Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 listopada 2017 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:SSA Ireneusz Lejczak

Sędziowie: SSA Barbara Ciuraszkiewicz

SSA Grażyna Szyburska-Walczak (spr.)

Protokolant:Karolina Sycz

po rozpoznaniu w dniu 22 listopada 2017 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W.

przy udziale W. W. (1), (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B.

o podleganie ubezpieczeniu społecznemu

na skutek apelacji (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W.

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 28 marca 2017 r. sygn. akt IX U 826/15

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. decyzją z dnia 17 grudnia 2014 r. ustalił, w kwocie 0,00 zł, podstawy wymiaru i składek na ubezpieczenie zdrowotne W. W. (1) za: grudzień 2011 r., styczeń, luty, marzec, kwiecień i maj 2012 r. z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W..

Wskutek odwołania (...) Bank (...) S.A. od powyższej decyzji organu rentowego, sprawę rozpoznał Sąd Okręgowy we Wrocławiu, który wyrokiem z dnia 28 marca 2017 r. (sygn. akt IX U 826/15) w punkcie I oddalił odwołanie i w punkcie II zasądził od strony (...) Bank (...) S.A. we W. na rzecz organu rentowego kwotę 60,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Zainteresowana spółka (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. zawarła z W. W. (1) w dniu 31.12.2010 r. umowę o pracę na czas nieokreślony. Zainteresowana była zatrudniona na stanowisku sprzedawcy. Miejscem wykonywania pracy był Salon (...) w J..

W dniu 01.10.2011 r. (...) Bank (...) S.A., zawarł z zainteresowanym (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. umowę o współpracę. Na jej podstawie (...) Bank (...) S.A., zobowiązał zainteresowaną - Partnera do wykonania czynności faktycznych związanych z działalnością bankową w zakresie zawierania umów o kredyt konsumencki na rzecz klientów Partnera. Zgodnie z umową zainteresowana była zobowiązana do wykonywania czynności faktycznych, polegających na gromadzeniu i przekazywaniu na potrzeby wnioskodawcy informacji i dokumentów wymaganych przez niego do zawierania umów o kredyt konsumencki, przygotowywania umów kredytu konsumenckiego, dbania o wypełnianie przez klientów warunków formalnych niezbędnych do zawarcia umów kredytu konsumenckiego z wnioskodawcą oraz wykonywania innych czynności faktycznych związanych z organizowaniem sprzedaży z zastosowaniem kredytu konsumenckiego. Z tytułu czynności wykonywanych na podstawie umowy o współpracy Partnerowi przysługiwało wynagrodzenie prowizyjne obliczone jako procent kredytu netto. Bank zobowiązał się do przekazania Partnerowi środków w wysokości stanowiącej różnicę między ceną towary/usługi a ewentualną wpłatą własną uiszczoną przez klienta najpóźniej w terminie 4 dni roboczych od dnia wprowadzenia umowy do systemu rozliczeniowego Banku ( uruchomienia kredytu).

W dniu 25.11.2011 r. (...) Bank (...) S.A. umowę zlecenia z W. W. (1). Wnioskodawca oświadczył w umowie, że jest związany umową o współpracę z firmą (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B., zwaną w umowie Partnerem. Na podstawie umowy zainteresowana, jako zleceniobiorca, zobowiązała się do wykonywania na rzecz zleceniodawcy usług marketingowo – informacyjnych, polegających na informowaniu klientów Partnera o możliwości zakupu towarów i usług z wykorzystaniem kredytu zleceniodawcy oraz aktualnej ofercie kredytu oferowanego przez zleceniodawcę na zakup towarów i usług Partnera. Zleceniodawca zobowiązał się wypłacenia na rzecz W. W. (1), jako zleceniobiorcy, za świadczone przez nią usługi wynagrodzenia prowizyjnego. Wynagrodzenie prowizyjne było naliczane od wartości kredytów, udzielanych klientom, przy czym zleceniobiorcy przysługiwało wynagrodzenie wyłącznie od umów kredytu na zakup towarów i usług, zawartych przez zleceniodawcę przy udziale Partnera, w następstwie czynności wykonywanych przez zleceniobiorcę na podstawie niniejszej umowy.

