Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Jerzy Menzel

Sędziowie SSO Joanna Żelazny

SSR del. do SO Marta Minkisiewicz-Kasprzak (spr.)

Protokolant Artur Łukiańczyk

przy udziale Marka Janczyńskiego Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2016 r. sprawy

J. S.

syna M. i E. z domu L., ur. (...), we W.

oskarżonego o przestępstwo z art. 178 a § 1 k.k. w zw. z art. 178 a § 4 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia

z dnia 17 kwietnia 2015 r . sygn. akt V K 196/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  uchyla orzeczenia zawarte w punktach II i III części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku;

b)  przyjmuje, że oskarżony swoim postępowaniem wyczerpał znamiona czynu z art. 178a § 1 k.k. polegającego na tym, że w dniu 2 lutego 2015 roku we W. będąc w stanie nietrzeźwości, posiadając 0,78 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, kierował pojazdem mechanicznym marki P. (...) o numerze rejestracyjnym (...) w ruchu lądowym i za to na podstawie wymienionego przepisu wymierza mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

c)  na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. warunkowo zawiesza oskarżonemu wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres 2 (dwóch) lat próby;

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

Sygn. akt IV Ka 776/15

UZASADNIENIE

J. S. został oskarżony o to, że:

w dniu 2 lutego 2015 roku będąc w stanie nietrzeźwości, posiadając 0,78 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, kierował pojazdem mechanicznym marki P. (...) o numerze rejestracyjnym (...) w ruchu lądowym , przy czym czynu tego dopuścił się będąc uprzednio skazanym z art. 178 a § 1 kk przez Sąd Rejonowy w Oławie, tj. o czyn z art. 178a § 1 kk w zw. z art. 178 a § 4 kk.

Wyrokiem z dnia 17 kwietnia 2015 roku Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia V Wydział Karny w sprawie o sygn. akt V K 196/15:

I.  uznał oskarżonego za winnego tego, że w dniu 2 lutego 2015 roku we W., będąc w stanie nietrzeźwości, posiadając 0,78 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, kierował pojazdem mechanicznym marki P. (...) o numerze rejestracyjnym (...) w ruchu lądowym , przy czym czynu tego dopuścił się będąc uprzednio skazanym wyrokiem nakazowym Sądu Rejonowego w Oławie Wydział VI Grodzki z dnia 27 kwietnia 2009r. , sygn. akt VI K 278/09, za przestępstwo z art. 178a § 1 kk , tj. popełnienia czynu z art. 178a § 1 kk w zw. z art. 178a § 4 kk i za to na podstawie art. 178a § 4 kk wymierzył mu karę 8 miesięcy pozbawienia wolności;

II.  na podstawie art.69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk warunkowo zawiesił oskarżonemu wykonanie wymierzonej kary pozbawienia wolności na okres próby wynoszący 4 lata;

III.  na podstawie art. 71 § 1 kk orzekł wobec oskarżonego grzywnę w wymiarze 20 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 30 zł;

IV.  na podstawie art. 42 § 2 kk orzekł środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na 2 lata;

V.  na podstawie art. 63 § 2 kk zaliczył oskarżonemu na poczet orzeczonego środka karnego okres zatrzymania prawa jazdy od 2 lutego 2015r. do 17 kwietnia 2015r.;

VI.  na podstawie art. 49 § 2 kk orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci świadczenia pieniężnego w kwocie 200zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej;

VII.  na podstawie art. 63 § 1 kk zaliczył oskarżonemu na poczet orzeczonej grzywny okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w dniu 2 lutego 2015r.;

VIII.  na podstawie art. 624 § 1 kpk i art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych zwolnił oskarżonego w całości od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych, w tym odstępując od wymierzenia opłaty.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości na niekorzyść oskarżonego Prokurator Prokuratury Rejonowej dla Wrocławia-Stare Miasto, zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na bezzasadnym przyjęciu pozytywnej prognozy kryminologicznej wyrażającej się w przekonaniu, że postawa oskarżonego, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności, podczas gdy wszechstronna analiza materiału dowodowego, w szczególności uprzednia karalność sądowa za podobne przestępstwo, postawa oskarżonego wobec nałożonych przez Sąd obowiązków orzeczeniem skazującym za czyn z art. 178a § 1 kk, warunki i właściwości osobiste nie dają podstawy do stwierdzenia, że cele kary zostaną osiągnięte, a oskarżony nie powróci do przestępstwa.

