Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

wyroku z 17 października 2022 r.

Krajowy Ośrodek (...) w W. reprezentowany przez Oddział Terenowy w O. wniósł o zasądzenie od J. L. kwoty 27.647,84 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także zwrot kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazano, że w wyniku postępowania przetargowego strony 23 maja 2019 r. zawarły umowę na dostawę odzieży roboczej, obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej. Dostawa towaru miała nastąpić do 6 czerwca 2019 r., przy czym doszło do opóźnień ze strony pozwanego, bowiem dostarczył on towar 31 maja 2019 r. Powód po dokonaniu kontroli towaru pod względem zgodności z umową, 6 czerwca 2019 r. odmówił odbioru przedmiotu zamówienia ze względu na niezgodność asortymentu z umową. Pozwany zobowiązał się następnie do dostawy prawidłowego asortymentu do 13 czerwca 2019 r., co uczynił. Następnie, powód 13 czerwca 2019 r., zgodnie z postanowieniami umownymi, przewidującymi możliwość wymiany w razie nieprawidłowości w rozmiarach dostarczonej odzieży i obuwia, zgłosił pozwanemu konieczność takiej wymiany przedstawiając zestawienie odzieży i obuwia podlegającego wymianie. W odpowiedzi na powyższe pozwany zwrócił się do powoda o możliwość wymiany poszczególnych egzemplarzy odzieży i obuwia pomiędzy pracownikami powoda, na co powód przystał i we własnym zakresie przystąpił do wymiany towaru wśród pracowników. Część asortymentu udało się dopasować, jednak część nadal wymagała wymiany. W dniu 27 sierpnia 2019 r. przesłano pozwanemu ostateczne zestawienie ubrań roboczych wymagających wymiany na właściwy rozmiar. Dostarczenie zgodnego z umową towaru nastąpiło ostatecznie 13 marca 2020 r. W związku z opóźnieniem dostawy o 178 dni powód naliczył pozwanemu karę umowną w wysokości 0,3% wynagrodzenia brutto za każdy dzień opóźnienia i wezwał go do zapłaty. Wezwanie pozostało bezskuteczne.

Na dochodzoną pozwem kwotę składały się należność główna – 26.419,65 zł oraz odsetki za opóźnienie naliczone do dnia 30 września 2021 r. – 1.228,19 zł. Na rozprawie w dniu 6 maja 2022 r. sprecyzowano, że data początkowa naliczania skapitalizowanych odsetek to 1 grudnia 2020 r.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z 12 października 2021 r. wydanym w sprawie o sygn. akt (...) Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Opolu orzekł zgodnie z żądaniem pozwu (k. 136).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany zaskarżył nakaz w całości, wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie zwrotu kosztów procesu.

Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia, a także zakwestionował jego zasadność pod względem faktycznym i prawnym. Przyznał, że doszło do opóźnienia w wykonaniu umowy, jednak wyłączne siedmiodniowego, za które to opóźnienie już zostały naliczone kary umowne, potrącone z wystawionej przez niego faktury. Pozwany wskazał, że 13 czerwca 2019 r. zgodnie z postanowieniami umownymi został sporządzony Protokół Odbioru Końcowego Towaru, którym powód oświadczył, iż odbiera towar bez zastrzeżeń. Pozwany zarzucił, że po stronie powoda doszło do przekroczenia 10 – dniowego terminu do zgłoszenia potrzeby wymiany rozmiarówki, jednak mimo to realizował żądania powoda, kierując się potrzebą zachowania dobrych stosunków między kontrahentami. Dodał także, że naliczona kara umowna jest rażąco wygórowana i nieadekwatna do warunków rynkowych w kraju. Pozwany wskazał nadto, że nie otrzymał od powoda zwrotu części dostawy, która została zgłoszona do zwrotu. Wartość zatrzymanych przez powoda w ten sposób elementów wynosi kwotę 1.323 zł, co stanowi bezpodstawne wzbogacenie po stronie powoda.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Krajowy Ośrodek (...) w W. Oddział Terenowy w O. w wyniku rozstrzygnięcia postępowania przetargowego w dniu 23 maja 2019 r. zawarł z J. L., prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą Zakład Produkcyjno – Handlowy (...) w S. umowę numer (...) OT (...)/ASz na dostawę odzieży roboczej, obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej – Towaru w asortymencie i o parametrach nie gorszych niż wskazane w umowie oraz formularzu cenowym (§ 1 ust. 1 umowy).

W formularzu cenowym wskazano, że zamówienie obejmować miało m. in.: 22 komplety ubrań damskich (spodnie/spodnie ogrodniczki + bluza) w rozmiarach od XS do L; 40 kompletów ubrań męskich w rozmiarach od M do XXXL; 28 fartuchów bawełnianych damskich w rozmiarach od XS do L; 42 fartuchy bawełniane męskie w rozmiarach od M do XXXL; 14 par trzewików damskich w rozmiarach od 35 (1 para) do 41; 22 pary trzewików męskich w rozmiarach od 41 do 46; 11 kurtek zimowych damskich w rozmiarach od S do L; 20 sztuk kurtek zimowych męskich w rozmiarach od M do XXXL; 33 pary rękawic zimowych w rozmiarach od 7 do 12; 31 sztuk czapek zimowych z dzianiny; 31 par obuwia zimowego do kostki w rozmiarach od 36 do 46; 15 par butów gumowych długich z ocieplaczami damskich w rozmiarach od 36 do 41; 22 pary butów gumowych długich męskich z ocieplaczami w rozmiarach od 41 do 46.

Dostawa towarów objętych umową miała nastąpić do 6 czerwca 2019 r. (§ 2 ust. 1 umowy). Za termin zakończenia realizacji umowy strony miały uznawać dzień podpisania Protokołu Odbioru Końcowego Towaru, o którym mowa w § 4 ust. 8, potwierdzającego odbiór przez zamawiającego bez uwag towaru wraz z dokumentacją (§ 2 ust. 2 umowy).