W § 3 umowy zainteresowana, jako zleceniobiorca oświadczyła, że poinformowała Partnera o zamiarze zawarcia umowy zlecenia z firmą (...), a z uwagi na fakt, iż wykonywanie usług objętych tą umową nie stanowi działalności konkurencyjnej w stosunku do działalności Partnera, jej wykonywanie nie wpływa na należyte wykonywanie obowiązków zleceniobiorcy wynikających ze stosunku pracy.

Na podstawie umowy zlecenia zainteresowana zajmowała się pozyskiwaniem klientów w celu zawarcia umów kredytowych z (...) Bank (...) S.A. (...) Bank (...) S.A., które klienci zawierali w celu zakupu towarów znajdujących się w salonie meblowym. Czynności tych zainteresowana dokonywała w sklepie w godzinach pracy. Klienci mogli uzyskać kredyt na zakup towarów również od innych podmiotów, niż strona skarżąca.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. decyzją nr (...) z dnia 17 grudnia 2014 r., działając na mocy art. 83 ust. 1 pkt 1 i 3, w związku z art. 38 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a i c oraz art. 4 pkt 2 lit. a , art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 2009 r., nr 205 poz. 1585, ze zm.) w związku z art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. 2008 r. nr 164, poz. 1027, ze zm.) stwierdził, że podstawa wymiaru i składka na ubezpieczenie zdrowotne W. W. (1) z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. za miesiąc 12.2011 r., 01.2012 r., 02.2012 r., 03.2012 r., 04.2012 r. i 05.2012 r. wynosi 0,00 zł.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny sprawy, Sąd I instancji zważył, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy wskazał, że w sprawie zachodzą podstawy do zastosowania przepisu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że W. W. (1) w ramach umowy zlecenia zawartej z (...) Bank (...) S.A., wykonywała czynności, które skutkowały tym, że to jej pracodawca uzyskiwał rezultat jej pracy i związane z tym wymierne finansowe ko­rzyści, zyskiwał bowiem większą sprzedaż swoich towarów, a także wynagrodzenie umówione w ramach umowy o współpracę zawartą z odwołującą się spółką.

Rezultat wykonywania zleceń przez swoich pracowników na rzecz odwołującej się spółki osiągali partnerzy wnioskodawcy. Skutkiem uznania ubezpieczonej za pracownika jest objecie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym, rentowym, chorobowym, wypadkowym i zdrowotnym, tak jak pracownika.

Przy czym Sąd Okręgowy podkreślił, że w umowie zlecenia przewidziano skutek automatycznego jej wygaśnięcia w przypadku ustania stosunku pracy zleceniobiorcy z partnerem powoda lub rozwiązania umowy powoda z jego partnerem (umowy o współpracę), co pozwoliło Sądowi I instancji przyjąć, że umowa zlecenia została celowo tak skonstruowana, aby nie miała bytu samoistnego, tj. aby była ściśle powiązana z umową o pracę.

Płatnik składek, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy, powinien zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy. Przychód, jaki uzyskała ubezpieczona W. W. (1), z tytułu wykonywania usług wynikających z zawartych umów zlecenia, powinien być zatem uwzględniony w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wykazywanej w dokumentach rozli­czeniowych ubezpieczonej. Obowiązek wliczenia tego przychodu należał w czasie obowiązywania spornych umów zlecenia do pracodawcy ubezpieczonej, z uwagi na uznanie jej za pracownika, w rozumie­niu przepisu art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podlegają­cego obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu.

Biorąc pod uwagę, że objęta odwołaniem decyzja organu rentowego jest słuszna, to odwołanie od niej należało oddalić, o czym Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł w punkcie I sentencji wyroku.

W punkcie II sentencji wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.).