Prokurator wskazał też na obrazę prawa materialnego, a to art. 69 § 4 kk poprzez jego niezastosowanie i wskazanie w punkcie II sentencji wyroku jako podstawy warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności wyłącznie art. 69 § 1 i 2 kk, podczas gdy J. S. został skazany za czyn z art. 178 a § 4 kk i zastosowanie powinien znaleźć art. 69 § 4 kk.

Podnosząc powyższe skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w zakresie rozstrzygnięcia o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności oraz o orzeczenie zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 2 lat, orzeczenie świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej w kwocie 200zł, zaliczenie okresu zatrzymania na poczet kary pozbawienia wolności oraz zasądzenie kosztów, w tym obciążenie opłatą.

Sąd Okręgowy zważył, że apelacja oskarżyciela publicznego nie zasługuje na uwzględnienie. Postawione przez apelującego zarzuty, w szczególności błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, są chybione. Art. 434 § 2 kpk daje możliwość orzeczenia w postępowaniu odwoławczym na korzyść oskarżonego, chociażby środek odwoławczy został wniesiony na jego niekorzyść. Możliwość orzekania niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów zachodzi wówczas, gdy sąd odwoławczy uzna, że utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe. ( art. 440 kpk). Przepis ten jednocześnie stanowi, że zmiana zaskarżonego orzeczenia może mieć miejsce jedynie na korzyść oskarżonego.

Orzeczenie traktuje się jako rażąco niesprawiedliwe, jeśli w rażący sposób narusza poczucie sprawiedliwości. (vide: G., T. „Polskie postępowanie…”, s. 839, wyrok SN z 1.10.2008r., V KK 261/08, niepubl.) Art. 440 kpk może mieć zastosowanie, gdy popełnione przez Sąd I instancji uchybienia wywołują „rażącą niesprawiedliwość” orzeczenia, która może być związana z każdą względną podstawą odwoławczą, o której mowa w art. 338 kpk, w tym m. in. z oczywistym błędem w ustaleniach faktycznych , a także z taką obrazą prawa materialnego, która nie tylko umożliwia, lecz wręcz nakazuje wyjście poza granice zaskarżenia i podniesione zarzuty, skutkując zmianą zaskarżonego orzeczenia na korzyść oskarżonego albo jego uchylenie. ( wyr. SN z 19.10.2004r., (...) 355/04, niepubl.)

