Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze Wydział I Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Urszula Wiewióra

Protokolant: Agnieszka Dymitroca

po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2014 r. w Jeleniej Górze

sprawy z powództwa Stowarzyszenie (...) w W.

przeciwko (...) D., M. sp.j. w G.

o zaniechanie i zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) D., (...) spółka jawna w G. na rzecz powódki Stowarzyszenia (...) w W. kwotę 246.660,66 zł (dwieście czterdzieści sześć tysięcy sześćset sześćdziesiąt złotych sześćdziesiąt sześć groszy) z ustawowymi odsetkami od dnia 25.04.2012r. do dnia zapłaty,

II.  dalej idące powództwo oddala,

III.  zasądza od pozwanego (...) D., (...) spółka jawna w G. na rzecz powódki Stowarzyszenia (...) w W. kwotę 21.836,69 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygn. akt I C 468/12

UZASADNIENIE

Stowarzyszenie (...) w W. w pozwie skierowanym przeciwko (...) D., K., (...) spółka jawna w G. wniosło o zakazanie pozwanemu dokonywania reemisji w sieci telewizji kablowej utworów audiowizualnych nadawanych w programach telewizyjnych do czasu zawarcia z powodem umowy licencyjnej na podstawie art. 21 ¹ ustawy z dnia 04 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz zasądzenie kwoty 246.660,66 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Powód podnosił, że jest organizacją zbiorowego zarządu prawami autorskimi w rozumieniu art. 104 i art. 105 ust. 1 pr.aut., natomiast pozwany jest operatorem telewizji kablowej, którego działalność polega na odbieraniu programów telewizyjnych nadawanych przez inne stacje telewizyjne oraz na ich rozprowadzaniu, w całości i bez zmian, w sieci kablowej do zainteresowanych odbiorców za odpowiednią opłatą abonamentową. Wskazał, że pozwany po dniu 01.08.2009r. dokonuje reemisji programów telewizyjnych zawierających utwory audiowizualne pomimo braku zawarcia stosownej umowy licencyjnej z powodem na podstawie art. 21 ¹ pr. aut., co stanowi zawinione naruszenie autorskich praw majątkowych uzasadniające roszczenia z art. 79 ust. 1 pr. aut. Wobec tego powód domagał się zaniechania naruszenia, bowiem dalsze dokonywanie reemisji przez pozwanego oznacza dalsze naruszanie autorskich praw majątkowych podmiotów, w których interesie działa powód. Nadto domagał się zapłaty stosownego wynagrodzenia w potrójnej wysokości, bowiem pozwany miał świadomość obowiązku zawarcia umowy z powodem. Powód domagał się zatem wynagrodzenia w wysokości 246.660,66 zł za okres od 01.09.2009r. do 31.03.2011r. Przy wyliczeniu tej kwoty powód przyjął stawkę wynagrodzenia w wysokości 2,2 % wpływów netto operatora. Uwzględnił także, że we wskazanym okresie pozwany bezumownie dokonał na jego rzecz wpłat kwot pieniężnych w łącznej kwocie 78.931,41 zł, które stanowiły według jego oświadczenia równowartość 1,6 % wpływów netto pozwanego z tytułu świadczenia usług reemisji programów telewizyjnych.

Pozwany (...) D., K., (...) spółka jawna w G. (obecnie (...) D., (...) spółka jawna w G.) w odpowiedzi na pozew i dalszych pismach procesowych wnosił o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według przepisanych norm.

Strona pozwana w pierwszej kolejności zarzuciła, że pełnomocnictwo procesowe do prowadzenia niniejszej sprawy udzielone zostało przez nieuprawnioną do tego osobę. Odnosząc się do samego żądania pozwany stał na stanowisku, że jest ono bezzasadne, albowiem wbrew twierdzeniom powoda, strony łączy umowa licencyjna, zawarta w sposób dorozumiany. Pozwana spółka wskazała, że umowy licencyjne mogą być zawierane bez zachowania formy pisemnej w sposób ustny lub nawet konkludentny, poprzez podjęcie jej wykonywania przez strony. Taka sytuacja zachodzi między stronami, skoro pozwany korzysta z repertuaru reprezentowanego przez powoda i uiszcza wynagrodzenie, natomiast powód korzystanie to umożliwia i akceptuje dokonywane przez pozwanego wpłaty. Dalej pozwany wskazał, że wynagrodzenie nie jest istotnym i koniecznym elementem umowy licencyjnej, a spór między stronami w istocie sprowadza się do stawki wynagrodzenia należnego powodowi za reemisję w sieciach kablowych utworów audiowizualnych. Pozwany wskazywał, że wobec istniejącej między stronami umowy licencyjnej, żądanie powoda nie zasługuje na uwzględnienie. Dodał, że brak jest podstaw do żądania trzykrotności wynagrodzenia umownego, albowiem pozwany pozostawał i pozostaje nadal w przekonaniu o istnieniu wiążącej strony umowy licencyjnej.

