- Rozdział III § 1 ust. 2 – (...) udziela kredytów i pożyczek złotowych waloryzowanych kursem następujących walut wymienialnych: USD/ EURO/ CHF lub innych walut wskazanych przez mBank, według tabeli kursowej (...) S.A.;

- Rozdział III § 1 ust. 3 – kredyt waloryzowany udzielany jest w złotych, przy jednoczesnym przeliczeniu na wybraną przez kredytobiorcę walutę;

- Rozdział III § 23 ust. 2 – wysokość każdej raty odsetkowej lub kapitałowo-odsetkowej kredytu waloryzowanego kursem przyjętej waluty jest określona w tej walucie, natomiast jej spłata jest dokonywana w złotych po uprzednim jej przeliczeniu według kursu sprzedaży danej waluty, określonym w tabeli kursowej (...) S.A. na dzień spłaty;

- Rozdział III § 23 ust. 3 – wysokość rat odsetkowych i kapitałowo-odsetkowych kredytu waloryzowanego wyrażona w złotych ulega comiesięcznej modyfikacji w zależności od kursu sprzedaży waluty, według tabeli kursowej (...) S.A. na dzień spłaty;

- Rozdział III § 31 ust. 3 – w przypadku kredytów złotowych waloryzowanych kursem waluty, bankowy tytuł egzekucyjny wystawiany jest w złotych, po przeliczeniu wierzytelności (...) na dzień sporządzenia tytułu egzekucyjnego według średniego kursu danej waluty w tym dniu, według tabeli kursowej (...) S.A.

/ dowód: Regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach

(...) - sierpień 2007 – k. 48-56 i 210-218 /

T. G. i I. G. zamierzali zakupić mieszkanie. Zgłosili się do Oddziału (...) S.A. w celu zaciągnięcia kredytu. Doradca kredytowy poinformował powodów, że jedyną możliwością uzyskania kredytu jest korzystanie z oferty kredytu indeksowanego do CHF. Powodowie byli zainteresowani otrzymaniem sumy w złotych polskich.

Powodowie nie dysponowali żadnymi środkami własnymi.

Obsługujący powodów doradca nie przedstawił im zasad przeliczania walut i zasad ustalania kursów stosowanych do przeliczeń. Nie przedstawiał ani historycznych kursów CHF ani symulacji na wypadek zmian kursu tej waluty na przyszłość. Powodowie nie otrzymali projektu umowy kredytu do zapoznania się, nie było takiej możliwości. Nie było też możliwości negocjowania postanowień umowy.

W dniu 13.08.2008 r. T. G. i I. G. złożyli – na formularzu wniosku (...) walutowy – wniosek o udzielenie kredytu hipotecznego na zakup lokalu mieszkalnego na rynku wtórnym w kwocie 310.000 PLN, powiększonej o ubezpieczenie P. (...) ( (...)) i koszty okołokredytowe w kwocie 3.700 zł, w walucie CHF na okres 360 m-cy, spłacanego w równych ratach kapitałowo-odsetkowych, płatnych 15 dnia miesiąca.

Powodowie jako prawne zabezpieczenie spłaty kredytu zadeklarowali hipotekę na nieruchomości, grupowe ubezpieczenie nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych, p. (...), przejściowe ubezpieczenie spłaty kredytu.

Wraz z wnioskiem kredytowym powodowie złożyli oświadczenia o wyrażeniu zgody na udostępnienie przez (...) S.A. w W. informacji stanowiących ich dane osobowe oraz objętych tajemnicą bankową, zawartych w dokumentacji kredytowej zebranej przez (...) S.A. przed zawarciem i w trakcie trwania umowy kredytowej w celu wykonania G. (...) niskiego wkładu w kredytach i pożyczkach hipotecznych zawartej przez (...) S.A. i (...) S.A, oraz G. (...) pomostowego zawartej przez (...) S.A. i (...)S.A., przy czym w oświadczeniu zostało wskazane, że wyrażenie tej zgody jest niezbędne do zawarcia i realizacji umowy ubezpieczenia.

/ dowód: wniosek nr (...) z dnia 13.08.2008 r. o udzielenie kredytu z załącznikami – k. 219-222;

zeznania powodów: T. G. – e-protokół z dnia 14.05.2021 r. 00:02:54-

00:35:42 k. 519-520 i 522, I. G. – e-protokół z dnia 14.05.2021 r.

00:35:43-00:47:34 – k. 520 i 522 /

W dniu 13.08.2008 r. powodowie złożyli też pisemne oświadczenia, wskazujące, że:

- pracownik (...) S.A. przedstawił im w pierwszej kolejności ofertę kredytu hipotecznego w złotych,

- po zapoznaniu się z ofertą zdecydowali, że dokonują wyboru oferty kredytu hipotecznego denominowanego w walucie obcej mając pełną świadomość ryzyka związanego z tym produktem, a w szczególności tego, że niekorzystna zmiana kursu waluty spowoduje wzrost comiesięcznych spłat oraz wzrost całego zadłużenia,

- zostali poinformowani przez pracownika (...) S.A. o ponoszeniu ryzyka zmiany stopy procentowej polegającego na tym, że w wyniku niekorzystnej zmiany stopy procentowej może ulec zwiększeniu comiesięczna rata spłaty kredytu oraz wartość całego zaciągniętego zobowiązania,

- są świadomi ponoszenia obu rodzajów ryzyk, związanych z wybranym przez nich produktem kredytowym,

- pracownik (...) S.A. poinformował ich również o kosztach obsługi kredytu w wypadku niekorzystnej zmiany kursu walutowego oraz zmiany stopy procentowej, tj. o możliwości wzrostu raty kapitałowo-odsetkowej,

- informacje te zostały przedstawione w postaci symulacji wysokości rat kredytu.

/ dowód: oświadczenia z dnia 13.08.2008 r. – k. 225-226 /

W dniu 30.08.2008 r. (...) S.A. podjął decyzję o udzieleniu powodom kredytu w kwocie 318.091,80 zł o parametrach: waluta waloryzacji – CHF, oprocentowanie – 3,98 %, prowizja za udzielenie kredytu – 2,00 % kwoty kredytu, tj. 636,18 zł. Kwota kredytu w walucie waloryzacji na koniec dnia 28.08.2008 r. według kursu kupna z tabeli kursowej (...) S.A. wynosi 157.268,76 CHF.

/ dowód: decyzja kredytowa nr (...) z dnia 30.08.2008 r. dot. wniosku kredytowego nr

(...) – k. 223-224 /

W dniu 09.09.2008 r. (...) S.A. w W. Oddział (...) w Ł. (dalej (...) S.A.) oraz T. G. i I. G. zawarli umowę o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF nr (...).

Kredyt był przeznaczony na zakup na rynku wtórnym lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) we W. (o wartości 290.000 zł), refinansowanie kosztów zakupu, pokrycie części kosztów ubezpieczenia (...) (§ 1 ust. 1 oraz § 2 ust. 1-5).

Bank udzielił powodom kredytu w kwocie 318.091,80 zł waloryzowanego kursem CHF (§ 1 ust. 2 i 3).

Kwota kredytu wyrażona w walucie waloryzacji na koniec dnia 28.08.2008 r. według kursu

kupna waluty w tabeli kursowej (...) S.A. wynosiła 157.268,76 CHF; kwota ta miała charakter informacyjny i nie stanowiła zobowiązania Banku; wartość kredytu wyrażona w walucie obcej w dniu uruchomienia kredytu mogła być różna od podanej (§ 1 ust. 3A).

Okres kredytowania wynosił 360 miesięcy – do dnia 15.09.2038 r. (§ 1 ust. 4).

Kredyt miał być spłacany w równych ratach kapitałowo-odsetkowych, płatnych 15 dnia miesiąca (§ 1 ust. 5 i 6).

Prowizja Banku wynosiła 0,0 % kwoty kredytu (§ 1 ust. 7).

Prowizja tytułem ubezpieczenia kredytu w (...) S.A. wynosiła 0,20 % kwoty kredytu, tj. 636,18 zł (§ 1 ust. 7A).

Składka miesięczna tytułem generalnej umowy ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych wynosiła 0,0065 % wartości nieruchomości; suma ubezpieczenia wynosiła 290.000 zł; składka ubezpieczenia miała być płatna w dniu uruchomienia kredytu oraz w terminach spłaty kolejnych rat kapitałowo-odsetkowych; w przypadku, gdy kredytobiorca dostarczyłby do (...) polisę innego niż proponowany mu przez (...) S.A. ubezpieczyciela, potwierdzającą objęcie ochroną ubezpieczeniową nieruchomości będącej zabezpieczeniem kredytu wraz z przelewem praw na (...) S.A. składka nie miała być pobierana za okres ubezpieczenia na jaki została zawarta dostarczona polisa (§ 1 ust. 7B).