(...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. w całości zaskarżył powyższy wyrok apelacją, zarzucając mu:

I.  naruszenie przepisów postępowania, tj.:

1)  przepisu art. 233 § 1 k.p.c., polegające na przekroczeniu przez Sąd Okręgowy granic swobodnej oceny materiału dowodowego w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, poprzez wadliwą ocenę materiału dowodowego, wyprowadzenie z niego wniosków niepoprawnych pod względem logicznym i sprzecznych z zasadami doświadczenia życiowego oraz wniosków w żaden sposób nie wynikających z materiału dowodowego, co spowodowało błędną ocenę stanu faktycznego, a tym samym doprowadziło do nieprawidłowego rozstrzygnięcia w sprawie:

a)  bezpodstawne i niepoparte materiałem dowodowym stwierdzenie, że praca wykonywana na podstawie umów zlecenia zawartych między stroną skarżącą a zleceniobiorcą, która jednocześnie była pracownikiem Partnera, była wykonywana na rzecz pracodawcy zleceniobiorcy (na rzecz Partnera);

b)  błędne, nie znajdujące potwierdzenia w zebranej dokumentacji przyjęcie, że zasady świadczenia usług marketingowo – informacyjnych nie ustalał podmiot zewnętrzny – odwołującą się spółka nie od niej zależało, kiedy i w jakich godzinach zleceniobiorcy wykonywali swoje usługi,

c)  błędne przyjęcie, że na podstawie umowy zlecenia zleceniobiorca zajmował się pozyskiwaniem klientów w celu zawarcia kredytu, podczas gdy taka czynność nie została jej zlecona,

d)  bezpodstawne nie znajdujące potwierdzenia w materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie przyjęcie, że czynności zleceniobiorcy skutkowały tym, że to jej pracodawca uzyskiwał rezultat jej pracy i związane z tym wymierne finansowe korzyści,

2)  nierozpoznanie istoty sprawy oraz naruszenie art. 328 § 2 k.p.c., polegające na zaniechaniu zbadania znacznej części zarzutów zawartych w odwołaniu,

3)  przepisu art. 328 § 2 k.p.c. poprzez pominięcie w uzasadnieniu wyroku okoliczności wynikających z przeprowadzonych dowodów: z zeznań świadków oraz z przesłuchania zainteresowanej bez wskazania przyczyn, dla których dowody te nie stanowiły podstawy ustalenia stanu faktycznego sprawy;

II.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1.  art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, poprzez jego błędną wykładnię i w konsekwencji zastosowanie w sprawie, w której nie zostały spełnione przesłanki wskazane w tym przepisie,

2.  art. 68 ust. 1 pkt 1) lit. a) i c) ustawy systemowej, poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie, a w konsekwencji wydanie decyzji o treści, do wydania której ZUS nie był uprawniony,

3.  art. 66 ust. 1 pkt 1) lit. a) i e) oraz przepisu art. 85 ust. 4 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 sierpnia 2004 r. poprzez ich pominięcie,

4.  art. 83 ust. 1 pkt 1) i 3) w zw. z art. 18 ust. 1a oraz art. 32 ustawy systemowej poprzez uznanie, że brak wydania przez organ rentowy decyzji na podstawie tych przepisów określającej objęcie ubezpieczeniem społecznym i zdrowotnym, wysokość podstawy wymiaru składki oraz jej wymiar na ww. ubezpieczenia w stosunku do zleceniobiorców Skarżącej w związku z rzekomym wykonywaniem pracy, na podstawie umowy zlecenia ze Skarżącą, na rzecz pracodawcy, nie stanowi o przedwczesności przedmiotowej decyzji, a w konsekwencji jej niedopuszczalności,

5.  art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, poprzez jego pominięcie, i nie uznanie, że ustalenie wysokości podstawy wymiaru składki zdrowotnej i wysokości tejże jest wtórne w stosunku do ustalenia wysokości podstawy wymiaru i składki na ubezpieczenia społeczne.

