Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 kwietnia 2013 r.

Sąd Rejonowy w Legnicy VII Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSR Aneta Murawska
Protokolant:	sekr. sądowy Mariola Artymowicz

po rozpoznaniu w dniu 09 kwietnia 2013 r.

na rozprawie

sprawy z powództwa M. G.

przeciwko (...)Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza od strony pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.na rzecz powódki M. G.kwotę 5.800 zł (słownie: pięć tysięcy osiemset złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wydanego w sprawie wyroku do dnia zapłaty;

II.  dalej idące powództwo oddala;

III.  koszty postępowania między stronami wzajemnie znosi.

Sygn. akt VII C 694/12

UZASADNIENIE

Powódka M. G. w pozwie skierowanym przeciwko stronie pozwanej (...) Spółka Akcyjna z siedziba w W. wniosła o zasądzenie od w/w pozwanego kwoty 24.580 złotych. W uzasadnieniu żądania powódka podała, iż w dniu 28 kwietnia 1989 roku K. B. – matka powódki zawarła umowę ubezpieczenia zaopatrzenia dzieci nr (...) z okresem ubezpieczenia 20 lat. Sumę ubezpieczenia nominalną określono na kwotę 200.000 złotych. Zgodnie z umową osoba uprawnioną do świadczenia po upływie okresu ubezpieczenia jest powódka. W toku postępowania przed strona pozwaną pozwana nie wypłaciła powódce zwaloryzowanej kwoty ubezpieczenia.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz o obciążenie powódki poniesionymi przez pozwana kosztami postępowania w sprawie. W uzasadnieniu swojego stanowiska (...)Spółka Akcyjna z siedzibą w W.wskazał m.in., że w momencie zawarcia umowy wysokość sumy ubezpieczenia wynosiła zaledwie 0,96 wczesnego przeciętnego wynagrodzenia, a przecież zgodnie z ogólnymi warunkami jednostkowych ubezpieczeń na życie na podstawie których umowa ubezpieczenia została zawarta , zakład ubezpieczeń miał jej wypłacić jako uposażonemu dziecku, po upływie okresu ubezpieczenia jedynie sumę ubezpieczenia. Pozwany wskazał nadto w odniesieniu do polisy powódki trudno mówić o istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza skoro roszczenie powódki ta opiera na umowie z 1989 roku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu28 kwietnia 1989 roku K. B.- matka M. G.zawarła z (...)Spółka Akcyjna z siedzibą w W.umowę ubezpieczenia zaopatrzenia dzieci z na rzecz w/w małoletniej córki na sumę ubezpieczenia 200.000 starych złotych. Początek ubezpieczenia strony określiły na dzień 01 maja 1989 roku r. zaś okres ubezpieczenia na czas dwudziestu lat ze składką miesięczną w wysokości 880 złotych. Zgodnie z treścią umowy po upływie okresu ubezpieczenia strona pozwana zobowiązała się wypłacić uposażonemu wskazaną w umowie sumę ubezpieczenia podwyższaną corocznie o wskaźnik urealnienia wynoszący dla umów zawartych w 1989 roku o 62%.

Dowód:

- polisa nr (...)z dnia 28 kwietnia 1989 roku- k. 10a-11v,

W/w składka była uiszczana przez matkę powódki jedynie do końca 1994 roku.

Od stycznia 1995 roku do końca okresu ubezpieczenia składak była uiszczana przez pozwanego.

Bezsporne

Po upływie okresu ubezpieczenia strona pozwana poinformowała M. G.

że do wypłaty z tytułu umowy ubezpieczenia pozostaje: początkowo kwota 400 złotych, a następnie kwota 800 złotych. Powódka nie przyjęła proponowanej kwoty.

Dowód:

- pismo pozwanego do powódki z dnia 10 maja 2010 roku- k. 8,

- pismo pozwanego do powódki z dnia 31 lipca 2009 roku- k. 9,

- pismo powódki do pozwanego z marca 2010 roku-k.10,

- karta kontowa z dnia 28 listopada 2012 roku- k. 91,

- zeznania świadka K. B.- k. 101,

- przesłuchanie powódki M. G.( B.)- k. 101

Zgodnie z danymi Urzędu Statystycznego we W. przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze uspołecznionym wynosiło w 1989 r. – 206758 zł., zaś w II kwartale 1989 roku- 105264 złotych, natomiast w III kwartale 2012 r.-3510,22 brutto.