Składka tytułem ubezpieczenia spłaty kredytu w zakresie utraty pracy oraz poważnego zachorowania wynosiła (§ 1 ust. 7D):

- jednorazowo z góry za okres pierwszych dwóch lat – 1,4 % od łącznej kwoty kredytu i miała być płatna w dniu uruchomienia kredytu,

- miesięcznie z góry, po dwóch latach – 4 % miesięcznej raty kredytu i miała być płatna w terminach spłaty kolejnych rat kapitałowo-odsetkowych.

W dniu wydania decyzji kredytowej oprocentowanie kredytu wynosiło 3,98 %; marża (...) wynosiła 1,20 %; w okresie ubezpieczenia pomostowego kredytu w (...) S.A. oprocentowanie kredytu ulegało podwyższeniu o 1,50 p.p. i wynosiło 5,48 %; oprocentowanie dla należności przeterminowanych wynosiło 8,88 % (§ 1 ust. 8 i 9).

Zabezpieczenie kredytu stanowiły (§ 3):

1. hipoteka kaucyjna wpisana na pierwszym miejscu do kwoty 477.137,70 zł na kredytowanej nieruchomości, KW nr (...);

2 (…);

3. ubezpieczenie niskiego wkładu własnego kredytu (...) S.A. na 36-miesięczny okres ubezpieczenia, jeśli zaś z upływem 36 miesięcy okres ubezpieczenia nie nastąpiłaby całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, ubezpieczenie podlegało automatycznej kontynuacji, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie mógł przekroczyć 108 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym nastąpiła wypłata kredytu; kredytobiorcy upoważnili (...) S.A. do pobrania środków tytułem zwrotu kosztów ubezpieczenia w wysokości 3,50 % kwoty kredytu objętej ubezpieczeniem, tj. 3.013,21 zł, oraz zwrotu kosztów z tytułu kontynuacji przedmiotowego ubezpieczenia z rachunku wskazanego w § 6 (rachunek spłaty kredytu) bez odrębnej dyspozycji;

4 (…);

5. przelew praw z tytułu umowy grupowego ubezpieczenia spłaty rat kredytu w zakresie poważnego zachorowania oraz pobytu w szpitalu w wyniku choroby i nieszczęśliwego wypadku dokonany na warunkach określonych w oświadczeniu o przystąpieniu do Umowy ubezpieczenia zawartych we wniosku kredytowym;

6. na okres przejściowy do czasu przedłożenia w (...) S.A. odpisu księgi wieczystej nieruchomości potwierdzającego prawomocny wpis hipoteki – ubezpieczenie spłaty kredytu w (...) S.A. na okres przejściowy (ubezpieczenie pomostowe).

Termin przedstawienia odpisu z prawomocnie wpisaną hipoteką na rzecz Banku upływał w dniu 15.03.2009 r. (§ 3 ust. 7).

Sposób wypłaty kredytu był następujący (§ 5):

- 280.000 zł zgodnie z przedstawionym aktem notarialnym,

- 10.000 zł na refinansowanie kosztów zakupu,

- 28.091,80 zł na pokrycie części kosztów okołokredytowych (w tym 4.391,80 zł na pokrycie części kosztów ubezpieczenia (...)).

Spłata kredytu miała następować na podstawie nieodwołalnego zlecenia przelewu z rachunku nr (...) (§ 6 oraz § 11A i 11B).

Uruchomienie kredytu miało nastąpić jednorazowo po spełnieniu następujących warunków (§ 7 ust. 1 i 3):

1) podpisaniu umowy;

2) uiszczeniu przez kredytobiorcę wpłaty z tytułu prowizji i opłat;

3) ustanowieniu prawnych zabezpieczeń spłaty kredytu;

4) złożeniu oświadczenia o poddaniu się egzekucji przez ewentualnych poręczycieli;

5) przedstawieniu umowy sprzedaży lokalu mieszkalnego w formie aktu notarialnego i przedłożeniu oświadczenia o ustanowieniu hipoteki w trybie przepisu art. 95 ust. 4 prawa bankowego.

Bank miał uruchomić kredyt w terminie 3 dni roboczych od daty wskazanej przez kredytobiorcę w pisemnej dyspozycji uruchomienia kredytu (§ 7 ust. 5).

Kredyt był oprocentowany według zmiennej stopy procentowej; wysokość zmiennej stopy procentowej w dniu wydania decyzji kredytowej ustalona została jako stawka bazowa LIBOR 3M z dnia 29.05.2008 r. wynosząca 2,78 %, powiększona o stałą w całym okresie kredytowania marżę (...) w wysokości 1,20 %; (...) miał co miesiąc dokonywać porównania obowiązującej stawki bazowej ze stawką bazową ogłaszaną przedostatniego dnia roboczego poprzedniego miesiąca i dokonywać zmiany wysokości oprocentowania kredytu w przypadku zmiany stawki bazowej LIBOR 3M o co najmniej 0,10 p.p. (§ 9 ust. 1-3).

(...) miał sporządzić i wysłać kredytobiorcom harmonogram spłat określający nową wysokość rat spłaty kredytu (§ 9 ust. 5).

Zmiana wysokości oprocentowania kredytu dokonana w powyższy sposób nie stanowiła zmiany umowy (§ 9 ust. 6).

Kredyt miał być spłacany w ratach kapitałowo-odsetkowych w terminach i kwotach określonych w harmonogramie spłat (§ 10 ust. 1).

Harmonogram spłat stanowił załącznik nr 1 i integralną część umowy i miał być doręczony kredytobiorcy listem poleconym w terminie 14 dni od daty uruchomienia kredytu; harmonogram sporządzany był w CHF (§ 10 ust. 2).

Raty miały być płatne w 11 dniu każdego miesiąca z tym, że pierwsza rata kapitałowo-odsetkowa była płatna po co najmniej 28 dniach od daty uruchomienia kredytu, nie później jednak niż po 61 dniach od daty uruchomienia kredytu (§ 10 ust. 3).

Raty kapitałowo-odsetkowe miały być spłacane w złotych po uprzednim ich przeliczeniu według kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) S.A., obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50 (§ 10 ust. 4).

(...) pobierał odsetki za okres od dnia powstania zadłużenia do dnia poprzedzającego spłatę kredytu; w przypadku wcześniejszej spłaty (...) pobierał odsetki za okres wykorzystania kredytu do dnia poprzedzającego wcześniejszą spłatę kredytu (§ 10 ust. 6).

Jednym z podstawowych obowiązków kredytobiorców było ustanowienie prawnych zabezpieczeń kredytu oraz pokrycie wszystkich kosztów związanych z ustanowieniem, utrzymaniem, zwolnieniem i zmianą zabezpieczenia kredytu (§ 13 ust. 1 pkt 2).

W przypadku naruszenia przez kredytobiorców warunków umowy, a w szczególności w przypadku, gdy (§ 14 ust. 1):

1) w terminie określonym w umowie nie dokonali spłaty raty kapitałowo-odsetkowej lub części raty kapitałowo-odsetkowej lub

2) w umówionym terminie nie dokonali spłaty należnych (...) prowizji, opłat i innych należności, (...) mógł podjąć działania upominawcze z wypowiedzeniem umowy włącznie.

Okres wypowiedzenia umowy wynosił 30 dni od dnia doręczenia wypowiedzenia, przy czym za datę wypowiedzenia miała być uważana również data pierwszego awizowania przesyłki poleconej, wysłanej pod ostatni znany (...) adres kredytobiorców (§ 14 ust. 3).

Następnego dnia po upływie okresu wypowiedzenia wszelkie zobowiązania wynikające z umowy stawały się wymagalne, a kredytobiorcy stawali się zobowiązani do niezwłocznej spłaty wszystkich wymagalnych należności (§ 14 ust. 4).

Niespłacone w terminie określonym w umowie lub następnego dnia po okresie wypowiedzenia wierzytelności (...) z tytułu umowy były traktowane jako zadłużenie przeterminowane, a rata kapitału, lub w przypadku wypowiedzenia umowy kwota kapitału, jako kapitał przeterminowany (§ 15 ust. 1).

