Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 30 października 2013 r.

Sąd Rejonowy w Zgorzelcu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSR Agnieszka Wiercińska- Bałaga

Protokolant Renata Bleichert

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2013 r.

w Zgorzelcu

sprawy z wniosku G. R. PESEL (...)

przy udziale M. M. (1) (M.) PESEL (...)

o podział majątku

postanawia:

1.  oddalić wniosek uczestnika postępowania o ustalenie nierównych udziałów stron w majątku wspólnym i ustalić, że udziały wnioskodawczyni G. R. i uczestnika postępowania M. M. (1) w majątku wspólnym są równe;

2.  ustalić, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni G. R. i uczestnika postępowania M. M. (1) wchodzą następujące składniki majątkowe:

a)  prawo do wkładu do spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w Z. przy ul. (...) pozostającego w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej w Z. o wartości 39241,80 zł,

b)  samochód osobowy marki O. (...) rok produkcji 1996 o wartości 5000 zł,

c)  samochód osobowy marki R. (...) o wartości 3000 zł,

d)  środki pieniężne uzyskane ze sprzedaży 3827 sztuk akcji imiennych (...) S.A. o wartości nominalnej po 10 zł każda z nich w łącznej kwocie 38270 zł,

e)  komputer marki (...) o wartości 200 zł,

f)  biurko komputerowe o wartości 100 zł,

g)  dwie meblościanki o wartości 500 zł,

h)  komplet wypoczynkowy z sofą o wartości 100 zł,

i)  lodówka(...) o wartości 100 zł,

j)  zamrażarka A. o wartości 100 zł,

k)  meble kuchenne o wartości 100 zł,

l)  laptop T. o wartości 800 zł,

m)  pralka automatyczna marki (...)o wartości 400 zł,

n)  mikrofalówka o wartości 100 zł,

tj. majątek wspólny o łącznej wartości 88011,80 zł (osiemdziesiąt osiem tysięcy jedenaście złotych osiemdziesiąt groszy);

3.  dokonać podziału majątku wspólnego stron obejmującego składniki majątkowe opisane w punkcie 2 postanowienia w ten sposób, że:

a)  na wyłączną rzecz i własność wnioskodawczyni G. R. przyznać następujące składniki majątkowe: prawo do wkładu do spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w Z. przy ul. (...) opisane w punkcie 2 podpunkt a postanowienia oraz składniki wymienione w punkcie 2 podpunktach f, g, h, k postanowienia- o łącznej wartości 40041,80 zł (czterdzieści tysięcy czterdzieści jeden złotych osiemdziesiąt groszy),

b)  na wyłączną rzecz i własność uczestnika postępowania M. M. (1) przyznać składniki majątkowe opisane w punkcie 2 podpunktach b, c, d, e, i, j, l, m, n postanowienia- o łącznej wartości 47970 zł (czterdzieści siedem tysięcy dziewięćset siedemdziesiąt złotych);

4.  zasądzić od uczestnika postępowania M. M. (1) na rzecz wnioskodawczyni G. R. kwotę 3964,10 zł (trzy tysiące dziewięćset sześćdziesiąt cztery złote dziesięć groszy) tytułem dopłaty z ustawowymi odsetkami od daty uprawomocnienia się postanowienia do dnia zapłaty;

5.  nakazać uczestnikowi postępowania M. M. (1) aby opuścił, opróżnił i wydał wnioskodawczyni G. R. lokal mieszkalny położony w Z. przy ul. (...) w terminie 7 dni od daty uprawomocnienia się postanowienia;

6.  nakazać uczestnikowi postępowania M. M. (1) aby wydał wnioskodawczyni G. R. składniki majątkowe opisane w punkcie 2 podpunktach f, g, h, k postanowienia;

7.  nakazać wnioskodawczyni G. R. aby wydała uczestnikowi postępowania M. M. (1) składniki majątkowe opisane w punkcie 2 podpunktach e, i, j, l, m, n postanowienia;

8.  stwierdzić, że każda ze stron ponosi koszty związane z jej udziałem w sprawie.

Sygn. akt Ns 1013/12

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni G. R. (uprzednio M.) w sprawie przy udziale M. M. (1) wniosła o dokonanie podziału ich majątku wspólnego, wskazując, że w skład tego majątku wchodzi spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego w Z. przy ul. (...) wraz z jego wyposażeniem (meble: biurko komputerowe, meblościanka, komplet wypoczynkowy, meble kuchenne; sprzęt RTV i AGD: monitor (...), komputer stacjonarny (...), lodówka POLAR, zamrażarka A., telewizor (...), laptop A., pralka automatyczna BEKO- o łącznej wartości 8200 zł) oraz samochód osobowy marki O. (...) rok produkcji 1996 r. oraz domagając się dokonania podziału przez przyznanie na jej rzecz prawa do przedmiotowego lokalu, a uczestnikowi samochodu. W skład majątku wspólnego wchodzą także akcje zwykłe imienne spółki (...) w ilości 3827 sztuk po cenie nominalnej 10 zł każda.

W uzasadnieniu swojego stanowiska przytoczyła, że małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z 17 marca 2008 r. sygn. I C 1735/07, w którym to orzeczeniu dokonano podziału lokalu do korzystania przyznając jeden pokój uczestnikowi, a drugi wnioskodawczyni, która zamieszkuje w lokalu wspólnie z małoletnią córką stron oraz ich 25- letnim synem. W czerwcu 2008 r. uczestnik wyprowadził się i zamieszkuje z aktualną partnerką. Natomiast na wnioskodawczynię spadły koszty utrzymania mieszkania. Uczestnik zabrał samochód będący ich wspólnym dorobkiem. M. M. (1) został wykluczony z rejestru członków Spółdzielni Mieszkaniowej w Z. z uwagi na niespłacanie długów.

