Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze II Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

PrzewodniczącySSO Jadwiga Kwapiszewska/spr/

SędziowieSSO Maria Lechowska, SSO Anna Mikuliszyn

ProtokolantAgnieszka Lesicka

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2013 r. w Jeleniej Górze

na rozprawie

sprawy z powództwa małoletniej A. P. reprezentowanej przez przedstawicielkę ustawową J. P. (1)

przeciwko M. P.

o alimenty

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze

z dnia 19 września 2012 r., sygn. akt III RC 538/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I o tyle, że oddala powództwo ponad zasądzoną w nim kwotę po 250 zł (dwieście pięćdziesiąt złotych) miesięcznie i ustala termin płatności alimentów do dnia 15-go każdego miesiąca oraz w punkcie III w ten sposób, że nie obciąża pozwanego opłatą sądową na rzecz Skarbu Państwa, od której zwolniona była powódka;

II.  dalej idącą apelację oddala;

III.  koszty procesu w instancji odwoławczej między stronami wzajemnie znosi.

Sygn. akt II Ca 820/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze w punkcie I zasądził od pozwanego M. P. na rzecz małoletniej powódki A. P. ur. (...) alimenty w kwocie po 300 zł miesięcznie, płatne do dnia 10 – go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki, poczynając od dnia 10 sierpnia 2012 r. do rąk matki małoletniej powódki J. P. (1), w punkcie II dalej idące powództwo oddalił, w punkcie III zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze kwotę 90 zł tytułem kosztów postępowania, w punkcie IV zasądził od pozwanego na rzecz małoletniej powódki A. P. reprezentowanej przez matkę J. P. (1) kwotę 227,20 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego, a w punkcie V nadał wyrokowi w punkcie I rygor natychmiastowej wykonalności.

Powyższe orzeczenie Sąd Rejonowy oparł na podstawie następujących ustaleń faktycznych.

Małoletnia powódka urodzona (...) jest córka pozwanego. Matka dziecka oceniła koszt jego utrzymania na kwotę około 1.500 zł miesięcznie, na którą składa się m.in. mleko - 40 zł tygodniowo preparaty mleko zastępcze około - 100 zł miesięcznie, soki, przeciery owocowe - 64 zł miesięcznie, obiady w słoikach 80 zł miesięcznie, herbaty ziołowe - 12 zł miesięcznie, kosmetyki do pielęgnacji dziecka - 16 zł, szczoteczki do zębów 12 zł. Kupuje również pieluchy, chusteczki nawilżające, odzież. Partycypuje także w kosztach utrzymania mieszkania.

Od urodzenia małoletnia jest poddawana rehabilitacji, nierefundowanej przez NFZ. Koszty to 60 zł tygodniowo za jeden zabieg.

Przedstawicielka ustawowa jest osobą bezrobotną i na okres roczny od dnia 18 lipca 2012 r. ma przyznany zasiłek – obecnie w kwocie 498,90 zł miesięcznie. Wraz z powódką zamieszkuje u swoich rodziców, którzy wspierają ją finansowo. Dom, w którym mieszka w połowie należy do niej. Matka przedstawicielki ustawowej nie pracuje, ojciec jest rencistą i dorabia za granicą. Koszty utrzymania mieszkania wynoszą: opłaty za energię elektryczną w kwocie 338,46 zł za cztery miesiące, (...) 159 zł rocznie, gaz 532,82 zł kwartalnie i do 1.307,44 zł za pół roku, 184,49 zł za wodę, 125 zł podatek roczny, 31,98 zł za telefon, 25,36 zł wywóz nieczystości. Przedstawicielka ustawowa wypłaciła z konta stron kwotę 5.500 zł, obejmującą 3.000 z tytułu wynagrodzenia z wyrównaniem, 1.700 zł z tytułu urodzenia dziecka z A. oraz 805 zł z tytułu urodzenia dziecka z (...).

Pozwany mieszka z rodzicami w K.. Dokłada się do rachunków kwotą 100 zł miesięcznie. Jest mechanikiem samochodowym. Pracuje w (...) sp. z o.o. z siedzibą w P. jako konfekcjoner i pracownik transportu, zarabiając 1.418,01 zł miesięcznie. Do pracy dojeżdża samochodem stron, a koszt paliwa wynosi 400 zł miesięcznie. Spłaca kredyt gotówkowy, zaciągnięty 4 stycznia 2011 r. na 72 raty miesięcznie po 344,64 zł każda. Pieniądze zostały przeznaczone w części na sfinansowanie wesela, w części na zakup samochodu. Poza małoletnią ma na utrzymaniu 9- letniego syna z poprzedniego związku, na którego łoży regularnie po 300 zł alimentów. Tak małoletnią powódkę jak i syna wspiera dodatkowo finansowo.

