Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w (...), II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Piotr Rajczakowski

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2024r. w Ś.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. K. i B. K.

przeciwko A. N.

o przywrócenie stanu poprzedniego i zaniechanie naruszeń

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Ś.

z dnia 30 stycznia 2023r., sygn. akt (...)

uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie od dnia 11 lipca 2020r. oraz przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu w Ś. do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt II Ca 875/23

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 30 stycznia 2023r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo J. K. i B. K. przeciwko A. N. i T. N. (1) o nakazanie pozwanym, aby w terminie do dnia 31 grudnia 2018r. przywrócili stan poprzedni wspólnej nieruchomości stron, tj. dachu budynku mieszkalnego przy ul. (...) w Ś. poprzez: odbudowanie 3 lukarn okiennych, przywrócenie do stanu pierwotnego dachu werandy, przywrócenie do stanu pierwotnego instalacji odprowadzania wód opadowych na dachu budynku oraz werandy, odbudowanie naświetla dachowego od strony południowo-zachodniej, wymianę poszycia dachowego na dachu budynku w taki sposób, aby był zgodny z Prawem Zagospodarowania Przestrzennego miasta Ś. (wymiana dachówki cementowej na dachówkę ceramiczną), ewentualnie zasądzenie od pozwanych na rzecz powodów odszkodowania w kwocie pokrywającej koszty wykonania robót budowlanych w celu przywrócenie dachu do stanu poprzedniego, w sytuacji gdyby pozwani odmówili wykonania tychże prac oraz orzekł o kosztach procesu i kosztach sądowych.

Sąd Rejonowy rozpoznając sprawę merytorycznie poczynił w uzasadnieniu ustalenia faktyczne (k. (...)) oraz w rozważaniach dokonał oceny dowodów i oceny prawnej żądania powodów (k. (...)odwr.).

W apelacji od powyższego wyroku, zaskarżając go w całości, powodowie zarzucili:

- sprzeczność ustaleń faktycznych z zebranym materiałem,

- pozbawienie ich prawa do wypowiedzenia się w sprawie i odstąpienie od przesłuchania,

- rażące naruszenie prawa przez zmarginalizowanie faktu, że pozwany przed samowolnym wykonaniem prac nie wystąpił do sądu o wyrażenie zgody zastępczej wobec sprzeciwu pozwanych z dnia 21 kwietnia 2014r.,

- nieuwzględnienie istotnej części opinii rzeczoznawcy „I.. H.”, a bezkrytyczne oparcie się na opinii biegłego sporządzonej w niniejszej sprawie.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwani wnieśli o zmianę zakażonego wyroku i uwzględnienie ich powództwa.