W odpowiedzi na wniosek (k 46-48) uczestnik postępowania M. M. (1) sprzeciwił się przedstawionej przez wnioskodawczynię propozycji dokonania podziału majątku wspólnego. Przyznał przynależność do wspólnego majątku wkładu mieszkaniowego do spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w Z. przy ul. (...). Jednocześnie podniósł, że wkład ten został pokryty w całości środkami pieniężnymi pochodzącymi z zaciągniętej przez niego pożyczki z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych w kwocie 36421 zł z odsetkami. Zarzucił, że wbrew twierdzeniom wnioskodawczyni partycypował w kosztach utrzymania lokalu mieszkalnego, albowiem syn stron dysponował udzielonym przez niego pełnomocnictwem do dysponowania środkami pieniężnymi z jego rachunku bankowego w D. Banku, którymi miał regulować comiesięczne należności czynszowe i za media. Zadłużenie mieszkania zostało spłacone środkami pochodzącymi ze sprzedaży akcji, aktualnie mieszkanie nie jest zadłużone, a opłaty za jego utrzymanie ponoszone są przez obie strony. Zaprzeczył przynależności do majątku wspólnego lodówki i zamrażarki wskazując, że stanowią one własność jego brata i bratowej, a co do monitora (...), telewizora LG i wieży P. podał, że stanowią one jego majątek osobisty. Dodatkowo podał, że w skład majątku wspólnego wchodzą: druga meblościanka, mikrofalówka, biżuteria złota i srebrna, samochód marki R. przekazany w chwili rozwodu wnioskodawczyni. Uczestnik domagał się zwrotu na jego rzecz połowy kwoty pożyczki na wkład mieszkaniowy i zwrotu połowy kosztów energii elektrycznej.

Na rozprawie 25 października 2013 r. (protokół rozprawy k 168-170) uczestnik postępowania M. M. (1) przyznał, że od czerwca 2008 r. mieszkał w G., ponadto wniósł o ustalenie nierównych udziałów stron w majątku wspólnym tj. że udział uczestnika wyniósł 60%, a wnioskodawczyni 40%, uzasadniając powyższe uzyskiwaniem przez uczestnika w czasie trwania małżeństwa wyższych dochodów od wnioskodawczyni, a tym samym przyczynianie się w większym stopniu do powstania majątku wspólnego. Wniósł także o przyznanie na jego rzecz prawa do wkładu mieszkaniowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Małżeństwo stron, wnioskodawczyni G. R. i uczestnika postępowania M. M. (1) zawarte dnia 22 sierpnia 1987 r. i wpisane do księgi małżeństw pod nr (...) w Urzędzie Stanu Cywilnego w Z. zostało w sprawie sygn. I C 1735/07 wyrokiem zaocznym z dnia 17 marca 2008 r. Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze rozwiązane przez rozwód bez orzekania o winie stron, przedmiotowy wyrok uprawomocnił się w dniu 18 kwietnia 2008 r. W wyroku tym jednocześnie powierzono G. R. wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnią córką A. M., ograniczając władzę rodzicielską M. M. (1) do ogólnego wglądu w wychowanie, wykształcenie i sposób leczenia dziecka, obciążając obie strony obowiązkiem utrzymania małoletniego dziecka i zasądzając z tego tytułu od M. M. (1) na rzecz małoletniej alimenty w kwocie po 500 zł miesięcznie płatne do 11-go każdego miesiąca do rąk matki oraz zobowiązując G. R. do ponoszenia pozostałych kosztów utrzymania dziecka. Sąd w wyroku tym nie orzekał o kontaktach uczestnika z małoletnim dzieckiem. Dokonał ponadto podziału do korzystania wspólnego mieszkaniu stron, w ten sposób, że przyznał do wyłącznego korzystania G. R. pokój położony po lewej stronie od strony wejścia do mieszkania, zaś M. M. (1) przyznał do wyłącznego korzystania drugi pokój, pozostawiając kuchnię, łazienkę i przedpokój we współkorzystaniu.

(dowód: wyrok zaoczny Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z 17.03.2008 r. w aktach sygn. akt I C 1735/07).

Przez okres trwania związku małżeńskiego strony zamieszkiwały wspólnie w mieszkaniu przy ul. (...) w Z., przy czym oboje małżonkowie pracowali zarobkowo. Uczestnik będąc zatrudnionym w Elektrowni (...) w B. uzyskiwał z tytułu zatrudnienia wyższe wynagrodzenie niż wnioskodawczyni. G. R. zajmowała się domem i wykonywała większość obowiązków związanych z opieka nad dziećmi stron. Przyczyną rozpadu związku małżeńskiego stron był alkoholizm M. M. (1) i jego związki z innymi kobietami.

(dowód: zeznania świadka S. M. (1) k 21 verte akt I C 1735/07 SO w Jeleniej Górze; zeznania G. R. k 21 verte-22 akt I C 1735/07 SO w Jeleniej Górze)

Na pokrycie wkładu mieszkaniowego w Spółdzielni Mieszkaniowej w Z. M. M. (1) zaciągnął 13.09.1999 r. pożyczkę z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych Elektrowni (...) w B. w kwocie 28380 zł z odsetkami w wysokości 8041 zł. Łączne zobowiązanie z tytułu tej pożyczki w wysokości 36421 zł zostało spłacone ze środków pieniężnych z majątku wspólnego stron w miesięcznych ratach po 434 zł w okresie od 1.03.2000 r. do 9.02.2007 r.

