Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

P. B. wniósł o podział majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki postępowania I. B., w skład którego wchodzi:

1) lokal mieszkalny, położony w D. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Kłodzku prowadzi księgę wieczystą (...), wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej,

2) garaż, położony w D. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Kłodzku prowadzi księgę wieczystą (...) wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej,

3) lokal użytkowy, położony w D. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Kłodzku prowadzi księgę wieczystą (...) wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej,

4) samochód marki F. (...) nr rej. (...), rok prod. 2006.

Wniósł o ustalenie, że udziały w majątku wspólnym są nierówne i wynoszą: dla wnioskodawcy - 90%, dla uczestniczki – 10%, z uwagi na rażącą niegospodarność uczestniczki, trwonienie przez nią majątku wspólnego, rozwiązły i hulaszcze tryb życia oraz okoliczność, że jedynie w znikomym stopniu przyczyniała się do powstania tego majątku.

Wniósł o dokonanie podziału majątku w ten sposób, że wszystkie jego składniki zostaną przyznane na własność wnioskodawcy ze spłatą w kwocie 15.000 zł na rzecz uczestniczki.

Na wypadek uznania, że udziały w majątku są równe, wniósł o obniżenie spłaty do kwoty 15.000 zł i rozłożenie jej na 30 miesięcznych rat po 500 zł.

Wniósł o ustalenie, że strony poczyniły nakłady z majątku wspólnego na lokal mieszkalny, położony w D. przy ul. (...), stanowiący majątek osobisty uczestniczki, w postaci wykończenia lokalu do stanu obecnego, przy uwzględnieniu wykonanej przez wnioskodawcę pracy i poniesionych kosztów, łącznie w kwocie 11.200 zł. Tytułem rozliczenia nakładów wniósł o zasądzenie od uczestniczki na jego rzecz kwoty 10.080 zł.

W odpowiedzi na wniosek, uczestniczka wniosła o podział majątku wspólnego w skład którego poza składnikami wymienionymi we wniosku wchodzi samochód marki V. (...), nr rej. (...) oraz oszczędności na rachunkach bankowych, prowadzonych dla wnioskodawcy; o ustalenie, że udziały w majątku są równe; podział tego majątku w ten sposób, że wszystkie jego składniki zostaną przyznane na własność wnioskodawcy ze spłatą na rzecz uczestniczki, wynoszącą połowę ich wartości, w terminie dwóch miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia. Zaprzeczyła, aby miała trwonić majątek stron, być niegospodarną czy postępować w sposób naganny. Wskazała, że w czasie trwania małżeństwa wnioskodawca zabraniał jej pracować, obawiając się, że stanie się nazbyt niezależna mając własne dochody. Podała, że w czasie małżeństwa zajmowała się wychowywaniem i opieką nad synem stron oraz swoją córką z poprzedniego związku, prowadziła dom, gdyż wnioskodawca zwykle przebywał za granicą. Odnośnie wniosku o rozliczenie nakładów z majątku wspólnego na lokal mieszkalny, położony w D. przy ul. (...), stanowiący majątek osobisty uczestniczki, podała, że w czasie trwania małżeństwa strony mieszkały w tym lokalu, wobec czego ponoszone na ten lokal nakłady były zgodne z regułami współżycia społecznego.

W piśmie procesowym z dnia 17.07.2019r. oraz na rozprawie w dniu 27.10.2022r. wnioskodawca wniósł dodatkowo o rozliczenie nakładów z jego majątku osobistego na majątek wspólny, po ustaniu wspólności majątkowej, tj. na utrzymanie wspólnych nieruchomości: prąd, wodę, podatek, ubezpieczenie oraz poniósł koszty remontu wspólnego lokalu.

W piśmie procesowym z dnia 25.07.2019r. uczestniczka wniosła dodatkowo o rozliczenie bezumownego korzystania przez wnioskodawcę ze wspólnej nieruchomości po ustaniu wspólności majątkowej, domagając się zasądzenia na jej rzecz kwoty 23.000 zł.

Stan faktyczny:

W dniu 12 kwietnia 2007r. wnioskodawca i uczestniczka postępowania zawarli związek małżeński. W trakcie małżeństwa uczestników obowiązywał ustrój wspólności majątkowej.