Strona pozwana powoływała się również na art. 5 k.c., zarzucając, że żądanie zaprzestania reemitowania przez nią utworów audiowizualnych stanowi nadużycie prawa podmiotowego. W ocenie pozwanego, powód jako monopolista usiłuje narzucić swoje warunki cenowe, które nie znajdują odzwierciedlenia w podstawach kształtowania opłat licencyjnych. Dodał, że żądanie zaprzestania przez pozwanego reemisji programów skutkowałoby jego natychmiastową upadłością, a także utratą dostępu do usług telekomunikacyjnych przez wiele tysięcy osób, co wprost niweczy dobro w postaci dostępu wielu tysięcy konsumentów do programów, na rzecz majątkowego interesu powoda, którego obowiązkiem jest zawieranie umów licencyjnych. Ponadto żądanie zaprzestania remisji programów byłoby zdaniem pozwanego sprzeczne z prawem, albowiem naruszałoby art. 43 ustawy o Radiofonii i Telewizji, zgodnie z którym pozwany zobowiązany jest do reemitowaniu 7 określonych programów telewizyjnych wraz z zawartymi w nich utworami audiowizualnymi.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Stowarzyszenie (...) w W. jest organizacją zbiorowego zarządu prawami autorskimi na podstawie zezwolenia Ministra Kultury i Sztuki udzielanego w formie decyzji z dnia 29 maja 1995 r. i 23 października 1998 r. Zakres zezwolenia obejmuje m.in. zarząd majątkowymi prawami autorskimi do reemisji.

Zgodnie z postanowieniami statutu (...)(§ 1 ,8) powód jest organizacją twórców filmowychoraz innych podmiotów których działalność jest związana z twórczością filmową. Do zadań powoda należy zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych mu praw autorskich i pokrewnych oraz praw wynikających z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. (...)jest uprawnione do reprezentowania praw autorskich producentów utworów audiowizualnych w Polsce i za granicą.

Na mocy umowy zawartej 07 maja 2002 r. (...) międzynarodowa organizacja zarządzającą prawami autorskimi do utworów audiowizualnych powierzyła powodowi zarząd na terenie Polski prawami którymi dysponuje.

(decyzja k. 46-47; decyzja k. 48-49; statut Stowarzyszenia (...) k. 50-67; odpis KRS k. 68-73;

(...) D., K., (...) spółka jawnaw G.(obecnie (...) D., M.– Spółka Jawna w G.) jest operatorem telewizji kablowej. Jego działalność polega na odbieraniu programów telewizyjnych nadawanych przez inne organizacje telewizyjne oraz na ich odpłatnym rozprowadzaniu w całości i bez zmian w sieci kablowej. W swojej ofercie posiada on 52 programy telewizyjne, w tym polskie i zagraniczne, w tym (...), (...), (...), (...), (...), (...)oraz (...) (...).

Na dzień 31.03.2012r. pozwana spółka miała około 8.500 abonentów. Spółka świadczy usługi na terenie miejscowości G. oraz okolice i A. oraz okolice. Około 85 % abonentów stanowią konsumenci.

(wydruki ze strony internetowej pozwanej spółki k. 32-45; odpis KRS k. 481-483; oświadczenie pozwanej k. 609; odpis KRS k. 1189-1193)

Dnia 01.10.2004r. powód zawarł z Ogólnopolską Izbą (...) (...) (...)((...)a od sierpnia 2005 r. (...)- Polska Izba (...)) reprezentującą ok. 80% rynku telewizji kablowej i prawie 4 mln abonentów kontrakt generalny w którym przewidziano wynagrodzenia powoda stanowiące równowartość 2,8% wszystkich miesięcznych rzeczywistych wpływów netto (bez podatku VAT) które operator kablowy otrzymuje z tytułu świadczenia usług reemisji programów telewizyjnych z tytułu eksploatacji majątkowych praw autorskich i pokrewnych. Do owego Kontraktu poprzez złożenie oświadczenia przystąpiło w okresie od dnia 01 października 2004 r. do dnia 05 maja 2006 r. 98 operatorów telewizji kablowych.

Dnia 18.10.2004r. pozwana spółka złożyła oświadczenie o przystąpieniu do Kontraktu (...).

Kontrakt obowiązywał przez 5 lat do 30 kwietnia 2009 r. i na następny okres od 1 maja do 31 lipca 2009 r. (...) zawarła z powodem porozumienie tymczasowe ze stawką wynagrodzenia w wysokości 1,4%. (...) w następnym okresie odmówiło przedłużenia porozumienia tymczasowego i wysyłało do operatorów zrzeszonych w (...) propozycje umowy z wynagrodzeniem na poziomie 2,2%.