(dowód: zaświadczenie (...) Oddział Elektrownia (...) w B. z 22.02.2013 r. k 49)

W skład majątku wspólnego G. R. i M. M. (1) wchodzi prawo do wkładu mieszkaniowego dla spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w Z. przy ul. (...). Prawo stron do przedmiotowego spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego wygasło na skutek wykluczenia M. M. (1) uchwałą Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej w Z. z 19 stycznia 2006 r. nr (...) z rejestru członków z uwagi na zaleganie z opłatami za lokal od 2002 r. i wywiązania się przezeń ze złożonej deklaracji spłaty zadłużenia do końca 2005 r. Przedmiotowa uchwała uprawomocniła się 3 marca 2006 r. Budowa przedmiotowego lokalu mieszkalnego została sfinansowana ze środków byłego Krajowego Funduszu Mieszkaniowego. Obecnie strony nie dysponują tytułem prawnym do przedmiotowego lokalu mieszkalnego. Na chwilę wykluczenia uczestnika z rejestru członków spółdzielni wkład mieszkaniowy odpowiadał 30,42% wartości rynkowej mieszkania. Aktualna wartość rynkowa wyliczona dla prawa własności samodzielnego lokalu mieszkalnego położonego w Z. przy ul. (...) według stanu na datę wykluczenia uczestnika wynosi 129000 zł.

(dowód: akta członkowskie w Spółdzielni Mieszkaniowej w Z. lokalu mieszkalnego przy ul. (...); opinia biegłego K. K. k 107-135; zaświadczenie Spółdzielni Mieszkaniowej w Z. z 4.10.2012 r. k 15; pismo Spółdzielni Mieszkaniowej w Z. z 19.08.2013 r. k 148)

Uczestnik postępowania wyprowadził się z lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w Z. w czerwcu 2008 r. i od tego czasu zamieszkuje ze swoją partnerką w G..

(okoliczność przyznana przez uczestnika na rozprawie 25.10.2013 r.)

W przedmiotowym lokalu ma nadal swoje osobiste rzeczy i okresowo z niego korzysta. W lokalu zamieszkuje wnioskodawczyni z małoletnią córką korzystając z jednego pokoju zgodnie z orzeczeniem rozwodowym, w drugim pokoju zamieszkuje pełnoletni syn stron S. M. (1).

(bezsporne)

W składa majątku wspólnego stron wchodziło 3827 sztuk akcji zwykłych imiennych serii (...) o numerach od (...) do (...) o wartości nominalnej po 10 zł każda z nich Elektrowni (...) Spółki Akcyjnej w B..

(dowód: zaświadczenie depozytowe nr (...) k 53; umowa nieodpłatnego zbycia akcji z 12.01.2005 r. k 53; pismo (...) Oddział Elektrownia (...) w B. z 21.02.2013 r. k 44)

Za lata 2008 i 2009 uczestnik M. M. (1) ze sprzedaży akcji wchodzących w skład majątku wspólnego oraz nabytych przez niego w udziale 3/20 części spadku w drodze dziedziczenia po S. M. (2) w ilości 2735 sztuk akcji Elektrowni (...) w B. uzyskał dochód brutto odpowiedni: 44926 zł i 7995 zł, tj. łącznie 52921 zł.

(dowód: pismo Urzędu Skarbowego w Z. z 22.03.2013 r. k 59; umowy sprzedaży akcji k 80-82, 88-89; zaświadczenie Urzędu Skarbowego w Z. z 5.08.2008 r. k 85)

W okresie po ustaniu wspólności majątkowej stron uczestnik ze środków pochodzących z jego majątku osobistego nabył: 15.05.2008 r.- monitor (...), 8.07.2008 r.- telewizor (...), 9.07.2008 r.- wieżę P..

(dowód: paragon i kwit sprzedaży z 15.05.2008 r. k 53;paragon i kwit sprzedaży z 8.07.2008 r. k 53; paragon i kwit sprzedaży z 9.07.2008 r.)

W skład majątku wspólnego stron wchodzą następujące składniki majątkowe:

- samochód osobowy marki R. (...) o wartości 3000 zł,

- lodówka POLAR o wartości 100 zł,

- zamrażarka A. o wartości 100 zł.

(dowód: umowa darowizny z 19.03.2012 r. k 63a; zeznania wnioskodawczyni G. R. k 168 verte-169)

Bezspornymi składnikami majątku wspólnego stron były następujące ruchomości:

- samochód osobowy marki O. (...) rok produkcji 1996 o wartości 5000 zł,

- komputer marki (...) o wartości 200 zł,

- biurko komputerowe o wartości 100 zł,

- dwie meblościanki o wartości 500 zł,

- komplet wypoczynkowy z sofą o wartości 100 zł,

- meble kuchenne o wartości 100 zł,

- laptop T. o wartości 800 zł,

- pralka automatyczna BEKO o wartości 400 zł,

- mikrofalówka o wartości 100 zł.

(bezsporne)

Od września 2012 r. uczestnik ponosi połowę opłat czynszowych i za fundusz remontowy za lokal mieszkalny przy ul. (...).

(dowód: polecenia przelewu i potwierdzenia wpłat k 72-76)

W 2004 r. uczestnik upoważnił pełnoletniego syna stron S. M. (1) do dysponowania kartą debetową do posiadanego przez niego rachunku bankowego w D. Banku. W uzgodnieniu z ojcem wypłacał z bankomatu środki pieniężne z rachunku uczestnika i regulował z nich zobowiązania uczestnika wobec banków, pozostałą część mu przekazywał.

(dowód: zeznania uczestnika M. M. (1) k 169; zeznania wnioskodawczyni G. R. k 168 verte-169;zeznania świadka S. M. (1) k 77 verte-78; pismo (...) Banku (...) S.A. w W. z26.02.2013 r. k 68-69; wyciąg z rachunku bankowego uczestnika za sierpień 2008 r. k 50-51)

3 grudnia 2008 r. wnioskodawczyni spłaciła zaległości wobec Spółdzielni Mieszkaniowej w Z. w łącznej kwocie 1894,75 zł, w tym czynsz za miesiące do listopada w kwocie (...),08, fundusz remontowy za okres do grudnia w kwocie 206,40 zł, odsetki od czynszu w kwocie 38,97 zł i odsetki w kwocie 2,30 zł. Na 31.12.2012 r. strony nie posiadały zadłużenia wobec Spółdzielni Mieszkaniowej w Z..