Dowód:

- dane z GUS- k. 110

Powódka pracuje osiągając dochód w wysokości 1.110 złotych, jej maż osiąga dochód w wysokości 1500-1600 złotych netto. Powódka kupiła mieszkanie, ale aktualnie nie stać. Powódka wraz z mężem aktualnie mieszkają wraz z teściami. Ewentualne otrzymane świadczenie powódka chciałby przeznaczyć na wykończenie zakupionego mieszkania.

Dowód:

- przesłuchanie powódki M. G.( B.)- k. 101

Sąd zważył co następuje:

Roszczenie powódki M. G. zasługuje jedynie na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 358[1]§3 kc § „w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie”. Powyższy przepis znajduje zastosowanie w sytuacji zmiany siły nabywczej pieniądza. W efekcie jego zastosowania powstałe ryzyko jest rozkładane na obie strony stosunku prawnego. Zwrócić należy uwagę iż waloryzacja sądowa dotyczy zobowiązań mających od chwili powstania charakter pieniężny (II CKN 573/99 LEX nr 54348 oraz I CKN 1/01 LEX nr 78275) i może być zastosowana tylko do świadczeń niewykonanych (z uzasadnienia III CZP 49/90 LEX nr 3617).

Przesłanką zastosowania art. 358[1]§3 kc jest zaistnienie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza. Taka sytuacja określana jest orzecznictwie jako tzw. „stan waloryzacyjności”(z uzasadnienia III CZP 135/94 LEX nr 4134). Dopiero taka sytuacja jest podstawą do przeprowadzenia waloryzacji, która odbywać się może po uwzględnieniu interesu stron i zasad współżycia społecznego. Należy przy tym zauważyć, iż ustawodawca nie umieścił w treści art. 358[1]§3 kpc żadnych wskazówek, mierników w jaki sposób należy dokonywać waloryzacji. Kwestia ta pozostawiona została całkowicie uznaniu sędziowskiemu, opartemu na wszechstronnym rozważeniu okoliczności danej sprawy (Gerard Bieniek w: Komentarz do Kodeksu Cywilnego Księga Trzecia Zobowiązania Warszawa 1996).

Waloryzacja ma charakter indywidualny i jej mierniki również powinny być zindywidualizowane a zatem przy jej dokonywaniu należy wystrzegać się wszelkiego schematyzmu (IV CK 201/02 LEX nr 172814). Pokreślić również należy, iż celem waloryzacji nie jest przywrócenie wartości ekonomicznej pierwotnego świadczenia tylko zmiana wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego po rozważeniu interesów stron zgodnie z zasadami współżycia społecznego (III CKN 1210/00 LEX nr 55138).

W świetle art. 358[1]§3 kpc rozłożenie ryzyka związanego ze zmianą wartości realnej pieniądza nie musi być równomierne, z tym że nie powinno dochodzić do rozstrzygnięć prowadzących do wzbogacenia jednej strony kosztem drugiej (Gerard Bieniek w: Komentarz do Kodeksu Cywilnego Księga Trzecia Zobowiązania Warszawa 1996).

Sąd orzekający w pełni podziela przytoczone wyżej orzecznictwo oraz poglądy doktryny.

W trakcie procesu bezsporne między stronami pozostawało, iż doszło do zawarcia umowy a zatem nie było kwestionowane istnienie łączącego strony stosunku prawnego. Jak również bezsporną była okoliczność iż przez okres trwania umowy składki były opłacane – początkowo przez powódkę a w okresie późniejszym przez stronę pozwaną. Kwestią sporna pozostawała natomiast tak czy w okresie trwania stosunku zobowiązaniowego doszło do istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza, skoro do zawarcia umowy doszło w 1989 roku. Nadto sporna pozostawała kwota do wypłaty powódce będąca konsekwencja przyjętego sposobu waloryzacji.