W czasie trwania małżeństwa uczestnicy nabyli:

1) lokal mieszkalny, położony w D. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Kłodzku prowadzi księgę wieczystą (...), wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej – o wartości 59.561 zł;

2) lokal użytkowy, położony w D. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Kłodzku prowadzi księgę wieczystą (...) wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej – o wartości 25.992 zł;

3) garaż, położony w D. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Kłodzku prowadzi księgę wieczystą (...) wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej – o wartości 9.211 zł;

4) (...) nr rej. (...), o wartości 13.500 zł.

Sąd Rejonowy w Kłodzku wyrokiem z dnia 9 maja 2018r. (III RC 641/17) ustanowił pomiędzy uczestnikami rozdzielność majątkową z dniem 29 lipca 2017r.

W chwili ustania wspólności majątkowej na rachunkach bankowych, prowadzonych dla wnioskodawcy i uczestniczki postępowania, w (...) Bank (...) S.A. z/s w W., zgromadzone były następujące środki:

nr (...) w wysokości 3578,99 zł,

nr (...) w wysokości 1,09 EUR (kurs średni 1 Euro w chwili zamknięcia rozprawy wynosił 4,72 zł)

nr (...) w wysokości 23,15 zł.

W chwili ustania wspólności majątkowej na rachunkach bankowych, prowadzonych dla uczestniczki postępowania w (...) Bank (...) S.A. z/s w W. zgromadzone były następujące środki:

nr (...) w wysokości 409,87 zł

nr (...) w wysokości 2,96 EUR.

W chwili ustania wspólności majątkowej na rachunku bankowym, prowadzonym dla wnioskodawcy w niemieckim P. zgromadzone były środki w wysokości 1.800 EUR.

Łączna wartość majątku wspólnego, według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, wynosiła 120.791,12 zł.

Wyrokiem z dnia 15 maja 2018r. Sąd Okręgowy w Świdnicy (IC 81/18) rozwiązał małżeństwo uczestników przez rozwód z winy uczestniczki.

Dowód:

wyrok Sądu Rejonowego w Kłodzku z dnia 9 maja 2018r. sygn. akt III RC 641/17 (k-17)

wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 15 maja 2018r. sygn. akt IC 81/18 (k-16)

umowa sprzedaży lokalu mieszkalnego i garażu z dnia 14.12.2015r. (k-18-20)

umowa sprzedaży lokalu użytkowego z dnia 29.12.2016r. (k-21-23)

odpis z księgi wieczystej (...) (k-25-30)

odpis z księgi wieczystej (...) (k-32-38)

odpis z księgi wieczystej (...) (k-40-46)

kopia dowodu rejestracyjnego samochodu marki F. (...) (k-125-126)

pismo (...) z dnia 1.06.2019r. (k-139)

opinia biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości i ruchomości R. H. (k-208-274, 291-293).

W czasie trwania wspólności majątkowej uczestnicy zajmowali wspólnie z rodziną (tj. z małoletnimi dziećmi - wspólnym synem i córką uczestniczki) lokal, położony w D. przy ul. (...), stanowiący majątek osobisty uczestniczki. W tym czasie uczestnicy ponosili nakłady z majątku wspólnego na remont i modernizację tego lokalu, przy czym niezbędne roboty w tym celu wykonywał wnioskodawca, będący z zawodu budowlańcem. Lokal ten był stałym miejscem zamieszkania rodziny uczestników, przy czym wnioskodawca przez większość czasu przebywał w Niemczech, gdzie pracował zawodowo. Dochody z pracy przeznaczał na zaspokajanie potrzeb rodziny. Uczestniczka, poza krótkimi epizodami, nie pracowała zawodowo, w porozumieniu z wnioskodawcą zajmowała się wychowywaniem i opieką nad dziećmi oraz prowadziła gospodarstwo domowe.

Bezsporne.

Wartość nakładów z majątku wspólnego na w.w. lokal mieszkalny, stanowiący majątek osobisty uczestniczki, w postaci zamontowania okna plastykowego, drzwi balkonowych, paneli podłogowych, muszli klozetowej, kabiny prysznicowej i drzwi wejściowych, wynosi 3397 zł.

