Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2016 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:SSA Irena Różańska-Dorosz (spr.)

Sędziowie:SSA Monika Kiwiorska-Pająk

SSA Stanisława Kubica

Protokolant:Robert Purchalak

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2016 roku we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku T. P.

przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w S.

o premię i dodatek stażowy

na skutek apelacji (...) sp. z o.o. z siedzibą w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze

z dnia 23 września 2015 r. sygn. akt VII P 14/13

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 2700 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 września 2015 r. Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w pkt I zasądził od strony pozwanej (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. na rzecz powoda T. P. kwotę 96.467,27 zł tytułem premii i dodatku za wieloletnią pracę za okres od sierpnia 2010 r. do sierpnia 2013 r. wraz z odsetkami ustawowymi od wyszczególnionych w tym orzeczeniu kwot, w pkt II oddalił dalej idące powództwo, w pkt III zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 2.448 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, w pkt IV nakazał ściągnąć od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze kwotę 4.823,58 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu, od której powód był zwolniony, a w pkt V nadał wyrokowi w punkcie I rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 6.000 zł.

Rozstrzygnięcie to Sąd pierwszej instancji wydał w oparciu o następująco ustalony stan faktyczny sprawy:

Powód T. P. zatrudniony był w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. w okresie od 18 sierpnia 2008 r. do 13 grudnia 2013 r. na stanowisku kierownika Jednostki Realizującej Projekt, na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony do dnia zakończenia realizacji inwestycji pod nazwą „Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej gmin leżących w zlewni rzeki C.” z wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości 6.000 zł brutto.

Jednostka Realizująca Projekt utworzona została w (...) Sp. z o.o. w S. w związku z realizacją projektu Funduszu Spójności pod nazwą „Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej gmin leżących w zlewni rzeki C.”, współfinansowanego przez Unię Europejską. Zgodnie z wytycznymi zawartymi w Studium Wykonalności realizacja powyższego projektu wymagała powołania pełnomocnika ds. Realizacji Projektu (Measure Authorising Officer - MAO) oraz funkcjonalnej komórki organizacyjnej w postaci Jednostki Realizującej Projekt. W skład Jednostki Realizującej Projekt wchodził:

-

kierownik JRP, będący jednocześnie zastępcą pełnomocnika ds. Realizacji Projektu (MAO);

-

zespół ds. technicznych złożony ze specjalistów w zakresie inżynierii sanitarnej i zamówień publicznych;

-

zespół ds. finansowo - księgowych oraz

-

samodzielne stanowisko ds. sekretarsko-administracyjnych.

Funkcję Pełnomocnika ds. realizacji projektu (MAO) sprawował Prezes Zarządu (...) Sp. z o.o. powołany uchwałą nr (...) Zgromadzenia (...) Sp. z o.o. z dnia 31 lipca 2008 r. Powyższą uchwałą powołano również powoda na Zastępcę Pełnomocnika ds. realizacji projektu.

Zgodnie z zakresem obowiązków powoda jako Kierownika Jednostki Realizującej Projekt oraz Procedurą JRP-Z2 (Podział zadań i odpowiedzialności uwzględniający realizację projektu) do obowiązków powoda należało:

1.  planowanie, organizacja i kierowanie JRP - nadzór nad zarządzaniem administracyjnym, finansowym i technicznym projektu oraz monitorowaniem jego realizacji;

2.  koordynacja prac dotyczących projektu w ramach zespołu zadaniowego i służb finansowych oraz (...) (...);

3.  nadzorowanie prac wykonywanych przez konsultantów zaangażowanych w przygotowanie dokumentacji przetargowej i Inżyniera Kontraktu;

4.  bezpośredni nadzór nad realizacją zadań w zakresie objętym decyzją o dofinansowanie;

5.  nadzór nad sporządzaniem i zatwierdzanie wszelkich sprawozdań i raportów z przebiegu i realizacji technicznej projektu, w tym raportów sporządzanych przez konsultantów i Inżyniera Kontraktu;

6.  nadzór nad przygotowaniem niezbędnych analiz i materiałów dla instytucji wdrażających;

7.  zapewnienie właściwego przepływu informacji, obiegu i przechowywania dokumentacji związanej z realizacją projektu oraz zapewnienie właściwego jej przechowywania przez okres co najmniej 5 lat od daty zapłacenia ostatniej faktury;