Od kapitału przeterminowanego (...) miał naliczać odsetki w wysokości określonej w tabeli oprocentowania w walutach obcych, której wysokość wyznaczana była jako suma oprocentowania nominalnego określonego w § 1 ust. 8 z zastrzeżeniem § 9 i marży Banku (§ 15 ust. 2).

Integralną część umowy stanowił „Regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych – (...)”; kredytobiorcy oświadczyli, że zapoznali się z tym dokumentem i uznają jego wiążący charakter (§ 25).

Kredytobiorcy oświadczyli, że (§ 29):

1. zostali dokładnie zapoznani z kryteriami zmiany stóp procentowych kredytów obowiązującymi w (...) oraz zasadami modyfikacji oprocentowania kredytu i akceptują je;

2. zostali dokładnie zapoznani z warunkami udzielania kredytu złotowego waloryzowanego kursem waluty obcej, w tym w zakresie zasad dotyczących spłaty kredytu i w pełni je akceptują; są świadomi, że z kredytem waloryzowanym związane jest ryzyko kursowe, a jego konsekwencje wynikające z niekorzystnych wahań kursu złotowego wobec walut obcych mogą mieć wpływ na wzrost kosztów obsługi kredytu (§ 29).

Za zobowiązania wynikające z umowy kredytobiorcy ponosili odpowiedzialność solidarną (§ 30 ust. 1).

Powodowie zapoznali się z dokumentem umowy w Oddziale Banku przed jego podpisaniem, nie otrzymali go wcześniej w celu zapoznania się.

Do przygotowanego przez Bank tekstu umowy nie były wprowadzane żadne zmiany, poprawki, w szczególności pochodzące od powodów.

/ dowód: umowa nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) z dnia

09.09.2008 r. – k. 44-47; zeznania powodów: T. G. – e-protokół z

dnia 14.05.2021 r. 00:02:54-00:35:42 k. 519-520 i 522, I. G. – e-protokół

z dnia 14.05.2021 r. 00:35:43-00:47:34 – k. 520 i 522 /

W dniu 09.09.2008 r. powodowie złożyli wniosek o wypłatę kredytu w następujący sposób:

- 38.091,80 zł – na rachunek powodów w (...),

- 89.000 zł – na rachunek H. S. w (...) S.A.,

- 191.000 zł – na rachunek B. S. w (...) S.A.,

wskazując na proponowany dzień wypłaty 12.09.2008 r.

Kredyt udzielony powodom został uruchomiony:

- w dniu 17.09.2008 r. – 38.091,81 PLN – przeliczone na 18.656,91 CHF,

- w dniu 17.09.2008 r. – 280.000 PLN – przeliczone na 137.140,62 CHF.

Łączne saldo kredytu w walucie waloryzacji wyniosło 157.797,53 CHF.

(...) S.A. pobrał przy tym 3.013,21 PLN na rzecz (...) – NW 3,5 %.

Tego samego dnia (...) S.A. wystawił harmonogram spłat kredytu. Według tego harmonogramu pierwsza rata kredytu wynosiła 1.538,57 CHF, następne nr 2-31 – po 883,62 CHF.

/ dowód: zaświadczenie z dnia 24.05.2019 r. – k. 57-61; wniosek o wypłatę kredytu – k. 227;

potwierdzenie przelewu – k. 228; harmonogram spłat kredytu – k. 229 /

Pismem Okólnym No. (...) z dnia 01.04.2009 r. Dyrektor (...) S.A. ds. Bankowości Detalicznej wprowadził Regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych, który w § 2 ust. 4 przewidywał, że kursy kupna / sprzedaży walut, jak również wysokość spreadu walutowego, wyznaczane są z uwzględnieniem:

a) bieżących notowań kursów wymiany walut na rynku międzybankowym,

b) podaży i popytu na waluty na rynku krajowym,

c) różnicy stóp procentowych oraz stóp inflacji na rynku krajowym,

d) płynności rynku walutowego,

e) stanu bilansu płatniczego i handlowego.

Pismem Okólnym No. (...) z dnia 01.07.2009 r. oraz Pismem Okólnym No. (...) z dnia 25.08.2011 r. Dyrektor (...) S.A. ds. Bankowości Detalicznej wprowadził aneksy do umów kredytu M. zawierające tożsame z regulaminem postanowienia dotyczące spłaty kredytu w walucie waloryzacji oraz ustalania kursów walut.

/ dowód: Pismo Okólne No.(...) z załącznikiem – k. 230-233; Pismo Okólne No. (...)

(...) z załącznikiem – k. 234-243; Pismo Okólne No. (...) z

załącznikiem – k. 244-247 /

W okresie od 17.11.2008 r. do 15.05.2019 r. T. G. i I. G. spłacili na rzecz (...) S.A., następnie (...) S.A., 233.986,99 zł z tytułu rat kapitałowo-odsetkowych.

Bank pobrał również od powodów z tytułu składek na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego:

- 17.09.2008 r. – 3.013,21 zł,

- 08.11.2011 r. – 3.695,24 zł,

- 31.10.2014 r. – 1.988,50 zł.

/ dowód: zaświadczenie z dnia 24.05.2019 r. – k. 57-61; opinia biegłej z zakresu bankowości A.

Z. z dnia 09.08.2021 r. – k. 540-545 /

Pismem z dnia 08.08.2019 r. działająca w imieniu powodów firma (...) S.A. skierowała do pozwanego reklamację dot. umowy o kredyt nr (...) w zakresie nienależnie pobranych od nich środków w związku z nieważnością umowy w kwocie 242.678,94 zł, jak również w przypadku zanegowania skutku w postaci nieważności wskazanej umowy w zakresie nienależnie pobranych od nich rat kapitałowo-odsetkowych w wyższej wysokości, niż rzeczywiście powinni je spłacić, w okresie od dnia 15.09.2009 r. do dnia 15.05.2019 r. w związku z zawarciem w treści umowy niedozwolonych postanowień umownych, których treść miała wpływ na wysokość spłaconych przez powodów rat kredytu, w kwocie 92.437,70 zł, oraz w zakresie nienależnie pobranych od nich środków tytułem refinansowania składek ubezpieczenia niskiego wkładu, w związku z abuzywnością postanowień umownych podstawę do ich pobrania w kwocie 5.683,74 zł.

Reklamacja zawierała wezwanie do zapłaty wskazanych kwot w terminie 30 dni.

Pismem z dnia 21.08.2019 r. pozwany odpowiedział na reklamację, wskazując, że została rozpatrzona negatywnie. Podniósł, że umowa jest realizowana w sposób prawidłowy i nie widzi podstaw do uwzględnienia zgłoszonych w piśmie roszczeń.

/ dowód: reklamacja z dnia 08.08.2019 r. – k. 62-66; pismo pozwanego z dnia 21.08.2019 r. – k.

67-68 /

Powodowie wystąpili do Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia z wnioskiem o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej przez zapłatę 242.678,94 zł, ewentualnie zapłatę 92.437,70 zł i 5.683,74 zł.

Na posiedzeniu Sądu w dniu 19.12.2019 r., VI Co 2219/19, przeciwnik nie stawił się, nie doszło do zawarcia ugody.

/ dowód: wniosek o zawezwanie do próby ugodowej z dnia 06.08.2019 r. – k. 69-72; protokół z dnia

19.12.2019 r., VI Co 2219/19 – k. 73 /

Łączna suma rat kapitałowo-odsetkowych, jakie powodowie zobowiązani byliby uiścić na rzecz Banku w okresie od 09.09.2008 r. do 15.05.2019 r., przy założeniu, że początkowe saldo kredytu wynoszące 318.091,80 zł nie uległo indeksacji kursem waluty CHF, kredyt jest oprocentowany według stawki i marży banku przewidzianych w umowie, kredyt podlegał spłacie z pominięciem indeksacji, wynosi 135.596,30 zł, a różnicą pomiędzy tą sumą a sumą dokonanych przez powodów spłat kredytu (nadpłata) wynosi 98.400,69 zł.

Łączna suma rat kapitałowo-odsetkowych, jakie powodowie zobowiązani byliby uiścić na rzecz Banku w okresie od 09.09.2008 r. do 15.05.2019 r., przy założeniu, iż przeliczenia walut PLN/CHF na etapie wypłaty kredytu i na etapie spłaty poszczególnych rat dokonywane były według średniego kursu NBP, oraz utrzymaniu pozostałych postanowień umowy w mocy wynosi:

- w wariancie przeliczenia sumy kredytu w PLN na CHF wg kursu z dnia zawarcia umowy – 214.858,48 zł,

- w wariancie przeliczenia sumy kredytu w PLN na CHF wg kursu z dnia uruchomienia kredytu – 222.446,58 zł,

a różnica pomiędzy wskazanymi kwotami a sumą dokonanych przez powodów spłat kredytu (nadpłata) wynosi odpowiednio:

- 19.128,51 zł,

- 11.540,41 zł.