Towar miał być dostarczony do siedziby Krajowego Ośrodka (...) Oddziału Terenowego w O. (§ 4 ust. 1 umowy). Dostawa miała być zrealizowana w dzień roboczy dla zamawiającego, w godzinach 8:00 – 15:00, po wcześniejszym ustaleniu terminu z przedstawicielem zamawiającego, upoważnionym do kontaktów w sprawie realizacji umowy, tj. Panem A. S. lub Panem P. W. (§ 4 ust. 3 umowy). Osoba pełniąca nadzór nad umową ze strony zamawiającego, miała prawo skontrolowania dostawy pod względem jej zgodności z ofertą wykonawcy oraz wydawania pracownikom wykonawcy wiążących poleceń w zakresie realizacji zamówienia (§ 4 ust. 4 umowy). Ze strony wykonawcy pracownikiem upoważnionym do współpracy była Pani M. W. (§ 4 ust. 5 umowy). Wykonawca był zobowiązany na własny koszt i staraniem własnym do dostarczenia oraz wniesienia towaru we wskazane przez przedstawiciela zamawiającego miejsce (§ 4 ust. 6 umowy).

Dostarczenie przez wykonawcę towaru do siedziby zamawiającego i podpisanie przez obie strony protokołu dostawy towaru nie było równoznaczne z dokonaniem przez zamawiającego odbioru przedmiotu umowy (§ 4 ust. 7 umowy). Dokumentem potwierdzającym realizację umowy miał być Protokół Odbioru Końcowego Towaru podpisany przez obie strony umowy bez zastrzeżeń ze strony zamawiającego. Protokół Odbioru Końcowego stanowił dla wykonawcy podstawę do wystawienia faktury VAT (§ 4 ust. 8 umowy). Po dostarczeniu przez wykonawcę towaru i podpisaniu przez strony protokołu dostawy towaru, zamawiający, w terminie nie dłuższym niż 5 dni roboczych od jego dostarczenia miał dokonać oceny zgodności dostarczonego towaru z umową (§ 4 ust. 9 umowy). W przypadku stwierdzenia przez zamawiającego, że dostarczony towar jest niezgodny z umową – jest niekompletny, nie posiada odpowiednich niezbędnych dokumentów m. in. atestów, certyfikatów, instrukcji wymaganych prawem, posiada wady lub kiedy nie spełnia wymagań określonych w SIWZ, zamawiający mógł odmówić podpisania Protokołu Odbioru Końcowego Towaru, wskazując na dokumencie przyczyny tej odmowy (§ 4 ust. 10 umowy). Odmowa dokonania odbioru przedmiotu umowy, z przyczyn leżących po stronie wykonawcy była jednoznaczna z opóźnieniem w wykonaniu umowy przez wykonawcę do dnia, w którym zamawiający podpisze Protokół Odbioru Końcowego Towaru bez uwag, po ponownym sprawdzeniu przedmiotu umowy (§ 4 ust. 11 umowy).

Zamawiającemu przysługiwało prawo zgłoszenia wymiany na rozmiar mniejszy lub większy dostarczonej odzieży lub obuwia, w terminie 10 dni roboczych od dnia dostawy, a wykonawca w takim przypadku był zobowiązany do jego wymiany w dostawy w terminie 14 dni roboczych od chwili powiadomienia (§ 4 ust. 13 umowy). Wykonawca miał odebrać towar, o którym mowa w ust. 10 i ust. 13 z siedziby zamawiającego i dostarczyć właściwy asortyment do siedziby zamawiającego we własnym zakresie, na własny koszt i ryzyko (§ 4 ust. 14 umowy).

Wynagrodzenie całkowite wykonawcy miało wynosić 49.475,00 zł brutto (§ 5 ust. 1 umowy).

Zgodnie z § 6 ust. 4 pkt 4 umowy, wykonawca miał zapłacić zamawiającemu kary umowne za opóźnienie w wymianie towaru, o której mowa w § 4 ust. 13 w wysokości 0,3% wynagrodzenia brutto wymienionego w § 5 ust. 1 za każdy dzień opóźnienia liczony od dnia wyznaczonego na wymianę towaru.

dowód:

–

umowa, k. 16-18,

–

oferta pozwanego, k. 19-24,

–

wydruk z (...), k. 145-146,

–

zeznania świadka A. S. e-protokół rozprawy z dnia 6 maja 2022 r. 00:20:01-01:07:42, k. 264v.-265v.,

–

zeznania świadka P. W. e-protokół rozprawy z dnia 6 maja 2022 r. 01:08:26-01:23:48, k. 265v.-266,

–

zeznania świadka A. P. e-protokół rozprawy z dnia 6 maja 2022 r. 01:28:18-01:38:50, k. 266-266v.,

–

zeznania świadka M. W. e-protokół rozprawy z dnia 27 czerwca 2022 r. 00:06:41-00:20:15, k. 280-281.

W dniu 31 maja 2019 r. wykonawca dostarczył towar do siedziby zamawiającego. W protokole dostawy, zgodnie z postanowieniami umownymi wskazano, że zamawiającemu w terminie 5 dni roboczych od daty dostarczenia towaru przysługuje uprawnienie dokonania oceny zgodności dostarczonego towaru z umową. Dokumentem potwierdzającym realizację umowy miał być protokół odbioru końcowego towaru podpisany przez obie strony umowy bez zastrzeżeń ze strony zamawiającego. Protokół odbioru końcowego miał stanowić dla wykonawcy podstawę do wystawienia faktury VAT.

dowód:

–

protokół dostawy towaru z dnia 31 maja 2019 r., k. 30, 177.