(dowód: pokwitowanie z książeczki opłat- protokół rozprawy z 25.10.2013 r.; pismo Spółdzielni Mieszkaniowej w Z. z 31.01.2013 r. k 71)

Sąd zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 31§1 kro z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Natomiast na podstawie art. 45§1 kro każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Każdy z małżonków może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Uznanie roszczeń jako rozliczeń dokonywanych na podstawie art. 45 kro ma tę konsekwencję, że są one rozliczane co do zasady w postępowaniu o podział majątku wspólnego. Nie ulegają one przedawnieniu, jednakże muszą być rozliczone najpóźniej w postępowaniu o podział majątku, co wynika z przepisów postępowania cywilnego, zwłaszcza odesłań do art. 618 § 3 kpc. Natomiast w aspekcie uznanie dopuszczalności rozliczeń między małżonkami z tytułu pozbawienia posiadania jedno z małżonków nad przedmiotami stanowiącymi składniki majątku wspólnego przez drugie z małżonków trafne jest stanowisko upatrujące w takich przypadkach możliwości żądania rozliczenia, jednakże sytuacje, w których jedno z małżonków pozbawia drugie posiadania składnika majątku wspólnego, który przynosi duże korzyści, a które wskutek zawładnięcia zasilają majątek osobisty małżonka, przekonują do słuszności tego zapatrywania. Z tym że w tych przypadkach jedynie doznanie szkody majątkowej może uzasadniać wystąpienie przez małżonka z roszczeniem przeciwko drugiemu małżonkowi (por. J. St. Piątowski, System prawa rodzinnego i opiekuńczego, Ossolineum 1985, s. 501; takie rozwiązanie dopuszcza też, choć w sytuacjach szczególnych, J. Pietrzykowski, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2003, s. 454).

Mając na uwadze zgłoszone przez uczestnika żądanie ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym stron w udziałach odpowiednio 60% dla uczestnika i 40 % dla wnioskodawczyni, z uwagi na twierdzone przez niego okoliczności, iż wnioskodawczyni uzyskiwała niższe od niego dochody z wynagrodzenia za pracę, a tym samym w mniejszym stopniu przyczyniła się do powstania majątku wspólnego stron, rzeczą Sądu było w pierwszej kolejności rozstrzygnąć kwestię wielkości udziałów stron w ich majątku dorobkowym.

Zasadą zgodnie z art.43§l kro jest, iż udziały małżonków w majątku wspólnym są równe, co stanowi wyraz równego traktowania małżonków i ich równouprawnienia w stosunkach majątkowych po ustaniu wspólności majątkowej, bez względu na stopień, w którym każde z małżonków przyczyniło się do powstania majątku wspólnego i niezależnie od przyczyny ustania wspólności. Zasada ta odpowiada normalnemu układowi wzajemnych stosunków w małżeństwie, w którym dorobek jest z reguły owocem wspólnych starań obojga małżonków, niezależnie od tego w jakiej postaci starania te przejawiają się, chodzi przy tym o to, aby należycie uwzględnić wartości, jaką w tym zakresie przedstawia osobista praca przy wychowywaniu dzieci i w gospodarstwie domowym, co zresztą przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wyraźnie podkreślają w art.43§3 i art.27. Jednakże przedmiotowa zasada równych udziałów małżonków w majątku wspólnych doznaje wyjątku, tj. możliwości ustalenia przez Sąd nierównych udziałów przy łącznym spełnieniu w myśl art.43§2 kro dwóch przesłanek: 1) istnienia ważnych powodów i 2) przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego w różnym stopniu.