/ dowód: opinia biegłej z zakresu bankowości A. Z. z dnia 09.08.2021 r. – k. 540-545 /

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługuje na uwzględnienie prawie w całości.

Powodowie dochodzą ustalenia nieważności umowy kredytu oraz zwrotu spełnionych w wykonaniu tej umowy świadczeń jako świadczeń nienależnych.

Sąd dokonał ustaleń stanu faktycznego sprawy na podstawie materiału dowodowego obejmującego przedłożone przez strony dokumenty dotyczące przedmiotu i treści łączącego strony stosunku kredytowego, zeznania powodów, a także opinię biegłej A. Z..

Jeżeli chodzi o okoliczności towarzyszące złożeniu wniosku kredytowego i poprzedzające zawarcie umowy kredytu, to pozwany nie zgłosił w tym zakresie żadnych innych wniosków dowodowych, w szczególności nie wniósł o przesłuchanie w charakterze świadka A. S., która zajmowała się obsługą powodów na etapie wnioskowania o kredyt i ustalania jego parametrów. Jedynym dowodem na przebieg procedury poprzedzającej zawarcie umowy, w tym na sposób przedstawienia oferty oraz ustalenia warunków kredytu, w tym ich indywidualnego uzgodnienia, pozostają zeznania powodów. Sąd uznał te zeznania za rzetelne i wiarygodne.

Sąd uznał za niezasadne zarzuty pozwanego wobec osoby biegłej A. Z. i nie dopatrzył się usprawiedliwionych podstaw do jej wyłączenia. Niezasadne były też zarzuty wobec samej opinii. Pozwany kwestionował bowiem w ogóle dopuszczalność rozliczenia kredytu wg reguły PLN + LIBOR, nie zaś matematyczną prawidłowość wyliczeń.

Sąd pominął dowód z opinii biegłego na okoliczności wskazane w pkcie 11 odpowiedzi na pozew, jako że okoliczności te pozbawione były znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Zasady funkcjonowania kredytów waloryzowanych kursem walut obcych znane są Sądowi i pełnomocnikom stron, znane są też zasady wyznaczania kursów walut obcych przez banki, które nie zostały jednak opisane ani w samej umowie kredytu łączącej strony ani w regulaminie kredytowania obowiązującym w dacie jej zawarcia. Bez znaczenia pozostaje też, czy stosowane przez Bank kursy CHF miały charakter „rynkowy”. Dla oceny relacji stron zupełnie nieistotna jest metoda ewidencjowania kredytu w księgach banku. Ocena, czy kredyt miał charakter złotowy czy walutowy, jak również ocena dopuszczalności tzw. odfrankowienia kredytu, to ocena prawna, należąca wyłącznie do Sądu.

Powodowie dochodzą ustalenia nieważności umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 09.09.2008 r. oraz zwrotu świadczeń nienależnych spełnionych w wykonaniu tej umowy. Powodowie zakwestionowali tę umowę kredytową, powołując się na jej sprzeczność z przepisami prawa bankowego oraz zawarcie w treści umowy postanowień niedozwolonych w rozumieniu art. 385 ¹ i nast. kc.

Uprawnione jest stanowisko powodów co do zawarcia w treści umowy z dnia 09.09.2008 r. niedozwolonych postanowień umownych w zakresie odnoszącym się do indeksacji kredytu do waluty CHF, co skutkowało nieważnością tejże umowy.

Powodowie zawarli z poprzednikiem prawnym pozwanego – (...) S.A. umowę kredytu typu indeksowanego (waloryzowanego) do waluty CHF w kwocie 318.091,80 zł. Stosownie do postanowień umowy kwota kredytu w CHF miała zostać określona według kursu kupna dewiz dla wyżej wymienionej waluty zgodnie z „Tabelą kursów” obowiązującą w Banku w dniu wykorzystania kredytu lub transzy kredytu. Stosowany do przeliczenia walut przy wypłacie kredytu kurs CHF został ustalony jednostronnie według Tabeli kursów obowiązującej w Banku. Z kolei spłata rat kapitałowo-odsetkowych miała być dokonywana w złotych, po uprzednim przeliczeniu rat kapitałowo-odsetkowych według kursu sprzedaży dewiz dla CHF zgodnie z „Tabelą kursów” obowiązującą w Banku w dniu spłaty. Wysokość rat kapitałowo-odsetkowych w złotych zależała od wysokości kursu sprzedaży dewiz dla CHF obowiązującego w Banku w dniu spłaty, a tym samym zmiana wysokości w/w kursu waluty miała wpływ na ostateczną wysokość spłacanego przez kredytobiorcę kredytu.

W ten sposób w chwili zawarcia umowy kwota kredytu będąca podstawą wyliczenia rat nie została ściśle oznaczona.

Dokonując wypłaty kredytu w dniu 17.09.2008 r., Bank przeliczył wypłaconą sumę na CHF według własnego kursu kupna wynoszącego 2,0417.

Docelowa suma kredytu w CHF miała dopiero wynikać z harmonogramu spłat.

Uruchomienie kredytu miało nastąpić po spełnieniu szeregu warunków. Aczkolwiek warunki te mogły być spełnione przez kredytobiorców dość szybko, nawet tego samego dnia lub w ciągu kilku dni, to jednak w chwili zawarcia umowy nie można było jednoznacznie ustalić daty, w jakiej uruchomienie kredytu miało faktycznie nastąpić, a przez to spodziewanego kursu przeliczenia. Również w chwili złożenia dyspozycji wypłaty kredytu nie było to możliwe, Bank miał bowiem uruchomić kredyt w ciągu 3 dni. Co więcej, Bank nie dochował zresztą nawet własnych zasad. Powodowie złożyli dyspozycję wypłaty kredytu w dniu 09.09.2008 r., wskazując na proponowany dzień wypłaty 12.09.2008 r., zaś wypłata nastąpiła dopiero w dniu 17.09.2008 r.

Pozwany w toku procesu w żaden sposób nie wyjaśnił ani nawet nie próbował wyjaśnić, dlaczego nie było możliwe dokonanie jednoznacznego i wiążącego przeliczenia PLN na CHF w dniu zawarcia umowy kredytu i według – uzgodnionego przez strony – kursu z tego dnia. Nic nie stało na przeszkodzie, aby w umowie kredytu dokonać przeliczenia waluty według określonego kursu, w szczególności średniego kursu NBP, albo jakiegokolwiek innego kursu – uzgodnionego z powodami.

Tymczasem umowa kredytu pozostawiała Bankowi swobodę w zakresie wyrażenia w CHF kwoty kredytu oddanej do dyspozycji kredytobiorców, a w konsekwencji wysokości rat spłaty kredytu. Zapis o przeliczeniu sumy kredytu na CHF według kursu z dnia wykorzystania kredytu jest zapisem pochodzącym od Banku, a nie od powodów. Nie było to z pewnością postanowienie indywidualnie uzgodnione, skoro zostało przeniesione dosłownie z regulaminu kredytu. W umowie kredytu nie został również szczegółowo opisany mechanizm ustalania kursów kupna i sprzedaży CHF. Metoda kształtowania kursu nie została uzgodniona w ramach indywidualnej, jednostkowej umowy. Stosowanie w ogóle do jakichkolwiek przeliczeń kursu ustalanego przez Bank – bez jednoznacznego i pełnego przedstawienia w umowie kredytu metody wyliczania tego kursu poddającej się weryfikacji – może być traktowane jako niedozwolone postanowienie umowne, sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy kredytobiorcy. Miernik waloryzacji stosowany do przeliczenia świadczenia pieniężnego winien mieć charakter obiektywny, niezależny od woli jednej ze stron. Natomiast mechanizm ustalania przez bank kursów waluty, pozostawiający bankowi swobodę, jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 22.01.2016 r., I CSK 149/14, OSNC 2016/11/134; z dnia 13.12.2018 r., V CSK 559/17), inaczej mówiąc jest nieuczciwy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27.02.2019 r., II CSK 19/18). Ponadto zastosowanie innego kursu dla przeliczenia kredytu uruchamianego – kursu kupna oraz innego kursu dla przeliczenia kredytu spłacanego – kursu sprzedaży prowadzi do uzyskania przez bank dodatkowej korzyści finansowej wynikłej z różnicy między tymi kursami. Na tym polega istota tzw. spreadu walutowego.

