Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 lutego 2017 roku

Sąd Rejonowy w Kłodzku Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Eliza Skotnicka

Protokolant staż. Magda Biernat

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 lutego 2017 roku w Kłodzku

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w B.

przeciwko G. P.

o zapłatę kwoty 23.172,74 zł

I.  zasądza od pozwanej G. P. na rzecz strony powodowej (...) S.A. z siedzibą w B. kwotę 19.160,00 zł (dziewiętnaście tysięcy sto sześćdziesiąt złotych 00/100) z tym, że należność rozkłada na 31 rat w tym 30 równych rat w kwocie po 620 zł każda rata, płatnych do 15-go dnia każdego kolejnego miesiąca poczynając od marca 2017 roku i ostatnia 31 rata w kwocie 560 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w terminie płatności którejkolwiek z rat,

II.  dalej idące powództwo oddala,

III.  zasądza od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 4.960,08 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...) Sp. z o.o. z/s w B. wniosła o wydanie nakazu zapłaty i zasądzenie od pozwanej kwoty 23172,74 zł z odsetkami umownymi za opóźnienie równymi dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 14 lipca 2016 r. oraz kosztów procesu wg norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu wskazała, że pozwana zobowiązała się poprzez podpisanie weksla z dnia 28 września 2015 r. do zapłaty w dniu 13 lipca 2016r. kwoty wskazanej na wekslu. Powód wezwał pozwaną w dniu 13 czerwca 2016r. do wykupu weksla, jednak do dnia dzisiejszego pozwana nie dokonała żądnej wpłaty. Pozwana podpisując własnoręcznie kalendarz spłat raty znała doskonale wysokość zobowiązania i termin spłaty.

Pozwana G. P. na rozprawie zarzuciła, że wpisana na wekslu kwota zadłużenia się nie zgadza. Zakwestionowała sposób wyliczenia odsetek umownych oraz kosztów windykacji. Przyznała, że zawarła z powódką umowę pożyczki, którą początkowo spłacała, ale z uwagi na trudną sytuację majątkową oraz zdrowotną zaprzestała spłacać. Wniosła też o ewentualne rozłożenie należności na raty. Wskazała, że miała świadomość niekorzystnych warunków umowy i bardzo wysokich kosztów tej pożyczki. W chwili zawierania umowy pozwana znalazła się w trudnej sytuacji życiowej, rozstała się z mężem, nie miała gdzie mieszkać, miała też inne kredyty, które musiała spłacić.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana G. P. w dniu 28 września 2015 r. zawarła z (...) Sp. z o.o. z/s w B. umowę pożyczki gotówkowej nr (...). Zgodnie z ustawą kwota udzielonej pożyczki wynosiła 20916,00 zł, w tym całkowita kwota pożyczki 9000,00 zł, koszt ubezpieczenia 10648,00 zł, opłata przygotowawcza 1268,00 zł, wynagrodzenie umowne 1404,00 zł, wysokość miesięcznej raty 620,00 zł, całkowity koszt pożyczki 13320,00 zł, rzeczywista roczna stopa oprocentowania 103,19 %, okres spłat w miesiącach/ ilość rat 36, całkowita kwota do zapłaty 22320,00 zł.

W §11.1 umowy postanowiono, że jeżeli pożyczkobiorca nie zapłacił w terminach określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 dniowego terminu i wypełnić weksel po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni od otrzymania pisma. Zgodnie z § 11.2 umowy pożyczkodawca w przypadku wypowiedzenia umowy ma prawo na wekslu in blanco wpisać datę i miejsce zapłaty oraz kwotę nieprzekraczającą kwoty należnej pożyczkodawcy do zapłaty z tytułu niespłaconej części pożyczki, wynagrodzenia umownego oraz naliczyć i wpisać:

a)  Dla całkowitej kwoty pożyczki – maksymalną wysokość odsetek umownych na poziomie czterokrotności stopy lombardowej NBP z dnia zawarcia umowy tj. 10% w stosunku rocznym (art. 359§2 ¹ k.c.) i/lub;

b)  Kwotę w wysokości 20% z pozostałej do zapłaty całkowitej kwoty do zapłaty tytułem poniesionych kosztów windykacji, nie więcej jednak niż faktycznie poniesione przez pożyczkodawcę koszty tej windykacji i/lub;

c)  Kwotę wynikającą z tabeli opłat zawartą w § 19.4 umowy, pkt 8,9 i 10 tabeli.

