Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 11 stycznia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Waldemar Masłowski ( spr .)

Sędziowie SO Klara Łukaszewska

SO Tomasz Skowron

Protokolant Sylwia Sarnecka

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Jeleniej Górze W. M.

po rozpoznaniu w sprawie ze skargi oskarżonego K. N. (1)

na naruszenie prawa do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym w sprawie Prokuratury Rejonowej w L. (...)sygn. PR 1 Ds. 325.2017 bez nieuzasadnionej zwłoki

skargi oskarżonego na przewlekłość postępowania

na podstawie art. 12 ust. 2 i ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki

postanowił

1.  stwierdzić nieuzasadnioną przewlekłość postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuratora Rejonowego w L. (...)sygn. akt PR 1 Ds.325.2017 w okresie od 21 lutego 2016 roku do 3 lipca 2017 roku,

2.  przyznać skarżącemu K. N. (1) od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości 8000 złotych ( osiem tysięcy złotych ),

3.  kosztami postępowania obciążyć Skarb Państwa,

4.  zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika z urzędu adw. E. K. kwotę 738 złotych w tym 138 zł tytułem podatku od towarów i usług.

UZASADNIENIE

W dniu 14 listopada 2017 roku do Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze wpłynęła wraz z aktami Prokuratury Rejonowej w L.sygn. akt PR Ds.325.2017 skarga K. N. (1) na przewlekłość postępowania przygotowawczego sygn. PR Ds.325.2017 w sprawie przekroczenia uprawnień przez funkcjonariuszy Rewiru Dzielnicowych Policji w Ś. w dniu 21 maja 2015 roku polegającego na pobiciu K. N. (1) oraz doprowadzeniu go przemocą do poddania się innej czynności seksualnej, tj. o czyn z art. 231 § 1 kk.

Wnioskodawca zarzucając, iż doszło do rażącego naruszenia jego prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, co wywołało u niego „krzywdę moralną” gdyż postępowanie w tej sprawie trwa zdecydowanie dłużej niż jest to konieczne do wyjaśnienia sprawy wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa na jego rzecz kwoty 20 000 złotych.

Prokurator Okręgowy w J. G.wniósł o odrzucenie skargi na podstawie art. 9 ust.1 oraz art.8 ust.1 i 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o naruszeniu prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora bez nieuzasadnionej zwłoki jako niespełniającej wymagań przewidzianych art. 6 ust.2 pkt 1 i 2 oraz w art.1 ust 1 i art.5 ust 1 tej ustawy ewentualnie o uznanie wniesionej skargi za niezasadną i jej oddalenie.

Prokurator Rejonowy w L. Ś.wniósł o odrzucenie skargi jako niedopuszczalnej z mocy ustawy a niezależnie od tego podniósł , że jest ona niezasadna.

Sąd Okręgowy zważył , co następuje :

W dniu 21 grudnia 2015 roku K. N. (1) złożył do protokołu przyjęcia zawiadomienia o przestępstwie w Prokuraturze Rejonowej w M. zawiadomienie o popełnieniu przez funkcjonariuszy policji Rewiru Dzielnicowych w Ś. w dniu 21 maja 2015 roku przestępstwa przekroczenia uprawnień polegającego na pobiciu go i poddania się innej czynności seksualnej tj. o popełnieniu na jego szkodę przestępstwa z art.231§1 kk.

Zawiadomienie to zgodnie z właściwością przekazane zostało z Prokuratury Rejonowej w M.do prokuratury Rejonowej w L. Ś..

W dniu 9 czerwca 2017 roku K. N. (1) zwrócił się do Prokuratury Rejonowej w M. o informacje o toku postępowania w w/w sprawie.

Postanowieniem z dnia 3 sierpnia 2017 roku w sprawie PR Ds. 325.2017 Prokurator Rejonowy w L. Ś.na podst. art. 17§1 pkt 2 kpk, art.305§1kpk i art. 325a kpk odmówił wszczęcia śledztwa w sprawie.