Mając na uwadze powyższe, pełnomocnik skarżącej spółki wniósł o zmianę wyroku przez uwzględnienie odwołania i zmianę zaskarżonej decyzji organu rentowego oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz skarżącej kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji lub organowi rentowemu do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację spółka (...) Sp. z o.o. w B. podtrzymała apelację wnioskodawcy oraz domagała się zasądzenia od organu rentowego na jej rzecz kosztów zastępstwa procesowego za obie instancję. Ponadto zainteresowana spółka wniosła o przedstawienie na zasadzie art. 390 1 k.p.c. Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego w przedmiecie wykładni art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz zwrócenie się do Sądu Najwyższego z pytaniami prawnymi:

„Czy wobec zawarcia przez pracownika umowy cywilnoprawnej z podmiotem trzecim, innym niż jego pracodawca - dla ustalenia, czy zleceniobiorca jest pracownikiem w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2015.121 ze zm.) i wykonuje, na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej z tym podmiotem trzecim, pracę na rzecz pracodawcy, ma znaczenie uzyskiwanie przez tego pracodawcę rezultatu (korzyści) z tytułu umowy cywilnoprawnej, a jeżeli tak, to czy dla takiego ustalenia istotny jest rozmiar uzyskiwanych przez pracodawcę korzyści? Tzn. czy znaczenie ma jakakolwiek korzyść uzyskana przez pracodawcę z umowy zlecenia zawartej przez jego pracownika z podmiotem trzecim, czy tyko taka korzyść, której pracodawca by pewnością nie osiągnął gdyby umowy zlecenia nie zawarto i nie wykonywano?

Czy uzyskiwanie przez pracodawcę efektu pracy (korzyści) z tytułu umowy cywilnoprawnej zawartej przez pracownika z podmiotem trzecim nawet w niewielkim zakresie powoduje, że pracodawca ten jest płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne?”

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja skarżącej spółki nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne W. W. (1), która to jako pracownik spółki (...) Sp. z o.o. w B. w okresie wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę, zawarła umowę zlecenia z (...) Bank (...) S.A. o świadczenie usług marketingowo-informacyjnych.

Wyjaśnienia wymagała kwestia, czy zleceniobiorca w okresach wskazanych w zaskarżonej decyzji, w ramach umowy zawartej ze skarżącą spółką, dotyczącą świadczenia usług marketingowo-informacyjnych, może być uznana za pracownika w rozumieniu art. 8 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W zakresie zarzutu dotyczącego naruszenia art. 8 ust. 2 ustawy systemowej, Sąd Apelacyjny ocenił, że jest on nieuzasadniony. Sąd Okręgowy prawidłowo zinterpretował i zastosował art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Zważyć należy, że zgodnie z treścią tego przepisu, za pracownika uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. W judykaturze prezentowane jest jednolite stanowisko, z którego wynika, że art. 8 ust. 2a ustawy systemowej rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie dotyczy sytuacji, gdy praca wykonywana jest na podstawie jednej z wymienionych w tym przepisie umów prawa cywilnego przez osobę, która umowę taka zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub gdy praca jest wykonywana na podstawie umowy prawa cywilnego zawartej z osoba trzecią, ale praca jest wykonywana na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Pojęcie pracownika w rozumieniu powyższego unormowania ma szerszy zakres znaczeniowy niż pojęcie pracownika w rozumieniu przepisów prawa pracy (art. 2 k.p. i art. 22 § 1 k.p.) i obejmuje również osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych w sytuacji, gdy umowę tę zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach tej umowy wykonują pracę na rzecz tego pracodawcy, choćby umowa cywilnoprawna została zawarta z osobą trzecią (vide: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 18 października 2011 r., sygn. akt III UK 22/11, uchwała Sądu Najwyższego z 2 września 2009 r., sygn. akt II UZP 6/09). Objęcie definicją pracownika dla potrzeb prawa ubezpieczeń społecznych, nie tylko pracowników w znaczeniu, jakie temu pojęciu nadają przepisy kodeksu pracy, ale także osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych (agentów, zleceniobiorców, wykonawców dzieła) oznacza jednoczesne rozszerzenie pracowniczego tytułu obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, co wpływa na sposób ustalania podstawy wymiaru składek na to ubezpieczenie. Hipotezą normy prawnej wynikającej z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej objęte są dwa rodzaje relacji pomiędzy zainteresowanymi podmiotami. Pierwszą jest sytuacja, gdy oba stosunki (pracowniczy i cywilnoprawny) dotyczą tych samych podmiotów jednocześnie występujących wobec siebie w roli pracodawcy – zleceniodawcy i pracownika - zleceniobiorcy, drugą zaś sytuacja, gdy na istniejący stosunek pracy „nakłada się” na stosunek cywilnoprawny między pracownikiem i osobą trzecią, na podstawie którego pracownik wykonuje pracę na rzecz pracodawcy w ramach łączącej pracodawcę z osobą trzecią (zleceniodawcą) umownej więzi prawnej. W tym ostatnim przypadku pracodawca jest rzeczywistym beneficjentem pracy świadczonej przez pracownika – zleceniobiorcę, bez względu na to, czy w trakcie jej wykonywania pracownik pozostawał pod faktycznym kierownictwem pracodawcy i czy korzystał z jego majątku. Z regulacją art. 8 ust. 2a ww. ustawy systemowej koresponduje unormowanie art. 18 i art. 20 ust. 1 tej ustawy dotyczące problematyki podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Skoro bowiem w sytuacjach, do których odnosi się art. 8 ust. 2a ustawy systemowej mamy do czynienia z jednym, szeroko ujętym pracowniczym tytułem obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, to konsekwentnie w art. 20 ust. 1 tej ustawy nakazano w stosunku do tych ubezpieczonych uwzględnienie w podstawie wymiaru składek również przychodu z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło. Zatem w przypadku pracowników, o których mowa w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi łączny przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oraz umów cywilnoprawnych. Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy systemowej, na płatniku (na pracodawcy) spoczywa obowiązek obliczania, rozliczania i przekazywania składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W odniesieniu do pracowników w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, płatnikiem jest pracodawca, a przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej jedynie uwzględnia się w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy. Pracodawca, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy, powinien więc zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy. Taki sam sposób postępowania dotyczy także sytuacji, gdy umowa cywilnoprawna została zawarta z innym podmiotem (osobą trzecią), lecz praca w jej ramach jest wykonywana na rzecz pracodawcy, gdyż obowiązki płatnika powinny obciążać podmiot, na rzecz którego praca w ramach umowy cywilnoprawnej jest faktycznie świadczona i który w związku z tym uzyskuje jej rezultaty, unikając obciążeń i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy ( vide: wyroki Sądu Najwyższego z 14 stycznia 2010 r., sygn. akt I UK 252/09 i z 22 lutego 2010 r., sygn. akt I UK 259/09).