Zgodnie z tabelą opłat z §19.4 umowy, pkt 8 – opłaty za upomnienie pisemne lub wezwanie do zapłaty – koszt 15 zł, pkt 9 opłata za monit - sms 0,00 zł, pkt 10 opłata za monit telefoniczny – 0,00 zł.

Według § 13.1 umowy jeśli pożyczkodawca nie spłaci w terminie poszczególnych rat pożyczki lub innego zobowiązania pieniężnego wynikającego z umowy, w tym zobowiązania naliczonego na podstawie §11.2 umowy, niespłacona kwota kredytu staje się zadłużeniem przeterminowanym. Od zadłużenia przeterminowanego pożyczkodawca nalicza odsetki umowne za każdy dzień zwłoki w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP (na dzień zawarcia umowy 10,00% w stosunku rocznym). Według §13.2 umowy w przypadku, gdy pożyczkobiorca zalega z zapłatą jakiegokolwiek terminowego zobowiązania pieniężnego wynikającego z umowy, pożyczkodawca ma prawo podjąć następujące działania windykacyjne: monity telefoniczne, upomnienie pisemne, informując każdorazowo pożyczkobiorcę o wymaganym zadłużeniu, określając warunki spłaty. Za wskazane czynności pożyczkodawca pobiera opłaty z tabelą opłat z §19.4 umowy, z tym zastrzeżeniem, że opłaty zostaną naliczone w wysokości nie większej niż 80 zł w odniesieniu do każdego terminowego zobowiązania pieniężnego wynikającego z umowy. Upomnienia pisemne wysyłane są listem zwykłym za wyjątkiem wypowiedzenia umowy pożyczki. Według § 13.3 pożyczkodawca może dodatkowo podjąć inne działania windykacyjne, w tym działania terenowe (…).

Na zabezpieczenie zwrotu pożyczki pozwana wystawiła weksel własny in blanco i zgodnie deklaracją wekslową upoważniła stronę powodową do wypełnienia tego weksla na sumę odpowiadającą jej zadłużeniu łącznie z kosztami sądowymi, przy czym: jeżeli nie zapłaci w terminach określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 dniowego terminu i wypełnić weksel, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy; w razie jeśli dojdzie do zaległości z zapłatą jakiegokolwiek zobowiązania pieniężnego wynikającego z umowy, w tym naliczonego na podstawie tabeli opłat określonej w § 19.4 umowy lub zgodnie z § 13.1, 13.2 umowy pożyczkodawca ma prawo wezwać pożyczkobiorcę do jego zapłaty w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania, z zastrzeżeniem że w przypadku braku płatności w tym terminie wypełni weksel stanowiący załącznik do umowy oraz będzie dochodzić na tej podstawie zobowiązania przed Sądem.

Strona powodowa pismem z dnia 13 czerwca 2016 r. wypowiedziała pozwanej umowę pożyczki z zachowaniem terminu 30 dni, wskazując że wszystkie zobowiązania pozwanej dotyczące tej umowy stały się wymagalne. Jednocześnie zawiadomiono pozwaną w tym piśmie, że wystawiony przez pozwaną weksel in blanco został wypełniony i w przypadku nieotrzymania zapłaty w ciągu 30 dni, sprawa zostanie skierowana na drogę sądową. Dług na dzień wystawienia pisma wynosił 23 172,74 zł, w tym:

- kwota niespłaconej pożyczki 19600,00 zł;

- kwota obliczona na podstawie pkt 11.2 a) umowy – 50,57 zł;

- kwota obliczona na podstawie pkt 11.2 b) umowy – 3832,00 zł;

- kwota obliczona na podstawie pkt 11.2 c) umowy – 105,00 zł;

- umowę odsetki dzienne obliczone na podstawie pkt 13.1 umowy – 25,11 zł.

Dowód:

-

umowy pożyczki gotówkowej nr (...) k. 21 – 33;

-

deklaracja wekslowa k. 34;

-

weksel in blanco k. 35;

-

wypowiedzenie umowy pożyczki k. 2.