8.  zatwierdzenie harmonogramu realizacji projektu, planu płatności planu realizacji;

9.  zatwierdzanie operacji na rachunkach projektu FS;

10.  zatwierdzanie dowodów księgowych (faktur, rachunków);

11.  sprawdzanie, podpisywanie dowodów księgowych (faktur, rachunków świadectw) pod względem merytorycznym w zakresie realizacji projektu;

12.  weryfikacja i akceptacja dokumentów przetargowych dla wszystkich przetargów założonych w harmonogramie realizacji projektu;

13.  niezwłoczne informowanie MAO o istniejących lub przewidywanych zagrożeniach mających wpływ na właściwe lub terminowe wykonanie projektu orz wnioskowanie stosownych rozwiązań;

14.  zapewnienie i nadzór nad prowadzeniem działań na rzecz właściwej popularyzacji i przepływu informacji dotyczących finansowania i realizacji projektu;

15.  zapewnienie wglądu w realizację projektu w każdej jego fazie upoważnionym przedstawicielom WFOSiGW, Komisji Europejskiej, w celu przeprowadzenia działań kontrolnych;

16.  nadzór nad prowadzonymi próbami rozruchowymi, rozruchami i odbiorami częściowymi i końcowymi części oraz całości projektu;

17.  przekazywanie do eksploatacji odpowiednim służbom (...) Sp. z o.o. zrealizowanych zadań;

18.  podpisywanie korespondencji, dokumentów przygotowanych w JRP oraz zapewnienie stosownej jej dystrybucji;

19.  zatwierdzanie dokumentów finansowych;

20.  udzielanie pracownikom JRP pomocy i wytycznych w zakresie wykonywania powierzonych zadań;

21.  udział w posiedzeniach Komitetu Monitorującego.

Zarządzeniem Nr 4 Prezesa Zarządu (...) Sp. z o.o. w S. z dnia 28 sierpnia 2008 r. wprowadzony został Regulamin Wynagradzania Pracowników Jednostki Realizującej Projekt pt. „Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej gmin leżących w zlewni rzeki C.” w S..

W § 3 pkt 1 Regulaminu Wynagradzania JRP wskazano, że ilekroć w regulaminie jest mowa o „pracodawcy” rozumie się przez to (...) Sp. z o.o. w S., reprezentowaną przez Prezesa Zarządu. Z kolei w § 3 pkt 2 Regulaminu wskazano, że pod pojęciem „pracownik” rozumie się osobę zatrudnioną w JRP w (...) Sp. z o.o. w S. na podstawie umowy o pracę, bez względu na rodzaj umowy o pracę i wymiar czasu pracy.

Zgodnie z § 6 ust. 1, 2 i 4 Regulaminu Wynagradzania, dodatek za wieloletnią pracę przysługuje po 5 latach pracy w wysokości 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego określonego w umowie o pracę i wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Do okresów pracy uprawniających do dodatku za wieloletnią pracę wlicza się wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeśli uwzględnia się je na podstawie odrębnych przepisów w stażu pracy, warunkujących nabycie uprawnień pracowniczych. Dodatek za wieloletnią pracę wypłaca się, bez wniosku pracownika, w terminie wypłaty wynagrodzenia. Powód w 2010 r. posiadał ponad 20-letni staż pracy.

Zgodnie z postanowieniami Regulaminu Wynagradzania JRP, pracownikom JRP przysługuje prawo do premii określonej jako „premia uznaniowa”. Zgodnie z § 7 ust. 1 i 4 Regulaminu Wynagradzania JRP decyzję o przyznaniu premii uznaniowej oraz jej wysokość podejmuje Zarząd Spółki, uwzględniając aktualne możliwości finansowe Spółki oraz indywidualne wyniki pracownika w realizacji powierzonych mu obowiązków. Premia wypłacana jest co miesiąc, w terminie wypłaty podstawowego wynagrodzenia.

Zgodnie z § 6 ust. 5 oraz § 7 ust. 5 Regulaminu Wynagradzania JRP dodatek za wieloletnią pracę oraz premia przysługują za dni, za które pracownik otrzymuje wynagrodzenie oraz za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby albo konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny, za które pracownik dostaje zasiłek z ubezpieczenia społecznego.