W umowie nr (...) wskazana orientacyjnie kwota kredytu po indeksacji – według

kursu z dnia 28.08.2008 r. – 157.268,76 CHF (§ 1 ust. 3A). Nie wiadomo, dlaczego przeliczenie nastąpiło według kursu z tego właśnie dnia. Nie był to ani dzień złożenia wniosku kredytowego (13.08.2008 r.) ani dzień wydania decyzji kredytowej (30.08.2008 r.). Saldo kredytu ustalone po jego wypłacie wyniosło natomiast 157.797,53 CHF, czyli o ok. 500 CHF więcej.

Zakładając przeliczenie walut PLN/CHF wg średniego kursu NBP, zobowiązanie powodów wyniosłoby:

- według kursu z dnia wydania decyzji kredytowej – 30.08.2008 r. (a ściśle 29.08.2008 r. – ostatni średni kurs w sierpniu 2008 r.) – 2,0723 = 153.496,98 CHF;

- według kursu z dnia zawarcia umowy kredytu – 09.09.2008 r. – 2,1682 = 146.707,77 CHF;

- według kursu z proponowanego przez powodów dnia wypłaty kredytu – 12.09.2008 r. – 2,0992 = 150.530,01 CHF.

- według kursu z dnia wypłaty kredytu – 07.09.2008 r. – 2,0959 = 151.768,59 CHF.

W każdym wypadku zobowiązanie powodów byłoby niższe od zobowiązania oznaczonego ostatecznie przez pozwanego. Stosując swój kurs kupna – niższy od kursu średniego NBP – Bank spowodował zwiększenie zobowiązania kredytobiorców wyrażonego w walucie waloryzacji o ok. 4.000-11.000 CHF.

Z uwagi na zastosowanie kursu kupna (niższego) do przeliczenia kredytu wypłaconego oraz kursu sprzedaży (wyższego) do spłaty kredytu, zobowiązanie kredytobiorcy staje się wyższe już w dniu wypłaty, gdyby kredyt miał zostać od razu spłacony. Suma kapitału w PLN do spłaty jest w takim przypadku z założenia wyższa od sumy kapitału udostępnionego.

Zastosowanie różnego kursu w zależności od tego, czy przeliczenie dotyczy wypłaconego kredytu czy też wysokości raty w dniu przewidzianym w harmonogramie lub dniu poprzedzającym dzień płatności, należy uznać za naruszające interes konsumenta w sposób rażący, a niezależnie od tego za postanowienie umowne dotknięte sprzecznością z zasadami współżycia społecznego na zasadach ogólnych, a w konsekwencji nieważnością w rozumieniu art. 58 § 2 kc. Na potrzeby indeksacji kredytu do waluty obcej należało przyjąć kurs ustalany według tej samej jednolitej metody – albo każdorazowo kurs kupna, albo każdorazowo kurs sprzedaży albo jakąś postać kursu uśrednionego lub kursu niezależnego od stron umowy, np. kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski. Rozbieżność stosowanych kursów stanowi korzyść wyłącznie dla banku udzielającego kredytu, a nie dla kredytobiorcy będącego konsumentem. Sytuacje tego rodzaju legły zresztą u podstaw dokonania nowelizacji prawa bankowego ustawą tzw. antyspreadową z dnia 26.07.2011 r.

Trzeba przypomnieć, iż dla oceny abuzywności postanowień umownych miarodajna jest chwila zawarcia umowy (uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20.06.2018 r., III CZP 29/17, OSNC 2019/1/2). Nie ma znaczenia późniejsze wprowadzenie zmian do regulaminów i innych dokumentów wewnętrznych Banku. Zupełnie chybione jest stwierdzenie, że powodowie zaakceptowali postanowienia abuzywne w umowie kredytu

Odwołanie do kursów kupna i sprzedaży CHF zawartych w Tabeli kursów obowiązującej w Banku oznacza naruszenie równorzędności stron umowy przez nierównomierne rozłożenie uprawnień i obowiązków między partnerami stosunku obligacyjnego. Przy takich zapisach umowy w chwili jej zawarcia powodowie nie byli w stanie określić rzeczywistej wysokości swojego zobowiązania, w tym zakresie byli uzależnieni od jednostronnej decyzji Banku, co przeczy dobrym obyczajom i narusza równowagę stron stosunku zobowiązaniowego.

Wadliwe klauzule przeliczeniowe podlegają pominięciu – art. 385 ¹ § 1 i 2 kc. Jeżeli jednak dotyczą głównych świadczeń stron, umowa bez uwzględnienia tychże klauzul nie może być w ogóle wykonywana, co z kolei oznacza, iż jest ona nieważna na podstawie art. 58 § 1 kc. W aktualnym orzecznictwie sądowym przyjmowane jest stanowisko, iż klauzula indeksacyjna dotyczy głównego świadczenia stron umowy kredytu w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 kc (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 11.12.2019 r., V CSK 382/18; z dnia 30.09.2020 r., I CSK 556/18; z dnia 28.09.2021 r., I CSKP 74/21).

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. – Prawo bankowe przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Skoro w samej umowie kredytu nie została wiążąco wskazana suma kredytu w CHF, będąca podstawą wyliczenia rat, czyli umowa kredytu pozostawiała bankowi swobodę w zakresie wyrażenia w CHF kwoty kredytu oddanej do dyspozycji kredytobiorcy, a w konsekwencji wysokości rat spłaty kredytu, to znaczy że umowa ta wadliwie określała zobowiązanie kredytobiorcy do zwrotu otrzymanej sumy, a przez to nie zawierała prawidłowo oznaczonych wszystkich niezbędnych elementów umowy kredytu przewidzianych w art. 69 ust. 1 prawa bankowego. To zaś uzasadnia stwierdzenie nieważności tej umowy.

Pozwany nie wykazał, aby treść umowy kredytu została indywidualnie uzgodniona z powodami. Przeciwnie, widać, że treść umowy w zakresie kwestionowanych postanowień indeksacyjnych stanowi wzorzec opracowany przez Bank. W szczególności indeksacja kredytu nie była indywidualnie uzgodniona. We wniosku kredytowym powodowie wskazali, że wnoszą o przyznanie im kredytu w kwocie 310.000 zł. To, że kredyt miał być indeksowany do waluty CHF, wynika z samego formularza pochodzącego od Banku. Złożenie wniosku kredytowego o określonej treści nie jest tożsame z indywidualnym uzgodnieniem postanowień umowy kredytu.

W ogóle nietrafne jest powoływanie się na „wybór oferty” kredytu indeksowanego. Sporządzenie przez pracownika banku lub pośrednika kredytowego symulacji kredytu czy też wstępne sprawdzenie zdolności kredytowej nie jest złożeniem oferty. Analitycy pozwanego ocenili konkretny wniosek kredytowy powodów i wydali akceptację dla kredytu indeksowanego. Świadome dokonanie wyboru byłoby możliwe dopiero wówczas, gdyby po zweryfikowaniu wniosku i zdolności kredytowej wnioskującym przedstawiono dwie konkretne propozycje z konkretnymi warunkami (kwota kredytu, oprocentowanie, wysokość raty, itp.) i wówczas dokonaliby oni wyboru.

Z kolei na indywidualne uzgodnienie wskazywałoby przesłanie kredytobiorcom projektu umowy ze wskazaniem, żeby się z nią zapoznali i przedstawili swoje uwagi i ewentualnie proponowane zmiany.

Wreszcie, trzeba wskazać, iż umowa nie zawiera żadnego mechanizmu chroniącego konsumentów przed zmianą kursów prowadzącą do zaburzenia równowagi kontraktowej.