Dowód:

opinia biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości i ruchomości R. H. (k-208-274, 291-293).

W trakcie trwania wspólności majątkowej wnioskodawca nabył samochód V. (...), który sprzedał w dniu 10.09.2017r. P. K. (1) za cenę 5.000 zł, przy czym zapłata została rozliczona w ramach wynagrodzenia należnego nabywcy za wykonanie komina na wspólnej nieruchomości.

Dowód:

umowa sprzedaży samochodu V. (...) (k-127)

zeznania świadka P. K. (1) (k-136v.).

W czasie nieobecności wnioskodawcy w domu, uczestniczka brała udział w imprezach towarzyskich i dyskotekach. Opiekę nad dziećmi powierzała wówczas siostrom.

Dowód:

zeznania świadków: P. K. (1) (k-136v.-137), M. K. (k-136), P. K. (2) (k-118v.-119).

Po ustaniu wspólności majątkowej wnioskodawca zapłacił podatek od wspólnej nieruchomości w łącznej wysokości 5.211 zł; opłacił składki na ubezpieczenie domu przy ul. (...) w D. w okresie od 4.05.2018r. do 3.05.2019r., w kwocie 295 zł; od 4.05.2019r. do 3.05.2020r. w kwocie 270 zł; od 4.05.2022r. do 3.05.2023r. w kwocie 572 zł; zapłacił także należności za energię elektryczną i wodę, zużyte na potrzeby w.w. nieruchomości.

Dowód:

zaświadczenie Sołtysa D. Z. z dnia 20.05.2019r. (k-149)

potwierdzenia wpłat z tytułu podatku od nieruchomości (k-150,329,330)

zaświadczenie o niezaleganiu w podatkach z dnia 20.05.2019r. i 27.10.2022r. (k-151 i 324-326)

polisa ubezpieczenia (...) (k-152, 153)

potwierdzenie wpłaty (k-154, 328)

potwierdzenia realizacji przelewu na rzecz (...) Sp. z o.o. (k-155-166)

potwierdzenia realizacji przelewu na rzecz (...) sp. z o.o. w B. (k-167-177)

decyzja z dnia 31.01.2022r. w sprawie wymiaru podatku (k-322-323).

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek o podział majątku wspólnego był zasadny, skoro pomiędzy wnioskodawcą i uczestniczką ustała małżeńska wspólność ustawowa, nie nastąpił natomiast zupełny podział majątku wspólnego. W trakcie postępowania o podział majątku wspólnego, podziałowi podlegają przedmioty majątkowe, będące składnikami majątku wspólnego i istniejące w chwili dokonania podziału tego majątku. Przedmiotem podziału są jedynie aktywa majątku wspólnego, poza podziałem pozostają zaś długi. Bezspornym było, że w skład majątku wspólnego wchodzą opisane wyżej nieruchomość oraz samochód F. (...). Wartości tych składników majątku wspólnego, według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej, ustalono w oparciu o opinie biegłego sądowego. Wysokość środków pieniężnych na rachunkach bankowych, wymienionych w pkt I ppkt 5 i 6, w chwili ustania wspólności, ustalono w oparciu o zaświadczenia odpowiednich banków (k-139 i 317), zaś wysokość środków na rachunku bankowym wnioskodawcy w niemieckim banku ustalono na podstawie jego zeznań (k-331v.), czego uczestniczka nie kwestionowała, przyjmując na podstawie kursu średniego z chwili zamknięcia rozprawy 1 Euro = 4,78 zł. Sposób podziału był zgodny. Sąd uwzględnił wnioski stron w tym zakresie.

Wspólność ustawowa między małżonkami ustała wobec zniesienia tej wspólności przez Sąd Rejonowy w Kłodzku wyrokiem z dnia 9 maja 2018r. (III RC 641/17), który ustanowił pomiędzy uczestnikami rozdzielność majątkową z dniem 29 lipca 2017r.

