Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

N., 19 sierpnia 2025 roku

Referendarz sądowy A. G.

w Sądzie Rejonowym w Nysie, Wydziale I Cywilnym

po rozpoznaniu 19 sierpnia 2025 roku

na posiedzeniu niejawnym

w sprawie ze skargi wierzyciela Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. Inspektorat w N.

na czynność Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Nysie A. M. zastępowanej przez Komornika sądowy przy Sądzie Rejonowym w Nysie K. C.

w sprawie egzekucyjnej z wniosku wierzyciela Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. Inspektorat w N.

przeciwko dłużnikowi T. A. sygn. akt Km 310/18

o świadczenie pieniężne

postanawia

1.  oddalić wniosek o zwolnienie z opłaty stosunkowej;

2.  oddalić skargę na czynność komornika.

UZASADNIENIE

06 czerwca 2025 roku wierzyciel Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. Inspektorat w N. wniósł skargę na postanowienie Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Nysie K. C., działającego jako Zastępca Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Nysie A. M., wydane 03 czerwca 2025 roku, o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie Km 310/18 na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c. i o ustaleniu kosztów postępowania egzekucyjnego, którymi w części obciążono wierzyciela, w tym opłatą stosunkową zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o kosztach komorniczych. Wierzyciel podniósł zarzut naruszenia przez Komornika sądowego przepisów prawa materialnego przez obciążenie wierzyciela opłatą stosunkową na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy o kosztach komorniczych oraz zarzut błędnego przyjęcia, że to sądowy organ egzekucyjny wszczął wobec dłużnika postępowanie egzekucyjne na podstawie administracyjnych tytułów wykonawczych. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości, a także z ostrożności procesowej wniósł o zwolnienie ZUS z kosztów sądowych, którymi są opłaty stosunkowe.

W odpowiedzi na skargę Komornik sądowy K. C. wniósł o oddalenie skargi.

Referendarz sądowy ustalił następujący stan faktyczny:

27 lipca 2018 roku w związku ze zbiegiem egzekucji sądowej i administracyjnej do świadczenia emerytalnego pobieranego przez dłużnika T. A. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. Inspektorat w N. przekazał Komornikowi sądowemu A. M. tytuły wykonawcze w sprawach o sygn. akt (...), (...) celem łącznego prowadzenia egzekucji ze świadczenia emerytalnego.

Postanowieniem z 19 lutego 2024 roku Komornik sądowy A. M. zawiesiła postępowanie egzekucyjne na podstawie art. 819 § 1 k.p.c. z uwagi na zgon dłużnika T. A. 05 lutego 2024 roku. Postanowienie zostało doręczone wierzycielowi wraz z pouczeniami 21 lutego 2024 roku.

Postanowieniem z 03 czerwca 2025 roku Komornik sądowy K. C. działający jako Zastępca Komornika sądowego A. M.: 1) na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c. umorzył z urzędu postępowanie egzekucyjne; 2) ustalił koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji na kwotę łączną 3.459,68 zł, w tym 35,45 zł tytułem doręczenia środków pieniężnych (art. 39 ust. 2 pkt 6 ustawy z 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji, dalej jako u.k.s.e.), 40,65 zł tytułem kosztów doręczenia korespondencji (art. 29 ust. 2 pkt 8 u.k.s.e.), 354,39 zł tytułem opłaty stosunkowej (art. 49 ust. 1 u.k.s.e.), 3.029,19 zł tytułem opłaty stosunkowej (art. 29 ust. 1 ustawy z 28 lutego 2018 roku o kosztach komorniczych, dalej jako u.k.k.). Obciążono dłużnika kosztami w kwocie 430,49 zł oraz wierzyciela w kwocie 3.029,19 zł. Powyższe koszty zostały wyegzekwowane od dłużnika w wysokości 428,30 zł; 3) wezwano wierzyciela do zapłaty kwoty 3.031,38 zł tytułem kosztów egzekucyjnych; 4) rozliczono zaliczkę uiszczoną przez wierzyciela w kwocie 15,58 zł, w ten sposób, że przeznaczono ją na pokrycie wydatków postępowania; 5) postanowiono o zwrocie wierzycielowi tytułu wykonawczego po uprawomocnieniu się niniejszego postanowienia. Postanowienie doręczono wierzycielowi 05 czerwca 2025 roku.

Dowody:

- adnotacja do tytułów wykonawczych w związku ze zbiegiem egzekucji – w aktach Km 310/18;

- postanowienie z 19 lutego 2024 roku wraz z dowodem doręczenia - w aktach Km 310/18;

- postanowienie z 03 czerwca 2025 roku wraz z dowodem doręczenia – w aktach Km 310/18.

Referendarz sądowy zważył co następuje:

Wniosek o zwolnienie z kosztów egzekucyjnych jak i skarga na czynność komornika podlegają oddaleniu.