(...) S.A. nie zrealizował względem kredytobiorców obowiązków informacyjnych w zakresie ciążącego na nich ryzyka kursowego. Możliwość samej zmiany kursu waluty jest oczywista, natomiast powodowie nie wyrazili swobodnie zgody na stosowanie kursów ustalanych przez Bank. Nie można też przyjąć, że ryzyko kursowe, immanentnie związane z istotą kredytu typu indeksowanego, zostało kredytobiorcom jednoznacznie, precyzyjnie i wyczerpująco przedstawione. Wprowadzenie do umowy kredytowej zawieranej na wiele lat, z przeznaczeniem na nabycie nieruchomości stanowiącej istotny składnik majątku przeciętnego konsumenta, mechanizmu działania ryzyka kursowego wymagało szczególnej staranności Banku (a także osób działających na jego zlecenie) w zakresie wyraźnego wskazania zagrożeń wiążących się z oferowanym kredytem, tak aby konsument miał pełne rozeznanie konsekwencji ekonomicznych zawieranej umowy. Jeżeli mechanizm indeksacji wystawiał kredytobiorcę na nieograniczone ryzyko kursowe (co miało miejsce w relacji pomiędzy stronami), obowiązek informacyjny powinien był zostać wykonany poprzez jednoznaczne i zrozumiałe poinformowanie konsumenta, że zaciągnięcie tego rodzaju kredytu jest bardzo ryzykowne, a efektem może być obowiązek zwrotu kwoty wielokrotnie wyższej od pożyczonej, mimo dokonywania regularnych spłat. Wymogu tego nie wypełniają ani postanowienia umowy kredytu ani odrębne oświadczenia kredytobiorców. Powodowie nie otrzymali informacji zawierającej bliższe dane, kalkulacji oraz prognoz, odpowiednio zindywidualizowanych i rozłożonych w czasie. Tym samym Bank nie określił w sposób precyzyjny, kompleksowy i jednoznaczny, na czym polega mechanizm indeksacyjny oraz związane z nim ryzyko, nie przeprowadził w tym zakresie rzetelnej symulacji. Bank nie wykonał więc obowiązku informacyjnego w sposób ponadstandardowy (zgodnie z oczekiwaną od niego jako podmiotu profesjonalnego podwyższoną starannością z art. 355 § 2 kc), dający powodom pełne rozeznanie co do istoty transakcji. Wymóg informacyjny musi zostać wykonany w sposób umożliwiający przeciętnemu konsumentowi uzyskanie wiadomości o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, w której kredyt został zaciągnięty, oraz pozwalający na oszacowanie istotnych konsekwencji warunku umownego dotyczącego denominacji dla przyszłych zobowiązań finansowych związanych ze spłatą kredytu (zob. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 14.03.2019 r., C-118/17). Nie może przy tym mieć decydującego znaczenia podpisanie przez powodów – zawartego w samej umowie kredytu standardowego i ogólnikowo sformułowanego – oświadczenia o ryzyku walutowym i ryzyku zmiany stopy procentowej, jak również standardowego oświadczenia w przedmiocie świadomości ryzyk przedkładanego klientom przy wniosku o udzielenie kredytu.

Co do zasady samo przeliczenie kredytu wyrażonego nominalnie w złotych polskich według oznaczonego kursu waluty obcej można uznać za dopuszczalne i zgodne z ustawą. Według art. 358 ¹ § 2 kc strony umowy, w szczególności umowy kredytu, mogą zastrzec, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego miernika wartości (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25.03.2011 r., IV CSK 377/10; z dnia 18.05.2016 r., V CSK 88/16; z dnia 08.12.2006 r., V CSK 339/06). Tenże miernik może być rozumiany jako wskaźnik w ogóle mający inny charakter albo jako waluta obca w stosunku do waluty zobowiązania – skoro ustawodawca dopuszcza miernik waloryzacji inny niż pieniądz, to znaczy, że dopuszcza także inny pieniądz (walutę) niż pieniądz polski (waluta polska). Świadczenie pieniężne może zatem zostać zwaloryzowane według przewidzianego w umowie kryterium – przeciętnego wynagrodzenia, stopy inflacji, kursu złota, średniej ceny zboża albo jakichkolwiek innego wskaźnika gospodarczego, a także przeliczenie świadczenia pieniężnego wyrażonego nominalnie w złotych polskich może nastąpić według kursu innej waluty. Indeksacja kredytu do waluty obcej jest postacią takiej właśnie waloryzacji umownej. Waloryzacja świadczenia pieniężnego zmierza do urealnienia jego wartości poprzez odwołanie do obiektywnych, niezależnych od stron transakcji kryteriów. Także w przypadku umów kredytu takie urealnienie może znaleźć zastosowanie. Waloryzacja kwoty nominalnej kredytu jest niezależna od ustaleń dotyczących odsetek umownych (kapitałowych), które w przypadku umowy kredytu stanowią wynagrodzenie banku za wykorzystanie przez kredytobiorcę udostępnionych mu środków pieniężnych, w przeciwieństwie do odsetek za opóźnienie pełniących właśnie funkcję waloryzacyjną obok funkcji represyjnej.

Regulacje dotyczące kredytu indeksowanego do waluty obcej zostały wprowadzone do art. 69 ust. 2 pkt 4a i ust. 3 pr. bank. z dniem 26.08.2011 r. na mocy ustawy z dnia 26.07.2011 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe i niektórych innych ustaw (tzw. ustawy antyspreadowej). Nie oznacza to jednak, iż przed tą datą zawarcie umowy kredytu tego rodzaju było niedopuszczalne. Przeciwnie, możliwość zawarcia umowy kredytu zawierającej tego rodzaju postanowienia mieściła się w ramach ogólnej swobody kontaktowania przewidzianej w art. 353 ¹ kc (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 29.04.2015 r., V CSK 445/14; z dnia 22.01.2016 r., I CSK 1049/14).

Jednakże prawidłowa, dopuszczalna i zgodna z prawem waloryzacja świadczenia wymagałaby jednoznacznego, precyzyjnego oznaczenia miernika waloryzacji przewidzianego w treści umowy. Oznacza to, że przeliczenie sumy kredytu w PLN na CHF musiałoby zostać dokonane od razu, według uzgodnionego przez strony kursu, nie zaś odroczone w czasie na dzień nieznany w chwili zawarcia umowy i pozostawione swobodzie Banku.

Treść klauzuli umowy kredytu zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem ustalającej cenę zakupu i sprzedaży waluty obcej, do której kredyt jest indeksowany, powinna, na podstawie jasnych i zrozumiałych kryteriów, umożliwić właściwie poinformowanemu oraz dostatecznie uważnemu i racjonalnemu konsumentowi zrozumienie sposobu ustalania kursu wymiany waluty obcej stosowanego w celu obliczenia kwoty rat kredytu, w taki sposób, aby konsument miał możliwość w każdej chwili samodzielnie ustalić kurs wymiany stosowany przez przedsiębiorcę (wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 18.11.2021 r., C-212/20).

W świetle aktualnego orzecznictwa nie powinno budzić wątpliwości, iż postanowienia wprowadzające mechanizm indeksacyjny mają charakter niedozwolony, uznaje się bowiem, iż określenie wysokości należności obciążającej konsumenta z odwołaniem do tabel kursów ustalanych jednostronnie przez bank, bez wskazania obiektywnych kryteriów, jest nietransparentne, pozostawia pole do arbitralnego działania banku i w ten sposób obarcza kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem oraz narusza równorzędność stron (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 11.12.2019 r. V CSK 382/18; z dnia 30.09.2020 r., I CSK 556/18; z dnia 02.06.2021 r., I CSKP 55/21). Nie ma przy tym możliwości oddzielenia klauzuli kursowej (czyli ściśle rodzaju stosowanych kursów) od samej klauzuli indeksacyjnej, bowiem są one powiązane między sobą, a także z pozostałymi postanowieniami umowy. Umowa dotyczyła kredytu indeksowanego, dodatkowo jej istotnym elementem było też oprocentowanie bazujące na wskaźniku odnoszącym się do waluty CHF.

Konsekwencją powyższych wadliwości jest eliminacja postanowień indeksacyjnych, prowadząca do upadku umowy kredytu w całości.