W dniu 6 czerwca 2019 r. wykonawca dostarczył zamawiającemu przedmiot zamówienia w postaci odzieży roboczej, obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, jednakże zamawiający nie odebrał przedmiotu zamówienia z przyczyn określonych w załączniku nr 1 do Protokołu odbioru końcowego, takich jak m. in. brak karty do niektórych produktów, brak oznaczeń CE, niezgodności w składzie materiałowym w stosunku do określonych w zamówieniu. Wykonawca zobowiązał się do usunięcia usterek/błędów w dostawie do 13 czerwca 2019 r.

dowód:

–

protokół odbioru końcowego towaru z 6 czerwca 2019 r. wraz z załącznikiem, k. 31-32.

W dniu 13 czerwca 2019 r. został sporządzony Protokół Odbioru Końcowego Towaru, w którym zamawiający oświadczył, iż odbiera przedmiot zamówienia bez uwag.

dowód:

–

protokół odbioru końcowego towaru z dnia 13 czerwca 2019 r., k. 33, 176.

J. L. w dniu 14 czerwca 2019 r. wystawił na rzecz Krajowego Ośrodka (...) w O. fakturę VAT nr (...), opiewającą na kwotę 49.475 zł z terminem płatności do 5 lipca 2019 r.

dowód:

–

faktura VAT nr (...) z dnia 14 czerwca 2019 r., k. 34.

W dniu 28 czerwca 2019 r. Krajowy Ośrodek (...) w O. naliczył J. L. karę umowną w wysokości 1.731,63 zł na podstawie § 6 ust. 2 pkt 1 umowy numer (...) OT O./ASz zawartej 23 maja 2019 r. W naliczeniu wskazano, że umowny termin realizacji określony był na 6 czerwca 2019 r., zaś odbiór końcowy dokonany został z 7 – dniowym opóźnieniem. Wskazana została potrącona z wystawioną fakturą nr (...).

dowód:

–

naliczenie kary umownej z 28 czerwca 2019 r., k. 33v.

W dniu 13 czerwca 2019 r. zamawiający zgłosił wykonawcy pocztą elektroniczną konieczność wymiany części dostarczonej odzieży i obuwia na rozmiary większe lub mniejsze.

W odpowiedzi wykonawca zwrócił się do zamawiającego z prośbą o zamianę poszczególnych egzemplarzy odzieży i obuwia pomiędzy jego pracownikami. Wiadomością mailową z 26 czerwca 2019 r. poinformowano o trwającej wśród pracowników zamawiającego wymianie odzieży roboczej. Przesłano wykaz ubrań podlegających wymianie. W zestawieniu tym pojawiło się zapotrzebowanie wymiany m. in. obuwia zimowego do kostki dla kobiety w rozmiarze 35. Niektóre z dostarczonych par butów wymagały uzupełnienia o wkładki, co ujęto w tabeli. W reakcji na powyższego maila, w dniu 27 czerwca 2019 r., M. W. zgodziła się poczekać na ostateczną wersję zestawienia wymienianych ubrań do początku następnego tygodnia.

W dniu 28 czerwca 2019 r. pracownik zamawiającego przesłał wykonawcy maila, do którego dołączył ostateczne zestawienie ubrań roboczych do wymiany. Poprosił jednocześnie o wyznaczenie terminu na zwrot i określenie sposobu przekazania pozwanemu artykułów do wymiany. W odpowiedzi, wiadomością z 1 lipca 2019 r. M. W. wskazała, że następnego dnia napisze, kiedy będzie gotowy towar na wymianę i jak zostanie to rozwiązane logistycznie.

W wiadomości mailowej z 2 lipca 2019 r. A. S. poinformował M. W., że przesłane 28 czerwca 2019 r. tabele zawierające zestawienie towarów do wymiany uwzględniają zamiany towarów dokonane między pracownikami zamawiającego, zatem są one wiążące.

Następnie w wiadomości mailowej z 9 lipca 2019 r. pracownik zamawiającego wysłał do M. W. maila z przypomnieniem, gdyż do tej pory nie otrzymał informacji, na jaki dzień przygotować przesyłkę i w jaki sposób zostanie odebrana odzież. Poprosił również o pilną odpowiedź. Tego samego dnia M. W. odpisała A. S., że wróciła do pracy po nieplanowanym urlopie, ale myśli, że do końca tygodnia „zamkną” temat.

W dniu 24 lipca 2019 r. P. W. przesłał dodatkowe zestawienie ubrań roboczych, co do których zamawiający prosi o wymianę ubrań, dotyczących dwóch mężczyzn. Poprosił również o informację, kiedy można spodziewać się wymiany. W odpowiedzi M. W. wskazała, że czeka na uzupełnienie rozmiarówki w ubraniach u producenta, a chciałaby załatwić wszystko razem.

Zamawiający na bieżąco zgłaszał zapotrzebowanie na wymianę rozmiarów odzieży i obuwia, ze względu na rotację wśród swoich pracowników. W ramach wymiany towaru, zamawiający w dniu 24 lipca 2019 r. informował, że dostarczenie 12 sztuk kurtek damskich w rozmiarze S, poza dotychczas wymienioną 1 sztuką, uzależnione jest od dostarczenia kurtek od producenta. Kurtki te dotarły 25 lipca 2019 r.

Część asortymentu udało się dopasować do potrzeb poszczególnych pracowników. Jednakże nadal pozostawała część odzieży i obuwia nieodpowiadająca rozmiarowo, której nie dało się wymienić między pracownikami. W dniu 29 lipca 2019 r. pracownik zamawiającego zwrócił się mailowo do wykonawcy, formułując zapytanie/prośbę, czy istnieje możliwość dodatkowego zgłoszenia rzeczy do wymiany. Do wiadomości załączono tabelę z listą towarów do zwrotu i wymiany.