Zgodnie z § 15 ust. 3 wynagrodzenie za pracę wypłaca się w Spółce raz w miesiącu, każdego ostatniego dnia miesiąca z dołu. Premia wprowadzona w § 7 ust. 1 Regulaminu Wynagradzania JRP była przyznawana wszystkim pracownikom JRP w równej wysokości. Nie była przy tym udzielana w formie indywidualnej decyzji Zarządu Spółki (...), lecz w formie „Listy premii”, obejmującej wszystkich pracowników JRP.

W okresie od sierpnia 2010 r. do lipca 2013 r. wszystkim pracownikom zatrudnionym w ramach Jednostki Realizującej Projekt co miesiąc wypłacano premię w wysokości 25% wynagrodzenia zasadniczego. W kwietniu i grudniu 2011 r. przyznana premia wynosiła 45% wynagrodzenia zasadniczego, zaś w marcu 2012 r. oraz marcu 2013 r. 35% wynagrodzenia zasadniczego.

Wszystkie osoby pracujące w Jednostce Realizujące Projekt zatrudnione zostały przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S., reprezentowaną przez Prezesa Zarządu, która jako pracodawca wskazywana była następnie we wszystkich dokumentach pracowniczych dotyczących warunków zatrudnienia poszczególnych osób.

Decyzje o istotnych warunkach pracy i płacy oraz ich ewentualnej zmianie wobec pracowników JRP podejmował Prezes Zarządu Spółki (...), który wyrażał również ostateczną zgodę na udzielenie pracownikom JRP urlopów. Prezes Zarządu zatwierdzał listy płac oraz premii.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie. Sąd wskazał, że powód T. P. domagał się zasądzenia od (...) Sp. z o.o. w S. kwoty 97.967,27 zł tytułem premii i dodatku za wieloletnią pracę za okres od sierpnia 2010 r. do sierpnia 2013 r., które zdaniem powoda stanowiły świadczenia należne mu na podstawie obowiązujących u strony pozwanej Regulaminów Wynagradzania.

Zdaniem strony pozwanej powód nie nabył prawa do dochodzonych przez siebie premii oraz dodatku za wieloletnią pracę, ponieważ był pracownikiem zarządzającym zakładem pracy w imieniu pracodawcy w rozumieniu art. 128 § 2 pkt 2 k.p., w związku z czym, zgodnie z art. 241 ²⁶ § 2 k.p., postanowienia regulaminu wynagradzania nie mogły określać warunków jego zatrudnienia.

W tej sytuacji w ocenie Sądu pierwszej instancji rozstrzygnięcie w przedmiotowej sprawie wymagało zatem ustalenia w pierwszej kolejności, czy powód był osobą zarządzającą w imieniu pracodawcy zakładem pracy w rozumieniu art. 128 § 2 pkt 2 k.p., zgodnie z którym za pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy należy rozumieć pracowników kierujących jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępców lub pracowników wchodzących w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy oraz głównych księgowych.

Sąd ten zważył, że katalog pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy określony w cytowanym powyżej przepisie ma charakter wyczerpujący. O zaliczeniu pracownika do powyższej grupy decydują przepisy określające ustrój danej jednostki organizacyjnej (ustawy i przepisy wewnątrzzakładowe). Wskazują one dwie okoliczności: czy dana jednostka organizacyjna jest zakładem pracy oraz jakie stanowiska zajmują osoby zarządzające. Sąd podkreślił, że w przypadku wielozakładowego przedsiębiorstwa, czy też spółki prawa handlowego, pracownikiem zarządzającym w pojęciu wyznaczonym treścią cytowanego art. 128 § 2 pkt 2 k.p. będzie nie tylko dyrektor tego przedsiębiorstwa bądź prezes spółki, ale także kierownicy poszczególnych zakładów, pod warunkiem jednakże, że są one zakładami pracy, a kierownicy kierują nimi jednoosobowo. Sąd Okręgowy w pełni zgodził się bowiem z poglądem wyrażonym w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18.10.2011 r. (III PK 19/11), że kierownik oddziału przedsiębiorstwa nie ma prawa do składników płacowych z układu zbiorowego obowiązującego w tej placówce, jeśli ta ma status samodzielnego pracodawcy. W odnoszącym się do spółek prawa handlowego wyroku z dnia 6.11.1991 r. (I PRN 47/91) Sąd Najwyższy stwierdził, że każda osoba prawna jest pracodawcą w rozumieniu art. 3 k.p., chyba że dla niektórych pracowników za pracodawcę należy uznać jednostkę organizacyjną stanowiącą jej cześć składową.

