Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 27 kwietnia 2018 r.

Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący SSR Zenon Węcławik

Protokolant: Magdalena Mastej

po rozpoznaniu w dniu 27 kwietnia 2018 r. w Kamiennej Górze na rozprawie

sprawy z wniosku (...) Sp. z o.o. w W.

przy udziale M. D., E. D. i D. D.

o stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu

postanawia:

I  wniosek oddalić,

II  zasądzić od wnioskodawcy (...) Sp. z o.o. w W. solidarnie na rzecz uczestników postępowania M. D., E. D. i D. D. kwotę 300,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego,

III  nakazać wnioskodawcy (...) Sp. z o.o. w W. uiszczenie na rzecz Skarbu Państwa (kasa Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze) kwoty 1.284,09 zł tytułem brakującej zaliczki na wydatki.

sygn. akt I Ns 38/15

UZASADNIENIE

(...) sp. z o.o. z siedzibą w W., poprzednio (...) sp. z o.o. z siedzibą we W., wniosła o stwierdzenie, że nabyła przez zasiedzenie z dniem 1.01.1994 r., służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu polegającej na nieodpłatnym prawie utrzymywania dwóch odcinków gazociągu średniego i podwyższonego ciśnienia - DN 300 i DN 500, wybudowanych w 1973 r., posadowionych w gruncie działek nr (...) ( obecnie 196 ), 180/2 i 180/3 (obecnie 197 ), obręb 2 i 5, w K., dla których Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze prowadzi księgi wieczyste za numerami (...), w zakresie niezbędnym do zapewnienia prawidłowego i niezakłóconego funkcjonowania tych urządzeń przesyłowych o łącznej długości 260,00 m wraz z ich strefą kontrolowaną wynoszącą łącznie 1640,00 m2 z prawem dojścia i dojazdu do nich celem dokonywania ich kontroli, przeglądów, konserwacji, napraw, usuwania awarii, a także wymiany tych urządzeń, których przebieg został przedstawiony graficznie na mapie nieruchomości załączonej do wniosku. Wniosła również o zasądzenie solidarnie od uczestników postępowania M. D., E. D. i D. D. kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, iż gazociągi, o których mowa zostały wybudowane w roku 1972 ma podstawie projektu architektonicznego z 1970 r., a w obszarze przedmiotowej nieruchomości uczestników znajdują się ustawione betonowe słupki znacznikowe wskazujące przebieg obu odcinków gazociągu przez nieruchomości. W ocenie wnioskodawcy oczywistym jest, że służebność przesyłu przez zasiedzenie nabył wnioskodawca z uwzględnieniem okresów prowadzących do zasiedzenia liczonych gdy z posiadania służebności korzystali jego poprzednicy prawni, a następnie on. Jego zdaniem powinno się liczyć termin, od którego rozpoczął się bieg okresu zasiedzenie od usytuowania dwóch gazociągów podwyższonego ciśnienia DN 300 i DN 500 w gruntach nieruchomości obecnie należących do uczestników postępowanie tj. nie później niż od dnia 31.12.1973 r. Wnioskodawca wskazał również, iż on jako posiadasz służebności, a przed nim jego poprzednicy prawni używali nieruchomości uczestników w dobrej wierzy. W związku z tym wnioskodawca twierdzi, że służebność odpowiadająca obecnie służebności przesyłu na nieruchomościach uczestników postępowania została nabyta w/w gazociągów przez jego poprzedników prawnych z dniem 01.01.1994 r. Jednakże nawet przy przypisaniu złej wiary po jego stronie, nabycie służebności przez jego poprzedników prawnych przez jej zasiedzenie nastąpiło z upływem dnia 01.01.2004r.