Od ustania małżeńskiej wspólności ustawowej aż do podziału tego majątku stosuje się – w odniesieniu do majątku wspólnego – odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych (art. 195 i nast. kc). Każdemu z małżonków przysługują składniki jego majątku odrębnego oraz udział w dotychczasowym majątku wspólnym. Zgodnie a przepisem art. 43§1 kro, oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Przepis § 2 stanowi natomiast, iż z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Ustawa przewiduje dwie przesłanki uzasadniające domaganie się ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, które muszą wystąpić jednocześnie, a to: istnienie ważnych powodów oraz przyczynienie się małżonków do powstania majątku wspólnego w stopniu zróżnicowanym. W rozpoznawanej sprawie nie została spełniona żadna z tych przesłanek, dlatego zarówno wniosek wnioskodawcy o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym (90% dla wnioskodawcy, 10% dla uczestniczki) podlegał oddaleniu.

Sąd może ustalić nierówne udziały współmałżonków jedynie w sytuacji, gdyby równość udziałów postrzegana była, jako skrajnie niesprawiedliwa, wyraźnie krzywdząca dla jednego z uczestników. O takiej sytuacji nie może być mowy w niniejszej sprawie. Bezspornym było, że w czasie małżeństwa uczestniczka, poza krótki epizodami, nie pracowała zawodowo, w porozumieniu z wnioskodawcą zajmowała się wychowywaniem i opieką nad dziećmi oraz prowadziła gospodarstwo domowe. Wnioskodawca zaś był aktywny zawodowo (pracował za granicą), prowadząc zarazem, podczas kilkudniowych pobytów w Polsce, prace przy budowie wspólnego domu i remontach. Na tym tle nie było konfliktów między małżonkami, wnioskodawca nie zarzucał uczestniczce, że nie podjęła pracy zawodowej, wręcz przeciwnie taki był umowny podział ról między małżonkami, że wnioskodawca pracuje poza domem, a uczestniczka zajmuje się dziećmi i prowadzi gospodarstwo domowe, przy czym wspólnym miejscem zamieszkania całej rodziny był lokal, wchodzący w skład majątku osobistego uczestniczki. W tych okolicznościach nie można przyjąć, że któraś ze stron przyczyniała się do powstania majątku wspólnego w stopniu wyraźnie większym niż współmałżonek, albo, by istniały tu ważne powody do ustalenia nierównych udziałów, o których mowa w przepisie art. 43 § 2 kro. W szczególności okoliczność, że uczestniczka w czasie nieobecności wnioskodawcy w domu, brała udział w imprezach towarzyskich i dyskotekach, powierzając wówczas opiekę nad dziećmi swoim siostrom, nie przesądza o tym, że trwoniła majątek wspólny. Wnioskodawca nie udowodnił skali uszczuplenia majątku wspólnego w następstwie przeznaczania przez uczestniczkę tych dochodów wyłącznie na hulaszczy tryb życia. Poza sporem było, że uczestniczka utrzymywała dom, dzieci i siebie ze środków, przekazywanych jej przez wnioskodawcę, ale, jak wyżej wskazano, działo się to za zgodą wnioskodawcy, który nigdy nie namawiał żony do podjęcia pracy poza domem. Wnioskodawca nie zaprzeczył też twierdzeniom uczestniczki, że wręcz zabraniał jej podejmowania takiej pracy w obawie przez nawiązaniem przez nią relacji pozamałżeńskich. Stąd wynikały jedynie krótkie epizody pracy zarobkowej uczestniczki. Natomiast po rozstaniu stron i ustaniu wspólności majątkowej uczestniczka nieprzerwanie taką pracę świadczy. Nie sprawuje już jednak opieki nad dziećmi, małoletni syn uczestników przebywa aktualnie w placówce opiekuńczo – wychowawczej, co należy ocenić jako naganne zaniedbanie rodziców, ale nie wpływa na ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym. Przesłanka ważnych powodów dotyczy bowiem okoliczności, które zaistniały w czasie trwania wspólności. Z pewnością także ustalenie nierównych udziałów nie może być postrzegane, jako instrument "represji" w stosunku do małżonka winnego rozkładu pożycia. Jednoznacznie w kwestii oceny winy rozkładu pożycia małżeńskiego w aspekcie ustalenia nierównych udziałów wypowiedział się SN w post. z 7.6.2000 r. (III CKN 455/00), stwierdzając, że nie przesądza ona o istnieniu ważnych powodów w rozumieniu art. 43 § 2 kro. Przy ocenie przesłanek ustalenia nierównych udziałów, znaczenie ma zatem wina, odnoszona do nieprzyczyniania się lub przyczyniania się w mniejszym stopniu, niż to wynika z możliwości małżonka, do powstania majątku wspólnego. Z prezentowaną koncepcją zgodny jest pogląd SN wyrażony w post. z 10.1.2019 r. (II CSK 337/18), w którym wskazano że omawiana przesłanka zostaje spełniona, gdy jeden małżonków nie przyczynia się stosownie do swoich sił i możliwości zarobkowych do powstania majątku i w tym zakresie można przypisać mu winę. Sąd Najwyższy podał przykłady tego typu sytuacji, wskazując na: 1) nie podejmowanie pracy zarobkowej, 2) ryzykowne przedsięwzięcia gospodarcze, 3) doprowadzenie do powstania zadłużeń i, na skutek ich ukrywania, znaczącego zwiększenia wydatków z majątku wspólnego, związanych z postępowaniami egzekucyjnymi, 4) wypowiadaniem kredytów bankowych, 5) dopuszczenie się przestępstw przeciwko mieniu z winy umyślnej, skutkujących wielomiesięcznym pobytem w areszcie tymczasowym, 6) przeprowadzeniem postępowania karnego, generujących znaczne koszty i uniemożliwiających osiąganie dochodów. W niniejszej sprawie brak było podstaw do uznania, że uczestniczka w sposób rażący, uporczywy i lekkomyślnie trwoniła majątek wspólny. Należy przy tym mieć na uwadze, że przyczyniała się do powstania majątku wspólnego pracą przy wychowywaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym, którą to pracę można wycenić według stawek wynagrodzenia opiekunek lub pomocy domowej. Wartość tego rodzaju pracy wyznacza rezygnacja małżonka z aktywności zawodowej i umożliwienie drugiemu małżonkowi poświęcenie się zarobkowaniu. Nie można z góry przyjmować, że małżonek, który zrezygnował z zarobkowania na rzecz pracy w domu, nie osiągnąłby równie wysokich dochodów, jak małżonek zarobkujący.

