Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 sierpnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:SSA Elżbieta Kunecka

Sędziowie: SSA Monika Kiwiorska-Pająk (spr.)

SSA Jacek Witkowski

Protokolant: Monika Horabik

po rozpoznaniu w dniu 11 sierpnia 2016 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku J. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.     

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji J. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 12 stycznia 2016 r. sygn. akt V U 997/15

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 stycznia 2016 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy, oddalił odwołanie wnioskodawcy J. M. od decyzji ZUS Oddział w L. z dnia 20 sierpnia 2015 r. odmawiającej prawa do przeliczenia kapitału początkowego oraz emerytury.

Wyrok powyższy zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

J. M. urodził się w dniu (...)r.

Decyzją z dnia 18 maja 2007 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. ustalił kapitał początkowy wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 1999 r. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych od 1 stycznia 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 326,66 %.

Na skutek wniosku z dnia 25 lutego 2015 r. organ rentowy decyzją z dnia 23 marca 2015 r. przyznał ubezpieczonemu zaliczkę na poczet przysługującej emerytury częściowej od 1 lutego 2015 r. w wysokości 50% kwoty zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

We wniosku z dnia 3 sierpnia 2015 r. J. M. wniósł o ponowne ustalenie kapitału początkowego z uwzględnieniem w podstawie wymiaru zarobków uzyskanych w czasie od 1 stycznia 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. ze wskaźnikiem wysokości wymiaru kapitału początkowego 326,66%.

Decyzją z dnia 20 sierpnia 2015 r. organ rentowy odmówił prawa do przeliczenia kapitału początkowego oraz emerytury. W jej uzasadnieniu wskazał, że decyzją z dnia 18 maja 2007 r. ustalono kapitał początkowy. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego i obliczenia wskaźnika wysokości podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1 stycznia 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 326,66% i zgodnie z przepisami został ograniczony do 250 %. Wskazując na powyższe stwierdził, że brak jest podstaw do ponownego przeliczenia kapitału początkowego i emerytury.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny, Sąd pierwszej instancji stwierdził, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Wskazał, że w świetle treści odwołania jego żądanie sprowadza się do zastosowania zarówno w odniesieniu do kapitału początkowego jak i obliczenia wysokości emerytury wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 326,66%.

Zgodnie z art. 173 ust. 3 w związku z art. 196 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy, tj. na dzień 1 stycznia 1999 r. Jak wprost wynika z decyzji z dnia 18 maja 2007 r., ustalony nią kapitał początkowy organ rentowy ustalił zgodnie ze wskazanymi wyżej przepisami, na dzień 1 stycznia 1999 r. Poza złożeniem formalnego wniosku z dnia 27 lipca 2015 r., J. M. nie wskazał żadnych nowych okoliczności mających wpływ na wysokość ustalonego decyzją z dnia 18 maja 2007 r. kapitału początkowego. Żądanie przeliczenia wartości kapitału początkowego nie znajduje uzasadnienia we wskazanych w uzasadnieniu odwołania przepisach art. 1 pkt 3 i art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2015.552). Przepisem art. 1 ust. 3 tej ustawy wprowadzono do ustawy emerytalnej zmianę polegającą na dodaniu po art. 110, art. 110a w brzmieniu: wysokość emerytury oblicza się ponownie od podstawy wymiaru ustalonej w sposób określony w art. 15, z uwzględnieniem art. 110 ust. 3, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego przypadającą w całości lub w części po przyznaniu świadczenia, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przed zastosowaniem ograniczenia, o którym mowa w art. 15 ust. 5, jest wyższy niż 250%. Skoro zatem przepis stwarza możliwość ponownego obliczenia wysokości - na co wprost wskazuje przepis – emerytury, żądanie ponownego ustalenia na jego podstawie wartości kapitału początkowego jest oczywiście bezzasadne. Z kolei przepis art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 5 marca 2015 r. stanowi, iż w sprawach, w których organ rentowy ustalił kapitał początkowy z uwzględnieniem art. 174 ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy z dnia 5 marca 2015 r., kapitał początkowy ustala się ponownie na wniosek osoby uprawnionej, a jeżeli osoba uprawniona nie wystąpi z takim wnioskiem – przy obliczaniu emerytury na zasadach określonych w art. 26 ustawy wymienionej w art. 1 ustawy z 5 marca 2015 r., jeżeli jest to korzystniejsze dla emeryta. W odniesieniu do kapitału początkowego ustawa z dnia 5 marca 2015 r. wprowadza zmianę polegającą na dodaniu w art. 174 po ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ust. 2a w brzmieniu: przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 stosuje się art. 53 ust. 1 pkt 2. Istotą wprowadzonej zmiany jest zastosowanie przy obliczaniu wartości kapitału początkowego w odniesieniu do okresów nieskładkowych z tytułu sprawowania opieki nad dziećmi 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok takich okresów. Wnioskodawca nie udokumentował okresów sprawowania opieki nad dziećmi i z tego względu nie zachodzą uzasadnione podstawy ponownego obliczenia wartości kapitału początkowego.