Na powyższe postanowienie K. N. (1) złożył zażalenie, które przekazane zostało do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w L. Ś., które do chwili obecnej nie zostało rozpoznane.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy zobligowany był do rozważenia zasadności wniosków Prokuratora Okręgowego i Prokuratora Rejonowego o odrzucenie skargi jako niedopuszczalnej z uwagi niespełnienie wymogów wynikających z przepisów wskazanych w stanowiskach pisemnych Prokuratorów.

Zgodnie z dyspozycją art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki ustawa reguluje zasady i tryb wnoszenia oraz rozpoznania skargi strony, której prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki zostało naruszone na skutek działania lub bezczynności sądu lub prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze. Zgodnie z dyspozycją art. 5 ust.1 wyżej wskazanej ustawy skargę wnosi się w toku postępowania , którego skarga dotyczy, a więc do jego prawomocnego zakończenia. Zarówno Prokurator Okręgowy w J. G.jak i Prokurator Rejonowy w L. Ś.stali na stanowisku, że w sprawie nie było prowadzone postępowanie przygotowawcze a jedynie postępowanie sprawdzające zatem skarga na przewlekłość postępowania w trybie w/w ustawy nie służy.

Kodeks postępowania karnego w art. 2§1 pkt 4 nakazuje rozstrzygnięcie sprawy w rozsądnym terminie, dotyczy to zarówno postępowania sądowego jak i przygotowawczego. Nakaz ten rozumieć należy jako obowiązek prowadzenia tych etapów procesu karnego w taki sposób, aby końcowa decyzja wydana została w rozsądnym czasie. Kodeks postępowania karnego wymaga więc, aby czas postępowania przygotowawczego i sądowego był adekwatny do rozsądnego czasu, a zatem aby był współmierny do stopnia skomplikowania sprawy i proporcjonalny do zachowania organów procesowych, zachowania stron postępowania i znaczenia sprawy dla nich. W piśmiennictwie wskazuje się, że szybkość postępowania karnego jest gwarancją przestrzegania interesów stron procesowych. Art. 2 ust. 1 ustawy o skardze na przewlekłość postępowania konkretyzuje pojęcie „rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki”. Stosownie do normy zawartej w tym przepisie sprawa rozpoznawana jest bez nieuzasadnionej zwłoki, gdy postępowanie nie trwa dłużej niż jest to konieczne dla jej wyjaśnienia. Pamiętać należy nadto , że Konstytucja RP w art. 45 ust.1 nakazuje rozpoznanie sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Nie jest to co prawda nakaz tożsamy z nakazem rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie , o którym mowa w art.2§1 pkt 4 kpk ale nakazu tego pomijać nie można.

Postępowanie przygotowawcze jest terminem zbiorczym stosowanym do określenia dwóch jego form, tj. śledztwa i dochodzenia. Postępowanie to obejmuje ponadto, co istotne, z jednej strony czynności poprzedzające formalne wszczęcie śledztwa lub dochodzenia jak i czynności dokonywane po zamknięciu śledztwa lub dochodzenia. Stanowisko prokuratury w rozpatrywanej sprawie sprowadza się do tego, że czynności sprawdzające w trybie art.307 kpk nie stanowią czynności postępowania przygotowawczego zatem skarga na przewlekłość postępowania złożona przez K. N. (1) winna być odrzucona. W doktrynie istotnie istnieje spór co do tego czy czynności sprawdzające w trybie art. 307 kpk należą do czynności postępowania przygotowawczego. Sąd Okręgowy stwierdza, co następuje :