W tej sytuacji uwzględnić należało przewidzianą w art. 43§ 1 kro zasadę równych udziałów małżonków w majątku wspólnym. Każdemu z uczestników powinien zatem przypaść majątek o wartości 60.395,56 zł (120.795,12 zł x ½). Po podziale uczestniczce przypadł majątek o wartości niższej (4.031,12 zł), zatem wartość jej udziału powinna być wyrównana poprzez dopłatę pieniężną (art. 212 kc).

Zgodnie z art. 45 § 1 zd. 1 kro, każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.

W rozpoznawanej sprawie bezspornym było, że w czasie trwania wspólności majątkowej uczestnicy zajmowali wspólnie z rodziną (tj. z małoletnimi dziećmi - wspólnym synem i córką uczestniczki) lokal mieszkalny, położony w D. przy ul. (...), stanowiący majątek osobisty uczestniczki. W tym czasie uczestnicy ponosili nakłady z majątku wspólnego na remont i modernizację tego lokalu, przy czym niezbędne roboty w tym celu wykonywał wnioskodawca, będący z zawodu budowlańcem. Lokal ten był stałym miejscem zamieszkania rodziny uczestników, przy czym wnioskodawca przez większość czasu przebywał w Niemczech, gdzie pracował zawodowo. Wartość nakładów z majątku wspólnego na w.w. lokal mieszkalny, stanowiący majątek osobisty uczestniczki, w postaci zamontowania okna plastykowego, drzwi balkonowych, paneli podłogowych, muszli klozetowej, kabiny prysznicowej i drzwi wejściowych, ustalono na podstawie opinii biegłego sądowego na kwotę 3397 zł. Z uwagi jednak na to, że nakłady te zostały w całości poczynione i zużyte na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych rodziny uczestników, brak jest podstaw do obciążania uczestniczki obowiązkiem zwrotu ich wartości.