W związku z żądaniem obliczenia emerytury z zastosowaniem wskaźnika 326,66 % należy uwzględnić istotny fakt, że ze względu na datę urodzenia, w zakresie uprawnień emerytalnych, do J. M. mają zastosowanie przepisy Działu II ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przewidziane zamieszczonymi w tym dziale przepisami emerytury są ustalane według reguł określonych w art. 26. Wnioskodawca jest uprawniony do emerytury częściowej, przyznanej na podstawie art. 26b ust. 1 ustawy emerytalnej, której wysokość wynosi 50% kwoty emerytury ustalonej zgodnie z art. 26. Ze względu na wskazany sposób ustalenia wysokości świadczenia ponowne jego obliczenie w sposób określony art. 110a ustawy emerytalnej nie jest możliwe. Należy bowiem wskazać, iż na warunkach określonych tym przepisem, ponownym obliczeniem objęte zostały wyłącznie – na co wprost wskazuje przepis – emerytury obliczone od podstawy wymiaru ustalonej w sposób określony w art. 15, i to tylko w razie wskazania do jej obliczenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia przypadającej w całości lub w części po przyznaniu świadczenia. W realiach rozpoznanej sprawy, emerytura J. M. została obliczona na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej, a nie od podstawy wymiaru ustalonej w sposób określony w art. 15. Należy także wskazać, że wnosząc o przeliczenie emerytury, ubezpieczony nie wskazał do jej obliczenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne przypadającej choćby w części po przyznaniu emerytury. Powyższe uzasadnia zatem wniosek, że ze wskazanych wyżej przyczyn żądanie ponownego obliczenia emerytury pozbawione jest uzasadnionych podstaw.

Wprowadzona ustawą z dnia 5 marca 2015 r. nowelizacja ustawy emerytalnej nie miała wpływu na treść art. 15 ust. 5 ustawy. Obowiązujący od wejścia w życie ustawy emerytalnej w niezmienionym brzmieniu przepis art. 15 ust. 5 stanowi, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%. Nadal zatem po wejściu w życie ustawy z dnia 5 marca 2015 r. obowiązuje ograniczenie wysokości podstawy wymiaru. Poza tym także wykładnia art. 110a ustawy emerytalnej nie uzasadnia wniosku, że z mocy tego przepisu wskaźnik wysokości podstawy wymiaru może być wyższy niż 250%. Określone przepisem art. 110a ustawy emerytalnej ponowne obliczenie emerytury uwarunkowane jest spełnieniem łącznie kilku określonych nim przesłanek. Skutkiem przeliczenia, warunkującym możliwość przeliczenia świadczenia, musi być wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przed zastosowaniem ograniczenia, o którym mowa w art. 15 ust. 5, wyższy niż 250%. Nie oznacza to jednak, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ponownie obliczonej emerytury może być wyższy od określonych art. 15 ust. 5 ustawy emerytalnej 250%. Omawiany przepis nie uchyla określonego nadal obowiązującym w niezmienionym brzmieniu przepisem art. 15 ust. 5 ograniczenia wysokości wskaźnika wysokości podstawy wymiaru.

Mając powyższe na uwadze Sąd pierwszej instancji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. pozbawione uzasadnionych podstaw odwołanie oddalił.