Cytowany przepis art.43§2 kro nie definiuje pojęcia „ważne powody". Ogólnie rozumie się przez nie takie okoliczności, które oceniane z punktu widzenia zasad współżycia społecznego przemawiają za nieprzyznawaniem jednemu z małżonków korzyści z tej części majątku wspólnego, do powstania której małżonek ten nie przyczynił się. W doktrynie można spotkać się z dwiema grupami poglądów na temat sposobu rozumienia pojęcia „ważnych powodów". Pierwsza grupa utożsamia pojęcie ważnych powodów, o których mowa w art.43§2 kro z ważnymi powodami, o których mowa w art.52 kro, a więc takich, których wystąpienie decyduje o zniesieniu wspólności ustawowej. Natomiast druga grupa poglądów wyrażanych w piśmiennictwie odrywa definicję tego pojęcia od znaczenia, jakie ma ono na gruncie art.52 kro, wskazując iż w porównaniu ze zniesieniem wspólności majątkowej decyzja o ustaleniu nierównych udziałów w majątku wspólnym powoduje znacznie poważniejsze skutki, gdyż w pierwszym wypadku oboje małżonkowie zachowują swoje jednakowe uprawnienia do majątku wspólnego, tyle tylko, że skonkretyzowane w postaci równych udziałów, w drugim natomiast uprawnienia jednego z małżonków ulegają zwiększeniu, zaś uprawnienia jego współmałżonka ograniczeniu, a nawet mogą być w skrajnych wypadkach całkowicie wyeliminowane wskutek pozbawienia go udziału w majątku wspólnym, co przemawia za bardziej restryktywną wykładnią pojęcia „ważnych powodów". Ponadto podkreśla się, że w art.52 kro chodzi przede wszystkim o powody majątkowe, tymczasem w art.43§2 kro okoliczności natury majątkowej mieszczą się już w niejednakowym przyczynianiu się małżonków do powstania majątku wspólnego, wobec czego ważnymi powodami są względy natury etycznej, które sprawiają, że w danych okolicznościach równość udziałów małżonków w majątku wspólnym wyraźnie kolidowałaby z zasadami współżycia społecznego, (por. J. St. Piątowski w System Prawa rodzinnego i opiekuńczego, Ossolineum 1985 r., s. 490) Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę aprobuje drugi z wyżej opisanych poglądów co do sposobu wykładni pojęcia ważnych powodów, a opowiadający się za restryktywną interpretacją cytowanego przepisu. Podkreślić przy tym należy, iż taki sposób interpretacji pojęcia ważnych powodów jest ugruntowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w postanowieniu z 28.04.1972 r. (sygn. III CRN 626/1971, niepublik.) i postanowieniu z 5.10.1974 r. (sygn. III CRN 190/1974, niepublikow.) wskazywał, iż przy ocenie istnienia ważnych powodów w rozumieniu art.43§2 kro należy mieć na uwadze całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania ciążących na nich obowiązków względem rodziny, którą przez swój związek założyli i za ważne mogą być uznane tylko takie powody, które zasługują na aprobatę w świetle zasad współżycia społecznego. U podstaw art.43§2 kro leży bowiem założenie, że tylko w małżeństwie prawidłowo funkcjonującym usprawiedliwione są równe udziały w majątku wspólnym, mimo że małżonkowie w różnym stopniu przyczyniali się do jego powstania. Opiera się ono na więziach osobistych i gospodarczych między małżonkami oraz na obowiązku wzajemnej pomocy. Z orzeczeń Sądu Najwyższego z 30.11.1972 r (sygn. III CRN 235/1972, opublik. w OSNC 1973 r, nr 10 poz.174) i z 26.11.1973 r (sygn. III CRN 227/1973, opublik. w OSNC 1974 r, nr 11 poz.189) i z 27.06.2003 r. (sygn. IV CKN 278/2001, opublik. w OSNC 2004 r, nr 9, póz. 146) wynika nadto, iż z ważnymi powodami w rozumieniu art.43§2 kro mamy nie w każdym przypadku, gdy zachodzi faktyczna nierówność przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego, lecz wyłącznie wówczas, gdy małżonek przeciwko któremu zostało skierowane żądanie ustalenia nierównego udziału, w sposób rażący lub uporczywy nie przyczyniał się do powstania majątku wspólnego stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych. Przyczyna żądania ustalenia nierównych udziałów leży zatem przede wszystkim w dysharmonii stosunków między małżonkami, z których jedno zachowywało się nagannie. Oznacza to, że w ramach art.43§2 kro należy stosować zasadę zawinienia, która zawsze działa na niekorzyść małżonka postępującego nagannie w ten sposób, że jeśli nie przyczynił się on do powstania majątku wspólnego Sąd ustali udziały z uwzględnieniem wysokości, w jakiej oboje małżonkowie przyczyniali się do powstania majątku wspólnego, natomiast jeśli małżonek postępujący nagannie przyczynił się do powstania majątku w większym stopniu (jak w niniejszym wypadku uczestnik) przez np. wyższe zarobki, to Sąd odmówi ustalenia udziału w majątku na jego korzyść, kierując się zasadą nemo turpitudinem sua allegans audiatur. (por. glosa Tadeusza Smyczyńskiego do postanowienia SN z 6.01.2000 r, sygn. I CKN 320/1998, opublik. w OSP 2001 r, nr 9 póz. 136).

Ponadto zdaniem Sądu przy ocenie istnienia ważnych powodów w celu ochrony interesów małżonka osiągającego niższe dochody, z uwagi na dyspozycję art.43§3 kro i art.27 kro, należy przyjąć ograniczenia czasowe, tak aby doniosłość prawną miały tylko takie powody, które powstały w czasie trwania wspólności majątkowej, a należałoby wykluczyć takie okoliczności, które zaistniałyby po ustaniu tejże wspólności, gdyż w przeciwnym razie nie można by wykluczyć sytuacji gdy w przypadku orzekania w przedmiocie żądania ustalenia nierównych udziałów w kilka, czy- co również częstokroć się zdarza- w kilkanaście lat po ustaniu wspólności ustawowej, ocenie miałby podlegać okres, w którym małżonków np. na skutek trwałego rozkładu pożycia (nawet przy separacji faktycznej) nie łączyły żadne więzy osobiste i gospodarcze, czy ich wzajemne stosunki nie odpowiadałyby ogólnie przyjętym normom społecznym. To ostatnie zastrzeżenie dotyczące ram czasowych, jakie należy przyjąć przy ocenie istnienia ważnych powodów w rozumieniu art.43§2 kro a także istotne znaczenie dla wydanego w niniejszej sprawie rozstrzygnięcia zważywszy, iż ustanie wspólności majątkowej nastąpiło ponad 5 lat przed wydaniem przez Sąd przedmiotowego postanowienia, a w faktycznej separacji strony pozostawały jeszcze kilka lat wcześniej i w tymże okresie bezspornie wzajemne stosunki stron uległy znaczącej zmianie jakościowej, co wynika przede wszystkim z rozpadu związku małżeńskiego.

Drugą przesłanką ustalenia nierównych udziałów jest w różnym stopniu przyczynienie się do powstania majątku wspólnego, przez które to przyczynienie się należy rozumieć całokształt starań każdego małżonka o założoną przez siebie rodzinę i zaspokojenie jej potrzeb. O stopniu tego przyczynienia się nie decyduje wyłącznie wysokość dochodów osiąganych przez małżonków. Stosownie do treści art.43§3 kro przy ocenie, w jakim stopniu każde z małżonków przyczyniło się do powstania majątku wspólnego uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. Przy czym wartości tej pracy nie można szacować według kryteriów szacowania wartości odpłatnych usług. Z reguły w normalnie funkcjonującej, przeciętnej rodzinie nie może być mowy o nierównym przyczynieniu się małżonków do powstania majątku wspólnego, gdy utrzymaniem rodziny zgodnie z ustalonym przez małżonków podziałem ról zajmuje się maż, a niepracująca zarobkowo żona zajmuje się wychowywaniem dzieci i pracą w gospodarstwie domowym (por. Marek Sychowicz w Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem pod red. Kazimierza Piaseckiego, Warszawa 2002 r., s. 235). Podkreślić należy, iż same tylko wyliczenia rachunkowe nie mogą stanowić wystarczającej podstawy do ustalenia stopnia przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego i nie mogą przesądzać o określeniu tego stopnia, gdyż powinno ono następować także przy uwzględnieniu wartość niematerialnych. Ewentualny zarzut przyczyniania się małżonka nie pracującego zarobkowo w stopniu mniejszym do powstania majątku wspólnego, aniżeli byłoby to możliwe może być ewentualnie aktualny, gdy małżonek ten ponadto nie wychowuje dzieci czy też jego nakład pracy w gospodarstwie domowym jest niewielki.