W odpowiedzi na wniosek uczestnicy postępowania M. D., E. D. i D. D. wnieśli o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz każdego z nich kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazali, iż w ich ocenie na gruncie obowiązujących przepisów niedopuszczalne jest zasiedzenie służebności przesyłu tych instalacji, które pozostają umiejscowione pod ziemią w całości oraz, że do zasiedzenia takiej służebności może dojść wyłącznie w przypadku gdy dotyczy korzystania z widocznego i trwałego urządzenia. Zdaniem uczestników postępowania w niniejszym przypadku urządzeniem takim są rury gazociągowe, które w sposób bezsporny widoczne nie są. Ich wątpliwości budzi również data, od której należy liczyć bieg zasiedzenia. Skoro wnioskodawca uważa, że to usytuowanie słupków znacznikowych pozwala na przyjęcie możliwości zasiedzenia służebności, dla ustalenia daty od której zasiedzenie może być liczone, należy brać pod uwagę datę ustawienia słupków niż budowy gazociągu. W tym zakresie uczestnicy wskazali, że w 2006 r. na przedmiotowej nieruchomości nie było słupków znacznikowych i pojawić się one mogły nie wcześniej niż w 2008 r. Ponadto podkreślili oni, iż wygląd słupków ani zawarte ba nich oznaczenia, nie zawierają żadnych informacji, które pozwalałyby na ustalenie celu dla jakich słupki te zostały posadowione.

SĄD USTALIŁ NASTĘPUJĄCY STAN FAKTYCZNY

Poprzednikami prawnymi wnioskodawcy byli: na mocy zarządzenia Ministra Górnictwa od 01.01.1951 r. (...) Zakłady (...), które na podstawie zarządzeni Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 19.12.1966 r. zostało połączone z Zakładami (...), (...), Miejskimi Gazowniami w D. i O., i które później od dnia 01.01.1967 r. stanowiło jedno przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą (...) Zakłady (...) we W., po połączeniu z nim (...) Okręgowych Zakładów Gazownictwa we W., na podstawie zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 31.12.1975 r. Dnia 01.09.1982 r. na podstawie zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki powstało (...), które powstało w następstwie połączenia jednostek organizacyjnych, w tym (...) Zakładów (...) we W., które było przedsiębiorstwem użyteczności publicznej o ogólnokrajowym zasięgu działania. Dnia 21.10.1996 r. powstało (...) S.A. z siedzibą w W., w wyniku komercjalizacji, które objęło m.in. Oddział (...) Okręgowy Zakład Gazownictwa we W.. Dnia 18.01.2008 r. nastąpiło umowa z aportem (...) S.A. we W. na rzecz (...) sp. z o.o. we W..

Dowód:

- zarządzenie Ministra Górnictwa z 1.01.1951 r. (k. 43-44 akt)

- zarządzenie Ministra Górnictwa i Energetyki z 19.12.1966 r. (k. 45-47 akt)

- zarządzenie Ministra Górnictwa i Energetyki z 31.12.1975 r. (k. 48-51 akt)

- zarządzenie Ministra Górnictwa i Energetyki z 1.08.1982 r. z załącznikami (k. 52-72 akt)

- statut (...) (k. 73-93 akt)

- odpis z rejestru handlowego ( k. 94-99 akt)

- akt przekształcenia (...) z 21.10.1996 r. ( k. 206-219 akt)

- umowa przeniesienia własności z 18.01.2008 r. ( k. 370-381 akt)

- pierwsza strona aktu notarialnego z dnia 18.01.2008 r. ( k. 25 akt)

- spis przekazywanego mienia przedsiębiorstwa gazowego (k. 26-27 akt)

- dokumentacja fotograficzna (k. 31-34 akt)

- mapa ( k. 35 akt)

Dnia 31 grudnia 1973 r. nastąpiło założenie gazociągów na podstawie projektu architektonicznego z 1970 r. Był to remont poniemieckich gazociągów.

Dowód:
- księga środków trwałych (k. 28-30 akt)

- projekt techniczny ( k. 36-38 akt)

Od 2011 r. były betonowe słupki znacznikowe, 5 sztuk różnego rodzaju gazociągu DN 300. W dniu 23 maja 2016 r. dokonano oględzin nieruchomości uczestników pod względem znajdujących się na niej słupków informujących o gazowej linii przesyłowej.

Dowód:
- dokumentacja fotograficzna (k. 31-34 akt)

- mapa - dokumentacja zdjęciowa na k. 195-197 i k. 35 akt)

- płyta (k. 389)

- pismo wnioskodawcy (k. 399-401)

- protokół oględzin ( k. 342-343 akt)

- dokumentacja zdjęciowa ( k. 344 akt)

- mapy ( k. 345 i 346 akt)

Do dnia 30 sierpnia 1977 r. działka nr (...) ( (...)) była własnością W. D.- dziadka M. D., który przekazał ją Skarbowi Państwa za rentę.