Powyższy wyrok został zaskarżony apelacją przez wnioskodawcę, który skarżonemu rozstrzygnięciu zarzucił naruszenie prawa materialnego, tj.: art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2015.552) – poprzez jego niezastosowanie, oraz art. 3 ww. ustawy – poprzez jego niezastosowanie. Wnioskodawca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i ponowne przeliczenie wysokości kapitału początkowego oraz emerytury, jak również o zasądzenie od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie. W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd pierwszej instancji przeprowadził właściwe postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów, przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. W ocenie Sądu Apelacyjnego wszystkie istotne ustalenia dokonane przez Sąd Okręgowy, znajdują oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, który Sąd pierwszej instancji właściwie ocenił na podstawie jego wszechstronnego rozważenia, polegającego na rzetelnej, bezstronnej ocenie wyników postępowania i ich prawidłowej interpretacji, przy uwzględnieniu zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. W szczególności zauważyć należy, że stan faktyczny niniejszej sprawy nie był w ogóle pomiędzy stronami sporny (kwestie sporne wskazywane przez apelującego są bowiem wyłącznie kwestiami prawnymi).

Sąd Apelacyjny podzielił również ocenę prawną dokonaną przez Sąd Okręgowy. W okolicznościach przedmiotowej sprawy wnioskodawca nie ma podstaw do żądania przeliczenia kapitału początkowego oraz emerytury we wnioskowany sposób.

Jak wynika z uzasadnienia poselskiego projektu ustawy z dnia 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS dotychczas zapewniały możliwość ponownego obliczenia wysokości emerytury lub renty osobom, które są aktywne zawodowo po uzyskaniu prawa do tych świadczeń, pod warunkiem jednakże, że wskaźnik podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego (art. 110 ustawy). Pułap podstawy wymiaru składek wynoszący w skali roku trzydziestokrotność prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, co stanowi 250% przeciętnego miesięcznego prognozowanego wynagrodzenia, został wprowadzony z dniem 1 stycznia 1999 r. Przed tą datą zarobki, od których pobierana była składka na ubezpieczenia społeczne, nie były ograniczane. Osoby, których zarobki przed 1999 r. kształtowały się wysoko, nawet na poziomie 400% czy 500% przeciętnego wynagrodzenia, opłacały przed 1 stycznia 1999 r. składki od pełnego osiąganego wynagrodzenia, czyli składki pobierane od tych osób były wielokrotnie wyższe od przeciętnych składek. Jednak do obliczenia emerytury było dotychczas stosowane - także w przypadku tych osób - generalne ograniczenie, zgodnie z którym podstawa wymiaru emerytury nie może być wyższa niż 250% przeciętnego wynagrodzenia. Stąd właśnie w projekcie zaproponowano uzupełnienie istniejących rozwiązań o przepisy umożliwiające jednorazowe przeliczenie emerytury w przypadku osób, które osiągały stosunkowo wysokie zarobki (wskaźnik podstawy wymiaru na poziomie ponad 250%) i odprowadzały przed 1 stycznia 1999 r. wysokie składki emerytalne.

Niemniej jednak, jak trafnie wskazał Sąd pierwszej instancji, omawiany przepis ma zastosowanie tylko do takiego ubezpieczonego, któremu podstawę wymiaru ustalono w sposób określony w art. 15 ustawy. Wnioskodawca zaś, ze względu na to, iż urodził się w dniu (...), należy do tej kategorii ubezpieczonych, dla których podstawę obliczenia emerytury ustala się w myśl art. 25 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zaś samą emeryturę – w myśl art. 26 tejże ustawy (tzw. „nowe zasady”). Nawet jednak, gdyby wnioskodawca urodził się przed dniem 1 stycznia 1949 r., co przesądzałoby o stosowaniu wobec niego tzw. „starych zasad” (tzn. ustalania podstawy wymiaru emerytury w oparciu o art. 15 ustawy, kwoty bazowej – w oparciu o art. 19 ustawy, zaś samej emerytury – w oparciu o art. 53 ustawy), to zważyć należy, że z art. 110a ustawy nie wynika, aby podstawa wymiaru mogła być wyższa niż ww. wskaźnik 250%. Ustawa z dnia 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2015.552) nie zmodyfikowała bowiem w żaden sposób przepisu art. 15 ust. 5 ustawy, zgodnie z którym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%.

Z tych przyczyn decyzja organu rentowego i wyrok Sądu pierwszej instancji są zgodne z prawem, toteż apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

SSA J. Witkowski SSA E. Kunecka SSA M. Kiwiorska - Pająk

R.S.