W dniu 27 sierpnia 2019 r. zamawiający przesłał do wykonawcy ostateczne zestawienie ubrań roboczych, które wymagały wymianie na właściwy rozmiar wraz z tabelą szczegółowo wymieniającą liczbę i rozmiary towarów do wymiany. Wskazał, że ubrania są zapakowane i gotowe do odbioru, a także po raz kolejny poprosił o w miarę możliwości szybką wymianę artykułów.

P. W. 5 września 2019 r. poinformował M. W. o liczbie kartonów do odebrania oraz poprosił o informację zwrotną, kiedy można spodziewać się odbioru i dostawy ubrań o właściwym rozmiarze. W odpowiedzi pracownica pozwanego wskazała, że do końca przyszłego tygodnia dotrze wymieniony towar.

Wiadomością z 25 września 2019 r. A. S. poinformował pozwanego, że nadal nie został odebrany, a tym samym dostarczony towar zgodny ze wskazaną rozmiarówką mimo wielokrotnych próśb, telefonów i maili. W odpowiedzi 27 września 2019 r. M. W. wskazała, że 25 września 2019 r. kurier został skierowany, aby odebrać zwroty, jednak pozwany otrzymał z sekretariatu powoda informację, że do końca tygodnia nie ma żadnej osoby, która mogłaby wydać paczki. Poinformowała, że kolejne zlecenie kurierskie zostało wystawione na 30 września 2019 r., a towar na wymianę zostanie przygotowany niezwłocznie po otrzymaniu przesyłki i oględzinach zwrotów. Wskazała ponadto, że powód czekał na powrót pracowników z urlopów, a ostateczne końcowe zestawienie powstało we wrześniu, ponad dwa miesiące od dostawy.

Wymiana towaru następowała partiami. Pracownicy powoda na bieżąco zgłaszali nieprawidłowości w dostarczonym towarze względem złożonego zamówienia. W dniu 13 marca 2020 r. doszło do ostatniej dostawy w ramach wymiany rozmiarów towarów, bez żadnych zastrzeżeń. W ramach wymiany towarów przyjmujący zamówienie pozwany godził się na rozkompletowanie poszczególnych towarów, które w pierwotnym zamówieniu ujmowane były jako komplety. Także realizacja trzeciego i czwartego zgłoszenia wymiany towarów wynikała z dobrej woli pozwanego, który chciał zachować poprawne relacje z kontrahentem.

dowód:

–

korespondencja e-mail, k. 35-135,159-215, 262-263,

–

zestawienie chronologii spraw, k. 157-158,

–

protokoły przekazania towaru, k. 228-229,

–

zeznania świadka A. S. e-protokół rozprawy z dnia 6 maja 2022 r. 00:20:01-01:07:42, k. 264v.-265v.,

–

zeznania świadka M. W. e-protokół rozprawy z dnia 27 czerwca 2022 r. 00:06:41-00:20:15, k. 280-281.

Obuwie zimowe do kostki dla kobiety w rozmiarze 35 nie występowało w ogóle u producenta. Nie było możliwości realizacji takiego zamówienia. Zapotrzebowanie na rozmiar obuwia zimowego 35 nie zostało ujęte w pierwotnym zamówieniu, a dopiero w prośbach o wymianę towaru. W rozmiarze 35 były dostępne jedynie damskie trzewiki. Wskazywane przez powoda pary butów, które wymagały jego zdaniem uzupełnienia o wkładki, w rzeczywistości je posiadały. Jednak pozwany dosłał te wkładki, zgodnie ze zgłoszeniem powoda, aby zachować poprawne relacje z kontrahentem.

dowód:

–

zeznania pozwanego J. L. e-protokół rozprawy z dnia 26 września 2022 r. 00:03:46-00:51:43, k. 297-298v.

W trakcie wymiany towarów ze względu na niepasujące rozmiary, przesyłane przez wykonawcę towary wracały do wykonawcy, nieodebrane przez zamawiającego. Zamawiający tłumaczył, że nie mógł odebrać przesyłanych do niego towarów, ze względu na brak pracowników w sezonie urlopowym w jego oddziale. Do takiej nieudanej próby odebrania towarów za pośrednictwem kuriera doszło 25 września 2019 r.

dowód:

–

zeznania świadka M. W. e-protokół rozprawy z dnia 27 czerwca 2022 r. 00:06:41-00:20:15, k. 280-281.

Pismem z 9 listopada 2020 r. Krajowy Ośrodek (...) Oddział Terenowy w O. na podstawie § 6 ust. 2 pkt 4 umowy numer (...) OT O./ASz naliczył J. L. karę umowną w wysokości 26.419,65 zł z tytułu opóźnienia w wymianie towaru, o której mowa w § 4 ust. 13 umowy. W uzasadnieniu wskazano, że umowny termin realizacji wymiany towaru upływał 17 września 2019 r., zaś do wykonania według końcowej dostawy wymienionego towaru doszło 13 marca 2020 r., tj. 178 dni po terminie. Pismo z naliczeniem kary umownej odebrano w dniu 16 listopada 2020 r.

dowód:

–

naliczenie kary umownej z dnia 5 listopada 2020 r. wraz z potwierdzeniem odbioru, k. 25-25v.

W dniu 4 lutego 2021 r. Krajowy Ośrodek (...) Oddział Terenowy w O. wystosował do J. L. wezwanie do zapłaty kwoty 26.679,07 zł w terminie 14 dni od otrzymania wezwania, w związku z brakiem wpłaty naliczonej kary umownej zgodnie z pismem z 9 listopada 2020 r. W wezwaniu określono, że należność główna wynosi 26.419,65 zł, zaś odsetki ustawowe naliczone do dnia 4 lutego 2021 r. wynoszą 259,42 zł. Poinformowano także, że od 5 lutego 2021 r. odsetki będą liczone od kwoty 26.419,65 zł, a zadłużenie od 5 lutego 2021 r. do dnia zapłaty dziennie wzrasta o kwotę 4,05 zł. Wezwanie odebrano 9 lutego 2021 r.

dowód:

–

wezwanie do zapłaty z dnia 4 lutego 2021 r. z potwierdzeniem odbioru, k. 28-29.