Prokurator Rejonowy w L. Ś.powołując się na art. 307 kpk stwierdza, że czynności sprawdzających prowadzonych w trybie art. 307 kpk nie należy utożsamiać z wszczęciem postępowania przygotowawczego, czy z postępowaniem przygotowawczym bowiem istota tych czynności nie polega na realizacji celów postępowania przygotowawczego, określonych art. 297§1 kpk ale jedynie na ustaleniu, czy istnieją podstawy do wszczęcia postępowania przygotowawczego. Tym samym stwierdza w swoim stanowisku, że skarga złożona przez K. N. (1) nie dotyczy postępowania przygotowawczego a zatem jest ona niedopuszczalna z mocy art.1§1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Stanowisko takie popiera w swoim pisemnym wystąpieniu Prokurator Okręgowy w J. G.. Stanowisko takie budzi zaniepokojenie Sądu Okręgowego w kontekście czynności podejmowanych w sprawie PR Ds. 325.2017 jako, że z akt tego postępowania jednoznacznie wynika, że w rozpatrywanej sprawie nie prowadzono żadnych czynności sprawdzających w trybie art. 307 kpk. Znajduje to jednoznaczne potwierdzenie w dalszej części pisemnego wystąpienia Prokuratora Rejonowego w L. Ś.. Stwierdza on mianowicie co następuje: „Po dokonaniu szczegółowej analizy treści zawiadomienia, stwierdzono jednak jego oczywistą wręcz absurdalność i niepodobieństwo zaistnienia zdarzeń, o których w nim mowa. Uznano w związku z tym, że nie ma potrzeby przeprowadzania jakichkolwiek czynności sprawdzających, a tym bardziej procesowych, np. zwracania się do pokrzywdzonego o dodatkowe dane, czy rozpytywania innych uczestników zdarzenia, którego dotyczyło zawiadomienie, odnośnie jego przebiegu.” (str. 12 akt). Innymi słowy ze stanowiska prokuratora wynika, że od momentu przyjęcia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa nie wykonano żadnych czynności o których mowa w art. 307 kpk, co znajduje potwierdzenie w aktach sprawy PR Ds.325.2017. Niezależnie od powyższego stwierdzić należy, że postępowanie sprawdzające o którym mowa w art. 307 kpk nie jest postępowaniem, które nie jest nieograniczone czasowo. Art.307§1 zd. ostatnie stanowi wyraźnie , że ograniczone jest ono do 30 dni od otrzymania zawiadomienia i w tym terminie należy najpóźniej wydać postanowienie o wszczęciu śledztwa lub o odmowie wszczęcia. Skoro nie przeprowadzono jakichkolwiek czynności sprawdzających to nie ma zastosowania art. 307 kpk a zgodnie z dyspozycja art. 305§1 kpk prokurator winien był niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o przestępstwie wydać postanowienie o wszczęciu lub o odmowie wszczęcia śledztwa. Postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa wydane zostało dopiero w dniu 3 sierpnia 2017 roku a więc po upływie ponad półtora roku (ponad 19 miesięcy) od przyjęcia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa złożonego przez K. N. (1). Niezrozumiała jest forma zakończenia postępowania w sprawie Ko 435/15 tj. nie nadanie dalszego biegu procesowego zawiadomieniu K. N. (1) na co powołuje się Prokurator Rejonowy w swojej odpowiedzi na skargę (str.12 akt). W aktach postępowania PR Ds. 325.2017 znajdują się do czasu wydania postanowienia z dnia 3 sierpnia 2017 roku o odmowie wszczęcia śledztwa oprócz zawiadomienia K. N. (1) z dnia 21 grudnia 2015 roku o popełnieniu przestępstwa następujące dokumenty: pouczenia K. N. o jego uprawnieniach i obowiązkach jako świadka i pokrzywdzonego z dnia 21.12.2015 roku , kopie: notatki urzędowej z dnia 22.05.2015 roku dotyczącej zatrzymania K. N. w dn. 21.05.2015 roku, karty medycznej z dn.21.05.2015 roku, protokołu zatrzymania K. N. z dn. 21.05.2015 roku, protokołu przesłuchania K. N. jako podejrzanego z dnia 22.05.2015 roku, protokołów rozpraw przed Sądem Rejonowym w L. Ś.w sprawie II K 551/15 z dni : 22.03.2016 r., 17.05.2016 r. ,26.09.2016 r., 6.12.2016 r., opinii sądowo-psychiatrycznej z dn. 13.07.2016 r. i sądowo-psychologicznej z dn.12.07.2016 roku, które zostały przeprowadzone przez Sąd w sprawie II K 551/15 , odpis wyroku w sprawie II K 551/15 wobec oskarżonego K. N. o czyn z art.190§1 kk i inne, oraz pismo K. N. z dnia 7 czerwca 2017 roku w którym m.in. zwraca się o informacje o toku postępowania z jego zawiadomienia z dn.21.12.2015 roku. Z akt nie wynika kiedy odpisy w/w dokumentów zostały zgromadzone w aktach sprawy PR Ds. 325.2017. Z akt tych wynika, że od momentu przyjęcia zawiadomienia od K. N. (1) o popełnieniu przestępstwa oprócz zgromadzenia dokumentów z akt sprawy prowadzonej przeciwko w/w jako oskarżonemu nie wykonano żadnych czynności dotyczących zawiadomienia jakie zostało złożone 21 grudnia 2015 roku.