Pozwana spółka w dniu 25.05.2009r. złożyła oświadczenie o przystąpieniu do porozumienia tymczasowego.

Negocjacje prowadzone przez powoda oraz Polską Izbę (...)nie doprowadziły do ustalenia warunków nowego kontraktu (...). Sporna była wysokość stawki wynagrodzenia dla powoda. Polska Izba (...)stała na stanowisku, że powinna ona wynosić maksymalnie 1,6 % wpływów netto operatora, z kolei według powoda stawka ta winna wynosić 2,2 % wpływów netto.

Wobec nie osiągnięcia porozumienia w zakresie stawek wynagrodzenia Stowarzyszenie (...) nie zdecydowało się na przedłużenie obowiązywania porozumienia tymczasowego z dnia 08.05.2009r., które wygasło z dniem 31.07.2009r.

(kontrakt (...)wraz z aneksami k. 74-85; oświadczenie pozwanej z 18.10.2004r. k. 86-87; oświadczenie (...)o wypowiedzeniu kontraktu (...) k. 88; projekt k. 89-95; pismo z 17.04.2009r. k. 96; porozumienie tymczasowe k. 97-101; oświadczenie pozwanej z 25.05.2009r. k. 102)

Przed Komisją Prawa Autorskiegotoczyło się postępowanie na podstawie art. 108 ust 5 w zw. z art.21 ¹ ust. 2 upapp o rozstrzygnięcie sporów związanych z zawarciem umowy z powodem. W postępowaniu tym brało udział wielu operatorów telewizji kablowych, w tym pozwana.

Po przeprowadzeniu kilku posiedzeń Komisja w dniu 27 lutego 2009 r. złożyła stronom propozycję rozstrzygnięcia sporu ustalając, że (...)jest organizacją „właściwą”w rozumieniu art. 21 ¹ ust. 1 upapp w zakresie reprezentowanych przez to Stowarzyszenie praw autorskich i praw pokrewnych, a zatem strony są zobowiązane do zawarcia umowy, o której mowa we wskazanym przepisie ustawy. Nadto ustaliła, że łączne wynagrodzenie (...)z tytułu zawarcia umowy wskazanej w art. 21 ¹ ust. 1 upapp powinno zostać obecnie ustalone w wysokości 1,6 % wpływów netto (bez podatku VAT) uzyskiwanych przez wnioskodawcę z tytułu reemisji kablowej. Równocześnie Komisja wyznaczyła stronom termin do 30 marca 2009 r. do zawarcia w/w umowy, z zastrzeżeniem że w razie jej nie zawarcia wyda orzeczenie w sprawie.

Powód w piśmie z dnia 16 marca 2009 r. do pozwanego nie wyraził woli przyjęcia oferty i zaproponował dalsze negocjacje. Skierował też w dniu 30 marca 2009 r. pismo do Komisji w którym domagał się uzupełnienia materiałów dowodowych.

Postanowieniem z dnia 6 maja 2009 r. Komisji Prawa Autorskiegostwierdziła, iż łączne wynagrodzenie (...)z tytułu zawarcia umowy wskazanej w art. 21 ¹ ust. 1 upapp powinno zostać obecnie ustalone w wysokości 1,6 % wpływów netto (bez podatku VAT) uzyskiwanych przez wnioskodawcę z tytułu reemisji kablowej, które nie obejmują opłat instalacyjnych i przyłączeniowych.

Reprezentująca pozwaną Polska Izba (...)w W.w związku z postanowieniem Komisji Prawa Autorskiegowskazała, że akceptuje stawkę wynagrodzenia na poziomie 1,6 % wpływów netto i taką kwotę pozwana będzie uiszczała na rzecz powoda.

Powód w piśmie z 06.11.2009r. wskazał, że po dniu 31.07.2009r. nie łączy go z pozwanym żadna umowa, a reemisja utworów audiowizualnych następuje bezprawnie.

(oświadczenie (...)z 28.08.2009r. k. 104-105; pismo powoda z 08.10.2009r. k. 109; pismo pozwanej k. 110; pismo powoda k. 111; pismo z 30.03.2009r. k. 543-548; postanowienie Komisji Prawa Autorskiegoz 6.05.2009r. k. 549-561; pismo powoda z 06.11.2009r. k. 701-702; zeznania świadka J. K.k. 1229-1232; zeznania świadka J. S.k. 1275v-1277)

Pozwana spółka, mimo nie obowiązywania porozumienia, bez zezwolenia reemitowała utwory audiowizualne w swojej sieci kablowej.

Jednocześnie pozwana dokonywała na rzecz powoda wpłat pieniężnych stanowiących według jej oświadczenia równowartość 1,6 % jej miesięcznych wpływów netto.

W okresie od 01.08.2009r. do 31.03.2009r. pozwana wpłaciła łącznie z tego tytułu na rachunek pozwanego kwotę 78.931,41 zł.