Odnosząc się do pierwszej z w/w kwestii Sąd przyjął, że za istotną zmianą siły nabywczej, o której mowa w art. 358 1§3 k.c. przemawia stopień inflacji w dacie zawarcia umowy w 1989 roku( 251,1%) oraz w 1990 roku( 585,8%) oraz w pierwszych latach lat 90-tych. Z uwagi na powyższe Sąd przyjął, że zachodzą przesłanki do zastosowania waloryzacji sądowej. Wymaga w tym miejscu wskazania, iż w niniejszej kwestii nie może mieć znaczenia stanowisko wyrażone przez Sąd Okręgowy w Legnicy w sprawie o sygn. akt (...), który to procedował w odmiennym niż przedmiotowy stanie faktycznym. W w/w sprawie Sąd rozpoznając apelacje strony pozwanej zmienił kwestionowany przez stronę pozwaną wyroku Sądu Rejonowego w Głogowie w sprawie o sygn. (...) w ten sposób, że powództwo oddalił ustalając m.in. iż czasie trwania umowy ubezpieczenia nie miało miejsce zjawisko istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza. Jak czytamy jednka tak w treści uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy jak i w uzasadnieniu wyroku wydanego przez Sąd meriti powód wywodził swoje roszczenie waloryzacyjne z umowy ubezpieczenia zawartej w dniu 20 stycznia 1992 roku. Konstatacje dotyczące zatem zjawiska zmiany siły nabywczej pieniądza w okresie od 1992 roku do 2004 roku nie mogą mieć automatycznego zastosowania w przypadku oceny czy jakie zjawisko występowało we wcześniejszym okresie, t.j. w 1998 roku. Dodatkowo wskazać należy, iż w treści uzasadniania wydanego przez Sąd Okręgowy w Legnicy wyroku czytamy, iż ,,taka zmiana( istotnej siły nabywczej pieniądza) wystąpiła niewątpliwie przed 1992 rokiem”

Według treści zawartej między stronami umowy nominalną sumę ubezpieczenia stanowiła pierwotnie kwota 200 000,00 starych złotych, która zgodnie z klauzulą -na odwrocie umowy- miała być corocznie podwyższana o 62 % (200 000,00 x 62% x 20 lat = 2.480.000,00 złotych ). Oznacza to, iż po 20 latach powódce miało być wypłacone 2.680.000 złotych (200 000 + 2.480.000.000= 2.680.000 złotych ) i taka zatem kwota powinna podlegać waloryzacji stosowanie do treści art. 358[1] §3 kc.

Dokonując waloryzacji świadczenia posagowego wynikającego z polisy z dnia 28 kwietnia 1989 roku należnego M. G.Sąd wziął pod uwagę wartość średniego miesięcznego wynagrodzenia w 1989 r. - czyli w roku zawarcia umowy, które wynosiło 105264 starych złotych oraz wartość średniego miesięcznego wynagrodzenia w dacie orzekania, które zgodnie z informacją podaną przez Główny Urząd Statystyczny wynosiło 3.510,22 złote. Odnosząc te wartości do obliczonej wyżej sumy uposażenia w wysokości 2.680.000 starych złotych należy stwierdzić, iż kwota przewidziana do wypłaty stanowiła 25,45 przeciętnych wynagrodzeń w roku 1989.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w 2012 roku po ubruttowieniu wynosiło 2. 853,45 zł. Zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 grudnia 1998 r. w sprawie sposobu przeliczania przychodu w związku wprowadzeniem składki na ubezpieczenia społeczne przez ubezpieczonych (Dz. U. z 1998 r. nr 153 poz. 1006) wskaźnik przeliczenia przychodu dla ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym oraz ubezpieczeniu chorobowemu wynosi 123,0164% Przy zastosowaniu wzoru wskazanego w załączniku otrzymamy przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto za 2012 rok

w wysokości 2. 853,45 zł. (3510,22 x 123,0164%).

W roku 2012 miesięczne koszty uzyskania przychodu wynosiły 111.25 złotych zaś miesięczna kwota wolna od podatku 46,33 złotych. Aby uzyskać przeciętne miesięczne wynagrodzenie w 2012 roku należy od kwoty brutto odjąć koszty uzyskania przychodu (2. 853,45 zł.– 111,25 zł = 2.742,20 złotych) i tak otrzymaną kwotę pomnożyć przez 18% podatku ( 2.742,20 zł. x 18% = 493,59 ). Otrzymana wartość podatku podlega pomniejszeniu o kwotę wolną od podatku – 46,33 złotych, co daje kwotę należnego podatku w wysokości 447,26 złotych. Wobec powyższego wartość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia netto w 2012 roku wyniosła 2.294,60 zł netto (2.742,20 – 447,60 złotych ).