W rozpoznawanej sprawie, zdaniem strony pozwanej, kierowana przez powoda Jednostka Realizująca Projekt posiadała przyznany jej na podstawie aktów ustrojowych (studium wykonalności, wymagań unijnych) status pracodawcy oraz wyodrębnienie majątkowe i organizacyjne w ramach przedsiębiorstwa strony pozwanej. Była więc pracodawcą (wewnętrznym) zarówno dla zatrudnionych w niej pracowników niższego szczebla, jak również dla powoda i to niezależnie od tego, iż w umowie o pracę zawartej przez niego jako pracodawcę wskazano (...) Sp. z o.o. w S..

Zdaniem Sądu z powyższym stanowiskiem strony pozwanej nie można było się zgodzić. W okolicznościach niniejszej sprawy nie zostało bowiem w sposób niebudzący wątpliwości wykazane, aby Jednostka Realizująca Projekt stanowiła wyodrębniony z pozwanej Spółki zakład pracy, posiadający status pracodawcy, a nie jedynie komórkę organizacyjną, funkcjonującą w ramach wewnętrznych struktur tejże Spółki.

Bezspornym w sprawie pozostawało, że Jednostka Realizująca Projekt utworzona została w (...) Sp. z o.o. w S. w związku z realizacją projektu Funduszu Spójności pod nazwą „Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej gmin leżących w zlewni rzeki C.”, współfinansowanego przez Unię Europejską. Zgodnie z wytycznymi zawartymi w Studium Wykonalności realizacja powyższego projektu wymagała powołania pełnomocnika ds. Realizacji Projektu (tzw. MAO) oraz funkcjonalnej komórki organizacyjnej w postaci Jednostki Realizującej Projekt. W ocenie Sądu Okręgowego wbrew twierdzeniom strony pozwanej żadne z powoływanych przez nią regulacji ustrojowych, ujętych m. in. w Studium Wykonalności oraz poszczególnych procedurach JRP, nie stanowiły jednakże o formalnoprawnej formie tworzonej w ramach Jednostki strukturze zatrudnienia, określając jedynie wymagania organizacyjne o charakterze funkcjonalnym, ściśle związanym z realizacją projektu i działalnością merytoryczną JRP. Zdaniem tego Sądu z żadnego z przedłożonych przez stronę pozwaną dokumentów nie można wyciągnąć wniosku, aby dla prawidłowego funkcjonowania Jednostki Realizującej Projekt niezbędne było wyposażenie jej w status samodzielnego pracodawcy. Także przeprowadzone postępowanie dowodowe nie wykazało, aby w okolicznościach niniejszej sprawy Jednostka Realizująca Projekt posiadała zdolność do podejmowania wobec zatrudnionych w niej osób określonych działań z zakresu prawa pracy, w tym do zatrudniania, czy zwalniania pracowników. Z ogólnoustrojowych wytycznych dotyczących organizacji przedmiotowej Jednostki, jak również z zakresu uprawnień i obowiązków powoda jako kierownika JRP nie wynika wprawdzie, aby Jednostka ta nie mogła być pracodawcą, której uprawnienia realizowane byłyby przez jej kierownika, jednakże nie można, zdaniem Sądu, nie zauważyć, że zgormadzony w sprawie materiał dowodowy w sposób jednoznaczny wskazuje, że od początku funkcjonowania JRP, zatrudnione tam osoby, w tym również powód, traktowani byli jako pracownicy (...) Sp. z o.o. w S.. Pozwana Spółka konsekwentnie wskazywana była jako pracodawca we wszystkich dokumentach pracowniczych, takich jak umowy o pracę, porozumienia zmieniające warunki płacy i pracy, czy świadectwa pracy. Nadto z dokumentacji osobowej poszczególnych pracowników, jak również z ich zeznań jasno wynika, że pracownicy ci za pracodawcę uznawali pozwaną Spółkę, nie zaś JRP, a jej uprawnienia wobec pracowników realizował Prezes Zarządu. Do Spółki kierowane były zatem podania o urlopy wypoczynkowe, czy macierzyńskie, a ostateczna zgoda na ich udzielenie należała do Prezesa Zarządu, co zostało przez niego przyznane w trakcie zeznań. Prezes Zarządu zatwierdzał także listy płac i listy premii oraz wyrażał zgodę na ewentualne podwyżki wynagrodzeń. Brak jest przy tym jakichkolwiek dowodów, mogących potwierdzić, że takie same uprawnienia wobec pracowników JRP realizowane były także przez powoda. Jakkolwiek nie jest wykluczone, że powód miał istotny wpływ na zatrudnienie poszczególnych osób, a następnie na kształtowanie warunków tego zatrudnienia, to jednak nie zostało wykazane, aby był to wpływ o charakterze formalnie wiążącym, a nie jedynie faktyczny, wynikający z potrzeby zapewnienia sprawnego działania kierowanej przez niego jednostki. Podkreślić należy, że również w § 3 pkt 1 Regulaminu Wynagradzania JRP wskazano, że ilekroć w regulaminie jest mowa o „pracodawcy” rozumie się przez to (...) Sp. z o.o. w S., reprezentowaną przez Prezesa Zarządu. Zaś w § 3 pkt 2 Regulaminu wskazano, że pod pojęciem „pracownik” rozumie się osobę zatrudnioną w JRP w (...) Sp. z o.o. w S. na podstawie umowy o pracę, bez względu na rodzaj umowy o pracę i wymiar czasu pracy.