Wpływy netto pozwanej spółki we wskazanym okresie wyniosły łącznie 4.933.213,13 zł.

(bezsporne; faktury k. 522, 523)

W pismach z 30.05.2011r. i 22.12.2010r. skierowanych do pozwanej spółki powód wskazał, że wpłaty dokonywane przez pozwaną na rachunek Stowarzyszenia (...)traktowane będą jako częściowe zaspokojenie roszczeń z tytułu bezumownego korzystania na polu reemisji utworów audiowizualnych pozostających z zbiorowym zarządzie Stowarzyszenia (...). Ponadto powód wskazał, że wyraża wolę zawarcia umowy licencyjnej z określeniem stawki wynagrodzenia miesięcznego na poziomie 2,2 % wpływów netto operatora z tytułu świadczenia usług reemisji otrzymanych w danym miesiącu kalendarzowym, z zastrzeżeniem uregulowania przysługujących Stowarzyszeniu należności za okres poprzedzający zawarcie umowy licencyjnej.

(pismo powoda z 22.12.2010r. k. 113-114; pismo z 30.05.2010r. k. 648-649)

Powód nie dysponuje tabelami ze stawkami wynagrodzeń autorskich i z tytułu praw pokrewnych producentów utworów audiowizualnych. Poprzednio obowiązujące tabele zostały uchylone przez Naczelny Sąd Administracyjny. Stowarzyszenie (...)utworów (...)i (...) - (...)oraz Związek Stowarzyszeń (...)posiadają takowe tabele.

(zeznania świadka J. K. k. 1229-1232; zeznania świadka J. S. k. 1275v-1277)

Powód pismem z 20.06.2011r. wniósł do Komisji Prawa Autorskiegowniosek o zatwierdzenie tabeli wynagrodzeń za korzystanie z utworów i przedmiotów praw pokrewnych na polu eksploatacji „(...)” – wysokość wynagrodzenia z tytułu reemisji utworów audiowizualnych oraz wideogramów stanowiących nośniki utworów audiowizualnych, ze stawką 2,2 % wpływów netto użytkownika praw (bez podatku VAT) uzyskanych od abonentów w związku ze świadczeniem usług reemisji, które nie obejmują jednorazowych opłat instalacyjnych i przyłączeniowych lub innych opłat o charakterze jednorazowym.

Pismem z 13.01.2012r. powód cofnął wniosek w związku z niezakończeniem postępowania w terminie 6-miesięcznym, stosownie do art. 110(13) ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

(wniosek k. 378-404; wniosek k. 405-407)

Według stanu na sierpień 2012r. liczba operatorów telewizji kablowych wpisanych do rejestru przedsiębiorstw telekomunikacyjnych obejmowała 429 podmioty.

W okresie po 31.07.2009r. powód zawierał umowy licencyjne z operatorami telewizji kablowych według stawki 2,2 %. Do 2012r. powód zawarł 250 umów z taką stawką.

W tym okresie powód nie zawierał umów licencyjnych ze stawką 1,6 %.

Pozwana w swojej ofercie programowej posiada wszystkie kluczowe programy telewizyjne na bazie których (...) przeprowadziła analizę zawartości programowej i sformułowała ocenę oglądalności utworów audiowizualnych w wysokości 85 % oraz ustaliła, że udział utworów audiowizualnych w ofercie programowej wynosi 88 %.

Repertuar pozwanej nie odbiegał od przeciętnego repertuaru dostępnego dla innych operatorów telewizji kablowych. Repertuar ten zawiera wszystkie programy istotne z punktu widzenia wskaźników oglądalności i udziału utworów audiowizualnych, ujęte w badaniach (...).

Stawka wynagrodzenia ustalona została w drodze iloczynu stawki globalnego obciążenia w ujęciu procentowym oraz współczynników odzwierciedlających zakres i intensywność korzystania z utworów.

Stawka globalnego obciążenia została wyliczona poprzez przemnożenie skorygowanej marży operacyjnej w ujęciu procentowym (marża przed opłatami na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi) przez wskaźnik podziału pożytków pomiędzy licencjodawcę i licencjobiorcę (reguła 25 % w branży telekomunikacyjnej). Marża operacyjna nie jest korygowana z tytułu opłaty na rzecz Instytutu (...) (1,5 %) oraz kosztów związanych z opłatami na rzecz nadawców i home production.

W wyniku zastosowania podejścia dochodowego z regułą 25 % ustalono stawkę globalnego obciążenia w przedziale od 2,9 % do 7,6 % z wartością oczekiwaną 5,1 % przy zastosowaniu szerokiej definicji utworu audiowizualnego (stosowanej w badaniach (...)).

