Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powód M. B. (1) domagał się zasądzenia od pozwanej 14321,25 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu oraz kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. W uzasadnieniu pozwu podał, że 1 czerwca 2022r. M. B. (2) darował na rzecz swojego syna M. B. (1) udziały w pojeździe marki T. nr rej. (...). Pojazd stanowił majątek wspólny małżonków M. B. (2) oraz M. B. (3). 15 grudnia 2022 r. doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki T. nr rej. (...) kierowany przez pozwaną M. B. (3). Z oświadczenia z 15 grudnia 2022r. wynika, że sprawcą zdarzenia szkodowego była pozwana, która odmówiła naprawy pojazdu. W związku z postawą pozwanej sporządzono kosztorys naprawy pojazdu i ostatecznie ustalono, że koszt naprawy w związku ze skutkami zdarzenia z 15 grudnia 2022r. wynosi 14321,25 zł. Powód utracił możliwość korzystania z ww. pojazdu, co zniweczyło jego plany do podejścia do egzaminu na prawo jazdy. Ponadto powód wskazał, że ponosi koszty utrzymania pojazdu.

Pozwana M. B. (3) w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwana wskazała, że jest w ostrym konflikcie z mężem M. B. (2), obecnie przed Sądem Okręgowym w Świdnicy toczy się postępowanie rozwodowe z orzekaniem o winie. Pozwana przyznała, że samochód marki T. nr rej. (...) stanowi majątek wspólny jej i jej męża M. B. (2). Pozwana zarzuciła, że nie wyraziła M. B. (2) zgody na dokonanie darowizny udziału w pojeździe na rzecz ich syna M. B. (1). W czerwcu 2022r., nastąpiło to bez jej wiedzy i zgody. Pozwana zarzuciła, że jej zgoda była wymagana zgodnie z art. 37 k.r.o., a darowizna nie była drobna, gdyż wartość pojazdu wynosi ok. 17000 zł. Pozwana wskazała, że nie został jej też wyznaczony termin do potwierdzenia czynności zgodnie z art. 37§3 k.r.o., wobec czego zdaniem pozwanej umowa jest nieważna. Pozwana podniosła, że powód nie posiada prawa jazdy, więc nie jest osobą uprawniona do użytkowania pojazdu. Jeżeli zaś jak wskazuje ma potrzebę naprawy pojazdu, to mógł tej naprawy dokonać i wnioskować o zwrot faktycznie poniesionych kosztów. Ponadto zarzuciła, że wcześniej ustalono koszt naprawy pojazdu na 4000 zł, a koszty ubezpieczenia pojazdu ponosi M. B. (2) a nie powód. Pozwana wskazała, że skoro umowa darowizny udziału w pojeździe na rzecz powoda jest nieważna i bezskuteczna, a także wobec jej decyzji o braku chęci naprawy pojazdu stanowiącego również jej własność, powództwo powinno być oddalone

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana M. B. (3) i M. B. (2) pozostają w związku małżeńskim od ok. 20. Obecnie od ok. 2 lat w Sądzie Okręgowym w Świdnicy toczy się postępowanie o rozwiązanie małżeństwa przez rozwód z powództwa M. B. (3), która domaga się orzeczenia rozwodu z winy pozwanego M. B. (2) .

Równocześnie pomiędzy M. B. (3) i M. B. (2) w Sądzie Rejonowy w Kłodzku, w sprawie III RC 251/23 toczyło się postępowanie o ustanowienie rozdzielności majątkowej, w której 29 listopada 2023r. został wydany wyrok ustanawiający rozdzielność majątkową od 1 lipca 2023r. Wyrok jest nieprawomocny, gdyż został zaskarżony apelacją przez M. B. (2).

Pozwana pozostaje w ostrym konflikcie z mężem, w konflikt wciągane są ich dzieci tj. powód i małoletnia córka.

Wobec pozwanej prowadzone było postępowanie przygotowawcze z zawiadomienia jej męża i małoletniej córki, w którym zarzucano pozwanej znęcanie się w okresie od 2 lutego 2022r. do 10 maja 2023r. nad M. B. (2) i M. B. (4) oraz zabór pieniędzy w kwocie 8000 zł na szkodę M. B. (2). Postępowanie przygotowawcze w tym zakresie zostało prawomocnie umorzone.

Samochód osobowy marki T. (...) o nr rej. (...), rok prod. 2003 został zakupiony przez pozwaną i M. B. (2) w 2021r. czasie trwania ich związku małżeńskiego. Pojazd został zarejestrowany na M. B. (2).