W dniu 26 lutego 2021 r. Krajowy Ośrodek (...) Oddział Terenowy w O. wystosował do J. L. wezwanie ostateczne do zapłaty kwoty 26.772,30 zł w terminie 14 dni od otrzymania wezwania, w związku z brakiem wpłaty naliczonej kary umownej zgodnie z pismem z dnia 9 listopada 2020 r. dotyczącej umowy z dnia 23 maja 2019 r. W wezwaniu określono, że należność główna wynosi 26.419,65 zł, zaś odsetki ustawowe naliczone do dnia 26 lutego 2021 r. wynoszą 352,65 zł. Poinformowano także, że od dnia 27 lutego 2021 r. odsetki będą liczone od kwoty 26.419,65 zł, a zadłużenie od dnia 5 lutego 2021 r. do dnia zapłaty dziennie wzrasta o kwotę 4,05 zł. Wezwanie odebrano 3 marca 2021 r.

dowód:

–

wezwanie do zapłaty z dnia 26 lutego 2021 r. z potwierdzeniem odbioru, k. 26-27.

Krajowy Ośrodek (...) w O. pismem z dnia 7 kwietnia 2021 r. zwrócił się do swojego Wydziału Organizacyjno - (...) z prośbą o uaktualnienie zadłużenia J. L., które jak podano w treści tego pisma, na dzień 31 marca 2021 r. wynosił 26.906,06 zł z tego 26.419,65 zł tytułem kary umownej i 486,41 zł tytułem odsetek.

dowód:

–

pismo, k. 15.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie całokształtu zgromadzonego materiału dowodowego, w szczególności przedłożonych dokumentów, których treść oraz wiarygodność nie była kwestionowana przez strony na żadnym etapie postępowania. Sąd oparł się także uzupełniająco na dowodzie z zeznań świadków A. S., P. W., A. P. i M. W., a także przesłuchaniu pozwanego J. L..

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało częściowemu uwzględnieniu.

Bezsporne w sprawie pozostawało, że w dniu 23 maja 2019 r. Krajowy Ośrodek (...) w W. reprezentowany przez Oddział Terenowy w O. w wyniku rozstrzygnięcia postępowania przetargowego zawarł z J. L. prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą Zakład Produkcyjno – Handlowy (...) w S. umowę numer (...) OT (...)/ASz na dostawę odzieży roboczej, obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej – Towaru w asortymencie i o parametrach nie gorszych niż wskazane w umowie oraz formularzu cenowym, z wynagrodzeniem w kwocie 49.475,00 zł brutto. W wykonaniu powyższej umowy pozwany miał dostarczyć do 6 czerwca 2019 r. określony w umowie towar do siedziby Oddziału Terenowego Krajowego Ośrodka (...) znajdującego się w O.. Między stronami nie było sporne, że zamawiającemu przysługiwało prawo zgłoszenia wymiany na rozmiar mniejszy lub większy dostarczonej odzieży lub obuwia, w terminie 10 dni roboczych od dnia dostawy, a wykonawca w takim przypadku był zobowiązany do jego wymiany w dostawy w terminie 14 dni roboczych od chwili powiadomienia, a także to, że strony przewidziały kary umowne za opóźnienie w wymianie towaru w wysokości 0,3% ustalonego wynagrodzenia brutto za każdy dzień opóźnienia liczony od dnia wyznaczonego na wymianę towaru. Sporne w sprawie pozostawało przy tym, czy strona powodowa zgłosiła potrzebę wymiany towaru w umownym terminie, a w konsekwencji, czy doszło do nienależytego wykonania zobowiązania przez pozwanego, uzasadniającego obciążenie go karą umowną w wysokości dochodzonej pozwem, a także czy roszczenie uległo przedawnieniu.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zarzut przedawnienia roszczenia nie zasługuje na uwzględnienie. Roszczenie nie uległo przedawnieniu, albowiem do roszczeń kupującego nie ma zastosowania skrócony termin przedawnienia, a termin ogólny, trzyletni. Artykuł 554 k.c. (stosowanym odpowiednio do umowy dostawy na podstawie art. 612 k.c.) jest bowiem przepisem szczególnym, wprowadzającym krótszy, tj. dwuletni termin przedawnienia wskazanych w nim roszczeń. Pojęcie rodzaju roszczeń ulegających przedawnieniu w terminie wskazanym w art. 554 k.c. wyjaśnione zostało w doktrynie i prowadzi do wniosku, że chodzi w nim o roszczenia przysługujące wymienionym w tym przepisie kategoriom sprzedawców, a zatem o roszczenia z tytułu sprzedaży, nie zaś o roszczenia kupującego. Roszczenia kupującego z tytułu umowy sprzedaży przedawniają się w terminach ogólnych wskazanych w art. 118 k.c., bez względu na to, czy kupujący jest profesjonalistą prowadzącym określoną działalność czy też występują w obrocie w roli konsumenta (por. A. Kozioł [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom IV. Zobowiązania. Część szczególna (art. 535-764 ⁹), M. Fras, M. Habdas (red.), WKP 2018, art. 554). Skoro zatem pozew wniesiono w dniu 30 września 2021 r. to należy uznać, że roszczenie powoda nie uległo przedawnieniu.

Przechodząc do merytorycznego rozpoznania sprawy, rozważeniu podlegało, czy żądanie zapłaty kary umownej pozostawało uzasadnione. W myśl art. 483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Z kolei zgodnie z treścią art. 484 § 1 k.c. w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. W przypadku kary umownej zastrzeżonej na wypadek nieterminowego spełnienia świadczenia niepieniężnego kara umowna należy się jedynie w wypadku zwłoki dłużnika, nie można natomiast żądać kary umownej, gdy dłużnik obali wynikające z art. 471 k.c. domniemanie, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 lutego 1999 r., III CKN 166/98).