Stawka procentowa aktualna na dzień sporządzania opinii, mogąca stanowić podstawę obliczenia stosownego wynagrodzenia powoda w rozumieniu art. 79 prawa autorskiego, z tytułu reemisji przez pozwanego w sieci telewizji kablowych utworów audiowizualnych wynosi 2,2 %.

Stawka ta uwzględnia wysokość wpływów osiąganych przez powoda z tytułu korzystania z utworów oraz charakter i zakres tego korzystania.

(opina biegłego sądowego A. P. k. 1278-1294, opinia uzupełniająca k. 1493-1509)

Sąd zważył, co następuje:

Powód opierał swoje żądanie na zasadzie art. 79 ust. 1 pkt 1 i 3 b ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U.2006.90.631 j.t. ze zm.), w myśl którego:

uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:

1) zaniechania naruszania;

3) naprawienia wyrządzonej szkody:

b) poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu.

W cytowanym przepisie uregulowane zostały środki ochrony autorskich praw majątkowych przysługujących uprawnionemu w stosunku do osoby, która wkroczyła w zakres monopolu korzystania z utworu bez wymaganej zgody. Odpowiedzialność przewidziana w art. 79 u.p.a.p.p. jest odpowiedzialnością deliktową z tytułu bezprawnego (bez podstawy ustawowej lub umownej) wkroczenia w cudze prawo wyłączne. Objęte nim zasady wskazują, że postanowienia wymienionego przepisu mają charakter bezwzględnie obowiązujących. Roszczenie oparte na tym przepisie jest zasadne pod warunkiem, że powód wykaże fakt naruszenia przysługujących mu autorskich praw majątkowych.

Sąd za zasługujące na uwzględnienie uznał żądanie powoda oparte na art. 79 ust. 1 pkt 3 b u.p.a.p.p.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 marca 2012 r. V CSK 102/11 lex nr 1213427, „De lege lata nie ma podstaw normatywnych do odmowy stosowania roszczenia o zapłatę wielokrotności wynagrodzenia autorskiego, jeżeli tylko dochodzący wynagrodzenia w dwukrotnej wysokości wykaże fakt naruszenia przysługujących mu autorskich praw majątkowych. Podobnych zastrzeżeń nie wzbudza oparte na zasadzie winy roszczenie o zapłatę trzykrotności wynagrodzenia będącego swego rodzaju karą ustawową za bezumowną eksploatację dzieła. Obowiązek jej zapłaty jest niezależny od wystąpienia szkody po stronie uprawnionego, istotny jest bowiem sam fakt naruszenia przynależnych mu autorskich praw majątkowych. Odniesienie tego roszczenia do wynagrodzenia podyktowane jest dążeniem do uproszczonego, a zatem łatwiejszego i szybszego uzyskania ochrony i rekompensaty.”

Bez wątpienia powód jako organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi w rozumieniu art. 104 u.p.a.p.p., w tym w zakresie praw autorskich do utworów audiowizualnych, posiada legitymację procesową do występowania na drogę sądową w sprawach dotyczących zarządzania i ochrony w odniesieniu do pól eksploatacji objętych zbiorowym zarządzaniem (art. 105 i art. 79 u.p.a.p.p.), w tym na polu eksploatacji reemisji kablowej, czego zresztą strona pozwana nie kwestionowała. Strona pozwana jest z kolei operatorem telewizji kablowej, której działalność polega na odbieraniu programów telewizyjnych nadawanych przez inne stacje telewizyjne oraz na ich rozprowadzaniu w całości i bez zmian w sieci kablowejzainteresowanych odbiorców za odpowiednią opłatą abonamentową. Jak wskazano wyżej, w myśl art. 21 ¹ ust. 1 u.p.a.p.p. operatorom sieci kablowych wolno reemitować w sieciach kablowych utwory nadawane w programach organizacji radiowych i telewizyjnych wyłącznie na podstawie umowy zawartej z właściwą organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Jak wynika z dowodów dołączonych do pozwu, pozwana była stroną tego rodzaju umowy (od dnia 25.05.2009r. porozumienia tymczasowego) do końca lipca 2009r. Po tej dacie, na skutek przedłużających się negocjacji między stronami dotyczących warunków, na jakich ma być zawarta nowa umowa (wysokości stawki wynagrodzenia dla powoda), pozwana nadal dokonywała reemisji utworów audiowizualnych bez stosownej umowy, jednocześnie dokonywała wpłat na rzecz powoda kwot pieniężnych w wysokości stawki, którą proponowała w toku negocjacji (1,6 % jej miesięcznych wpływów netto), a na którą nie wyrażała zgody strona powodowa żądając 2,2 % tychże wpływów. Wobec tego, strona powodowa uprawniona było do wystąpienia z roszczeniem opartym na zasadzie art. 79 u.p.a.p.p. Nie sposób także uznać, jak twierdziła strona pozwana, że jej zachowanie było niezawinione. Wszak pozwany był świadomy, że od sierpnia 2009r. dokonuje remisji utworów audiowizualnych bez stosownej umowy, a więc bezprawnie, o czym stanowi art. 21 ¹ ust. 1 u.p.a.p.p. Bezprawność zachowania operatora polega w takim przypadku na korzystaniu z praw autorskich bez umowy, a towarzysząca temu świadomość owej bezprawności czyni jego zachowanie zawinionym w ujęciu art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b u.p.a.p.p.