Mając powyższe na Sąd doszedł do przekonania, że w okolicznościach niniejszej sprawy, brak było podstaw do przyjęcia, że pozwana Spółka wyodrębniła Jednostkę Realizującą Projekt jako odrębny zakład pracy, wyposażony w przymiot samodzielnego pracodawcy. Można podkreślić, że strona pozwana jest podmiotem profesjonalnym, od którego należy wymagać jasnego precyzowania swoich relacji z pracownikami i jednostkami podrzędnymi. Brak takich uregulowań przemawia za uznaniem, że pozwana Spółka nie miała w istocie zamiaru i potrzeby wyodrębniania JRP jako zakładu pracy, ponieważ dla realizacji projektu wystarczające było wyodrębnienie jedynie komórki organizacyjnej o zadaniowo określonych kompetencjach i samodzielności administracyjnej.

Tym samym brak było również podstaw do stwierdzenia, że powód jako osoba zarządzająca w imieniu pracodawcy zakładem pracy, podlegał ograniczeniom w zakresie wynagradzania zawartym w art. 241 ^{( 26)} § 2 k.p. Sąd zważył zatem, że w spornym okresie zatrudnienia powoda u strony pozwanej obowiązywał Regulamin Wynagradzania Pracowników Jednostki Realizującej Projekt pt. „Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej gmin leżących w zlewni rzeki C.” w S.. W rozpoznawanej sprawie bezspornym pozostawało, że powód posiadał ponad 20 letni staż pracy, co zgodnie z postanowieniami regulaminu uprawniało go do otrzymywania dodatku stażowego w wysokości 20% wynagrodzenia miesięcznego (tj. 1.200 zł), wypłacanego co miesiąc w terminie wypłaty wynagrodzenia, tj. zgodnie z § 15 ust. 3 Regulaminu - każdego ostatniego dnia miesiąca z dołu. Jak wskazał Sąd, zgodnie z postanowieniami Regulaminu Wynagradzania JRP, pracownikom JRP przysługiwało również prawo do premii określonej w Regulaminie jako „premia uznaniowa”. Zgodnie bowiem z § 7 ust. 1 i 4 Regulaminu Wynagradzania JRP decyzję o przyznaniu premii uznaniowej oraz jej wysokość podejmuje Zarząd Spółki, uwzględniając aktualne możliwości finansowe Spółki oraz indywidualne wyniki pracownika w realizacji powierzonych mu obowiązków. Premia wypłacana jest co miesiąc, w terminie wypłaty podstawowego wynagrodzenia. Sąd zauważył, że jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, w tym z zeznań Prezesa Zarządu pozwanej Spółki, premia wprowadzona w § 7 ust. 1 Regulaminu Wynagradzania JRP była przyznawana wszystkim pracownikom Jednostki Realizującej Projekt w równej wysokości, w formie „Listy premii”. Jednostka oceniana była bowiem zespołowo, a wysokość premii nie wynikała z indywidualnych osiągnięć pracowników, lecz z możliwości finansowych Spółki. W związku z powyższym, zgodzić się należało ze stanowiskiem powoda, że premia określona w § 7 Regulaminu Wynagradzania JRP stanowiła w istocie premię o charakterze regulaminowym, której powód nie otrzymywał jedynie dlatego, że, w ocenie pracodawcy był osobą zarządzającą zakładem pracy w rozumieniu art. 128 § 2 k.p. Okoliczność zatem, że przedmiotowa premia udzielana była stale, w równej wysokości i bez wykazywania indywidualnych wyników poszczególnych pracowników w realizacji powierzonych im obowiązków, przemawia w ocenie Sądu, za stwierdzeniem, że powód jako pracownik Jednostki Realizującej Projekt również nabył prawo do powyższego świadczenia w wysokości określonej w listach premii za poszczególne miesiące.