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że w ramach zawartej umowy, zamawiającemu przysługiwało prawo zgłoszenia wymiany na rozmiar mniejszy lub większy dostarczonej odzieży lub obuwia, w terminie 10 dni roboczych od dnia dostawy, a wykonawca w takim przypadku był zobowiązany do jego wymiany i dostawy w terminie 14 dni roboczych od chwili powiadomienia (§ 4 ust. 13 umowy). W ocenie Sądu powód dokonał zlecenia wymiany otrzymanej rozmiarówki w terminie przewidzianym umową, tj. w terminie 10 dni roboczych od dostawy, a dokładnie 13 czerwca 2019 r. (k. 128) w zakresie dotyczącym dostawy dokonanej 31 maja, a następnie 26 czerwca (k. 114) w zakresie dostawy z 13 czerwca 2019 r. Ostateczne zestawienie wysłane pracownikowi pozwanego zostało wysłane wprawdzie po upływie 10 dni roboczych (28 czerwca 2019 r.), jednak ono miało charakter podsumowujący, niejako zbiorczy i zostało poczynione na prośbę pozwanego, co wynika z przedłożonej do akt korespondencji mailowej i zeznań świadków. To z inicjatywy pozwanego doszło do próby zamiany poszczególnych ubrań między pracownikami powoda, a w mailu z 27 czerwca 2019 r. M. W. (pracownica pozwanego odpowiedzialna za realizację umowy) napisała do przedstawiciela powoda, że poczeka na ostateczną wersję do początku przyszłego tygodnia, co wprost wskazuje, że było to działanie uzgodnione przez obie strony umowy. Powód zgłosił pozwanemu wykonawcy w wiadomości e – mail 13 czerwca i 26 czerwca 2019 r. konieczność dokonania wymiany rozmiarów odzieży, a skoro taka forma komunikacji została przyjęta przez strony, to zgłoszenie należało uznać za dokonane w przewidzianym umową terminie 10 dni roboczych od dnia dostawy.

Podkreślić należy, że po przyjęciu zgłoszenia z 13 czerwca i 26 czerwca 2019 r. pozwany początkowo oczekiwał na uzgodnioną przez strony wymianę rozmiarów ubrań pomiędzy pracownikami powoda, a następnie, działając w porozumieniu z powodem, oczekiwał na przekazanie ostatecznej listy towarów do wymiany ze względu na rozmiar. O istniejącym porozumieniu świadczy treść wiadomości mailowej z 27 czerwca 2019 r. (k. 113), w którym M. W. oświadczyła, że poczeka na przekazanie ostatecznej listy towarów do początku kolejnego tygodnia. Następnie, już dzień później, bowiem w wiadomości e – mail z 28 czerwca 2019 r. (k. 104 i n.) pracownik powoda przekazał pozwanemu ostateczną listę ubrań do wymiany. Takie działanie było objęte porozumieniem stron, a także na wcześniejszym etapie pozwany nie kwestionował faktu, że zgłoszenie zostało dokonane w umownym terminie i sukcesywnie realizował wymianę towaru.

Żądanie zapłaty kary umownej pozostawało zatem uzasadnione, ponieważ pozwany nie wywiązał się z obowiązku wymiany towarów w terminie 14 dni roboczych od zgłoszenia ostatecznej listy towarów do wymiany. Pozwany niewątpliwie nie dochował tego terminu, co nie było sporne w sprawie, o czym świadczą nie tylko zeznania świadków, ale również korespondencja elektroniczna przedstawicieli stron. Na niewykonanie zamiany towarów w wyznaczonym umownie terminie 14 dni nie miały przy tym wpływu kolejne, trzecie i czwarte już zgłoszenia zapotrzebowania na wymianę towarów dokonywane przez powoda. Wymiana towarów miała miejsce partiami, jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, jednak żadna z wymian dokonanych w październiku, listopadzie ani grudniu 2019 r. nie była kompletna i zgodna z oczekiwaniami powoda. Ostatecznie do realizacji wymiany towarów, a tym samym i realizacji całego zamówienia, doszło 13 marca 2020 r., wobec czego spełnione zostały umowne przesłanki zastosowania kary umownej, przewidziane w § 6 ust. 4 pkt 4 umowy z 23 maja 2019 r.

Dochodząc do konkluzji, że żądanie zapłaty kary umownej w niniejszej sprawie jest uzasadnione, Sąd zobligowany był jednocześnie do oceny zgłoszonego przez pozwanego J. L. żądania miarkowania jej wysokości. Uwzględniając istotę i funkcje kary umownej, obronny charakter uprawnienia dłużnika wynikający z przepisu art. 484 § 2 k.c., jak również gramatyczną wykładnię treści tego przepisu, należy stwierdzić, że zmniejszenie (miarkowanie) wysokości kary umownej możliwe jest wyłącznie na wniosek lub merytoryczny zarzut pozwanego, konkretnie sprecyzowany i udowodniony stosownie do treści art. 6 k.c. Brak sformułowania przez pozwanego takiego wniosku lub zarzutu uniemożliwia sądowi dokonanie zmniejszenia wysokości dochodzonej w procesie kary umownej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 2 lutego 2012 r., I ACa 1392/11).

Stosownie do treści art. 484 § 1 k.c. w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Jeżeli jednak zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana – art. 484 § 2 k.c. Dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej, jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, co można rozumieć jako wykonanie zobowiązania w stopniu przekraczającym jego połowę bądź na podstawie kryterium przydatności przedmiotu świadczenia dla wierzyciela i innych kryteriów z art. 354 k.c. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 7 grudnia 2021 r., I ACa 253/20).