Pożyczkodawca wypełnił weksel wystawiony przez pozwaną na kwotę 23 172,74 zł, płatny w B. do dnia 13 lipca 2016r.

Dowód:

- wypełniony weksel k. 6.

Pozwana G. P. miała świadomość niekorzystnych warunków umowy i bardzo wysokich kosztów tej pożyczki. W chwili zawierania umowy pozwana znalazła się w trudnej sytuacji życiowej, rozstała się z mężem, nie miała gdzie mieszkać, miała też inne kredyty, które musiała spłacić. Pozwana ma dwoje dzieci na utrzymaniu. Obecnie pozostaje na zasiłku chorobowym z uwagi na uraz ścięgna A., ma trudności w poruszaniu się (chodzi o kulach). W związku z kontuzją ponosi znaczne koszty leczenia i rehabilitacji. Pozwana zmuszona była zawrzeć umowę z pozwaną na warunkach, które nie podlegały negocjacjom. Zgodnie z umową pozwana otrzymała przelewem na swoje konto kwotę 9000 zł z tytułu pożyczki. Pozwana dokonała następujących wpłat:

- w dniu 25 listopada 2015r. – 620,00 zł;

- w dniu 15 grudnia 2015r. – 620,00 zł;

- w dniu 27 stycznia 2016 r. – 620,00 zł;

- w dniu 25 lutego 2016r. – 620,00 zł;

- w dniu 29 marca 2016r. – 680,00 zł.

Obecnie pozwana mieszka wraz z mężem i dwójką dzieci. Pozwana obecnie spłaca zadłużenia z tytułu innych kredytów i pożyczek w łącznej wysokości ok. 2000,00 zł miesięcznie.

Dowód:

- przesłuchanie pozwanej k. 36;

- potwierdzenia wpłat k. 18 – 20;

- potwierdzenie wpłaty kwoty pożyczki na konto pozwanej k. 17.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd zważył co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu w części.

Strona powodowa dochodziła roszczeń z weksla własnego in blanco wystawionego przez pozwaną G. P.. Pozwana podniosła zarzut niewłaściwego wypełnienia weksla, kwestionując wysokość naliczonych odsetek oraz innych kosztów, w tym kosztów windykacyjnych. Wniosła także o rozłożenie należności na raty, wskazując że znajduje się w trudnej sytuacji życiowej i materialnej. Podniosła także, że w chwili zawarcia umowy znajdowała się w krytycznej sytuacji rodzinnej, rozstała się z mężem, nie miała gdzie mieszkać, miała też do spłaty inne kredyty. Trudna sytuacja zmusiła ją do zaakceptowania bardzo niekorzystnych warunków przedmiotowej umowy pożyczki.

Ocenę zasadności roszczeń strony powodowej w świetle podniesionych zarzutów dokonywać należy w oparciu o reguły rządzące zobowiązaniami wekslowymi przewidziane w ustawie z dnia 28 kwietnia 1936r. prawo wekslowym (Dz.U. nr 37, poz. 282, dalej pr. weksl.). Podkreślić trzeba, że wystawiony przez pozwaną weksel własny in blanco był w istocie wekslem gwarancyjnym, którego funkcją było zabezpieczenie przyszłego długu wystawcy weksla, przy czym wysokości długu nie można było się określić w chwili wystawienia weksla. Szczególne cechy weksla gwarancyjnego powodują, że abstrakcyjny charakter zobowiązania wekslowego względem stosunku cywilnoprawnego, leżącego u podstaw tego zobowiązania, doznaje w odniesieniu do tych weksli poważnych ograniczeń. Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z 7 stycznia 1967 r. (III CZP 19/66, OSNC 1968 z. 5, poz. 79) mającej moc zasady prawnej wyjaśnił, że w wypadku wystawienia weksla mającego na celu zabezpieczenie wierzytelności, zobowiązanie cywilne wystawcy nie wygasa, lecz istnieje nadal. Wskutek tego wierzycielowi przysługuje, obok roszczenia pierwotnego wynikającego ze stosunku cywilnoprawnego, nowe roszczenie oparte na wekslu. Przedmiot obu roszczeń jest jednak ten sam i zaspokojenie wierzyciela następuje tylko raz, przy czym z chwilą zaspokojenia wygasa zobowiązanie dłużnika i wierzyciel powinien zwrócić mu weksel. Jeśliby dochodził wierzytelności wekslowej, to spotkałby się z zarzutem, że wierzytelność, na której zabezpieczenie został wystawiony weksel, nie istnieje, a zatem zobowiązanie wekslowe także wygasło. Ponieważ weksel jedynie zabezpiecza wierzytelność cywilną, przeto dłużnikowi przysługują przeciwko roszczeniu wekslowemu te wszystkie zarzuty, jakie mu przysługują przeciwko roszczeniu cywilnemu. Zamieszczony w przepisach działu I prawa wekslowego art. 10 dopuszcza wobec posiadacza weksla podniesienie zarzutu uzupełnienia weksla In blanco sprzecznego z porozumieniem tylko w wypadku nabycia weksla w złej wierze albo z rażącym niedbalstwem. Sąd Najwyższy w wyroku z 18 listopada 1999 r. sygn. I CKN 215/98 (OSNC 2000/7-8/128) wyjaśnił, że z powołanego przepisu wynika (a contrario), że wobec osoby, która otrzymała weksel in blanco, ten, kto go jej wręczył, może powoływać się na niezgodne z udzielonym upoważnieniem uzupełnienie weksla in blanco bez żadnych ograniczeń (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 1999 r., I CKN 51/98, OSNC 2000, nr 2, poz. 27, a także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 1998 r., III CKN 342/97, OSNC 1998, nr 9, poz. 141).