Obrona pozwanego sprowadzała się do zarzutu, że zastosowanie wyżej wymienionego przepisu jest bezpodstawne, albowiem strony wiąże umowa licencyjna - zawarta per facta concludentia.

Zdaniem Sądu, w okolicznościach sprawy nie można uznać, aby strony zawarły umowę licencyjną w sposób dorozumiany. Nie można tracić z pola widzenia, że elementem konstytutywnym każdej umowy cywilnoprawnej są zgodne oświadczenia woli. Zasada ta odnosi się również do umów zawieranych w sposób dorozumiany. Zaznaczenia przy tym wymaga, że w świetle art. 60 k.c. oświadczenia woli nie można pojmować jako fikcji prawnej, skutki prawne bowiem wywołuje tylko wola realnie powzięta i w pewien sposób wyrażona (wyr. SN z dnia 29 marca 2006 r., IV CK 411/05, Lex nr 179733).

Odnosząc te rozważania do rozpoznawanej sprawy nie sposób uznać, aby powód w sposób dorozumiany wyraził wolę zawarcia umowy licencyjnej, zwłaszcza w kontekście sporu, jaki trwa między organizacjami zrzeszającymi operatorów sieci kablowych i powodem, który dotyczy w istocie treści umów licencyjnych, a zasadniczo stawki wynagrodzenia za dokonywanie reemisji. Ponadto powód w piśmie z 22.12.2010r. skierowanym do pozwanego (k. 113-114) wprost stwierdził, że zachowania pozwanej w postaci wpłacania na jego rachunek jakichkolwiek należności nie traktuje jako wykonywania zobowiązań umownych. Dodał także, co trzeba podkreślić, że wyraża wolę zawarcia umowy licencyjnej, lecz z określeniem stawki wynagrodzenia miesięcznego na poziomie 2,2 % wpływów netto operatora z tytułu świadczenia usług reemisji. W tym kontekście bez znaczenia były wskazywane przez pozwanego zachowania powoda, które miałaby potwierdzać zawarcie umowy, jak przyjmowanie od pozwanego kwot pieniężnych oraz wystawianie faktur VAT. Powód wyraźnie wskazał, że traktuje otrzymywane kwoty, jako wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z reemisji przez pozwanego, zaś faktury wystawiane były w celach podatkowych. Z kolei brak działań w celu zakazania pozwanemu reemisji wynikał z toczących się między stronami (przedstawicielem pozwanego) rozmów w przedmiocie zawarcia umowy licencyjnej. Nie można także uznać stawki wynagrodzenia za reemisję utwór audiowizualnych za kwestię drugorzędną. Wszak art. 43 u.p.a.p.p., na który powoływał się pozwany, wprowadza domniemanie, zgodnie z którym zawierane z twórcą umowy – niezależnie od tego, czy są to umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych, czy też umowy licencyjne – mają charakter umów odpłatnych. W istocie nie sposób obronić poglądu, jakoby dla umowy traktującej o przeniesieniu autorskich praw majątkowych kwestią drugorzędną było wynagrodzenie.

Zatem pozwany bez zawarcia umowy o której mowa w art. art. 21 ¹ ust. 1 u.p.a.p.p. remitował w swojej sieci kablowej utwory audiowizualne, a tym samym naruszył majątkowe prawa autorskie powoda. Pozwany jako podmiot prowadzący profesjonalną działalność gospodarczą w zakresie telewizji kablowejzobligowany był do znajomości przepisów prawa autorskiego, a w szczególności art. 21 ¹ ust. 1 u.p.a.p.p. Jak wskazano powyżej, był świadomy bezprawności swojego zachowania, które wobec tego uznać należało za zawinione. Wobec wskazanego wyżej pisma powoda z 22.12.2010r., nie mógł pozwany, jak twierdzi, pozostawać w uzasadnionym przekonaniu o istnieniu wiążącej strony umowy. Z dokonanych ustaleń wynika, że wiedział o bezprawnym charakterze reemitowania w sieci kablowej utworów audiowizualnych, skoro nie zawarł z powodem stosownej umowy licencyjnej, tym bardziej, że w tym samym czasie toczyły się negocjacje między stronami odnośnie treści umowy licencyjnej dotyczące wysokości wynagrodzenia należnego powodowi.