W aktualnym orzecznictwie sądowym prezentowany jest pogląd, że art. 385 ¹ § 2 k.c. wyłącza stosowanie art. 58 § 3 k.c., co uzasadnia stanowisko, że nieuczciwe postanowienia indeksacyjne nie powinny być zastępowane innym mechanizmem przeliczeniowym opartym na przepisach kodeksu cywilnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27.11.2019 r., II CSK 483/18). W takiej sytuacji co do zasady wykluczona jest możliwość zmiany przez sąd treści nieuczciwych warunków zawartych w umowie. Działania sądu w razie stwierdzenia klauzuli abuzywnej mają mieć charakter sankcyjny, co oznacza osiągnięcie skutku zniechęcającego profesjonalnych kontrahentów zawierających umowy z konsumentami do zamieszczania w umowach z nimi nieuczciwych postanowień umownych. Skutek ten nie mógłby zostać osiągnięty, gdyby umowa mogła zostać uzupełniona w niezbędnym zakresie przez sąd krajowy przez wprowadzenie do umowy warunków uczciwych. Kontrahent konsumenta niczym by bowiem nie ryzykował, narzucając nieuczciwe postanowienia umowne, skoro mógłby liczyć na to, że sąd uzupełni umowę przez wprowadzenie uczciwych warunków, które powinny być przez niego zaproponowane od razu. W konsekwencji zastąpienie przez sąd klauzul abuzywnych np. kursem średnim waluty obcej z dnia wymagalności roszczenia ogłaszanym przez NBP, należy wykluczyć, jako sprzeczne z celem założonym w art. 6 ust. 1 Dyrektywy Rady nr 93/13/EWG z dnia 05.04.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Ryzyko przedsiębiorcy stosującego abuzywne klauzule byłoby bowiem w razie ich eliminacji ze stosunku umownego niewielkie i nie zniechęcałoby przedsiębiorców do stosowania nieuczciwych klauzul w przyszłości (zob. też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 03.02.2022 r., II CSKP 975/22). Jeżeli sąd krajowy uzna, że zgodnie z odpowiednimi przepisami obowiązującego prawa utrzymanie w mocy umowy bez zawartych w niej nieuczciwych postanowień nie jest możliwe, art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13 nie stoi na przeszkodzie stwierdzeniu, że ta umowa nie może dalej obowiązywać bez takich warunków i wtedy sąd powinien orzec jej unieważnienie (wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 03.10.2019 r., C-260/18). Wola konsumenta, który uważa, iż stwierdzenie nieważności całej umowy nie jest dla niego niekorzystne, przeważa nad wdrożeniem systemu ochrony, takiego jak zastąpienie nieuczciwego postanowienia i utrzymanie umowy w mocy (wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 03.10.2019 r. C-260/18).

W aktualnym orzecznictwie sądowym dominujące jest stanowisko wskazujące na nieważność umów kredytu indeksowanego do CHF zawierających klauzule przeliczeniowe tożsame z kwestionowanymi przez powoda postanowieniami umowy kredytu oraz regulaminu kredytowania.

Nieważność umów kredytu indeksowanego do CHF d. (...) S.A. ((...), (...), itp.) została stwierdzona w sprawach zakończonych wyrokami:

- Sądu Apelacyjnego w Warszawie: z dnia 24.01.2022 r., I ACa 91/21; z dnia 21.01.2022 r., V ACa 631/21; z dnia 20.01.2022 r., I ACa 227/19; z dnia 17.01.2022 r., I ACa 301/21; z dnia 09.12.2021 r., V ACa 214/21; z dnia 07.12.2021 r., I ACa 568/19; z dnia 07.12.2021 r., I ACa 562/18; z dnia 03.12.2021 r., I ACa 83/19; z dnia 01.12.2021 r., V ACa 474/21; z dnia 25.11.2021 r., I ACa 383/20; z dnia 17.11.2021 r., I ACa 677/19; z dnia 10.11.2021 r., V ACa 38/21; z dnia 09.11.2021 r., I ACa 343/21; z dnia 09.11.2021 r., I ACa 763/21; z dnia 09.11.2021 r., I ACa 341/21; z dnia 08.11.2021 r., V ACa 118/21; z dnia 08.11.2021 r., I ACa 251/18; z dnia 04.11.2021 r., I ACa 190/21; z dnia 03.11.2021 r., I ACa 363/21; z dnia 28.10.2021 r., I ACa 306/21; z dnia 21.10.2021 r., I ACa 452/21; z dnia 26.10.2021 r., I ACa 27/19; z dnia 26.10.2021 r., V ACa 427/20; z dnia 15.10.2021 r., V ACa 689/19; z dnia 14.10.2021 r., I ACa 531/21; z dnia 28.09.2021 r., I ACa 396/21; z dnia 28.09.2021 r., I ACa 355/21; z dnia 22.09.2021 r., I ACa 248/21; z dnia 03.02.2021 r., I ACa 428/20; z dnia 16.12.2020 r., I ACa 72/20; z dnia 15.12.2020 r., V ACa 468/20; z dnia 04.12.2020 r., I ACa 198/20; z dnia 24.11.2020 r., I ACa 522/18; z dnia 18.11.2020 r., I ACa 342/20; z dnia 26.10.2020 r., I ACa 215/20; z dnia 22.10.2020 r., I ACa 709/19; z dnia 24.09.2020 r., V ACa 505/19; z dnia 04.09.2020 r., VI ACa 44/19; z dnia 23.07.2020 r., I ACa 616/18; z dnia 10.07.2020 r., V ACa 386/19; z dnia 08.07.2020 r., I ACa 397/19; z dnia 08.07.2020 r., I ACa 52/18; z dnia 25.06.2020 r., I ACa 286/18; z dnia 16.06.2020 r., I ACa 540/19; z dnia 28.05.2020 r., I ACa 397/18; z dnia 02.03.2020 r., I ACa 199/18; z dnia 18.02.2020 r., I ACa 565/18; z dnia 29.01.2020 r., I ACa 67/19; z dnia 28.01.2020 r., I ACa 104/19; z dnia 23.01.2020 r., I ACa 473/18; z dnia 30.12.2019 r., I ACa 598/18; z dnia 18.12.2019 r., I ACa 86/19; z dnia 04.12.2019 r., I ACa 442/18; z dnia 27.11.2019 r., V ACa 752/18; z dnia 08.11.2019 r., I ACa 202/19; z dnia 23.10.2019 r., V ACa 567/18;

- Sądu Apelacyjnego w Gdańsku: z dnia 19.01.2022 r., V ACa 489/21; z dnia 17.11.2021 r., I ACa 359/20; z dnia 16.11.2021 r., I ACa 819/21; z dnia 26.10.2021 r., V ACa 254/21; z dnia 08.10.2021 r., V ACa 280/21; z dnia 29.06.2021 r., I ACa 219/21; z dnia 10.09.2021 r., I ACa 485/21;

- Sądu Apelacyjnego w Katowicach: z dnia 24.01.2022 r., I ACa 354/21;

- Sądu Apelacyjnego w Łodzi: z dnia 24.01.2022 r., I ACa 125/21; z dnia 28.12.2021 r., I ACa 785/21; z dnia 24.11.2021 r., I ACa 102/21; z dnia 03.11.2021 r., I ACa 835/20; z dnia 18.10.2021 r., I ACa 1309/20; z dnia 13.01.2021 r., I ACa 973/20; z dnia 31.08.2020 r., I ACa 784/19; z dnia 10.08.2020 r., I ACa 1276/18; z dnia 09.03.2020 r., I ACa 80/19; z dnia 16.12.2019 r., I ACa 952/18; z dnia 22.10.2019 r., I ACa 1047/18

- Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 01.12.2021 r., I ACa 175/21.

Widać zatem, że w aktualnym orzecznictwie sądowym powszechnie przyjmowane jest stanowisko wskazujące na nieważność umów kredytowych tożsamych lub zbliżonych do umowy zawartej przez powodów.

Reasumując powyższe, usprawiedliwiona są roszczenia powodów wywodzone z nieważności umowy kredytu nr (...) z dnia 09.09.2008 r.

Zgodnie z art. 189 kpc powód może żądać ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, jeżeli ma w tym interes prawny.

Powództwo o ustalenie stosunku prawnego lub prawa może zostać uwzględnione wtedy, gdy spełnione są dwie przesłanki merytoryczne: interes prawny oraz wykazanie prawdziwości twierdzeń powoda o tym, że dany stosunek prawny lub prawo rzeczywiście istnieje. Pierwsza z tych przesłanek warunkuje określony skutek tego powództwa, decydując o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości twierdzeń powoda, wykazanie zaś istnienia drugiej z tych przesłanek decyduje o kwestii zasadności powództwa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27.06.2001 r., II CKN 898/00).