Dowód:

- przesłuchanie uczestnika M. D. (k. 190, 223)

- pismo wnioskodawcy z dnia 16.04.2014 r. (k. 224-228)

E. D., D. D. i M. D. nabyli w dniu 09.12.2010 r. działki nr (...) (dawniej (...) i (...)) położone w K. od Z. K.. M. K., A. K. i K. K..

Dowód:

- umowa sprzedaży z 09.12.2010 r. (k. 198-203 akt)

Działka nr (...) została podzielona na działki nr (...) i następnie w 1984 r. działka nr (...) wraz z działkami nr (...) utworzyły działkę nr (...). W 2004 r. działka nr (...) została podzielona na działki nr (...).

Dowód:

- pismo wnioskodawcy z dnia 16.04.2014 r. (k. 224-228)

Skarb Państwa był właścicielem działki nr (...) do dnia 26.07.2005 r., a działki nr (...) do dnia 11.07.2005 r.

Dowód:

- pismo wnioskodawcy z dnia 16.04.2014 r. (k. 224-228)

- pismo Starostwa Powiatowego z 8.04.2014 r. (k. 229-230 akt)

Biegły z zakresy geodezji i kartografii J. S. opisał i wykreślił na mapie służebności przesyłu dwóch odcinków gazociągu średniego podwyższonego ciśnienia DN 300 i DN 500.

Dowód:
- opinia biegłego geodety J. S. (k. 253-262)

- opinia uzupełniająca biegłego geodety J. S. (k. 294-296)

SĄD ZWAŻYŁ CO NASTĘPUJE

Z dniem 3 sierpnia 2008 r. weszły w życie przepisy Kodeksu cywilnego o służebności przesyłu (art. 305 ¹ – art. 505 ⁴ k.c.), dodane przez ustawę z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731). Przepisami tymi wprowadzony został nowy, trzeci – obok służebności gruntowych i służebności osobistych rodzaj służebności, zdefiniowany w art. 305 ¹ k.c. Stosownie do tego przepisu nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Na podstawie art. 292 k.c. w związku z art. 305 ⁴ k.c. służebność przesyłu, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia, można nabyć przez zasiedzenie, a do zasiedzenia służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o zasiedzeniu nieruchomości.

Choć przed wejściem w życie przepisów art. 305 ¹ – 305 ⁴ k.c. o służebności przesyłu, przepisy nie przewidywały wprost tego rodzaju służebności i w literaturze istniał spór co do możliwości nabycia służebności przesyłu przez zasiedzenie – w orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmowano, stosując w drodze analogii art. 145 k.c., możliwość ustanowienia służebności gruntowej odpowiadającej obecnej służebności przesyłu, a także dopuszczalność nabycia jej w drodze zasiedzenia (por. m.in. post. SN z dnia 3 czerwca 1965 III co 34/65, OSNCP 1966/7-8/109, uchwała SN z dnia 30 sierpnia 1991 r. III CZP 73/91, OSNCP 1992/4/53). Stanowisko to zostało potwierdzone w uchwale z dnia 7 października 2008 r. (III CZP 98/08, Biul. SN 2008/10/7), w której Sąd Najwyższy stwierdził, że także przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu w art. 305 ¹ – 305 ⁴ k.c. dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu oraz wskazał, że nabycie takie następuje przez przedsiębiorcę, a nie właściciela nieruchomości władnącej, która to kategoria prawna przy instytucji służebności przesyłu w ogóle nie występuje. Wyrażone w tej uchwale stanowisko podtrzymał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 7 listopada 2008 r., (II CSK 326/08, niepubl., w wyroku z dnia 12 grudnia 2008 r., (II CSK 389/08, LEX numer 484715) oraz w postanowieniu z dnia 5 czerwca 2009 (I CSK 392/08, LEX numer 578032). W świetle powyższego nie budzi zatem wątpliwości dopuszczalność zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu. Koniecznym jest zatem zbadanie, czy w rozpoznawanej sprawie zaistniały przesłanki do zasiedzenia służebności przesyłu na nieruchomości uczestników.

Zgodnie z treścią art. 292 k.c., służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.

Służebność gruntowa – po wejściu w życie Kodeksu cywilnego – mogła być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polegała na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Tak jak w przypadku zasiedzenia prowadzącego do nabycia własności, do zasiedzenia służebności konieczne jest kumulatywne zaistnienie przesłanek utrzymywania pewnego kwalifikowanego stanu faktycznego na przestrzeni określonego w przepisach okresu czasu.