W tych okolicznościach nie budzi wątpliwości Sądu Okręgowego , że skarga na przewlekłość postępowania dotyczyła postępowania przygotowawczego a nie sprawdzającego i że postępowanie to było prowadzone przez prokuratora. Nie budzi też wątpliwości , że postępowanie to w dacie złożenia skargi nie było zakończone jako, że K. N. (1) złożył zażalenie na postanowienie prokuratora z dnia 3 sierpnia 2017 roku i do chwili obecnej nie zostało ono rozpoznane przez Sąd Rejonowy. Skarga spełnia wymogi stawiane art.6 ust. 1 i 2 Ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. W sporządzonym przez siebie i podpisanym piśmie będącym skargą K. N. (1) wskazuje, że postępowanie toczy się zbyt długo niż tego wymaga charakter sprawy i nie jest to niczym uzasadnione. Wskazuje też, zgodnie z dyspozycją art.12 ust.4 ustawy, skarżący jakiej rekompensaty w zw. z tak toczącym się postępowaniem żąda.

W tych okolicznościach wnioski Prokuratorów Okręgowego i Rejonowego o odrzucenie skargi K. N. (1) były nieuzasadnione.

Jak wskazano już wyżej czynności prokuratora prowadzącego postępowanie z zawiadomienia K. N. (1) o popełnieniu na jego szkodę przestępstwa przez funkcjonariuszy policji w dniu 21 maja 2015 roku sprowadziły się jedynie do dołączenia do akt postępowania dokumentów z postępowania przygotowawczego i sądowego prowadzonego przeciwko K. N. oskarżonemu o czyn z art.190§1 kk i inne. Żadnych innych czynności nie wykonywano. Nadto skoro samo zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa złożone przez K. N. oceniane było , jak wskazuje w odpowiedzi na skargę Prokurator Rejonowy w L. Ś., jako „oczywiście absurdalne” i uznano , że zachodzi „niepodobieństwo zdarzeń” w nim opisanych to co najmniej zaniepokojenie budzi fakt , że dopiero w dniu 3 sierpnia 2017 roku wydano postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa. Powyższe prowadzi do jednoznacznego wniosku , iż w sprawie PR Ds. 325/17 zachodziła rażąca niczym nie uzasadniona przewlekłość postępowania zarówno w rozumieniu art.45 ust.1 Konstytucji RP , art.2§1 pkt 4 kpk jak i nieuzasadniona zwłoka w rozpoznaniu sprawy w rozumieniu art.2 ust.1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym nadzorowanym lub prowadzonym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.

Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa złożone zostało przez K. N. (1) w dniu 21 grudnia 2015 roku w Prokuraturze Rejonowej w M. a następnie przekazane , zgodnie z właściwością , Prokuraturze Rejonowej w L. Ś.. Uwzględniając powyższe a nadto potrzebę dokonania przez prokuratora analizy zawiadomienia złożonego przez K. N. i rozważenia podjęcia czynności w sprawie lub zaniechania ich podjęcia , a także uwzględniając , iż ewentualne postępowanie sprawdzające , którego to postępowania zaniechano w rozpatrywanej sprawie , mogło trwać , zgodnie z art.307§1 kpk , 30 dni uznano , że nieuzasadniona zwłoka w rozpoznaniu sprawy zaistniała po upływie dwóch miesięcy od dnia przyjęcia przez prokuratora od K. N. (1) do protokołu zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa tj. od dnia 21 lutego 2016 roku. W dniu 3 sierpnia 2017 roku wydano postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa. Wydanie tego postanowienia musiało być poprzedzone zgromadzeniem dokumentów wskazanych w tym postanowieniu i ich analizą. Czas w jakim obiektywnie można było tego dokonać to w ocenie Sądu Okręgowego miesiąc. Tak więc za datę końcową nieuzasadnionej bezczynności w sprawie uznano dzień 3 lipca 2017 roku. Okres nieuzasadnionej bezczynności w sprawie trwał od dnia 21 lutego 2016 roku do 3 lipca 2017 roku a więc ok 16 miesięcy.

Skarżący wnosił o zasądzenie na jego rzecz w związku z bezczynnością w sprawie, która to bezczynność spowodowała „krzywdę moralną” kwoty 20000 złotych.

Sąd Okręgowy w niniejszym postępowaniu nie jest uprawniony do badania zasadności zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa jakie złożył K. N. (1). Zasadność tego zawiadomienia pozostaje bez wpływu na wysokość odszkodowania jakie należało orzec od Skarbu Państwa na rzecz wyżej wymienionego w zw. ze stwierdzoną nieuzasadnioną przewlekłością postępowania. Jak już wskazano wyżej każda ze stron postępowania ma prawo do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie , bez nieuzasadnionej zwłoki , niezależnie od końcowego wyniku korzystnego lub niekorzystnego dla strony. Gwarancje takie wynikają nie tylko z ustaw przywołanych w początkowej części uzasadnienia tego postanowienia, ale także z Konstytucji RP. Uwzględniając 16 miesięczny okres nieuzasadnionej zwłoki a więc bezczynności w sprawie Sąd Okręgowy uznał , że kwotą adekwatną do krzywdy wynikłej dla K. N. (1) z powodu tej nieuzasadnionej przewlekłości postępowania przygotowawczego jest kwota 8000 złotych. Suma pieniężna przyznawana w obecnym postępowaniu ma charakter kompensacyjny i stanowi szczególną formę zadośćuczynienia za krzywdę powstałą w wyniku rażącej przewlekłości postępowania. Przyznanie tej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia nie zamyka skarżącemu drogi do dochodzenia roszczeń o naprawienie szkody lub zadośćuczynienia za krzywdę w pozostałym zakresie przed sądem cywilnym. Przyznanie sumy pieniężnej w wyższej wysokości nie znajduje uzasadnienia. Wskazać należy, że ustawa o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki określa wysokość sumy pieniężnej jaka może być przyznawana od 2000 złotych do 20000 złotych. Tak więc przyznana K. N. (1) kwota 8000 złotych bliska jest średniej kwoty określonej ustawą.

Przewlekłość postępowania miała miejsce przez 16 miesięcy, co wykazano wyżej, tak więc kwota przyznana za każdy miesiąc zwłoki wynosiła 500 złotych.

Ponieważ w dniu 3 sierpnia 2017 roku wydano postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa brak było podstaw do wydania zaleceń o których mowa w art. 12 ust. 3 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.

K. Ł. W. M. T. S.