Przy czym należy nadmienić, że przepis art. 8 ust. 2a ustawy systemowej stanowi o wykonywaniu pracy na rzecz pracodawcy, z którym dany ubezpieczony pozostaje w stosunku pracy, nie zaś o wykonywaniu pracy „na korzyść” tego pracodawcy, ani też „wyłącznie na rzecz” pracodawcy. Powyższe oznacza, że nie można wykluczyć zastosowania przepisu art. 8 ust. 2a ww. ustawy w sytuacji, gdy pracodawca nie uzyskuje bezpośrednio korzyści z wykonywania przez ubezpieczonego pracy w ramach umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, ani też w sytuacji, gdy ubezpieczony pracę tę wykonuje zarówno na rzecz pracodawcy, jak i na rzecz podmiotu, z którym zawarł umowę agencyjną, umowę zlecenia lub zbliżoną rodzajowo umowę o świadczenie usług.

Prawidłowo zatem Sąd pierwszej instancji przyjął, że w sprawie zachodzą podstawy do zastosowania przepisu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że W. W. (2) w ramach umowy zlecenia zawartej z (...) Bank (...) S.A., wykonywała czynności, które skutkowały tym, że to jej pracodawca uzyskiwał rezultaty jej pracy i związane z tym wymierne finansowe korzyści, zyskiwał bowiem większą sprzedaż swoich towarów, a także wynagrodzenie umówione w ramach umowy o współpracę zawartej ze skarżącą.