Interes prawny w rozumieniu art. 189 kpc oznacza potrzebę prawną, wynikającą z sytuacji prawnej, w jakiej znajduje się powód. Może wynikać z bezpośredniego zagrożenia prawa powoda lub zmierzać do zapobieżenia temu zagrożeniu. Interes prawny występuje także wtedy, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub prawa, mająca charakter obiektywny. Powód musi udowodnić, że ma interes prawny w wytoczeniu powództwa przeciwko konkretnemu pozwanemu, który przynajmniej potencjalnie stwarza zagrożenie dla jego prawnie chronionych interesów, a sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego praw przez definitywne zakończenie istniejącego między stronami sporu lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu w przyszłości takiego sporu, tj. obiektywnie odpadnie podstawa jego powstania. Takie cechy roszczenia o ustalenie z art. 189 kpc są utrwalone w orzecznictwie sądowym (por wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 30.10.1990 r., I CR 649/90; z dnia 08.05.2000 r., V CKN 29/00; z dnia 04.10.2001 r., I CKN 425/00; z dnia 01.04.2004 r., II CK 125/03; z dnia 18.06.2009 r., II CSK 33/09; z dnia 18.03.2011 r., III CSK 127/10; z dnia 09.02.2012 r., III CSK 181/11, OSNC 2012/7-8/101; z dnia 14.03.2012 r., II CSK 252/11; z dnia 29.03.2012 r., I CSK 325/11; z dnia 19.09.2013 r., I CSK 727/12). Inaczej mówiąc, przez interes prawny w procesie cywilnym należy rozumieć obiektywną w świetle obowiązujących przepisów prawnych, to jest wywołaną rzeczywistym narażeniem lub zagrożeniem określonej sfery prawnej, potrzebę uzyskania określonej treści wyroku (T. Rowiński, Interes prawny w procesie cywilnym i w postępowaniu nieprocesowym, Warszawa 1971, s. 26). Osoba zainteresowana może dochodzić roszczenia o ustalenie, jeśli nie może uzyskać jakiejkolwiek innej ochrony, w jakikolwiek inny sposób, niż poprzez uzyskanie i przedłożenie wyroku ustalającego istnienie lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego. O istnieniu interesu prawnego w rozumieniu art. 189 kpc decyduje faktyczna, konkretna potrzeba ustalenia. Potrzeba ta zaś niewątpliwie występuje wówczas, kiedy ustalenie prowadzi do definitywnego rozwiązania problemów powoda i chroni jego również na przyszłość przed posunięciami strony przeciwnej.

Biorąc pod uwagę fakt, iż umowa kredytu nr (...) została zawarta na okres od 15.09.2038 r., należy uznać, że zachodzi niepewność sytuacji prawnej powodów wymagająca wiążącego rozstrzygnięcia. Ustalenie nieważności umowy kredytu zwalnia powodów z obowiązku dalszego uiszczania kolejnych rat kredytu i otwiera drogę do ostatecznego rozliczenia kredytu.

W tej sprawie spełnione zostały przesłanki ustalenia nieważności umowy kredytu na podstawie art. 189 kpc, tj. posiadanie przez powodów interesu prawnego w żądaniu takiego ustalenia oraz zaistnienie wadliwości umowy w postaci jej sprzeczności z prawem skutkującej nieważnością na podstawie art. 58 § 1 kc.

Zgodnie z art. 405 kc w zw. z art. 410 § 1 kc kto spełnił świadczenie nienależne, obowiązany jest do jego zwrotu. Zgodnie zaś z art. 410 § 2 kc świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

W konsekwencji stwierdzenia nieważności umowy kredytu powodowie T. G. i I. G. mogą domagać się od pozwanego zwrotu świadczenia nienależnie spełnionego w wykonaniu tejże umowy. Nieważność umowy kredytu oznacza brak podstaw do zapłaty wszystkich przewidzianych w niej należności, nie tylko spłaty kapitału i odsetek umownych, ale także prowizji i innych opłat, w szczególności składek na ubezpieczenia związane z udzieleniem kredytu.

Za nietrafny należy uznać zarzut przedawnienia roszczenia. Ponieważ zobowiązanie do zwrotu świadczenia nienależnego jest zobowiązaniem bezterminowym, którego wymagalność zależy od wezwania do zapłaty, zastosowanie znajduje art. 120 kc, zgodnie z którym, jeżeli wymagalność zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Należy zatem rozważyć, kiedy powodowie mogli najwcześniej skierować do pozwanego wezwanie do zapłaty. W ocenie Sądu Okręgowego stan taki zaistniał wówczas, gdy pojawiły się w opinii publicznej, w prasie, itp. szerzej prezentowane poglądy co do możliwych wadliwości umów kredytów indeksowanych lub denominowanych do CHF, czy też po wejściu w życie ustawy antyspreadowej, a zatem około 2011 r. W takim wypadku do dnia wniesienia pozwu nie minął okres 10 lat. Termin przedawniania się roszczeń restytucyjnych konsumenta wobec przedsiębiorcy opartych na postanowieniach nieuczciwych rozpoczyna swój bieg od chwili, gdy powziął on wiedzę co do nieuczciwego charakteru warunków umownych (por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dna 22.04.2021 r., C-485/19), albo w chwili, kiedy umowa stała się trwale bezskuteczna, czyli kiedy konsument stanowczo wyraził wolę jej unieważnienia (zob. uchwałę składu Sądu Najwyższego z dnia 07.05.2021 r., III CZP 6/21, OSNC 2021/9/56). Można jeszcze dodać, iż według niektórych prezentowanych w doktrynie i orzecznictwie poglądów nawet sama spłata pożyczki lub kredytu nie jest świadczeniem okresowym, gdyż spłacający spełnia jedno z góry oznaczone świadczenie tworzące jedną całość, ale tylko rozłożone w czasie, nie zaś szereg świadczeń równorzędnych (zob. B. Kordasiewicz w: System Prawa Cywilnego. Tom 2. Prawo cywilne – część ogólna, W-wa 2002, s. 548-549; wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 10.09.1970 r., I CR 329/70, PUG 70/12, oraz z dnia 02.10.1998 r., III CKN 578/98; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 17.01.2018 r., I ACa 705/17). Skoro spłata kredytu nie jest świadczeniem okresowym, to rozliczenie tej spłaty w wyniku stwierdzenia nieważności umowy tym bardziej nie może mieć takiego charakteru. Z tych przyczyn roszczenie kredytobiorcy przedawnia się w ogólnym sześcio- lub wcześniej dziesięcioletnim terminie przewidzianym w art. 118 kc – z uwzględnieniem dyspozycji art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13.04.2018 r. o zmianie kodeksu cywilnego. Ponadto, jeżeli powodowie dokonywali spłat kredytu na podstawie nieważnej umowy, to w istocie nie świadczyli ani kapitału ani odsetek zgodnie z treścią umowy, skoro umowa ta nie obowiązywała.

W okresie objętym żądaniem pozwu T. G. i I. G. spłacili na rzecz Banku 242.683,94 zł. Dochodzą nieco niższego świadczenia – 242,678,94 zł.

Zobowiązanie do zwrotu świadczenia nienależnego należy do tzw. zobowiązań bezterminowych, w których termin spełnienia świadczenia nie jest z góry oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, wobec czego spełnienie winno nastąpić niezwłocznie po wezwaniu do wykonania zgodnie z art. 455 kc. Niezwłoczne spełnienie świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 455 kc oznacza z reguły spełnienie go w terminie 14 dni (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.05.1991 r., II CR 623/90; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 20.03.2012 r., I ACa 191/11).

Po modyfikacji roszczenia powodowie zażądali odsetek za opóźnienie od złożenia pisma procesowego, jednakże wezwaniem do zapłaty jest dopiero doręczenie tego pisma, a stan opóźnienia powstaje po upływie 14 dni. Powodowie mogą zatem domagać się zapłaty odsetek za opóźnienie od dnia 06.03.2021 r.

Sąd zasądził zatem od pozwanego na rzecz powodów 242.678,94 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 06.03.2021 r. do dnia zapłaty (pkt I sentencji) oraz ustalił, że umowa nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF zawarta w dniu 09.09.2008 r. pomiędzy (...) S.A. w W. (obecnie (...) S.A. w W.) oraz T. G. i I. G. jest nieważna (pkt II sentencji).

W pozostałym zakresie powództwo jako nieusprawiedliwione podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu należało orzec na podstawie art. 100 zd. drugie kpc. Powodów należy uznać za wygrywających sprawę praktycznie w całości, co uzasadnia przyznanie im zwrotu kosztów procesu w pełnym wymiarze. Koszty te obejmują: opłatę sądową od pozwu – 1.000 zł, wynagrodzenie pełnomocnika procesowego ustalone zgodnie z § 2 pkt 6 w zw. z § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (decyduje pierwotna wartość przedmiotu sporu) – 5.400 zł, opłatę skarbową od pełnomocnictw – 34 zł, zaliczkę na koszty opinii – 1.500 zł, tj. łącznie 7.934 zł. Stosownie do art. 98 § 1 ¹ kpc do tychże kosztów należy doliczyć odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. Za niezasadny uznał Sąd wniosek o przyznanie kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotnej stawki minimalnej, jako że sprawa jest typową sprawą na tle tzw. kredytu frankowego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd podjął rozstrzygnięcia zawarte w sentencji wyroku.