Zgodnie z przepisami art. 767 § 1 k.p.c. na czynności komornika przysługuje skarga do sądu rejonowego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Dotyczy to także zaniechania przez komornika dokonania czynności. Skargę rozpoznaje sąd właściwy ze względu na siedzibę kancelarii komornika. W myśl § 3 skarga na czynność komornika powinna czynić zadość wymaganiom pisma procesowego oraz określać zaskarżoną czynność lub czynność, której zaniechano, jak również wniosek o zmianę, uchylenie lub dokonanie czynności wraz z uzasadnieniem.

Zgodnie z § 4 skargę wnosi się w terminie tygodniowym od dnia dokonania czynności, gdy strona lub osoba, której prawo zostało przez czynność komornika naruszone bądź zagrożone, była przy czynności obecna lub była o jej terminie zawiadomiona; w innych przypadkach - od dnia zawiadomienia o dokonaniu czynności strony lub osoby, której prawo zostało przez czynność komornika naruszone bądź zagrożone, a w braku zawiadomienia - od dnia powzięcia wiadomości przez skarżącego o dokonanej czynności. Skargę na zaniechanie przez komornika dokonania czynności wnosi się w terminie tygodniowym od dnia, w którym skarżący dowiedział się, że czynność miała być dokonana.

Niniejsza skarga została wniesiona w terminie zatem podlega rozpoznaniu.

Zgodnie z art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c. postępowanie umarza się w całości lub w części z urzędu jeżeli wierzyciel w ciągu sześciu miesięcy nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania.

Skoro wierzycielowi doręczono 21 lutego 2024 roku postanowienie z 19 lutego 2024 roku o zawieszeniu postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 819 § 1 k.p.c. wraz z pouczeniami, w tym o umorzeniu postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 824 k.p.c. w sytuacji gdy wierzyciel nie złoży w terminie 6 miesięcy wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania i wierzyciel nie złożył takiego wniosku w ustawowym terminie, zasadnym było umorzenie postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c. Za nietrafne należy uznać twierdzenia wierzyciela co do tego, że Komornik sądowy działający jako sądowy organ egzekucyjny nie jest uprawniony do obciążania wierzyciela tj. ZUS opłatą stosunkową na podstawie art. 29 ust. 1 u.k.k. w związku z umorzeniem postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c. Stwierdzić należy, że Komornik sądowy prowadził postępowanie egzekucyjne Km 310/18 jako organ właściwy w wyniku zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej do tego samego świadczenia emerytalnego (art. 773 § 1 k.p.c.). Zgodnie z art. 773 § 5 k.p.c. sądowy organ egzekucyjny prowadzi łącznie egzekucje w trybie dla niego właściwym. Z uwagi na powyższe Komornik sądowy, wobec zaistnienia przesłanek do umorzenia postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c., zasadnie umorzył postępowanie egzekucyjne, czego konsekwencją było ustalenie i obciążenie wierzyciela opłatą stosunkową na podstawie art. 29 ust. 1 u.k.k.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 u.k.k. w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela albo na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, wierzyciela obciąża opłata stosunkowa w wysokości 5% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania. Jeżeli jednak wierzyciel wykaże, że przyczyna umorzenia postępowania egzekucyjnego wiąże się ze spełnieniem świadczenia przez dłużnika w terminie miesiąca od dnia doręczenia dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji albo z zawarciem w tym terminie porozumienia między wierzycielem a dłużnikiem dotyczącego sposobu lub terminu spełnienia świadczenia, opłata ta obciąża dłużnika. Jeżeli spełnienie świadczenia lub zawarcie porozumienia z wierzycielem nastąpiło po upływie miesiąca od dnia doręczenia dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, obciąża go opłata w wysokości 10% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania.

W świetle przytoczonej powyżej regulacji prawnej, zasadne było obciążenie wierzyciela opłatą stosunkową na podstawie art. 29 ust. 1 u.k.k. w wysokości 5% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania, jak postanowiono w zaskarżonym postanowieniu (opłata stosunkowa w wysokości 3.029,19 zł).

W ocenie referendarza sądowego, w obecnie obowiązującym porządku prawnym, brak jest przepisu zwalniającego Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako wierzyciela z opłat stosunkowych ustalanych w związku z zakończeniem postępowania egzekucyjnego.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych posiada osobowość prawną, własny majątek, nie jest statio fisci Skarbu Państwa. Niewątpliwie Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest zwolniony z opłat sądowych i skarbowych, o czym stanowi art. 114 ust. 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej jako u.s.u.s.), a zwolnienie to rozciąga się na postępowanie egzekucyjne zgodnie z art. 771 k.p.c., niemniej jednak tylko w takim zakresie, że nie ponosi on opłat warunkujących podjęcie czynności przez komornika sądowego.