W tym miejscu należy wskazać, iż zgodnie z art.6 kc ciężar udowodnienia istnienia przesłanek warunkujących ustalenie nierównych udziałów spoczywa na tym, kto zgłosił wniosek o ustalenie nierównych udziałów, a więc w niniejszej sprawie na uczestniku (zob. postanowienie SN z 2.10.1997 r., sygn. II CKN 348/97, niepublik.)

Zdaniem Sądu mając na uwadze powyższe nie sposób jest przyjąć, aby zaistniały w niniejszej sprawie przesłanki uzasadniające ustalenie nierównych udziałów stron w majątku wspólnym.

Kolejną kwestią będącą przedmiotem oceny Sądu było poczynienie ustaleń co do składu i wartości majątku wspólnego. Zasadą jest, że podział majątku wspólnego obejmuje składniki należące do tego majątku w dacie ustania wspólności oraz istniejące w chwili dokonywania podziału. Mówiąc inaczej, rozliczeniu podlega całość stosunków majątkowych

między małżonkami według stanu na dzień ustania wspólności ustawowej, natomiast przedmiotem podziału pozostaje stan czynny masy majątkowej w czasie orzekania o podziale.

Zgodnie z art. 567 § 3 kpc, do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące postępowania w przedmiocie działu spadku, a zatem, między innymi, również art. 684 kpc Podobnie zatem, jak skład i wartość spadku, także skład i wartość majątku wspólnego byłych małżonków, ustala Sąd. Identycznie też, jak w wypadku działu spadku, chwilą właściwą dla określenia wartości wspólnego majątku byłych małżonków jest chwila dokonywania podziału tego majątku, tj. chwila zamknięcia rozprawy (art. 316 § l w zw. z art. 13 § l kpc).

W postępowaniu o podział majątku wspólnego Sąd rozstrzyga o składzie i wartości tego majątku. Nie oznacza to jednak, że Sąd ma obowiązek prowadzić z urzędu dochodzenia, czy i jaki istnieje jeszcze inny majątek wspólny (por. postanowienie SN z dnia 18 stycznia 1968 r., III CR 97/67, OSN 1968, nr 10, póz. 169), wyręczając strony w ciążących na nich obowiązkach procesowych wynikających z zasady kontradyktoryjności postępowania cywilnego, a zwłaszcza obowiązku dowodzenia określonego w art.6 kc oraz art.232 kpc.

Mając powyższe na uwadze Sąd przyjął bezspornie, iż składnikiem majątku wspólnego stron podlegającym podziałowi jest prawo do wkładu mieszkaniowego związanego ze spółdzielczym prawem do lokalu mieszkalnego położonego w Z. przy ul. (...). Wartość tego wkładu jak wynika z niekwestionowanej przez strony informacji Spółdzielni Mieszkaniowej w Z. wynosi 30,42% aktualnej wartości prawa własności tego lokalu. Przy czym z uwagi na spór stron co do wartości tego prawa Sąd ustalił aktualną wartość przedmiotowego mieszkania w oparciu o opinię biegłego. Opinia sporządzona przez biegłego K. K. w sposób jasny, konkretny i zupełny określiła aktualną wartość rynkową prawa własności nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...) na poziomie 129000 zł. Wnioskodawczyni oraz uczestnik postępowania zarzutów, ani uwag co do treści opinii nie zgłaszali, w związku z czym Sąd przyjął, że strony w całości akceptują dokonane przez biegłego ustalenie wartości przedmiotowej nieruchomości. W tym stanie rzeczy wartość przysługującego stronom prawa do wkładu mieszkaniowego wyniosła 39241,80 zł (tj. 30,42% z 129000 zł).

Przy czym za oczywiście nieuprawnione Sąd uznał żądanie uczestnika zwrotu połowy wartości wyłożonej na pokrycie wkładu, a sfinansowanej przez strony z zaciągniętej przez M. M. (1) 13.09.1999 r. pożyczki z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych Elektrowni (...) w B. w kwocie 28380 zł z odsetkami w wysokości 8041 zł. Łączne zobowiązanie z tytułu tej pożyczki w wysokości 36421 zł zostało spłacone ze środków pieniężnych z majątku wspólnego stron w miesięcznych ratach po 434 zł w okresie od 1.03.2000 r. do 9.02.2007 r., a więc w czasie trwania wspólności majątkowej ze środków pochodzących z pobranych przez uczestnika wypłat ze stosunku pracy, a zatem ze środków stanowiących wszak majątek wspólny stron zgodnie z normą art.31§2 pkt 1 kro.