Ustawodawca przewidział możliwość – dopóki kara umowna nie została zapłacona – częściowego zwolnienia się od obowiązku jej zapłaty. Paragraf 2 art. 484 k.c. dopuszcza bowiem jej zmniejszenie, gdy zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane lub kara umowna jest rażąco wygórowana. Jest to wyjątek od zasady przewidzianej w § 1, zgodnie z którą kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Warunkiem miarkowania jest wykonanie zobowiązania w „znacznej części”, czyli takiej, która w istotnym zakresie zaspokaja interes wierzyciela, a także „rażąco wygórowana” wysokość kary umownej, np. gdy szkoda, którą poniósł wierzyciel na skutek niewykonania zobowiązania, jest znikoma w porównaniu z należną z tego tytułu karą. Sąd, rozstrzygając kwestię zmniejszenia kary umownej, może wziąć pod uwagę także inne okoliczności konkretnego przypadku, które takie zmniejszenie by uzasadniały, np. gdy dłużnik tylko częściowo ponosi winę za niewykonanie zobowiązania (por. T. Wiśniewski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, wyd. II, J. Gudowski (red.), Warszawa 2018, art. 484).

Treść art. 484 § 2 k.c. celowo nie definiuje pojęcia rażącego wygórowania kary umownej, zapewniając możliwość elastycznego stosowania instytucji jej miarkowania, uwzględniając konkretne okoliczności sprawy. Sąd, miarkując karę umowną powinien mieć na względzie podstawowe jej funkcje, to jest stymulującą wykonanie zobowiązania, represyjną w postaci sankcji za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy oraz kompensacyjną, polegającą na naprawieniu szkody, jeżeli wierzyciel ją poniósł bez konieczności precyzyjnego wyliczania jej wysokości, co zapewnia zdecydowanie szybszą i łatwiejszą realizację dochodzonego uprawnienia. Żądanie miarkowania kary umownej należy uznać za uzasadnione, gdy kara jest rażąco wygórowana w porównaniu z poniesioną przez wierzyciela szkodą, jeżeli dłużnik wykaże, że wierzyciel szkody nie poniósł albo wprawdzie ją poniósł, ale w niewielkim rozmiarze (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 20 lutego 2020 r., I AGa 97/19, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 17 października 2019 r., I AGa 80/19). Artykuł 484 § 2 należy do tzw. prawa sędziowskiego – od oceny sądu w konkretnych okolicznościach sprawy zależy uwzględnienie żądania miarkowania oraz zakres miarkowania. Miarkowanie kary umownej ma przeciwdziałać dużym dysproporcjom między wysokością zastrzeżonej kary a godnym ochrony interesem wierzyciela. Z przesłanką „rażąco wygórowanej kary” możemy mieć do czynienia zawsze wtedy, gdy w świetle oceny określonego stanu faktycznego można mówić o tym, że kara umowna w zastrzeżonej wysokości jawić się będzie jako nieadekwatna (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 20 maja 2021 r., I AGa 121/20). Katalog kryteriów pozwalających na zmniejszenie kary umownej nie jest zamknięty, a ocena w tym zakresie, w zależności od okoliczności sprawy, należy do sądu orzekającego. Niewątpliwie miarkowanie kary umownej ma na celu przeciwdziałanie dużym dysproporcjom między wysokością zastrzeżonej kary a godnym ochrony interesem wierzyciela (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 31 marca 2022 r., I AGa 349/20).

Jeśli chodzi o rażące wygórowanie kary umownej to ocena tej przesłanki może uwzględniać szereg okoliczności, w tym: stosunek między wysokością kary umownej a wartością zobowiązania, które dłużnik wykonał z opóźnieniem; stosunek kary umownej do odszkodowania, które należałoby się wierzycielowi na zasadach ogólnych; stosunek wysokości zastrzeżonej kary umownej do wysokości szkody doznanej przez wierzyciela. Istotny może być też zakres i czas trwania naruszenia przez dłużnika powinności kontraktowych, waga naruszonych postanowień kontraktowych, zagrożenie dalszymi naruszeniami powinności kontraktowych, zgodny zamiar stron w zakresie ustalenia celu zastrzeżenia kary w określonej wysokości, sposób jej ukształtowania, okoliczności, w jakich doszło do sytuacji uzasadniającej naliczenie kary, stopień winy, charakter negatywnych skutków dla drugiej strony itp. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 15 lipca 2021 r., I AGa 98/21).

Każdy przypadek należy badać przy tym indywidualnie – uwzględniając m. in. charakter zobowiązania, jego wpływ na interesy wierzyciela, formę jego wykonania, społeczno – gospodarcze znaczenie jego częściowej realizacji, kontekst niewykonania go w całości itp. Całokształt okoliczności niniejszej sprawy, zwłaszcza treść zarzutu pozwanego w powyższym zakresie, spowodował, że Sąd uznał, iż przedmiotową karę umowną należy uznać za rażąco wygórowaną i nieadekwatną do realiów rynkowych, w szczególności bacząc na to, że umowa została wykonana w całości.

W ocenie Sądu okoliczności sprawy pozwalają na stwierdzenie, iż pozwany w realizacji zamówienia, a w szczególności akceptacji kolejnych zgłoszeń wymiany towarów, wykazał się dobrą wolą w kontaktach z powodem. Jak podkreślał pozwany w swoich wyjaśnieniach, a także świadek M. W., przy realizacji kolejnych zgłoszeń wymiany towarów, tj. trzeciego i czwartego, które niewątpliwie zostały zgłoszone po terminie, pozwany dbał o zachowanie dobrych relacji między kontrahentami. Na miarkowanie kary umownej wpływ miało również to, że umowa ostatecznie została zrealizowana. Zauważyć przy tym należało, że w ramach wykonania wymiany towarów doszło w istocie do wymiany dużej ilości ubrań. Wprawdzie umowa nie przewidywała żadnego ograniczenia w ilości wymienianych ubrań, wobec czego powód mógł wymienić je w zasadzie wszystkie, jednak należy mieć na względzie fakt, iż wierzyciel również ma obowiązek współdziałania w realizacji zobowiązania. Co równie istotne, w ramach wymiany towaru pozwany przystawał na zgłaszane przez powoda zgłoszenia rozkompletowania poszczególnych zestawów ubrań, co także świadczy o jego dobrej woli, ponieważ nie przewidywała tego umowa, a dzięki temu pozwany dostosowywał się do potrzeb powoda w zakresie realizacji zamówienia.

