Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Jelenia Góra, dnia 09.04.2015 r.

Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący SSR Jaromir Antoszewski

Protokolant Mariola Olechno

po rozpoznaniu w dniu 09.04.2015 r. w Jeleniej Górze na rozprawie sprawy

z wniosku J. S.

przy udziale (...) Sp. z o.o. w B.

- o ustanowienie służebności przesyłu

POSTANAWIA

I.  ustanowić na rzecz uczestnika (...) Sp. z o.o. w B. na nieruchomości stanowiącej położoną w K. działkę gruntu nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze prowadzi księgę wieczystą nr (...) służebność przesyłu polegającą na prawie korzystania i utrzymywania przebiegającego tam wodociągu, wykonywania wszelkich czynności niezbędnych do jego prawidłowej eksploatacji;

II.  zasądzić od uczestnika (...) Sp. z o.o. w B. na rzecz wnioskodawcy J. S. kwotę 14 898 zł (czternaście tysięcy, osiemset dziewięćdziesiąt osiem złotych) tytułem wynagrodzenia za ustanowienie służebności wskazanej w pkt I postanowienia;

III.  dalej idący wniosek oddalić;

IV.  zasądzić od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kwotę 2337 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 240 zł kosztów zastępstwa procesowego;

V.  zasądzić od uczestnika na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze kwotę 1639,55 zł tytułem zwrotu kosztów opinii biegłego.

Sygn. akt I Ns 1250/13

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 06.08.2013 r. J. S. , reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, wystąpił w sprawie z udziałem (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. o ustanowienie służebności przesyłu na rzecz uczestnika właściciela urządzenia przesyłowego – wodociągu , zlokalizowanego na stanowiącej własność wnioskodawcy nieruchomości obejmującej działkę nr (...) , położoną w K. , dla której Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze prowadzi księgę wieczystą nr (...) ,za wynagrodzeniem w wysokości 22 080 zł.

W uzasadnieniu wskazał, iż jest właścicielem ww. nieruchomości , gdzie znajduje się wodociąg należący do uczestnika, brak interesu publicznego w likwidacji lub przesunięciu wodociągu, uczestnik nie wyraża gotowości do zawarcia stosownej umowy , o czym świadczy pismo z dnia 22.02.2012r. , co uzasadnia ustanowienie służebności w trybie art. 305 ²§2 kc. Zaznaczył ,że nieruchomość wg. art. 143 kc. posiada granice nie tylko w poziomie ale i w pionie , żąda ustanowienia służebności obejmującej zarówno powierzchnię zajętą pod wodociąg jak też powierzchnię strefy ochronnej wyznaczonej zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub , gdyby miejscowy plan nie obowiązywał - w oparciu o rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 06.02.2003r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania prac budowlanych z zachowaniem 3-metrowego pasa technicznego , co wg. jego obliczeń zajmuje ok. 920 m ². Wysokość wynagrodzenia wywodził z różnicy między wartością nieruchomości obciążonej służebnością , porównując wartość nieruchomości rolnej z zakazem zabudowy , jaką w części obciążonej służebnością de facto stanie się nieruchomość należąca do wnioskodawcy , z wartością nieruchomości przeznaczonej pod zabudowę usługową ( takie przeznaczenie ma pozostała część nieruchomości) . Wnioskodawca wyliczył wynagrodzenie za ustanowienie służebności przyjmując kwotę 50 zł za każdy m ² nieruchomości pod zabudowę oraz 0,6 i 0,8 współczynnika korekcyjnego. Wystąpił o dopuszczenie dowodów z opinii biegłych geodety, z zakresu instalacji wodociągowych i wyceny nieruchomości na okoliczność powierzchni zajętych gruntów , zakresu służebności i wartości prawa. Zakwestionował możliwość zasiedzenia służebności przez uczestnika , żądając w razie zgłoszenia takiego twierdzenia dokumentów potwierdzających ten fakt.

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. ,działający przez zawodowego pełnomocnika, na rozprawie dnia 03.04.2014 r. wystąpił o oddalenie wniosku. Podniósł zarzut zasiedzenia służebności.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. S. jest właścicielem nieruchomości obejmującej ( wchodzącą w skład zabudowanego gospodarstwa rolnego) działkę rolną nr (...) , położonej w K. , dla której Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze prowadzi księgę wieczystą nr (...). Przez działkę przebiega podziemny (...). (...) należy do firmy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. .