Sąd przyjął bezspornie, że składnikami majątku wspólnego stron podlegającymi podziałowi są - samochód osobowy marki O. (...) rok produkcji 1996 o wartości 5000 zł, komputer marki (...) o wartości 200 zł, biurko komputerowe o wartości 100 zł, dwie meblościanki o wartości 500 zł, komplet wypoczynkowy z sofą o wartości 100 zł, meble kuchenne o wartości 100 zł, laptop T. o wartości 800 zł, pralka automatyczna BEKO o wartości 400 zł, mikrofalówka o wartości 100 zł, samochód marki R. (...) o wartości 3000 zł. Jedynie spór stron w ich zakresie ogniskował się na kwestionowaniu ich wartości przez uczestnika poprzez podnoszenie, że wartości wskazane przez wnioskodawczynię są zaniżone. W związku z czym ich rzeczywiste wartości Sąd ustalił przy uwzględnieniu zasad doświadczenia życiowego w zakresie wartości takich ruchomości na rynku, a także w oparciu o obecnie kształtujące się średnie ceny rynkowe tego rodzaju sprzętu w oparciu o powszechnie dostępne informacje przyjmując je po części na poziomie wskazanym przez wnioskodawczynię, częściowo przez uczestnika. Sąd ustalił wartość przedmiotowych składników majątkowych na poziomie średnich cen, z uwagi na okres ich użytkowania, fakt częściowego ich wyeksploatowania oraz istnienie na ogólnodostępnym rynku takiego sprzętu wykonanego już na lepszym poziomie technicznym i chęci potencjalnych nabywców posiadania sprzętu o wyższych standardach technicznych, niż ten stron.

W skład majątku wspólnego stron nie wchodzą ruchomości w postaci monitora (...), telewizora (...) i wieży P., albowiem zostały przez uczestnika nabyte po ustaniu między nimi wspólności ustawowej małżeńskiej, w związku z czym nie mogą one być objęte podziałem w sprawie. Natomiast powoływana przez uczestnika biżuteria srebrna i złota pozostająca w posiadaniu wnioskodawczyni, a nie przedstawiającą tak wygórowanej wartości (uczestnik nie tylko nie wskazał jej wartości, ale nawet jej rodzaju) zgodnie z normą art.33 pkt 4 kro jako rzeczy osobiste wnioskodawczyni nie wchodziła w skład majątku wspólnego.

Natomiast zarzuty uczestnika co do tego, że lodówka i zamrażarka stanowiły własność jego brata i bratowej Sąd wobec ich nieudowodnienia zgodnie z art. 6 kc, w świetle zasad doświadczenia życiowego, z których wynika, że tego rodzaju artykuły gospodarstwa domowego stanowią podstawowe wyposażenie mieszkania uznał za oczywiście niezasadne, przyjmując, że przedmioty te o wartości wskazanej przez wnioskodawczynię wchodziły w skład majątku wspólnego.

Poza sporem była okoliczność, że w skład majątku wspólnego stron wchodziło także 3827 sztuk akcji zwykłych imiennych serii (...) o numerach od (...) do (...) o wartości nominalnej po 10 zł każda z nich Elektrowni (...) Spółki Akcyjnej w B. nabyte przez uczestnika w 2005 r. Z przedłożonych przez uczestnika umów sprzedaży, jak i informacji Urzędu Skarbowego w Z. wynika, że za lata 2008 i 2009 uczestnik M. M. (1) ze sprzedaży akcji wchodzących w skład majątku wspólnego oraz nabytych przez niego w udziale 3/20 części spadku w drodze dziedziczenia po S. M. (2) w ilości 2735 sztuk akcji Elektrowni (...) w B. uzyskał dochód brutto odpowiednio: 44926 zł i 7995 zł, tj. łącznie 52921 zł. Za gołosłowne Sąd uznał przy tym jego zarzuty, iż środki finansowe ze sprzedaży akcji w tym okresie przeznaczył na spłatę zadłużenia wobec Spółdzielni Mieszkaniowej w Z., gdyż z książeczki opłat, ale też pisma Spółdzielni Mieszkaniowej w Z. z 31.12.2008 r. jednoznacznie wynika, że istniejące w grudniu 2008 r. w całości spłaciła wnioskodawczyni i na 31.12.2008 r. brak było zaległości w opłatach za korzystanie z mieszkania. Skoro zatem środki te M. M. (1) wydał na własne potrzeby winny one- wyłącznie co do akcji stanowiących majątek wspólny podlegać rozliczeniu w podziale majątku.

O zwrocie wydatków i nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny orzeka Sąd wyłącznie na wniosek, a nie z urzędu, gdyż roszczenia te nie wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków. Zatem domagając się ich zwrotu zobowiązany jest dokładnie określić te żądania, a sformułowanymi przez stronę żądaniami Sąd jest związany. Jedynie gdy chodzi o wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na majątek osobisty, to Sąd uwzględnia je bez osobnego żądania uczestników postępowania, gdyż roszczenia te wchodzą w skład majątku wspólnego, a zatem podlegają podziałowi. W tym miejscu podkreślić należy, iż niedopuszczalne jest dokonywanie rozliczeń tych wydatków i nakładów, które wiążą się z utrzymaniem rodziny i zaspokajaniem jej normalnych potrzeb, chociażby zostały dokonane przez jednego z małżonków, zaś w odniesieniu do wydatków i nakładów powstałych po ustaniu wspólności majątkowej podlegają one rozliczeniu jedynie wówczas, gdy związane są z utrzymaniem składników majątku wspólnego w stanie niepogorszonym lub zwiększają jego wartość (zob. J. Pietrzykowski w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, Komentarz, Warszawa 2003, s. 448-451).

Kwestie rozliczeń stron związanych z ponoszeniem przez strony bieżących opłat z tytułu czynszu i funduszu remontowego Sąd pominął, albowiem wobec braku wniosków stron o dokonanie rozliczenia w tym zakresie były one bezprzedmiotowe dla rozstrzygnięcia. Co do żądania uczestnika zwrotu połowy wydatków na koszty dostawy energii elektrycznej do lokalu Sąd wobec nieudowodnienia wbrew ciążącemu na uczestniku obowiązkowi dowodzenia zgodnie z art.6 kc tak wysokości tych wydatków, jak i okresu w którym miałby je ponosić uznał je wobec jego gołosłowności za oczywiście bezzasadne.