Zgodnie z art. 45 § 1 zd. 2 kro, każdy z małżonków może żądać zwrotu wydatków i nakładów (kosztów związanych z zachowaniem, ulepszeniem, poprawieniem, naprawą, konserwacją rzeczy), które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Na uwzględnienie zasługiwał wniosek wnioskodawcy o rozliczenie zapłaconego przez niego podatku od wspólnej nieruchomości w okresie po ustaniu wspólności do podziału majątku wspólnego. W oparciu o przedłożone przez niego dowody z w.w. dokumentów, ustalono, że wnioskodawca zapłacił po ustaniu wspólności majątkowej podatek w łącznej wysokości 5.211 zł. W połowie kwota ta obciąża uczestniczkę, zatem z tego tytułu należy się zwrot na rzecz wnioskodawcy (2.605,50 zł). Dokonując rozliczenia powyższego wydatku, zasądzono od wnioskodawcy (który uzyskał majątek o wartości przekraczającej jego udział) na rzecz uczestniczki, tytułem dopłaty, kwotę 53.758,94 zł (60.395,56 – 4.031,12 – 2.605,50 = 53.758,94).

W pozostałym zakresie żądanie wnioskodawcy rozliczenia nakładów, poniesionych z majątku osobistego na majątek wspólny po ustaniu wspólności majątkowej, nie zasługiwało na uwzględnienie.

Bezspornym było, że wyłącznie wnioskodawca korzystał ze wspólnych nieruchomości po ustaniu wspólności majątkowej, zatem to jego powinny obciążać koszty zużytego prądu i wody. Brak jest również podstaw do obciążania uczestniczki obowiązkiem zwrotu wydatków, poniesionych na zapłatę składki na ubezpieczenie domu w tym okresie, skoro to wnioskodawca był stroną umowy ubezpieczenia, które jest dobrowolne, i wyłącznie on był beneficjentem tej umowy do wypłaty odszkodowania w razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego. Na uwzględnienie nie zasługiwał również jego wniosek o zwrot nakładów, poczynionych w tym okresie, z tytułu kosztów remontu wspólnego lokalu, w oparciu o przedłożone faktury (k. 68 i nast.), w łącznej kwocie 7681,52 zł. Wartość nieruchomości wspólnych, będących przedmiotem podziału, została ustalona według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej. Nakłady, poczynione przez wnioskodawcę po tej dacie, w całości przypadną jemu i nie wpłynęły na wartość nieruchomości, od której naliczona została dopłata pieniężna na rzecz uczestniczki. Niezależnie od tego wnioskodawca przedstawił do rozliczenia faktury wystawione na nabywcę, którym było przedsiębiorstwo wnioskodawcy, prowadzone w Niemczech (k-69,72), wobec czego wydatki te powinny być w pierwszej kolejności pokryte z dochodów tego przedsiębiorstwa.

Na uwzględnienie nie zasługiwał również wniosek uczestniczki o rozliczenie bezumownego korzystania z nieruchomości przez wnioskodawcę po ustaniu wspólności majątkowej. Nawet gdyby uznać, że wnioskodawca pozbawił ją dostępu do wspólnych nieruchomości, to jednak nie domagała się ona dotychczas dopuszczenia do współposiadania. Zgodnie z art. 206 kc, każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.

Jak trafnie wskazał SA w W. w wyr. z 19.12.2013 r. (VI ACa 508/13, L.), "nie można racjonalnie wywodzić uprawnienia współwłaścicieli do współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej "w granicach udziału" lub "ponad udział"; współwłaścicielowi nie przysługuje prawo do określonej części rzeczy wspólnej, lecz prawo do posiadania całej rzeczy. Każdemu współwłaścicielowi przysługuje takie samo uprawnienie, zatem każde z nich doznaje ograniczenia w sposobie jego wykonywania przez takie same uprawnienia pozostałych współwłaścicieli”. Uczestniczka nie wykazała, że jej uprawnienia wynikające z przepisu art. 206 kc zostały naruszone, oraz, że w związku z tym, może domagać się od wnioskodawcy wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy wspólnej, na podstawie przepisu art. 224 § 2 lub art. 225 kc. Z okoliczności sprawy wynika raczej, że uczestniczka sama zrezygnowała z uprawnienia wynikającego z art. 206 kc. Samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy.