W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego dla m. K. P. z dnia (...) nieruchomość - wymieniona działka , położona jest na terenie oznaczonym symbolami (...) i (...) , gdzie symbol (...) oznacza przeznaczenie terenu pod zabudowę usługową związaną z obsługą ruchu turystycznego , zaś symbol (...) oznacza przeznaczenie terenu pod uprawy rolnicze.

Wodociąg (...) na działce nr (...) przebiega na odcinku (...) m po obszarze przeznaczonym pod usługi turystyczne , zaś na odcinku (...) m na obszarze przeznaczonym pod uprawy rolnicze, średnio (...) m od granicy działki , nie wpływając zasadniczo na ograniczenia w użytkowaniu nieruchomości.

Szerokość pasów gruntu niezbędnych do ustanowienia służebności przesyłu czyli powierzchni części nieruchomości niezbędnych do prawidłowej eksploatacji urządzeń przesyłowych, usuwania awarii ustalona ( wobec braku przepisów szczególnych ) zgodnie z warunkami technicznymi wykonania i odbioru sieci wodociągowych z września 2001r. , zeszyt nr 3 , w których podane są odległości przewodów sieci wodociągowej od obiektów budowalnych i zieleni wg. wymagań technicznych (...) Ośrodka (...) ( zaleconymi do stosowania przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i Budownictwa) , wynosi 1,5 m od skraju rury dla terenów przeznaczonych pod inwestycje , co daje pas ochronny wodociągu 3,15 m. Pas ten od wewnętrznej strony nieruchomości podlega poszerzeniu o 1,5 m , celem umożliwienia dojazdu do wodociągu w celu wykonywania czynności związanych z jego eksploatacją . Łączna szerokość pasa służebności wynosi 4,65 m. Powierzchnia służebności na części działki przeznaczonej pod uprawy rolne wynosi 337 m ² , zaś przeznaczonej na cele inwestycyjno-usługowe 734 m ². Przy przyjęciu przedmiotowych zasad , uwzględnieniu przeznaczenia gruntów, rodzaju nieruchomości , rodzaju i lokalizacji wodociągu ale również obniżenia wartości nieruchomości z powodu umiejscowienia przedmiotowego urządzenia, jednorazowa wartość prawa służebności przesyłu na opisanej nieruchomości J. S. dla działki nr (...) wynosi 14 898 zł .

(dowód: wydruk z księgi wieczystej k.10-17,

zaświadczenie k.34 ,

wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego k. 25-33 ,

opinie biegłego z zakresu geodezji i szacowania

nieruchomości k. 83-122, 159,

przesłuchanie wnioskodawcy k. 163,

okoliczności bezsporne).

Pismem z dnia 24.01.2012 r. J. S. przez swojego pełnomocnika wystąpił do (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. m.in. o zawarcie umowy odpłatnej służebności przesyłu na stanowiącej jego własność nieruchomości - działce nr (...), położonej w K. , za wynagrodzeniem w kwocie 22 080 zł.

Pismem firmy z dnia 22.02.2012r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. odmówił ustanowenia służebności stwierdzając , że zawarcie umowy o służebność będzie możliwe po przedstawieniu i „dopasowaniu” roszczenia do obecnych warunków gospodarczych i finansowych . Kwota wynagrodzenia za służebność winna zaś uwzględniać położenie sieci oraz możliwość wykorzystania nieruchomości przy uwzględnieniu istnienia na tymże terenie urządzeń innych przedsiębiorstw przesyłowych.

(dowód: pismo wnioskodawcy k. 20,

pismo uczestnika k. 21-22,

okoliczność bezsporna ).

Sąd zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie wnioskodawca dochodził ustanowienia na rzecz uczestnika – obecnego właściciela linii energetycznych służebności przesyłu na stanowiącej jego własność działce gruntu, opisanej we wniosku , za wskazanym wynagrodzeniem . Spór pomiędzy stronami sprowadzał się do zasadności ustanowienia służebności, wynagrodzenia z tytułu obciążenia nią nieruchomości ,zarzutu zasiedzenia .