Nadto prawidłowo Sąd Okręgowy przyjął, że zasad świadczenia usług marketingowo – informacyjnych nie ustalał podmiot zewnętrzny – skarżąca, i nie od niej zależało, kiedy i w jakich godzinach będzie ona wykonywała swe usługi. O tym, kiedy i w jakim zakresie ubezpieczona będzie je wykonywała, decydowały ustalenia poczynione w ramach stosunku pracy zawartego z jej pracodawcą. Ponadto wszystkie podejmowane przez ubezpieczoną czynności były wykonywane w siedzibie jej pracodawcy, w ramach obowiązującego czasu pracy, przy wykorzystaniu sprzętu służbowego (komputerów, oprogramowania, stanowisk obsługi), na rzecz klientów pracodawcy, w systemie podporządkowania pracownika pracodawcy, co wynikało z samej istoty świadczonych usług w siedzibie pracodawcy. Trudno wszak przyjąć, aby pracodawca tolerował poświęcanie przez pracowników, przebywających w miejscu pracy, w godzinach ich pracy, czasu na świadczenie – przy wykorzystaniu sprzętu służbowego – usług na rzecz podmiotu zewnętrznego, które to usługi nie skutkowałyby żadnymi rezultatami korzystnymi dla pracodawcy.

Zważywszy przy tym, że przesłanką zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej jest wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy, z którym dany ubezpieczony pozostaje w stosunku pracy, nie zaś wykonywanie pracy wyłącznie na jego rzecz, uznać należy, że przepis ten znajduje zastosowanie również w przypadku takim jak niniejszy, tj. w sytuacji, gdy faktycznym beneficjentem pracy świadczonej przez zleceniobiorcę w ramach umowy cywilnoprawnej była zarówno odwołująca się spółka, jak i pracodawca – spółka (...) Sp. z o.o. w B..

Należy również zauważyć, że w umowie zlecenia przewidziano skutek automatycznego jej wygaśnięcia w przypadku ustania stosunku pracy zleceniobiorcy z partnerem wnioskodawcy lub rozwiązania umowy wnioskodawcy z jego partnerem (umowy o współpracę), co pozwala przyjąć, że umowa zlecenia została celowo tak skonstruowana, aby nie miała bytu samoistnego – tj. aby była ściśle powiązana z umową o pracę.

W kontekście powyższych rozważań za nieuzasadnione należało uznać pozostałe zarzuty apelacji. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe ubezpieczonej, wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 ustawy systemowej (w tym pracowników) i pkt 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10. W przypadku ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2a ww. ustawy, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło (art. 18 ust. 1a ustawy). Zatem płatnik składek, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy, powinien zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy. Przychód, jaki uzyskała W. W. (1) jako pracownik spółki (...) Sp. z o.o. w B., z tytułu wykonywania usług wynikających z zawartej umowy zlecenia z (...) Bank (...) S.A. – o świadczenie usług marketingowo – informacyjnych, powinien być zatem uwzględniony w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wykazywanej w dokumentach rozliczeniowych tego pracodawcy. Obowiązek wliczenia tego przychodu należał w czasie obowiązywania spornej umowy zlecenia do pracodawcy ubezpieczonej, z uwagi na uznanie jej za pracownika, w rozumieniu przepisu art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podlegającego obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu.

Niezasadne okazały się także pozostałe zarzuty naruszenia prawa materialnego. W przedmiotowej sprawie nie sposób mówić o naruszeniu przez Sąd pierwszej instancji art. 68 ust. 1 pkt 1) lit. a) i c) ustawy systemowej, art. 66 ust. 1 pkt 1) lit. a) i e), art. 85 ust. 4 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, art. 83 ust. 1 pkt 1) i 3) w zw. z art. 18 ust. 1a oraz art. 32 ustawy systemowej, oraz art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, mając na uwadze, że istotą sporu między stronami – sporu dotyczącego obowiązku odprowadzenia składek na ubezpieczenie zdrowotne, w ogóle nie była kwestia istnienia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego W. W. (1), bowiem nie pozostawało sporne między stronami, że ubezpieczona ta jest objęta ubezpieczeniem zdrowotnym. Spornym natomiast było tylko i wyłącznie to, czy przychód osiągnięty przez nią z tytułu umowy zlecenia zawartej ze skarżącą, powinien być, dla potrzeb ubezpieczeń społecznych, ujmowany jako odrębne źródło „oskładkowania”, czy też powinien jedynie być uwzględniony w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy – zaś ustalenie, że w przedmiotowej sprawie zachodził przypadek unormowany w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, wykluczało potraktowanie przychodu osiągniętych z tytułów zlecenia jako tego rodzaju „odrębnego źródła” i powodowało po stronie pracodawcy konieczność zsumowania wynagrodzenia z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy i ustalenie dopiero w ten sposób „skumulowanej” podstawy wymiaru składek tak na ubezpieczenia społeczne, jak i na ubezpieczenie zdrowotne. Nie zachodziła zatem, wbrew przekonaniu apelującego, przed wydaniem zaskarżonej decyzji wymiarowej, konieczność uzyskania przez organ rentowy prawomocnej decyzji dyrektora właściwego oddziału wojewódzkiego NFZ rozstrzygającej o kwestii objęcia zleceniobiorcy ubezpieczeniem zdrowotnym, ani też nie zachodziła konieczność uprzedniego wydania przez organ rentowy decyzji ustalającej podstawę wymiaru składek i ich wysokości „z tytułu bycia pracownikiem”.