Dodatkowo zauważyć należało także, że przy miarkowaniu kary umownej należy mieć na względzie stopień winy. Tymczasem pewne opóźnienia w wymianie towaru miały miejsce na skutek oczekiwania na dostępność odpowiednich rozmiarowo ubrań u producenta, za co trudno odpowiedzialnością obarczać pozwanego, skoro dostępność towaru u producenta była czynnikiem od niego niezależnym. Ponadto z korespondencji wynika wyraźnie, że dochodziło do sytuacji, że powód nie uzgadniał z nim należycie terminu odbioru towarów przez kuriera. Sytuacja taka miała miejsce przykładowo 25 września 2019 r., kiedy to pozwany zlecił kurierowi odbiór zwracanych ubrań od powoda, co jednak nie doszło do skutku ze względu na to, że pracownicy powoda mogący dokonać wydania towary byli nieobecni z racji sezonu urlopowego, o czym nie uprzedzono pozwanego. Mając na względzie tę okoliczność należało przyjąć, że powód, mimo obowiązku określonego w art. 354 § 2 k.c. nie współdziałał z pozwanym przy wykonaniu jego zobowiązania.

Dodatkowo nie można tracić z pola widzenia, że przy miarkowaniu kary umownej Sąd powinien mieć na względzie stosunek między wysokością kary umownej a wartością zobowiązania, które dłużnik wykonał z opóźnieniem. W niniejszej sprawie naliczona kara umowna to 26.419,65 zł, podczas gdy wartość całego zamówienia to 49.475 zł, czyli kara stanowi aż 53,4% wynagrodzenia. Należy wziąć również pod uwagę fakt, że zamówienie zostało wykonane w terminie, tzn. z siedmiodniowym opóźnieniem, ale kwestia ta pozostawała poza niniejszym procesem, skoro kara umowna z tego tytułu została już naliczona i potrącona, a powództwo dotyczy opóźnienia w wymianie towaru. Trzeba jednak podkreślić, że wymiana nie była spowodowana wadami w dostarczonym asortymencie, a była realizacją umownego uprawnienia powoda. Powód oczywiście mógł dokonać zgłoszenia chęci wymiany rozmiarówki, jednak należy mieć za uwadze fakt przy realizacji jakiego zobowiązania, doszło do opóźnienia.

Na zakończenie wskazać należy, że niezasadny był zarzut pozwanego dotyczący braku zwrotu towarów o łącznej wartości 1.323 zł, bowiem nie wykazał on tej okoliczności, a ponadto zgodnie z treścią §4 ust. 14 umowy to na nim ciążył obowiązek odbioru i dostarczenia towaru we własnym zakresie i na własne ryzyko. Z protokołu przekazania towaru wynika, że towary zostały przekazane do siedziby pozwanego.

Reasumując, powód w niniejszej sprawie wykazał fakt opóźnienia w wymianie towaru, co zgodnie z brzmieniem § 6 ust. 4 pkt 4 umowy dostawy z dnia 23 maja 2019 r. wiązało się z obowiązkiem zapłaty przez J. L. stosownej kary umownej. Tym niemniej, mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd dokonał miarkowania kary umownej i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 13.821,90 zł, o czym orzeczono w punkcie 1. wyroku, oddalając powództwo w pozostałej części. W ocenie Sądu karę umowną należało zmniejszyć o 50%, tj. do kwoty 13.209,83 zł. Kwota ta w sposób wystarczający spełnia przewidziane dla kar umownych funkcje, o których mowa była powyżej, tj. stymulującą, represyjną oraz kompensacyjną. Zdaniem Sądu kara umowna w zastrzeżonej wysokości jest w okolicznościach niniejszej sprawy nieadekwatna, a co za tym idzie – rażąco wygórowana. Skapitalizowane odsetki od wskazanej kwoty za okres od 1 grudnia 2020 r. do 29 września 2021 r. wynoszą 612,07 zł.

Sąd orzekł o odsetkach ustawowych za opóźnienie od zasądzonej kwoty zgodnie z żądaniem pozwu na podstawie art. 481 § 1 k.c.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., rozdzielając je stosunkowo do wyniku sprawy. Każda ze stron wygrała i przegrała sprawę w połowie, wobec tego w takim stosunku strony powinny ponosić koszty sprawy związane ze swym udziałem. Tytułem kosztów procesu powód poniósł wydatek tytułem kosztów procesu w łącznej wysokości 4.983 zł, w postaci opłaty od pozwu (1.383 zł) oraz koszt wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika (3600 zł – ustalone na podstawie § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych). Pozwany zaś tytułem kosztów procesu poniósł koszt wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika (3600 zł – ustalone na podstawie § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie) oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa (17 zł). Łącznie koszty procesu wyniosły kwotę 8.600 zł, a połowa tej kwoty to 4300 zł, którą to kwotę powinna ponieść każda ze stron postępowania. Jako, że powód uiścił tytułem kosztów procesu łącznie kwotę w wysokości 4.983 zł, to pozwany winien jest mu zwrot różnicy pomiędzy kosztami rzeczywiście poniesionymi, a uzasadnionymi wynikiem sprawy, tj. kwotę 683 zł, o czym orzeczono w punkcie 3. wyroku.

ZARZĄDZENIE

1.  (...);

2.  (...)

3.  (...)