Zdaniem Sądu uwzględnienie roszczenia powoda w zakresie naprawienia wyrządzonej szkody, nie stanowi nadużycia prawa. W istocie, rację ma pozwany, że obecnie na polskim rynku jedynie powód dysponuje zezwoleniem na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi do utworów audiowizualnych, reprezentuje także organizację zarządzającą prawami zagranicznych producentów audiowizualnych na polu reemisji. Niemniej pozwany nie wykazał, aby zachowanie powoda akceptującego obecnie wyłącznie stawkę wynagrodzenia za reemisję utworów w wysokości 2,2 % wpływów netto operatora można było potraktować jako działanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, w tym wykorzystywania dominującej pozycji na rynku. Powód zgodnie z zakresem swoich zadań zarządza i chroni powierzone mu prawa autorskie. Zarzut wykorzystywania dominującej pozycji byłby uzasadniony w razie stwierdzenia, że stawka zaproponowana przez powoda jest zbyt wysoka. Z treści opinii biegłego nie wynika, aby tak było. Ponadto w opinii wskazano, że obecnie na rynku działa około 250 podmiotów – operatorów telewizji kablowych, które zawarły z powodem umowy ze stawką wynagrodzenia 2,2 % i funkcjonują na rynku. Zatem stawka ta, co zarzucał pozwany, nie jest nadmiernie wysoka i nie uniemożliwia prowadzenia zyskownej działalności gospodarczej. Pozwany, jako profesjonalista, decydując się na kontynuowanie reemisji utworów audiowizualnych bez stosownej umowy, co wiązało się z naruszaniem majątkowych praw autorskich powoda, musiał liczyć z jego reakcją, w tym skierowaniem sprawy na drogę sądową i wystąpieniem z żądaniami opartymi na art. 79 u.p.a.p.p.

Stosownie do treści art. 79 ust. 1 pkt 3 b u.p.a.p.p. uprawnionemu należy się trzykrotność stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 lutego 2012 r. V CSK 56/11, na tle sprawy o identycznym przedmiocie sporu: „do ustalenia stosownego wynagrodzenia - w wypadku, gdy nie ma zatwierdzonych tabel wynagrodzenia - stosuje się wypracowane kryteria, do których zalicza się przede wszystkim stawki rynkowe powszechnie stosowane w obrocie krajowym, a odpowiednio także - w zagranicznym. Istotną wskazówkę mogą także stanowić stawki wynegocjowane z większością operatorów na rynku w ramach tzw. kontraktu (...), jeżeli doszło do zawarcia takiego kontraktu. Nie tracąc z pola widzenia deliktowego charakteru odpowiedzialności wynikającej z naruszenia praw autorskich, można pomocniczo sięgać do kryteriów wskazanych w art. 110 u.p.a.p.p., czyli do charakteru i zakresu korzystania z utworów oraz uzyskiwanych wpływów. Kryterium takim nie można odmówić znaczenia w sytuacji, w której wyjściową podstawą określenia wysokości odszkodowania jest wynagrodzenie, które byłoby należne z tytułu udzielonej licencji, czyli w ramach stosunku umownego. Należy też mieć na względzie powinność jednakowego traktowania uprawnionych oraz wymaganie proporcjonalności i racjonalności obciążeń nałożonych na użytkowników.”

Na okoliczność ustalenia odpowiedniej stawki wynagrodzenia stanowiącej później podstawę wyliczenia odszkodowania Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu wyceny wartości niematerialnych A. P.. Biegły ten legitymuje się doświadczeniem z zakresu wyceny wartości niematerialnych, a przy sporządzaniu opinii w niniejszej sprawie uwzględnił wskazane wyżej kryteria. Sąd uznał sporządzoną przez biegłego opinię za przydatną w sprawie, jako spójną, logiczną i wyczerpującą. Biegły przy wyliczeniu odpowiedniej stawki procentowej wziął wszystkie istotne czynniki rzutujące na stosowne wynagrodzenie o jakim mowa w art. 79 ust. 1 pkt 3 b u.p.a.p.p. Wykluczone było opieranie się wyłącznie, jak chciała strona pozwana, na porównaniu stawek zagranicznych. Odwołanie się do rynków zagranicznych i występujących tam stawek za reemisję z pewnością nie mogłoby się opierać na mechanicznym porównaniu opartym o kryteria matematyczne, bez uwzględnienia specyfiki polskiego rynku.

Wobec kompletności opinii sporządzonej na potrzeby sprawy Sąd oddalił wniosek pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego, co jedynie zmierzałoby do wydłużenia postępowania. W istocie pozwana polemizowała jedynie z metodologią przyjętą przez biegłego przy wyliczeniu wynagrodzenia, jednakże samo jej niezadowolenie z opinii nie może stanowić podstawy uzasadniającej dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego.

Oddaleniu jako nie mający znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy miał także wniosek pozwanej o zwrócenie się do Sądu Okręgowego w W. o udzielenie informacji, czy został złożony wniosek o zwolnienie biegłego A. P.z listy biegłych w zakresie wyceny wartości niematerialnych.