Na podstawie przedłożonych przez powoda list premii Sąd ustalił zatem, że w okresie od sierpnia 2010 r. do lipca 2013 r. wszystkim pracownikom zatrudnionym w ramach Jednostki Realizującej Projekt co miesiąc wypłacano premię w wysokości 25% wynagrodzenia zasadniczego. Wyjątkowo w kwietniu i grudniu 2011 r. przyznana premia wynosiła 45% wynagrodzenia zasadniczego, zaś w marcu 2012 r. oraz marcu 2013 r. 35% wynagrodzenia zasadniczego. Sąd zważył przy tym, że powód nie przedstawił listy premii za sierpień 2013 r., co skutkowało przyjęciem, że za ten miesiąc nie wykazał on okoliczności wypłacenia pracownikom JRP premii w określonej wysokości.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, Sąd uznał za zasadne żądanie wypłaty przez stronę pozwaną na rzecz powoda kwoty 96.467,27 zł, stanowiącej - zgodnie z wyliczeniem przedstawionym przez powoda w pozwie (przy uwzględnieniu niewykazania okoliczności dotyczących przysługiwania premii w wysokości 1.500 zł za sierpień 2013 r. (97.967,27 zł – 1.500 zł = 96.467,27 zł) - sumę przysługujących mu za poszczególne miesiące, w okresie od sierpnia 2010 r. do sierpnia 2013 r., kwot premii oraz dodatku za wieloletnią pracę. Powyższe skutkowało orzeczeniem jak w punkcie I wyroku. W pozostałym zakresie, tj. w zakresie żądania zasądzenia kwoty ponad 96.467,27 zł powództwo podlegało oddaleniu.

Ustalając wysokość kwot poszczególnych premii i dodatków, Sąd miał na uwadze, że stosownie do treści § 6 ust. 5 oraz § 7 ust. 5 Regulaminu Wynagradzania JRP dodatek za wieloletnią pracę oraz premia przysługują także za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby albo konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny, za które pracownik dostaje zasiłek z ubezpieczenia społecznego. Mając jednak na względzie zasadę wyrokowania, według której sąd nie może zasądzać ponad żądanie, będąc związany roszczeniem zgłoszonym w powództwie, w ramach którego, w niniejszej sprawie, powód domagał się zapłaty premii oraz dodatku obliczonych od wynagrodzenia miesięcznego pomniejszonego w związku z nieobecnością w pracy spowodowaną niezdolnością do pracy, Sąd zasądził na rzecz powoda kwoty premii i dodatków w żądanych przez niego wysokościach.

Orzeczenie o odsetkach Sąd pierwszej instancji oparł na art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 300 k.p., podając, że z uwagi na obowiązujące u strony pozwanej zasady wypłaty wynagrodzenia określone w § 15 ust. 3 Regulaminu Wynagradzania JRP, zgodnie z którym wynagrodzenie za pracę wypłaca się w Spółce raz w miesiącu, każdego ostatniego dnia miesiąca z dołu, strona pozwana zobowiązana była do wypłaty powodowi poszczególnych kwot dodatku za wieloletnią pracę oraz premii najpóźniej do końca każdego miesiąca w spornym okresie, a skoro nie uczyniła zadość powyższemu, to pozostawała w zwłoce z zapłatą przedmiotowych świadczeń od pierwszego dnia każdego następnego miesiąca, o ile nie był to dzień wolny od pracy.