Odnośnie zarzutu błędnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, to jest on również nietrafny. Należy podkreślić, że sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Taka ocena dokonywana jest na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, a nadto winna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Skuteczne postawienie powyższego zarzutu wymaga zatem wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej, niż przyjął sąd, wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu. Natomiast pełnomocnik skarżącej spółki nie wykazał, aby ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego była niezgodna z zasadami logicznego rozumowania, ani doświadczenia życiowego.

Niezasadne okazały się również pozostałe zarzuty naruszenia przepisów postępowania, normujących zasady postępowania dowodowego. Należy bowiem zważyć, że zgodnie z art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Przepis ten nie przewiduje ani nie określa uprawnień sądu związanych z rozpoznawaniem sporu, lecz wyznacza granice, w jakich podawane fakty mogą być przedmiotem dowodu w postępowaniu cywilnym. Na jego podstawie sąd dokonuje selekcji zgłaszanych dowodów z punktu widzenia oceny istotności okoliczności faktycznych, których wykazaniu dowody te mają służyć (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2014 r., sygn. akt II CSK 481/13).

Sąd I instancji nie dopuścił się również naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., bowiem o skutecznym postawieniu tego zarzutu można mówić tylko wtedy, gdy uzasadnienie wyroku nie zawiera elementów pozwalających na weryfikację stanowiska sądu, a braki uzasadnienia w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej muszą być tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia pozostaje nieujawniona, bądź ujawniona w sposób uniemożliwiający poddanie jej ocenie instancyjnej. Zarzut ten może więc odnieść skutek jedynie w tych wyjątkowych sytuacjach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu pierwszej instancji uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania zaskarżonego orzeczenia. W przedmiotowej sprawie treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku Sądu I instancji zostało sporządzone w sposób prawidłowy, a sfera motywacyjna orzeczenia umożliwia poddanie jej ocenie instancyjnej.

Odnosząc się na koniec do wniosku pełnomocnika zainteresowanego (...) sp. z o.o. o przedstawienie Sądowi Najwyższemu pytania prawnego, Sąd Apelacyjny wskazuje, że zgodnie z art. 390 § 1 k.p.c., pytanie prawne kieruje się do Sądu Najwyższego, jeżeli przy rozpoznawaniu apelacji powstanie zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości. W ocenie Sądu Apelacyjnego, w rozpoznawanej sprawie wniosek nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem zawarte w nim pytanie prawne wykracza poza zakres pojęcia „zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości" w rozumieniu art. 390 § 1 k.p.c., ponieważ wykładnia art. 8 ust. 2a ustawy systemowej jest jednoznaczna i Sąd nie powziął żadnych wątpliwości przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy. Należy też zaznaczyć, że nie ma podstaw dla powoływania się na wątpliwości, jeżeli w danej kwestii Sąd Najwyższy dokonał już wykładni przepisów prawa, a nie doszło do zmiany stanu prawnego ani do istotnej zmiany okoliczności faktycznych (tak postanowienie Sądu Najwyższego z 25 listopada 2005 r., I UZP 3/05, OSNP 2006/15-16/253).

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację jako nieuzasadnioną, o czym orzekł w sentencji wyroku.

SSA Barbara Ciuraszkiewicz SSA Ireneusz Lejczak SSA Grażyna Szyburska-Walczak