1 czerwca 2022r. M. B. (2) sporządził umowę darowizny udziału wynoszącego 50% na rzecz syna M. B. (1), której wartość w umowie oznaczono na 7500 zł. Umowę podpisał M. B. (2) i M. B. (1). Na podstawie umowy w dowodzie rejestracyjnym dopisano współwłaściciela M. B. (1). M. B. (3) o umowie darowizny dowiedziała się w sierpniu lub wrześniu 2022r.

M. B. (1) ma obecnie 22 lata i nie posiada prawa jazdy, gdyż nie zdał egzaminu teoretycznego. Koszty ubezpieczenia pojazdu z tytułu OC posiadaczy pojazdów mechanicznych pokrywał M. B. (2).

15 grudnia 2022r. pozwana M. B. (3) kierując samochodem osobowym marki T. (...) o nr rej. (...) z powodu złych warunków atmosferycznych doprowadziła do zderzenia z innym pojazdem. W wyniku zderzenia uszkodzeniu uległy pojazd marki T..

Na zlecenie M. B. (2) rzeczoznawca H. Guzek sporządził kalkulację kosztów naprawy, z której wynika że wartość rynkowa pojazdu na dzień wykonania opinii wynosiła 17000 zł, zaś koszt naprawy brutto 11693,03 zł.

Powód reprezentowany przez radcę prawnego pismem 28 listopada 2023r. wezwał pozwaną do zapłaty 7160,62 zł tytułem połowy wartości oszacowanych kosztów naprawy .

Dowód:

- przesłuchanie powoda k. 63 – 64;

- przesłuchanie pozwanej k. 64;

- postanowienie o umorzeniu postepowania w sprawie II KP 87/24; k. 10 tych akt;

- umowa darowizny k. 8;

- kserokopia dowodu rejestracyjnego k. 9 i 10;

- oświadczenie sprawcy kolizji drogowej k. 11;

- opinia nr (...) k. 12 – 30;

- wezwanie do zapłaty k. 31 – 32.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu w całości. Sąd ustalił stan faktyczny w oparciu o przedłożone przez strony dokumenty, w tym przede wszystkim przesłuchanie stron postępowania.

Zgodnie art. 31 § 1 k.r.o i nast. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Według art. 35 k.r.o. w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny (art. 36 k.r.o). Małżonek może sprzeciwić się czynności zarządu majątkiem wspólnym zamierzonej przez drugiego małżonka, z wyjątkiem czynności w bieżących sprawach życia codziennego lub zmierzającej do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny albo podejmowanej w ramach działalności zarobkowej (art. 36 ¹ § 1 k.r.o). Zaś według art. 37 § 1 pkt 4 k.r.o. zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że majątek wspólny małżonków stanowi współwłasność łączną. Podstawową cechą wspólności łącznej jest powiązanie z określonym stosunkiem prawnym w taki sposób, że wspólność praw lub masy majątkowej powstaje wraz ze stosunkiem podstawowym i trwa tak długo jak ten stosunek, wobec którego pełni funkcję służebną. Współwłasność łączna nie ma bytu autonomicznego i ściśle wiąże się ze stosunkiem podstawowym o charakterze osobistym, jakim jest związek małżeński, z którego się wywodzi. Udział małżonków w poszczególnych przedmiotach wchodzących w skład majątku wspólnego nie jest określony ułamkiem. Zatem do czasu istnienia ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej obowiązuje zakaz opisany w art. 35 k.r.o., w tym zakaz dokonywania podziału majątku wspólnego, a także zakaz rozporządzania oraz zobowiązywania się do rozporządzania udziałem w majątku wspólnym.

Już w świetle art. 31 i 35 k.r.o. zbycie przez jednego z małżonków udziału w rzeczy stanowiącej współwłasność łączną jest niedopuszczalne. Darczyńca M. B. (2) jako współwłaściciel pojazdu na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej, w czasie gdy nie została orzeczona rozdzielność majątkowa, posiadał udział w tym składniku majątku bez określonej ułamkowo części, zatem nie mógł on skutecznie zbyć ½ części tej rzeczy na rzecz syna, bez jednoczesnego udziału w tej czynności pozwanej. Nie ulega wątpliwości, że małżonkowie w ramach zarządu majątkiem wspólnym mogli wspólnie dokonać darowizny rzeczy wchodzącej w skład majątku wspólnego na rzecz osoby trzeciej. Ewentualnie czynność dokonana przez jednego z małżonków byłaby skuteczna za zgodą drugiego.