Stosownie do art. 305 ¹kc. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Wg. art. 305 ² § 1 kc. jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem.

§ 2. Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Art. 305 ⁴kc. stanowi : do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

Zgodnie zaś z art. 285 § 1 kc. nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).

§ 2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.

W ocenie sądu wniosek co do zasady zasługiwał na uwzględnienie. W pierwszej kolejności zaznaczyć należy ,że niewątpliwie na nieruchomości objętej prawem własności wnioskodawcy, znajdują się urządzenia sieci wodociągowej w postaci (...) . W ocenie sądu do korzystania z tych urządzeń zgodnie z ich przeznaczeniem tj. przesyłania wody , zasadne jest ustanowienie służebności na nieruchomości wnioskodawcy na rzecz uczestnika. Okoliczność istnienia na wskazanej nieruchomości wymienionych urządzeń wymaga do korzystania z wodociągu przez uczestnika, jego konserwacji , ewentualnej modernizacji, wstępu na teren nieruchomości. Z przebiegiem wskazanych urządzeń przesyłowych wiążą się również płynące stąd , choć nieznaczne ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości , mające wpływ na jej wartość i wymagające przyznania z tego tytułu za ustanowioną służebność stosowanego wynagrodzenia.

W toku postępowania sąd dopuścił dowody zawnioskowane przez strony , w tym dowody z opinii biegłego z dziedziny geodezji i szacowania nieruchomości. Dowody z dokumentów sąd uznał za wiarygodne . Sąd dał wiarę opiniom biegłego geodety i rzeczoznawcy majątkowego ad. nieruchomości J. Ś. (1) , w tym w zakresie wyceny nieruchomości – działki (...) z dnia (...) oraz jego opinii z dnia 25.02.2015r.- odpowiedzi na zarzuty wnioskodawcy. Słusznie biegły z uwagi na brak uregulowań prawnych dotyczących zasad wyznaczania pasów służebności i ich powierzchni oparł się na warunkach technicznych wykonania i odbioru sieci wodociągowych z (...) , ad. odległości przewodów sieci wodociągowej od obiektów budowalnych i zieleni wg. wymagań technicznych (...) Ośrodka (...) ( zaleconymi do stosowania przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i Budownictwa).Słusznie zauważył też , że przywoływana przez wnioskodawcę regulacja § 55 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych ( Dz.U.2003.47.401 , która znajduje się w rozdziale 6 pt. „ Instalacje i urządzenia elektroenergetyczne” jak sama nazwa rozdziału i treść tego przepisu wskazuje, dotyczy sieci elektroenergetycznych. Pomijając już przedmiot wymienionego rozporządzenia, niezrozumiałe jest tu zatem powoływanie się na tę regulację w przypadku wodociągu , chyba że dla pełnomocnika wnioskodawcy linia elektroenergetyczna i wodociąg oznaczają to samo. Podobnie Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie ( Dz.U.2002.75.690 z późn. zm.) nie dotyczy przedmiotu sprawy . Brak jest zatem jakichkolwiek podstaw do kwestionowania zarówno szerokości pasów służebności jak i ich powierzchni – ustalonych przez biegłego.

Także w kwestii wynagrodzenia za ustanowienie służebności obejmującego tak należności z tytułu współkorzystania z działki zarówno w jej części rolnej ( 184 zł ) jak i przeznaczonej pod inwestycje ( 8960 zł ) , oraz obniżenie jej wartości z tytułu lokalizacji na niej urządzeń elektroenergetycznych w obu częściach ( odpowiednio 154 i 5600 zł ) w łącznej wysokości 14 898 zł, sąd przyjął opinię za miarodajną . Biegły – specjalista ze swojej dziedziny w sposób bezstronny, rzeczowy i w oparciu o własne wieloletnie doświadczenie zawodowe określił współczynniki kształtujące cenę oraz wynagrodzenie za służebność. J. Ś. (2) uwzględnił położenie i charakter nieruchomości , jej przeznaczenie w planie zagospodarowania przestrzennego miejscowości, rodzaj urządzeń , ich lokalizację , sposób korzystania z tych urządzeń. Wbrew gołosłownym zarzutom wnioskodawcy nie było podstaw do podważenia jego opinii. Wygórowane przekonania pełnomocnika wnioskodawcy co do powierzchni służebności i wysokości należnego wynagrodzenia jako odmiennie ocenione przez biegłego nie mogą być powodem uznania opinii za błędną. Biegły uzasadnił podstawę prawną wyceny nieruchomości i sposób doboru transakcji , w tym ad. nieruchomości podobnych na regionalnym rynku.