Biorąc za podstawę powyższe ustalenia Sąd Rejonowy jako podstawę żądania wskazał art. 133 § 1 k.r.o., zgodnie z którym rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Dalej wskazał, że ustalenie obowiązku alimentacyjnego następuje przy zachowaniu przesłanek z art. 135 k.r.o., w świetle których obowiązek alimentacyjny zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego i zarobkowych możliwości zobowiązanego, a wykonywanie obowiązku alimentacyjnego może także polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego. W świetle tych przesłanek Sąd I instancji uwzględnił, że przedstawicielka ustawowa wypełnia swój obowiązek alimentacyjny głównie poprzez sprawowanie osobistej pieczy nad małoletnią, która nie ukończyła pierwszego roku życia i jest dzieckiem z opóźnionym rozwojem. Usprawiedliwione potrzeby dziecka są wyższe niż przeciętnie o co najmniej kwotę 300 zł z racji konieczności finansowania kosztów rehabilitacji. Przy skromnym, racjonalnym gospodarowaniu wydatkami sięgają one 700 zł. Sąd ocenił, że pozwany jest w stanie partycypować w kosztach utrzymania dziecka w kwocie 300 zł miesięcznie. Jest osobą młodą, zdrową i posiada intratny zawód mechanika samochodowego. Nie sprawując opieki nad dzieckiem ma możliwość pozyskania dodatkowego zatrudnienia. W ocenie Sądu pozwany stosunkowo niewiele przeznacza na własne utrzymanie. Wydatki na mieszkanie pokrywa wspólnie z rodziną i na ten cel przekazuje 100 zł miesięcznie. Tym samym za nieistotne ocenił Sąd przedłożone przez niego rachunki. Ustalając wysokość alimentów Sąd nie uwzględnił kredytu wskazanego przez pozwanego, albowiem potrzeby dziecka mają charakter priorytetowy i korzystają z przywileju pierwszeństwa. Sąd ocenił, że pozwany nie posiada innych źródeł utrzymania. Oddalając powództwo ponad zasądzoną kwotę Sąd miał na uwadze, że na pozwanym spoczywa obowiązek alimentacyjny wobec drugiego dziecka w wysokości 300 zł. Zdaniem Sądu pozostałe materialne potrzeby dziecka winna zaspokajać jego matka. Jest ona współwłaścicielką domu, aktualnie zaspokaja potrzeby dziecka z pobranej z rachunku stron kwoty 5.500 zł, jak też korzysta z pomocy rodziców. Sąd oddalił wnioski dowodowe pozwanego o przesłuchanie w charakterze świadków M. O. i J. P. (2), gdyż okoliczność, na którą mieli zeznawać zostały przyznane przez przedstawicielkę ustawową. O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. i 101 k.p.c. oraz § 6 okt 4 rozp. Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Powyższe orzeczenie w całości apelacją zaskarżył pozwany, zarzucając:

- błąd w ustaleniach faktycznych sprawy przez błędne przyjęcie, że pozwany jest w stanie sprostać finansowo opłaceniu alimentów w kwocie 300 zł miesięcznie, podczas gdy sytuacja finansowa pozwanego jest na tyle trudna, że alimenty w tej wysokości przekraczają jego zdolności zarobkowe.

Na tej podstawie skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i ustalenie alimentów w kwocie 200 zł miesięcznie płatnych do dnia 15 – go każdego miesiąca i nie obciążanie obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego oraz nieobciążanie go kosztami na rzecz Skarbu Państwa, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Jeleniej Górze do ponownego rozpoznania.

W oparciu o oświadczenie przedstawicielki ustawowej złożone na rozprawie apelacyjnej w dniu 24 stycznia 2013 r. Sąd Okręgowy ustalił, że małoletnia powódka nie jest już specjalistycznie rehabilitowana, a sama przedstawicielka ustawowa podjęła zatrudnienie na 3-miesięczny okres próbny za wynagrodzeniem 1.345 zł brutto jako salowa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

Trafnie zarzucił skarżący, że w obecnych okolicznościach faktycznych ustalony przez Sąd I instancji obowiązek alimentacyjny przekracza jego możliwości zarobkowe.

O zakresie obowiązku alimentacyjnego, na co słusznie wskazał Sąd I instancji, decyduje zakres usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości zarobkowe zobowiązanego (art. 135 § 1 k.r.o.), przy czym zawsze granicą obowiązku alimentacyjnego są możliwości zarobkowe zobowiązanego, choćby w tych granicach nie zostały pokryte wszystkie usprawiedliwione potrzeby uprawnionego. Przesłanki te w praktyce pozostają we wzajemnej zależności i obie na siebie rzutują.