Jak stanowi art. 45 ust. 1 u.k.k. zwolnienie od kosztów sądowych przysługujące stronie z mocy ustawy albo przyznane stronie w postępowaniu rozpoznawczym rozciąga się na koszty komornicze. Natomiast na koszty te w myśl art. 2 u.k.k. składają się wydatki komornika sądowego poniesione w toku prowadzonego przez niego postępowania egzekucyjnego, innego postępowania albo dokonywania innych czynności oraz opłaty komornicze. Wskazać jednak należy, że Skarb Państwa także korzysta z ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych, a mimo tego ustawodawca wprost wskazał w art. 45 ust. 2 u.k.k., że nie uiszcza on opłat egzekucyjnych. Powyższe prowadzi zatem do konkluzji, że jedynie Skarb Państwa jest zwolniony od obowiązku ponoszenia opłat egzekucyjnych w każdym przypadku, gdyby bowiem ustawodawca chciał, żeby także jednostki takie jak Zakład Ubezpieczeń Społecznych były zwolnione od opłat egzekucyjnych wskazałby to wprost. Skoro zatem w niniejszej sprawie po stronie wierzyciela nie występuje Skarb Państwa, to należało stwierdzić, że organ egzekucyjny w sposób właściwy zastosował regulację art. 29 ust. 1 u.k.k., obciążając Zakład Ubezpieczeń Społecznych opłatą stosunkową. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z 28 kwietnia 2005 r. (III CZP 22/05) oraz Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 14 maja 2009 r. (K 21/08) zwolnienie od kosztów sądowych, które przysługiwało stronie w postępowaniu rozpoznawczym, rozciąga się na postępowanie egzekucyjne bez względu na to, czy organem egzekucyjnym jest sąd, czy komornik, jednakże z zastrzeżeniem szczególnych uregulowań ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, modyfikujących reguły funkcjonowania instytucji zwolnienia od kosztów w ramach egzekucji komorniczej. Powyższe stanowisko zachowuje aktualność również na tle ustawy z 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych, szczególnie gdy weźmiemy pod uwagę treść art. 45-47 tejże ustawy. Art. 47 u.k.k. stanowi lex specialis w stosunku do ww. norm art. 114 ust. 4 usus i art. 45 ust. 1 u.k.k. Zgodnie z jego treścią zwolnienie strony od kosztów komorniczych nie zwalnia jej z obowiązku poniesienia opłaty za egzekucję świadczeń pieniężnych oraz zwrotu kosztów postępowania egzekucyjnego drugiej stronie, jeżeli zachodzą podstawy do obciążenia strony opłatą egzekucyjną lub kosztami postępowania egzekucyjnego. Kolejnym argumentem przemawiającym za tym, że w niniejszej sprawie nie ma zastosowania zwolnienie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z opłaty z art. 29 ust. 1 u.k.k. za pomocą art. 114 ust. 4 u.s.u.s. jest fakt, iż po przekazaniu sprawy do sądowego organu egzekucyjnego w wyniku zbiegu egzekucji, Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest wyłącznie wierzycielem i posiada takie same prawa i obowiązki jak inni wierzyciele dlatego stosuje się do niego przepisy k.p.c. oraz u.k.k.

Za prawidłowe należało uznać także rozliczenie zaliczki uiszczonej przez wierzyciela w kwocie 15,58 zł w ten sposób, że przeznaczono ją na pokrycie wydatków postępowania. Zastrzeżeń nie budzi także ustalenie kosztów doręczenia świadków pieniężnych na kwotę 35,45 zł, ustalenie kosztów doręczenia korespondencji na kwotę 40,65 zł oraz ustalenie opłaty stosunkowej na kwotę 354,39 zł, którymi to kosztami obciążano dłużnika. Rozstrzygnięcia te odpowiadają przepisowi art. 770 k.p.c.

W związku z powyższym uznając zarzuty wierzyciela za bezzasadne, skargę na czynność komornika oddalono w całości.

Brak było także podstaw do uwzględnienia wniosku wierzyciela o zwolnienie go z opłaty stosunkowej.

Zgodnie z art. 45 ust. 3 u.k.k. jeżeli strona będąca osobą fizyczną nie korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w ust. 1, i nie jest w stanie bez uszczerbku dla utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny ponieść wydatków lub tych opłat komorniczych, od których uiszczenia zależy podjęcie czynności przez komornika, może wystąpić z wnioskiem do sądu rejonowego, przy którym działa komornik, o zwolnienie w całości lub części od tych kosztów. Według art. 45 ust. 4 u.k.k. przepis ust. 3 stosuje, się odpowiednio do strony będącej osobą prawną lub jednostką organizacyjną niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, która wykaże, że nie ma dostatecznych środków na uiszczenie kosztów komorniczych. Z przytoczonej regulacji prawnej wprost wynika, że możliwość zwolnienia dotyczy jedynie tych opłat komorniczych, od których uiszczenia zależy podjęcie czynności przez komornika. Do opłat takich nie należą opłaty stosunkowe ustalane w związku z zakończeniem postępowania egzekucyjnego, w tym opłata stosunkowa ustalana na podstawie art. 29 ust. 1 u.k.k.