Wynagrodzenie za ustanowienie służebności powinno zrównoważyć wszelki uszczerbek związany z trwałym obciążeniem nieruchomości ( vide : uchwała Sadu Najwyższego z dnia 08.09.1988r. sygn. akt III CZP 76/88 i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 02.06.2000r. II CKN 1060/98 , nie publ.). Określone przez biegłego na sumę 14 898 zł wynagrodzenie taką rolę spełnia.

Sąd oddalił pozostałe wnioski , w tym o opinię biegłego z zakresu instalacji wodociągowych uznając ją za zbędną , a sprawę wystarczająco wyjaśnioną do rozstrzygnięcia dotychczas zgromadzonym materiałem dowodowym.

Sąd zarazem uznał zarzut zasiedzenia służebności za niewykazany przez uczestnika.

Zgodnie z art. 292 k.c. służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio. Wg. art. 172 k.c. w zw. z art. 292 kc. posiadacz nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, któremu nie przysługuje prawo służebności nabywa służebność, jeżeli posiada nieruchomość w zakresie odpowiadającym treści służebności nieprzerwanie od lat dwudziestu, chyba że uzyskał posiadanie w zakresie odpowiadającym treści służebności w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności nabywa służebność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Art. 176 § 1 kc. stanowi, że jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie służebności w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści. Uczestnik w żaden sposób nie tylko nie wykazał ale nawet nie wskazał ani aby wykorzystywany - przedmiotowy wodociąg stanowił widoczne urządzenie, ani wymaganego okresu posiadania nieruchomości wnioskodawcy w zakresie odpowiadającym treści służebności. Kryterium widoczności wymaga przy tym w przypadku wodociągu podziemnego aby w czasie biegu terminu zasiedzenia był widoczny dla właściciela każdej nieruchomości, przez którą przebiega (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2011 r., I CSK 157/11, Biul. SN 2011, nr 11, s. 12, i z dnia 24 kwietnia 2002 r., V CKN 972/00, OSP 2003, nr 7-8, poz. 100). Zatem brak było podstaw do uznania wystąpienia przesłanek z art. 292 k.c. pozwalających na zasiedzenie służebności.

W świetle powyższych okoliczności Sąd ustanowił na nieruchomości stanowiącej położoną w K. działkę gruntu nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze prowadzi księgę wieczystą nr (...) służebność przesyłu polegającą na prawie korzystania i utrzymywania przebiegającego tam wodociągu, wykonywania wszelkich czynności niezbędnych do jego prawidłowej eksploatacji. W pkt. II postanowienia tytułem łącznego , jednorazowego wynagrodzenia Sąd zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawcy wyliczoną zgodnie z ww. opinią biegłego rzeczoznawcy kwotę 14 898 zł , dalej idący wniosek oddalając jako nieuzasadniony.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 §2 kpc. Zważywszy , iż strony w różnym stopniu zainteresowane były w wyniku postępowania, uczestnik żądał oddalenia wniosku , który co do zasady został przez sąd uwzględniony , Sąd obciążył uczestnika kosztami postępowania czyli zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kwotę poniesionych przez niego kosztów 2337 zł tj. 40 zł opłaty od wniosku, 240 zł wynagrodzenia pełnomocnika , 17 zł opłaty od pełnomocnictwa , 40 zł opłaty od zażalenia i 2000 zł zaliczki na poczet opinii biegłego. Jednocześnie sąd zasądził od uczestnika rzecz Skarbu Państwa kwotę 1639,55 zł tytułem poniesionych pozostałych niepokrytych przez strony kosztów wynagrodzenia biegłego ( 1200 + 2439,55 zł = 3639,55 zł – 2000 zł zaliczki wnioskodawcy ).