Mnożąc otrzymaną kwotę 2.294,60 złotych przez wskaźnik waloryzacji 25,45 otrzymamy kwotę 58.397,57 złotych

Niewątpliwie spadek siły nabywczej pieniądza dotknął obie strony postępowania. Inflacja była zjawiskiem obiektywnym, nie przewidywanym przez żadną ze stron umowy i dlatego też przy rozkładaniu ryzyka związanego ze zmianą realnej wartości pieniądza Sąd miał na uwadze szereg okoliczności, między innymi sytuację majątkową powoda M. G. , cel umowy, okoliczności niniejszej sprawy, interes obu stron oraz zasady współżycia społecznego. Należy zauważyć, iż przy dokonywaniu waloryzacji świadczenia pieniężnego nie można kierować się jedynie zamiarem i oczekiwaniami jednej ze stron, a więc na przykład tym, iż suma uzyskana przez powoda po upływie okresu ubezpieczenia miała być przeznaczona na remont nowozakupionego mieszkania. Nie można bowiem tylko jednej ze stron obciążać skutkami deprecjacji pieniądza. Przypomnieć należy, iż nie musi to być przy tym obciążenie równomierne, niemniej rozstrzygnięcie Sądu nie może prowadzić do wzbogacenia się jednej ze stron kosztem drugiej.

W pierwszej kolejności podnieść należy, iż umowa zaopatrzenia dzieci zawarta została w 1989., t.j. około 1 rok przed okresem hiperinflacji, co spowodowało, iż w niedługim czasie uiszczana przez nią składka straciła jakiekolwiek znaczenie ekonomiczne i nie mogła być uznana za ekwiwalent umówionego świadczenia. W takim przypadku powód byłby w uprzywilejowanej sytuacji w porównaniu z osobami, które z uwagi na datę zwarcia umowy (np. lata 70) uiszczały składkę ubezpieczeniową o realnej wartości przez znacznie dłuższy okres. Z drugiej jednak strony na zakres waloryzacji powinien mieć wpływ zamierzony cel umowy. Celem tego typu umowy jest pewnego rodzaju zabezpieczenie finansowe dziecka po ukończeniu określonego w polisie wieku.

W ocenie Sądu zaoferowana zaś przez stronę pozwaną łączna kwota 800 złotych niewątpliwie tego podstawowego celu umowy nie realizuje. Uwzględniając zatem datę zawarcia umowy, a przede wszystkim okres realnej wartości składki opłacanej przez matkę powódki( okres niespełna 6 lat) czy później przez nią samą sytuację materialną i życiową powoda oraz zamierzony cel umowy i cel na który powódka chciałaby przeznaczyć uzyskane z tej umowy środki pieniężne Sąd uznał, iż w tych warunkach suma 5.800 złotych stanowiąca niespełna 10% zwaloryzowanego świadczenia wynikającego z umowy, właściwie skoryguje skutki zmiany siły nabywczej pieniądza uwzględniając jednocześnie interes obu stron oraz zasady współżycia społecznego.

Niewątpliwie wyrok Sądu uwzględniający powództwo o zwaloryzowanie świadczenia pieniężnego ma charakter konstytutywny, co powoduje, iż stan opóźnienia względem zmienianej wysokości świadczenia pieniężnego może powstać dopiero od uprawomocnienia się tego orzeczenia. Dlatego też to właśnie od tej daty należało zasądzić odsetki ustawowe.

Z uwagi zatem na powyższe okoliczności Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku.

Ponieważ powód wnosił o zasądzenie kwoty 24.580 złotych natomiast powództwo zostało uwzględnione w częściowym zakresie tj. do kwoty 5.800 złotych wobec czego należało orzec jak w punkcie II.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu znajduje oparcie w art. 100 k.p.c.

Z uwagi na powyższe orzeczono jak w sentencji wyroku.

Sygn. akt VII C 694/12

Zarządzenie:

1.  Odnotować w kontrolce uzasadnień,

2.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanej

3.  Kal. 14 dni,

4.  Przedłożyć z wpływem lub po upływie terminu