Jak wynika z powołanych wyżej przepisów zgody drugiego małżonka wymaga darowizna z majątku wspólnego, niezależnie od jej przedmiotu (nieruchomości, ruchomości) i od kręgu podmiotów, na rzecz których została dokonana, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. Pojęcie drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych należy rozumieć analogicznie do rozumienia tego pojęcia na gruncie art. 994 § 1 k.c. Najczęściej jako takie darowizny traktuje się podarunki dokonywane z okazji świąt, urodzin, imienin, ślubu, zdania egzaminu lub innego zdarzenia o charakterze osobistym. Ocena, czy dana darowizna jest drobna, będzie zależeć od okoliczności danego przypadku. Ważną okolicznością zasługującą na uwzględnienie jest porównanie stanu majątkowego darującego i obdarowanego. Zawarcie umowy przez jednego z małżonków bez zgody drugiego wymaganej w świetle art. 37 § 1 k.r.o. jest czynnością prawną niezupełną (kulejącą, negotium claudicans). Czynność taka nie powoduje ani nieważności bezwzględnej, ani nieważności względnej umowy, wywołuje natomiast powstanie stanu bezskuteczności zawieszonej . Zgodnie bowiem z art. 37 § 3 k.r.o. druga strona może wyznaczyć małżonkowi, którego zgoda jest wymagana, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu. W razie potwierdzenia umowy ustaje stan zawieszenia i umowę uważa się za ważną od początku ( ex tunc), tj. od chwili jej zawarcia. Z kolei odmowa potwierdzenia lub ustanie możliwości potwierdzenia sprawia, że umowa jest od początku ( ex tunc) bezwzględnie nieważna .

W świetle powołanych przepisów i rozważań prawnych należało przyjąć, że wobec braku zgody i wiedzy pozwanej na czynność darowizny udziału w pojeździe stanowiącym jej majątek wspólny, umowa z 1 czerwca 2022r. zawarta pomiędzy powodem i M. B. (2) ta jest nieważna i nie wywołała żadnych skutków prawnych. Podkreślić należy, że czynności administracyjnoprawne dokonane przed urzędem rejestrującym pojazd nie mają żadnego znaczenia prawnego przy ocenie prawa własności spornego pojazdu oraz skuteczności czynności prawnych rozporządzających tym prawem. Słusznie zarzuciła pozwana, że darowizna udziału w pojeździe o wartości 17000 zł nie była drobną darowizną zwyczajowo przyjętą, zwłaszcza że obdarowany nie posiada innego majątku, a koszty związane z utrzymaniem tego pojazdu ponosi nadal w całości darczyńca M. B. (2), on też zlecił sporządzenie kalkulacji naprawy pojazdu. Ponadto, jak wynika z zeznań powoda nie posiadał on w chwili darowizny i nadal nie posiada prawa jazdy, a zatem słusznie zarzuciła pozwana, że rzeczywistą motywacją działania darczyńcy M. B. (2) przy zawieraniu umowy darowizny z synem było uszczuplenie majątku wspólnego i pozbawienie pozwanej części tego majątku, a także eskalacja konfliktu małżeńskiego i wciągnięcie w ten konflikt wspólnych dzieci.

Mając na uwadze nieważność umowy darowizny, skutkiem czego powód nie nabył prawa własności pojazdu w żadnym udziale nie posiada on legitymacji procesowej czynnej do dochodzenia roszczeń związanych z koniecznością poniesienia kosztów naprawy tego pojazdu. Powódka oraz M. B. (2) jako współwłaściciele pojazdu na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej mają prawo zdecydować, czy pojazd ten będzie naprawiany, w jaki sposób, za jaką cenę, czy ewentualnie pojazd zdecydują się sprzedać w stanie uszkodzonym. Pojazd ten, albo środki uzyskane z jego sprzedaży, będą podlegały podziałowi w ramach podziału majątku wspólnego, który to podział będzie dopuszczalny dopiero wówczas gdy powstanie ustrój rozdzielności majątkowej między nimi (czy to wskutek prawomocnego orzeczenia rozwodu, czy uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozdzielność majątkową).

Mając powyższe na uwadze powództwo należało oddalić.

1.  Odnotować;

2.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda oraz pozwanej.

3.  K..14 dni.

14 sierpnia 2024 r.