Mając na uwadze powyższe, Sąd w zakresie ustalenia procentowej stawki wynagrodzenia przyjął wyliczenia biegłego, który stwierdził, że stawka procentowa aktualna na dzień sporządzania opinii (15.09.2013r.) mogąca stanowić podstawę obliczenia stosownego wynagrodzenia powoda w rozumieniu art. 79 ust. 1 pkt 3 b u.p.a.p.p. z tytułu reemisji przez pozwanego w sieci telewizji kablowej utworów audiowizualnych wynosi 2,2 %. Biorąc zaś pod uwagę zawinienie pozwanego stwierdzić trzeba, że powodowi należy się wynagrodzenie w potrójnej wysokości. Wobec tego, Sąd zasądził w punkcie I wyroku na rzecz powoda żądaną kwotę 246.660,66 zł. Wyliczenie jej wysokości zostało przeprowadzone przez powoda prawidłowo i nie zostało zakwestionowane przez pozwanego. Uwzględnia ono kwoty zapłacone dotychczas przez pozwanego z tytułu bezumownego korzystania z repertuaru, którym powód zarządza.

Odsetki ustawowe Sąd zasądził w oparciu o dyspozycję art. 455 i 481 k.c. od dnia wymagalności, który w przypadku roszczenia powoda przypadał na 25 kwietnia 2012r. Data wymagalności została obliczona przy uwzględnieniu dnia doręczenia odpisu pozwu co nastąpiło 18 kwietnia 2012r. (k. 487) i obowiązku natychmiastowego uiszczenia żądanej należności, który w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmowany jest jako okres siedmiodniowy.

Oddaleniu podlegało natomiast żądanie powoda w zakresie zakazania pozwanemu dokonywania reemisji w sieci telewizji kablowej utworów audiowizualnych nadawanych w programach telewizyjnych do czasu zawarcia z powodem umowy licencyjnej. W orzecznictwie Sądu Najwyższego zwrócono uwagę, że zaniechanie naruszeń tak, jak i pozostałe formy ochrony zawarte w art. 79 u.p.a.p.p. jest środkiem uniwersalnym, co łączy się z tym, że użycie go w wypadku konkretnego naruszenia autorskich praw majątkowych wymaga dostosowania do specyfiki danego pola ich eksploatacji i charakteru naruszeń (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2011 r. V CSK 373/10, lex 885040).

Zwrócić należy uwagę, że powód nie sprecyzował w swoim żądaniu w sposób ścisły rodzaju i zakresu chronionych praw, którymi zarząd sprawuje, tożsamego z naruszanymi przez korzystającego z nich i poprzestał jedynie na ogólnikowym żądaniu zakazu reemisji utworów audiowizualnych. Takie ścisłe oznaczenie przedmiotu ochrony, objętego żądaniem uprawnionego, obciąża zgłaszającego roszczenie, ponieważ zakazem mogłyby być objęte jedynie te prawa, do których powód wykaże uprawnienie. Strona powodowa nie kwestionowała przy tym, że w istocie, z uwagi na specyfikę reemisji programów telewizyjnych w sieciach kablowych, niemożliwe byłoby „zablokowanie” jedynie tych programów, co do których pozwany nie posiada zezwolenia na reemisję, lecz wskazywała, że owa niemożność obciąża jedynie pozwanego i stanowi element ryzyka związanego z prowadzoną działalnością. Z takim poglądem nie sposób się zgodzić, albowiem niezależna od obu stron ewentualna niemożność wykonania zakazu w sposób niewkraczający w prawa, którymi powód nie zarządza, jest następstwem charakteru eksploatowania utworów ma polu reemisji, łączy się zatem z działalnością prowadzoną przez każdą z nich. Zatem, biorąc pod uwagę, po pierwsze, niesprecyzowanie przez powoda zakresu zakazu reemisji, oraz niemożność wyodrębnienia i zablokowania jedynie utworów pozostających w zarządzie powoda, co w efekcie prowadziłoby do naruszenia innych praw pozwanego, uwzględnienie roszczenia w tym zakresie byłoby nieproporcjonalne i wykraczałoby poza rzeczywistą potrzebę. Prowadziłoby w konsekwencji do zaprzestania działalności gospodarczej przez pozwanego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd oddalił żądanie powoda zgłoszone w punkcie 1 pozwu (punkt II wyroku).

O kosztach w zakresie roszczenia pieniężnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., mając na uwadze, że zostało w całości uwzględnione. Zatem pozwany winien zwrócić powodowi poniesione przez niego koszty procesu, to jest: opłatę od pozwu 12.334 zł, zaliczkę na biegłego 2.302,69 zł (k. 1305), zastępstwo procesowe 7.200 zł, łącznie 21.836,69 zł (punkt III wyroku).