W niniejszej sprawie uprawnionym z weksla – remitentem jest strona powodowa, zaś wystawcą weksla pozwana, a zatem strony stosunku podstawowego, który legł u podstaw wystawienia tego weksla. Z tego powodu, w świetle powyższych rozważań prawnych, pozwanej przysługiwało prawo podnoszenia wszystkich zarzutów, także dotyczących stosunku podstawowego.

Pozwana zarzuciła, że weksel został wypełniony niewłaściwie, a dochodzona kwota przewyższa wysokość zadłużenia z chwili zawarcia umowy, pomimo dokonania przez pozwaną spłaty 5 rat. Ponadto pozwana zarzuciła, że nie zgadza się z naliczonymi przez stronę powodową kosztami windykacyjnymi oraz odsetkami. Pozwana podniosła także, że miała świadomość bardzo niekorzystnych warunków umowy, ale w chwili zawierania umowy znajdowała się w przymusowym położeniu. Pozwana miała świadomość, że już w chwili zawarcia umowy, na podstawie której otrzymała pożyczkę gotówkową w wysokości 9000,00 zł do spłaty miała kwotę 22320,00 zł, a zatem koszt pożyczki wynosił 13320, zł, w tym 10648,00 zł z tytułu ubezpieczenia. Koszt udzielonej na 3 lata pożyczki przekraczał więc rażąco jej wysokość.

Oceniając zarzuty pozwanej podkreślić trzeba, że strona powodowa nie udowodniła, wbrew obowiązkom wynikającym z art. 6 k.c. i 232 k.p.c., że koszty windykacji oraz odsetki umowne zostały prawidłowo wyliczone. Strona powodowa nie wskazała za jaki okres i od jakiej kwoty naliczała odsetki umowne. Podkreślić należy, że zgodnie z umową oraz deklaracją wekslową strona powodowa zobowiązana była przed wypowiedzeniem umowy, uprzedzić o swoim zamiarze pozwaną oraz wezwać ją o zapłaty zaległych rat pożyczki w terminie 7 dni. Powódka nie przedstawiła dokumentów potwierdzających wykonanie tego obowiązku. Stąd nie sposób jednoznacznie ustalić, czy wypowiedzenie umowy pismem z dnia 13 czerwca 2016r. zostało dokonane zgodnie z umową. Powódka nie udowodniła też, że w związku z podjętymi wobec pozwanej czynnościami windykacyjnymi poniosła ich koszty w wysokości 3832,00 zł. Wprawdzie zgodnie z § 11. 2 b) umowy powódka miała prawo naliczyć kwotę w wysokości 20% z całkowitej kwoty pozostałej do zapłaty tytułem poniesionych kosztów windykacji, jednak nie więcej niż faktycznie poniesione przez pożyczkodawcę. Zatem w sytuacji, gdy pozwana zarzuciła brak podstaw do naliczenia tak wysokich kosztów windykacji, powódkę obciążał obwiązek udowodnienia, że faktycznie je poniosła. Obowiązkom dowodowym w tym zakresie strona powodowa nie sprostała.