Z tych względów Sąd ustalił, iż na dorobek stron w rozumieniu art.32 kro składało się składniki majątkowe wymienione w punkcie 2 postanowienia o łącznej wartości 88011,80 zł.

W ocenie Sądu przyznanie wymienionych w pkt 2 ppkt f,g,h,k postanowienia wnioskodawczyni składników uzasadniały okoliczności nieprzerwanego posiadania przez nią tych składników oraz korzystania z nich oraz zgodne stanowiska stron w tym przedmiocie, natomiast za przyznaniem jej prawa do wkładu mieszkaniowego do lokalu w Z. przy ul. (...) -pkt 2 ppkt a przymawiały okoliczności zamieszkiwania przez nią wraz z małoletnią córką stron w tym lokalu, a także fakt, że uczestnik od czerwca 2008 r. zamieszkując w G. ma zaspokojone własne potrzeby mieszkaniowe. Za przyznaniem uczestnikowi pozostałych składników wymienionym w pkt 2 ppkt b-e, i, j, l przemawiał fakt ich posiadania przez niego, albowiem było to zgodne ze stanowiskami stron w tym zakresie, a ponadto ruchomości w postaci komputera oraz samochodów i środków pieniężnych ze sprzedaży akcji były lub są w jego wyłącznej dyspozycji, przy czym wnioskodawczyni ich nie chciała, co skutkowało ich przyznaniem uczestnikowi, jako stronie je wyłącznie posiadającej.

Wobec tego, że wnioskodawczyni przypadły składniki majątkowe o łącznej wartości 40041,80 zł, zaś uczestnikowi przypadły składniki majątkowe o wartości 47970 zł to M. M. (1) powinien zwrócić G. R. w celu wyrównania należnego jej udziału tytułem dopłaty kwotę 3964,10 zł (art. 212§2 kc w zw. z art. 46 kro, art. 567§3 kpc i art. 688 kpc) i taką kwotę zasądzono na rzecz wnioskodawczyni w pkt 4 postanowienia.

Stosownie do art. 212§3 kc w zw. z art. 46 kro, art. 567§3 kpc i art. 688 kpc, jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, Sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość odsetek, a w razie potrzeby sposób ich zabezpieczenia. Przepis ten, który z mocy art. 1035 kc ma zastosowanie również do działu spadku i na podstawie art. 46 kro do podziału majątku wspólnego, wkłada na Sąd, jak to zresztą wyjaśniły już wytyczne Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1969 r III CZP 12/69 obowiązek dokonania z urzędu oznaczenia w postępowaniu o podział majątku terminu i sposobu uiszczenia dopłat lub spłat, przy czym przepis ten wiąże początkowy termin, od którego przysługują uprawnienia byłemu małżonkowi odsetki, z terminem uiszczenia dopłaty lub spłaty. Z przepisów art. 618 oraz art. 684, 685 i 688 kpc oraz art. 567§3 kpc wynika, że tak w postępowaniu o zniesienie współwłasności jak i w postępowaniu o dział spadku oraz o podział majątku wspólnego chodzi o załatwienia całokształtu stosunków, jakie powstały między współwłaścicielami, spadkobiercami lub byłymi małżonkami. W zakresie uregulowania tych stosunków jednym z podstawowych elementów jest oznaczenie wysokości spłaty lub dopłaty, terminu i sposobu ich uiszczenia oraz oznaczenie wysokości odsetek. Rozstrzygnięcie w tym zakresie należy do integralnych składników każdego postanowienia o zniesieniu współwłasności lub o podział majątku wspólnego. Określając zatem termin płatności dopłaty ( art. 212§3 kc) na rzecz wnioskodawczyni w terminie daty prawomocności orzeczenia, Sąd stosownie do cytowanych przepisów określił także obowiązek płatności odsetek ustawowych na wypadek opóźnienia płatności, bowiem zdaniem Sądu sytuacja osobista i materialna uczestnika, a zwłaszcza wysokość uzyskiwanych przez niego dochodów pozwala na uiszczenie z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia tej niewielkiej wszak kwoty.

Na podstawie art. 624 zd. 2 kpc, w zw. z art. 567§3 kpc i art. 688 kpc Sąd zobowiązał uczestnika do wydania wnioskodawczyni ruchomości opisanych w pkt 2 ppkt f, g, h, k, albowiem są one w jego władaniu, a zostały przyznane wnioskodawczyni, zaś wnioskodawczynię do wydania uczestnikowi ruchomości opisanych w pkt 2 ppkt e, i, j, l, m, n,, albowiem są one w jej władaniu, a zostały przyznane uczestnikowi.

Na podstawie art. 624 zd. 2 kpc, w zw. z art. 567§3 kpc i art. 688 kpc Sąd nakazał uczestnikowi, aby opuścił, opróżnił i wydał wnioskodawczyni lokal mieszkalny położony w Z. przy ul. (...), a tygodniowy termin pozwoli mu na zabranie z mieszkania znajdujących się tam jego ruchomości i rzeczy osobistych. Brak było przy tym podstaw do rozstrzygania o lokalu socjalnym w sytuacji, gdy bezspornie uczestnik ma zaspokojone własne potrzeby mieszkaniowe.

Orzekając o kosztach Sąd miał na względzie treść art. 520§1 kpc, który stanowi, że każda ze stron winna ponieść koszty postępowania stosownie do swojego udziału, przytaczając przy tym rozstrzygnięcie Sadu Najwyższego w sprawie sygn. akt III CZ 46/10 z dnia 19 listopada 2010 r. zgodnie z którym, w sprawach tzw. działowych nie zachodzi przewidziana w art. 520§2 i 3 kpc sprzeczność interesów tych uczestników, którzy domagają się podziału, niezależnie od tego, jaki sposób podziału postulują i jakie wnioski składają w tym względzie.