Przepis art. 5 kc, na który powoływał się wnioskodawca, w postępowaniu działowym może znaleźć zastosowanie jedynie w zupełnie wyjątkowych sytuacjach, a taka nie występowała w rozpatrywanym wypadku. Podział praw majątkowych musi uwzględniać konstytucyjne gwarancje równej dla wszystkich ochrony prawnej (art. 64 ust. 2 Konstytucji RP). W tym pojęciu mieści się nakaz stosowania formuły podziału, która zapewnia każdemu z uprawnionych uzyskanie porównywalnych wartości majątkowych wartościowo.

Zasądzając od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki dopłatę w kwocie 53.758,94 zł, Sąd odroczył termin płatności na dwa lata (art. 212 § 3 kc), co zapewni wnioskodawcy czas, potrzebny na zgromadzenie środków, przy czym powinien był przewidywać konieczność rozliczeń z uczestniczką i przygotowywać się do tego przez cały okres, jaki upłynął od orzeczenia rozdzielności majątkowej. Taka perspektywa czasowa pozwoli na podjęcie i zrealizowanie koniecznych decyzji bez narażania się na straty płynące z pośpiechu, nawet przy założeniu, że wnioskodawca liczył na zupełnie inne rozliczenie bez obowiązku tak wysokiej dopłaty. Jednocześnie termin ten nie jest na tyle odległy, by narażał uczestniczkę na nieuzasadnioną szkodę.

W celu zabezpieczenia wykonania przez wnioskodawcę obowiązku uiszczenia dopłaty, Sąd ustanowił na nieruchomości, przyznanej wnioskodawcy, hipotekę przymusową na rzecz uczestniczki. Sąd miał na uwadze, że przyznane mu w wyniku podziału lokale, w szczególności lokal mieszkalny, jest jedynym majątkiem wnioskodawcy, który aktualnie, jak zeznał, osiąga jedynie dochody z prac dorywczych. Brak zabezpieczenia mógłby więc utrudnić lub nawet uniemożliwić wyegzekwowanie przez uczestniczkę zasądzonej jej od wnioskodawcy kwoty. Wnioskodawca otrzymał na wyłączną własność najbardziej wartościowy składnik majątku wspólnego, może z niego korzystać i rozporządzać nim wedle swojego uznania. Obowiązek wyrównania uczestniczce jej udziału nie może w takich okolicznościach budzić wątpliwości. Dochody, jakie uzyskuje uczestnik z prac dorywczych i jego sytuacja majątkowa nie dają widoków na zgromadzenie funduszy na dopłatę z bieżących wpływów. Za zastosowaniem zabezpieczenia przemawia nie tylko znaczna wysokość dopłaty, ale także charakter stosunków, panujących pomiędzy uczestnikami, którzy pozostają w konflikcie, a wnioskodawca kwestionuje prawo uczestniczki do otrzymania takiej dopłaty, co może uzasadniać obawę, że nie będzie zabiegał o terminowe wykonanie ciążącego na nim obowiązku. W tej sytuacji stanowisko uczestniczki wskazujące na potrzebę zabezpieczenia wierzytelności na nieruchomości, przyznanej wnioskodawcy, zasługiwało na poparcie.

Brak było natomiast podstaw do uwzględnienia wniosku wnioskodawcy o rozłożenie dopłaty na wieloletnie raty (po 500 zł miesięcznie). Jego aktualna postawa, okoliczność, że nie prowadzi działalności gospodarczej i nie jest nigdzie zatrudniony, a jedynie podejmuje się prac dorywczych (co nie zostało obiektywnie uzasadnione), wskazuje, że nie daje on rękojmi właściwego i terminowego wywiązywania się z obowiązku ratalnej spłaty. Takie rozwiązanie byłoby ponadto bardzo niekorzystne dla uczestniczki. Jedynie otrzymanie całości dopłaty umożliwi jej racjonalne zagospodarowanie udziału w majątku wspólnym.

Orzeczenie w punkcie VI postanowienia oparto na przepisie art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. W toku postępowania uczestnicy wpłacili zaliczki po 2000 zł na wynagrodzenie biegłego, które na ten cel zostały wykorzystane tylko w części, pozostałe kwoty po 648,35 zł podlegają zwrotowi, przy czym z kwoty, podlegającej zwrotowi na rzecz uczestniczki, potrącono kwotę 81,79 zł, tytułem wydatków, poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa na wynagrodzenie komornika za doręczenie dokumentów sądowych uczestniczce (k-91).