Jeżeli chodzi o urządzenia w żaden sposób nie wykazano tych przesłanek, włącznie z oględzinami, nie mówiąc już tutaj o dokumentacji medycznej, która była kwestionowana. Nawet gdyby przyjąć przedstawione zdjęcia za wiarygodne ,to nie rzutuje to ostatecznie na to, że słupki istniały przez okres wymagany. W obecnym stanie prawnym zgodnie z art. 172 k.c., który różnicuje wymagany okres zasiedzenia w zależności od dobrej lub złej wiary posiadacza służebności. Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze to po upływie lat trzydziestu. W niniejszej sprawie sugerowaną datą był 2006/2008 rok jednak ostatecznie tego nie stwierdzono, ostatecznie rozważano rok 2011, w rezultacie rok 2014. Nawet jakby cofnąć się do podanych dat, to i tak nie spełnia to wymogu, o którym wcześniej wspominano. Jest to zdaniem Sądu element konieczny.

Można się tutaj odnieść do tego czy są to urządzenia jako całość, zbiór rzeczy, czy jedna rzecz. Wnioskodawca powoływał się na uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 11.05.2017 r. sygn. akt I ACa 356/17, jednakże w ocenie składu orzekającego w niniejszej sprawie argumentacja ta jest nie do przyjęcia i nie podziela poglądu Sądu Apelacyjnego, że jest to jedna rzecz, a nie zbiór rzeczy, ale przede wszystkim nie jako konstatująca to w sposób taki, że w istocie rzeczy nie jest konieczne na danym gruncie czynienie ustaleń w zakresie czy te elementy trwałe, widoczne istniały. W istocie chodzi tutaj o ingerencję w cudzy grunt, zaś widoczność i trwałość urządzeń ma umożliwić zainteresowanej osobie stosowną interwencję w pełnym rozeznaniu niezbędnych okoliczności. W przypadku braku takich urządzeń właściciel nieruchomości może nawet nie wiedzieć, że pod jego gruntem przebiega jakiś gazociąg.

Niezależnie od powyższego trzeba zwrócić uwagę, iż przedłożona przez wnioskodawcę dokumentacja jest na tyle niekompletna, że nie da się z niej wyprowadzić ciągłości posiadania w zakresie służebności co do urządzeń przesyłowych na gruncie uczestników. Zgodnie bowiem z art. 176 k.c., jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Z przedłożonych dokumentów nie da się wyprowadzić nieprzerwanego ciągu posiadania przez ustawowo wymagany czas zasiedzenia. Zaoferowano Sądowi dokumentację przede wszystkim w postaci zarządzeń i decyzji administracyjnych, jednak w żadnej mierze nie dało się z niej skonstatować przeniesienia posiadania na zasadzie traditio longa manu z art. 348 k.c. polegającego właśnie na przekazaniu władztwa jak nie fizycznie, to na podstawie stosownych dokumentów lub środków. W takiej sprawie powinny być przedstawiona dokumentacja wykonawcza, jak np. protokoły z wykazami środków trwałych, określających je wystarczająco dokładnie i precyzyjnie.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków G. S. i W. K.. Ich przekaz był jasny, logiczny i spójny – również wzajemnie.

Również – z analogicznych powodów – zeznania uczestnika postępowania M. D. zasługiwały na wiarę.

Reasumując nie było środków trwałych i widocznych przez okres wymagany minimum 20 lat oraz nie wykazano ciągłości przekazywanie posiadania urządzeń linii przesyłowej na nieruchomości uczestników przez kolejnych poprzedników prawnych wnioskodawcy, co do dwóch sieci średniego i podwyższonego DN 300 i DN 500.

W związku z powyższym wniosek podlegał oddaleniu.

O kosztach postępowania w punkcie II postanowienia Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. zgodnie, z którym jeżeli interesy uczestników są sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika. Sąd zasądził o wnioskodawcy (...) sp. z o.o. w W. solidarnie na rzecz uczestników postępowania M. D., E. D. i D. D. kwotę 300,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

W punkcie III postanowienia – kierując się powyższą regułą - Sąd nakazał wnioskodawcy uiścić na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1 284,09 zł tytułem brakującej zaliczki na wydatki.