Sąd Okręgowy zważył. Apelacja podlegała uwzględnieniu, jednak z innych względów niż podnoszone przez powodów, a mianowicie z przyczyny nieważności postępowania (art. 379 pkt 2 kpc), która wprawdzie, jak już wskazano, nie została zarzucona przez skarżących, ale którą Sąd odwoławczy był zobowiązany wziąć pod uwagę z urzędu (art. 378 § 1 kpc). Jak wynika zatem z odpisu skróconego aktu zgonu (k. (...)) pozwana T. N. (1) zmarła w toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji, w dniu 11 lipca 2020r. Okoliczność ta wynikała przy tym m. in. z treści adnotacji na zwróconej przez doręczyciela przesyłce pisma z Sądu (k. (...)) jak i z pisma pełnomocnika pozwanego A. N. z 10 listopada 2022r. (k. (...)) złożonego przez wydaniem zaskarżonego wyroku Sądu Rejonowego. Informacje te i tym samym fakt śmierci pozwanej T. N. (1) nie zostały jednak dostrzeżone przez Sąd pierwszej instancji, który w dniu 30 stycznia 2023r. wydał wyrok jako stronę pozwaną wskazując także m. in, T. N. (1) i zarządzając także jej doręczenie odpisu wyroku (k.(...)). Śmierć osoby fizycznej w trakcie procesu stanowi przeszkodę w jego kontynuowaniu i w przypadku, gdy przedmiotem procesu są prawa i obowiązki, które przechodzą na następców prawnych, uzasadnia to zawieszenie postępowania (zob. wyrok SN z 15.07.1998 r., II CKU 19/98, Prok. i Pr.-wkł. 1998/11–12, poz. 45). W przypadku śmierci strony prowadzone postępowanie sądowe może być kontynuowane jedynie z udziałem jej następców prawnych, jeżeli jego przedmiot należy do praw i obowiązków zmarłej strony, które są przedmiotem dziedziczenia (art. 922 k.c., zob. też Manowska Małgorzata (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1-477(16), teza 4, Wyd. LEX/el. 2022r.). Nie budzi zaś wątpliwości, że obowiązki naruszyciela wynikające z roszczenia negatoryjnego powoda wchodzą w skład spadku pozwanego naruszyciela i podlegają dziedziczeniu (zob. m. in. Gudowski Jacek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom VI. Spadki, wyd. II, Wyd. LEX/el, WKP 2017 teza 25, Ciszewski Jerzy (red.), Nazaruk Piotr (red.), Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, Opublikowano: LEX/el. 2023, teza 6, Wojciech Jan Katner „Ukształtowanie legitymacji w procesie negatoryjnym o pośrednie naruszenie własności” Palestra 25/5(281), 44-56). W takiej sytuacji niezawieszenie postępowania i kontunuowanie postępowania po śmierci strony powoduje, że zachodzi nieważność postępowania na podstawie art. 379 pkt 2 (wyrok SN z 18.04.1997 r., III CKN 39/97, LEX nr 50774 i postanowienie SN z 18.11.2016 r., I CSK 829/15, LEX nr 2195670). Nieważność postępowania dotyczy okresu, w którym toczyło się ono po śmierci strony (zob. też Manowska Małgorzata (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1-477(16), teza 5, Wyd. LEX/el. 2022r.). W sytuacji przy tym gdy kwestionowane przez powodów prace budowlane na nieruchomości zostały wykonane wspólnie przez oboje pozwanych A. N. i T. N. (2) (co jednolicie wynika z zebranego materiału i twierdzeń pozwanych, m. in. k. (...) odwr), pozostających w związku małżeńskim, to trudno jest przyjąć aby zapadły w niniejszej sprawie wyrok, przy żądaniu skierowanym przeciwko obojgu pozwanym, miałby nie dotyczyć niepodzielnie obojga uczestników (art. 73 § 2 kpc). Stąd zaskarżony wyrok podlegał uchyleniu w całości, a postępowanie zniesieniu od dnia (...), a zatem od dnia śmierci pozwanej T. N. (1).

Rozpoznając zatem sprawę ponownie Sąd Rejonowy na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 kpc zawiesi postępowanie, chyba że brak takiej potrzeby będzie wynikał z niebudzącego wątpliwości wskazania następców prawnych pozwanej T. N. (1), którzy zostaną wezwani do udziału w sprawie. Zgodnie bowiem z art. 180 § 1 pkt 1 kpc sąd postanowi podjąć postępowanie z urzędu, gdy ustanie przyczyna zawieszenia, w szczególności w razie śmierci strony - z chwilą zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego albo z chwilą ustanowienia we właściwej drodze kuratora spadku. Zgodnie zaś z art. 180 § 2 kpc jeżeli w ciągu roku od dnia postanowienia o zawieszeniu postępowania nie zgłoszą się lub nie zostaną wskazani następcy prawni zmarłego, a postępowanie nie zostanie podjęte z udziałem zarządcy sukcesyjnego, sąd może z urzędu zwrócić się do sądu spadku o ustanowienie kuratora spadku, chyba że kurator taki już wcześniej został ustanowiony.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 2 i 4 kpc, uchylił zaskarżony wyrok, zniósł postępowanie od dnia 11 lipca 2020r. oraz przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

(...) Ś.,(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...) K.,

3.  (...)

4.  (...)