Sąd Okręgowy oddalił również żądanie powoda dotyczące ustalenia, że w łączącym strony stosunku pracy powodowi przysługuje prawo do premii w wysokości 25% wynagrodzenia zasadniczego oraz prawo do dodatku za wieloletnią pracę w wysokości 20% wynagrodzenia zasadniczego. Sąd zważył bowiem, że zgodnie z art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Powyższy przepis określa materialnoprawne przesłanki zasadności powództwa o ustalenie, wskazując, że powództwo takie będzie podlegało oddaleniu, jeżeli powód nie ma interesu prawnego do jego wytoczenia. Sąd Okręgowy w pełni podzielił przy tym pogląd Sądu Najwyższego, wyrażony m. in. w wyroku z dnia 21.03.2006 r. (V CSK 188/05), w którym Sąd ten wskazywał, że zgodnie z poglądem utrwalonym w orzecznictwie i akceptowanym w piśmiennictwie prawniczym, strona ma z reguły interes prawny w żądaniu ustalenia wówczas, gdy istnieje niepewność prawa lub stosunku prawnego, tak z przyczyn faktycznych jak i prawnych. Jednakże sytuacja, gdy strona może skorzystać także z innej formy ochrony swych praw, np. może wytoczyć powództwo o zasądzenie, w zasadzie wyklucza istnienie interesu prawnego w ustaleniu. Podkreślenia zatem wymaga, że zgodnie z powszechnie akceptowanym poglądem orzecznictwa przyjmuje się, że nie ma interesu prawnego ten, kto może poszukiwać ochrony prawnej w drodze powództwa o zasądzenie świadczeń pieniężnych. Co do zasady nie ma zatem możliwości wytoczenia powództwa o ustalenie istnienia określonego prawa w sytuacji, gdy prawo to stanowi jednocześnie podstawę do zasądzenia na rzecz żądającego stosownej sumy pieniężnej.

W rozpoznawanej sprawie powód oprócz ustalenia istnienia prawa do dodatku za wieloletnią pracę oraz premii domagał się również zasądzenia z tego tytułu kwoty stanowiącej sumę należnych mu świadczeń. Rozpoznając zaś zasadność powództwa o zapłatę, Sąd stwierdził, że oceniał okoliczności związane z istnieniem prawa powoda do żądanych dodatków i premii, wobec czego Sąd uznał, że powód nie miał interesu prawnego w jednoczesnym żądaniu ustalenia, że przysługuje mu prawo do przedmiotowych świadczeń, co skutkowało koniecznością oddalenia odwołania w powyższym zakresie.

Orzeczenie o kosztach zawarte w punkcie III Sąd pierwszej instancji oparł na art. 100 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Wysokość powyższych kosztów ustalona została zgodnie ze stawkami określonymi w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Ponieważ zgodnie z art. 96 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2005 r., nr 167, poz.1398 ze zm.) powód nie miał obowiązku uiszczenia kosztów sądowych w sprawie, orzeczenie o kosztach zawarte w punkcie IV wyroku wydane zostało w oparciu o przepis art. 113 ww. ustawy, przy uwzględnieniu stosunkowego rozdzielenia kosztów z uwagi na wynik sprawy. Sąd Okręgowy zważył, że z uwagi na wartość przedmiotu sporu opłata od pozwu wynosiła 6.518,36 zł. Biorąc zatem pod uwagę wynik sprawy, Sąd w punkcie IV. zasądził od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 4.823,58 zł tytułem kosztów sądowych, stanowiącej 74 % należnej opłaty od pozwu.

W punkcie V wyroku, stosownie do art. 477 ² § 1 k.p.c., Sąd z urzędu nadał wyrokowi w jego punkcie I rygor natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia powoda.

Z powyższym orzeczeniem w części dotyczącej punktu I, III, IV i V nie zgodziła się strona pozwana, zarzucając sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału, wskutek naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 k.p.c. poprzez przyjęcie, że powód nie był osobą zarządzającą zakładem pracy w imieniu pracodawcy.