Pozwana przyznała, że zdawała sobie sprawę z warunków umowy, które były w umowie jednoznacznie określone, w tym postanowienia dotyczące opłaty przygotowawczej, kosztów wynagrodzenia oraz ubezpieczenia. Pozwana znajdowała się jednak w przymusowej sytuacji. Podkreślić należy, że warunki tej umowy (zwłaszcza koszty ubezpieczenia) są tak rażąco wygórowane, że trudno przyjąć, aby zaakceptowała je osoba, mogąca swobodnie, bez przymusu i racjonalnie podejmować decyzje. Pożyczka ta udzielona została na bardzo niekorzystnych dla pozwanej warunkach, gdyż rzeczywista stopa oprocentowania wynosiła 103,19% w skali roku. Zdaniem Sądu tak wysokie oprocentowanie oraz opłaty, wynagrodzenie i koszty związane z udzieleniem pożyczki i jej ubezpieczeniem, stanowiły wystarczające wynagrodzenie pożyczkodawcy. Narzucanie zaś pożyczkobiorcy znajdującemu się w skrajnie trudnej sytuacji, dalszych kosztów związanych z naliczaniem odsetek maksymalnych oraz odsetek karnych od przeterminowanego świadczenia, a także niczym nie uzasadnionych kosztów windykacji rażąco przewyższały wartość świadczenia strony powodowej, a co za tym idzie stanowiły wyzysk. Z tego też względu świadczenie strony powodowej podlegało obniżeniu o naliczone koszty windykacji oraz naliczone odsetki umowne w maksymalnej wysokości w oparciu o art. 388 k.c. w konsekwencji Sąd zasądził od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 19 160,00 zł tytułem pozostałej do zapłaty należności z tytułu niespłaconej pożyczki, dalej idące powództwo co do należności głównej oraz skapitalizowanych odsetek umownych oddalając.

Okoliczności powyższe, a także fakt, że pozwana nadal znajduje się w trudnej sytuacji materialnej i zdrowotnej, stanowiły podstawę do uwzględnienia jej wniosku o rozłożenie świadczenia na raty zgodnie z art. 320 k.p.c. Pozwana obecnie ma trudności z poruszaniem się, zmuszona jest leczyć kontuzję ścięgna A., w tym ponosić koszty rehabilitacji, pozostaje na zasiłku chorobowym. Pozwana znalazła się w trudnej sytuacji finansowej, co skutkowało zaciągnięciem zobowiązań, które obecnie spłaca wspólnie z mężem. Na spłatę zaciągniętych kredytów i pożyczek przeznacza aż 2000 zł miesięcznie. Decydując o rozłożeniu zasądzonego świadczenia na raty Sąd miał na względzie również okoliczność, że strona powodowa nie wykazała, że prawidłowo dokonała wypowiedzenia przedmiotowej umowy. Z tego też względu Sąd rozłożył zasądzoną od pozwanej kwotę na 31 rat, ustalił wysokość raty na kwotę 620 zł (jak w łączącej strony umowie), płatną do 15 dnia każdego kolejnego miesiąca poczynając od marca 2017r., i ostatnia 31 rata w kwocie 560 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat. Jak już wyżej wskazano, zdaniem Sądu naliczanie odsetek maksymalnych za opóźnienie stanowiłoby wyzysk, biorąc pod uwagę rażąco wysokie koszty udzielonej pozwanej pożyczki.

O kosztach orzeczono zgodnie z art. 100 k.p.c. przyjmując że strona powodowa wygrała proces w 93% i poniosła koszty procesu w wysokości 5976 zł, w tym opłata sądowa 1159 zł, wynagrodzenie pełnomocnika procesowego 4800,00 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17,00 zł. Zgodnie z wynikiem postępowania pozwana zobowiązana jest zwrócić stronie powodowej poniesione koszty procesu w kwocie 4960,08 zł.

Z tych wszystkich powodów Sąd orzekł jak w sentencji.