Dokonując oceny w/w przesłanek w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w postępowaniu pierwszoinstancyjnym jak i apelacyjnym (art. 382 k.p.c.) przede wszystkim wskazać należało, że Sąd I instancji co do zasady prawidłowo oszacował zakres usprawiedliwionych potrzeb małoletniej powódki na kwotę 700 zł, które w tej wysokości pozostają adekwatne tak do jej wieku – powódka ukończyła pierwszy rok życia – jak i stosunkowo skromnego, patrząc przez pryzmat uzyskiwanych dochodów, poziomu życia obojga rodziców. Uwzględnić jednakże należało, że po wydaniu zaskarżonego rozstrzygnięcia, wydatki na zaspokojenie potrzeb dziecka zmniejszyły się o koszty odpłatnej rehabilitacji w wymiarze 60 zł tygodniowo, której przedstawicielka ustawowa zaprzestała. Wydatki te są zatem niższe o 240 – 300 zł miesięcznie.

Sąd Rejonowy poczynił trafne ustalenia co do możliwości zarobkowych pozwanego i czynionych przez niego wydatków i prawidłowo przyjął, że pozwany pracując na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu, wykorzystuje w pełni swoje możliwości zarobkowe, osiągając z tego tytułu dochody na poziomie około 1.340 zł netto (zaświadczenie – k. 117). Istotnie nie zostały poparte żadnymi dowodami twierdzenia przedstawicielki ustawowej, że posiada on inne źródła zarobkowania. Z kwoty wynagrodzenia pozwany zobowiązany jest alimentować syna z poprzedniego związku w wieku 9 lat, kwotą 300 zł miesięcznie, co w sposób oczywisty rzutuje na wysokość obowiązku alimentacyjnego na rzecz małoletniej powódki. Pozwany spłaca również kredyt zaciągnięty na zaspokojenie potrzeb obojga małżonków za zgodą przedstawicielki ustawowej, ponosi dość wysokie koszty związane z dojazdem do pracy i zaspokaja własne usprawiedliwione potrzeby. Niezależnie od tego pozwany wspiera małoletnią powódką również rzeczowo, w taki sposób, by dodatkowo zaspokajać jej bieżące potrzeby.

W okolicznościach sprawy nie sposób było pominąć, że po wydaniu zaskarżonego wyroku poprawiła się sytuacja zarobkowa przedstawicielki ustawowej. Dotychczas była ona osobą bezrobotną z prawem do zasiłku, który otrzymywała w kwocie niespełna 500 zł miesięcznie, a obecnie podjęła zatrudnienie za wynagrodzeniem 1.345 zł brutto, tj. około 1.000 zł netto. Dzięki temu ma możliwość w większym stopniu, aniżeli wyłącznie poprzez osobiste starania o wychowanie i utrzymanie córki, przyczyniać się do zaspokajania jej materialnych potrzeb. Obowiązek alimentacyjny obciąża bowiem każdego z rodziców w takim samym stopniu.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd II instancji uznając, że określenie obowiązku alimentacyjnego na poziomie 300 zł miesięcznie przekracza obecne możliwości zarobkowe pozwanego, jeżeli uwzględnić także usprawiedliwione potrzeby własne zobowiązanego i spoczywający na nim obowiązek alimentacyjny na rzecz syna, obowiązek ten ustalił na kwotę 250 zł miesięcznie.

Za zasadny Sąd Odwoławczy uznał wniosek pozwanego o określenie terminu wymagalności poszczególnych rat alimentacyjnych na dzień 15 – go każdego miesiąca. Pracodawca pozwanego ma obowiązek przekazania wynagrodzenia do dnia 10 – go każdego miesiąca, dlatego też terminowe regulowanie obowiązku alimentacyjnego do dnia 10 – go każdego miesiąca nie zawsze byłoby możliwe i mogłoby narazić pozwanego na wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

Sąd II instancji z uwagi na sytuacji życiową i majątkową pozwanego uwzględnił na zasadzie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 1 u.k.s.c. częściowo jego wniosek o nieobciążanie kosztami procesu. W tym zakresie Sąd zwolnił pozwanego jedynie od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa, od których zwolniona była małoletnia powódka. Natomiast nie uwzględnił żądania odnośnie zasądzonych od niego tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego na rzecz powódki.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy z mocy art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżone rozstrzygnięcie w punkcie I o tyle, że zasądzone alimenty obniżył do kwoty 250 zł miesięcznie, ustalając termin ich płatności na dzień 15- go każdego miesiąca oraz w punkcie III w ten sposób, że nie obciążył pozwanego opłatą sądową na rzecz Skarbu Państwa, od której zwolniona była powódka. Na podstawie art. 385 k.p.c. dalej idącą apelację oddalił.

O kosztach procesu w instancji odwoławczej orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. poprzez ich stosunkowe zniesienie, biorąc pod uwagę, że każda ze stron utrzymała się przy swoim żądaniu w połowie.