Odnosząc się do realiów niniejszej sprawy zważyć należy, niezależnie od treści apelacji, że Sąd I instancji dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych, który skutkował następnie wadliwą oceną prawnokarną czynu przypisanego oskarżonemu oraz uznaniem, że dopuścił się on przestępstwa z art. 178 a § 1 kk w postaci kwalifikowanej. Sąd Rejonowy zaniechał bowiem prawidłowego zbadania i w konsekwencji błędnie przyjął uprzednią karalność oskarżonego za czyn z art. 178a § 1 kk, którą następnie uczynił podstawą skazania w warunkach art. 178a § 4 kk. Faktem jest, że w stosunku do oskarżonego w dniu 27 kwietnia 2009r. zapadł przed Sądem Rejonowym w Oławie wyrok skazujący za czyn z art. 178a § 1 kk o sygn. akt VI K 278/09. Wyrokiem tym J. S. został ukarany grzywną, a nadto sąd orzekł 2-letni zakaz prowadzenia pojazdów i nałożył na niego świadczenie pieniężne na cel społeczny. Zważywszy na to skazanie, obowiązkiem Sądu I instancji było uważne zbadanie, czy nie doszło do zatarcia tego skazania. Miało to bowiem dla oskarżonego poważne konsekwencje. W przypadku zatarcia skazania uważa się je bowiem za niebyłe (art.106 kk ). Oskarżonemu zarzucono natomiast popełnienie czynu z art. 178a § 1 kk w postaci kwalifikowanej, tj. w zw. z art. 178a§ 4 kk , przyjmując, że czynu z 2 lutego 2015r. dopuścił się on w warunkach uprzedniego skazania za czyn z art. 178a § 1 kk. Oskarżony grzywnę orzeczoną przez Sąd Rejonowy w Oławie uiścił w całości w dniu 5 kwietnia 2011r.,co prawidłowo ustalił Sąd Rejonowy w oparciu o zapis w karcie karnej i akta sprawy VI K 278/09 Sądu Rejonowego w Oławie. Środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów wykonany został w ciągu 2 lat od uprawomocnienia się tego wyroku, tj. w dniu 21 maja 2011r., co także wynika ze wspomnianych akt.

Natomiast odnośnie środka karnego w postaci świadczenia pieniężnego Sąd Rejonowy wadliwie przyjął, że skoro w aktach sprawy i w karcie karnej brak adnotacji o jego uiszczeniu, wskazuje to na niewykonanie go przez oskarżonego. Sąd II instancji uznając ten wniosek za przedwczesny, w postępowaniu odwoławczym dopuścił dowód z informacji Fundacji (...) w D. na okoliczność tego, czy i ewentualnie kiedy oskarżony uiścił świadczenie pieniężne. W dniu 10 listopada 2015r. wpłynęła informacja od likwidatora fundacji, który podał, że J. S. świadczenie pieniężne uiścił w całości w dniu 15 czerwca 2009r. Uzyskanie powyższej informacji pozwala uznać ustalenie Sadu Rejonowego o nieuiszczeniu świadczenia pieniężnego orzeczonego wyrokiem Sądu Rejonowego w Oławie za błędne. Istotną konsekwencją takiej konstatacji była potrzeba zbadania, czy okoliczność ta ma wpływ na zatarcie skazania Sądu Rejonowego w Oławie w sprawie o sygn. akt VI K278/09 , a co za tym idzie- czy skazanie to może stanowić podstawę do przyjęcia kwalifikowanej postaci przestępstwa. Zgodnie z treścią art. 107 § 4 a kk wprowadzonego ma mocy ustawy z dnia 20 lutego 2015r. (Dz. U. z 2015r., poz. 396), która weszła w życie w dniu 21 marca 2015r., w razie skazania na grzywnę zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania. Natomiast § 6 tego artykułu, wprowadzony w życie w tej samej dacie stanowi, że jeżeli orzeczono środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem albo przedawnieniem jego wykonania.

W sprawie o sygn. akt VI K Sądu Rejonowego w Oławie wobec uiszczenia grzywny w dniu 5 kwietnia 2011r., uiszczenia świadczenia pieniężnego w dniu 15 czerwca 2009r. i wykonania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w 2011r., skazanie to uległo zatarciu. Nie było zatem podstaw ku temu, by czyn popełniony w dniu 2 lutego 2015r. kwalifikować przy zastosowaniu art. 178a § 4 kk oraz by stosować będące konsekwencją takiej kwalifikacji obostrzenia w stosunku do podstawowej postaci tego czynu zabronionego.

Prokurator w swej apelacji podnosi, że w przypadku oskarżonego nie powinien znaleźć zastosowania przepis art. 69 § 4 kk, który zezwala na warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności wobec sprawcy ponownie karanego za czyn z art. 178a § 1 kk , bowiem nie zachodzą tu żadne szczególne okoliczności , które przemawiałyby za zastosowaniem wobec oskarżonego tego dobrodziejstwa. Zważywszy na zatarcie owego uprzedniego skazania Sąd Odwoławczy stwierdził że przepis ten nie może znaleźć zastosowania, lecz z zupełnie innego powodu, niż wskazuje apelujący. Nie dotyczy on bowiem sprawcy skazanego w warunkach art. 178a § 1 kk, uprzednio nie karanego za tego rodzaju przestępstwo, a takim właśnie sprawcą , wobec zatarcia skazania Sądu Rejonowego w Oławie, jest J. S..

Na marginesie wskazać należy, że apelujący chociaż skarży wyrok Sądu I instancji w odniesieniu do całości orzeczenia w zakresie kary i środków karnych, to faktycznie nie zgadza się jedynie z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności , co wynika ze sformułowania wniosku oraz uzasadnienia apelacji.

Dodać należy, że słuszność miałby prokurator w zakresie wytknięcia Sądowi I instancji braku ujęcia w podstawie prawnej warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności art. 69 § 4 kk, gdyby tylko przepis ten mógł znaleźć tu zastosowanie. Jednakże wobec braku podstaw do przyjęcia kwalifikacji prawnej przy zastosowaniu art. 178a § 4 kk, oczywiście nie ma powodu, by rozważać zasadność stosowania art. 69 § 4 kk przy okazji warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności w odniesieniu do J. S..

Wobec bezzasadności apelacji oraz stwierdzonej przez Sąd Odwoławczy konieczności zmiany zaskarżonego wyroku na korzyść oskarżonego, zmiana ta została zatem dokonana, niezależnie od kierunku i treści apelacji.

Omówione wyżej uchybienia, stanowiące względne przyczyny odwoławcze wskazane w art. 438 pkt 1 i 3 kpk miały niewątpliwie wpływ na treść wyroku. W tym przypadku rażąca niesprawiedliwość orzeczenia polega na przypisaniu oskarżonemu kwalifikowanej postaci czynu , podczas gdy nie było ku temu podstaw. Art. 440 kpk stanowi, że Sąd II instancji może w przewidzianych w nim przypadkach dokonać zmiany zaskarżonego wyroku na korzyść oskarżonego. Sąd Odwoławczy poddając ocenie zebrane w sprawie dowody uznał, że pozwalają one na zmianę tego orzeczenia we wskazanym kierunku. Dlatego też dokonał jego stosownej zmiany, eliminując z opisu czynu uprzednie skazanie wyrokiem Sądu Rejonowego w Oławie w sprawie o sygn. akt VI K 278/09 i z jego kwalifikacji prawnej art. 178a § 4 kk. Okoliczność ta nie mogła pozostać bez wpływu na wymiar kary pozbawienia wolności i długość okresu próby. Zdaniem Sądu Odwoławczego, karą adekwatną do stopnia winy oskarżonego i społecznej szkodliwości jego czynu, spełniającą wymogi w zakresie oddziaływania resocjalizacyjnego na oskarżonego, a także zgodną z wymogami prewencji ogólnej , będzie kara 6 miesięcy pozbawienia wolności. Jako, że J. S. – wobec zatarcia poprzedniego skazania- jest sprawcą niekaranym, uznać należy, że spełnia wymogi określone w art. 69 § 1 i 2 kk. W przekonaniu Sądu II instancji, 2- letni okres próby będzie wystarczający dla wykazania skuteczności stosowanej probacji. Sąd Odwoławczy uznał, że w pozostałym zakresie ani orzeczona kara grzywny, ani środki karne nie są wobec oskarżonego nadmiernie restrykcyjne i surowe. Dlatego też w pozostałym zakresie utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, a na podstawie art. 636 § 1 kpk kosztami postępowania odwoławczego obciążył Skarb Państwa.