Na tej podstawie apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz zasadzenie od powoda na rzecz strony pozwanej kosztów postępowania za pierwsza instancję według norm przepisanych i zasądzenie od powoda na rzecz strony pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację strony pozwanej powód wniósł o jej oddalenie jako całkowicie bezzasadnej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji przeprowadził prawidłowe postępowanie dowodowe, ustalając stan faktyczny, który Sąd Apelacyjny w pełni aprobuje. Brak jest podstaw do kwestionowania poprawności oraz trafności ustaleń poczynionych w przedmiotowej sprawie przez Sąd Okręgowy oraz oceny zgromadzonego materiału dowodowego. W szczególności nie miało miejsca uchybienie treści art. 233 § 1 k.p.c., według którego sąd ma obowiązek ocenić wszystkie przeprowadzone dowody oraz uwzględnić wszystkie towarzyszące im okoliczności, które mogą mieć znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. Musi też przeprowadzić selekcję dowodów, a więc dokonać wyboru tych, na których się oparł, i ewentualnie odrzucić inne, którym odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, przy czym selekcja ta powinna być poparta argumentacją zgodną z regułami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Zastrzeżona dla sądu swobodna ocena dowodów opiera się na odpowiadającemu zasadom logiki powiązaniu ujawnionych w postępowaniu dowodowym okoliczności w całość zgodną z doświadczeniem życiowym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1980 r., II URN 175/79, OSNC 1980/10/200). Strona, kwestionująca prawidłowość zastosowania art. 233 § 1 k.p.c., powinna przedstawić argumenty świadczące o niezachowaniu przez sąd tych reguł. Zarzut ten nie może natomiast polegać na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego, ustalonego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów. Sąd Apelacyjny stwierdził, że uzasadnienie tego zarzutu zawarte w apelacji jest w istocie polemiką z poprawnymi ustaleniami Sądu pierwszej instancji i własną oceną zgromadzonych w sprawie dowodów, mimo że z okoliczności faktycznych sprawy Sąd Okręgowy wywiódł trafne i logiczne wnioski, ustalając, że powód nie był osobą zarządzającą zakładem pracy w imieniu pracodawcy.

Od oceny ww. kwestii, stanowiącej w istocie przedmiot sporu, zależało rozstrzygnięcie sprawy.

Bezsporne w sprawie było, że powód T. P. był w okresie od 18 sierpnia 2008 r. do 13 grudnia 2013 r. zatrudniony w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S., na stanowisku kierownika Jednostki Realizującej Projekt, na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony do dnia zakończenia realizacji inwestycji pod nazwą „Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej gmin leżących w zlewni rzeki C.” z wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości 6.000 zł brutto. Jednostka Realizująca Projekt utworzona została natomiast w (...) Sp. z o.o. w S. w związku z realizacją projektu Funduszu Spójności pod ww. nazwą, który był współfinansowany przez Unię Europejską.

Nie ulega również wątpliwości, że w ww. Spółce obowiązywał Regulamin Wynagradzania Pracowników Jednostki Realizującej Projekt pt. „Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej gmin leżących w zlewni rzeki C.” w S., z którego wynikało uprawnienie pracowników do otrzymywania dodatku za wieloletnią pracę oraz premii uznaniowej, których to właśnie zasądzenia żądał T. P., za okres wskazany w pozwie.

Poprzedzając rozważania odnoszące się do rozpoznawanej sprawy w pierwszej kolejności trzeba wskazać, że warunki płacowe pracowników zatrudnionych w danym zakładzie pracy mogą wynikać z kilku źródeł. Ważne są nie tylko regulacje ustawowe, które dla większości pracowników zawarte są w Kodeksie pracy, ale również przepisy zakładowe i umowa o pracę. Każdy z tych aktów prawnych może przewidywać określone uprawnienia dla pracowników, zarówno płacowe, jak i pozapłacowe. Dla zatrudnionych istotne są szczególnie te pierwsze, stąd duże znaczenie mają te zapisy ustaw, regulaminów, układów czy umów, które przyznają im konkretne świadczenia. Dla ogółu zatrudnionych takimi aktami są w pierwszej kolejności ustawy (w tym Kodeks pracy), następnie układy zbiorowe pracy lub regulaminy (wynagradzania, premiowania) i ostatecznie umowa o pracę. Ten ostatni dokument nabiera natomiast szczególnej wagi w odniesieniu do pracowników należących do kadry zarządzającej, gdyż warunki płacowe osób zarządzających nie mogą być przedmiotem zakładowych układów zbiorowych pracy czy regulaminów wynagradzania.

Zgodnie bowiem z treścią art. 241 ²⁶ § 2 k.p. układ zakładowy nie może określać warunków wynagradzania pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy, w rozumieniu art. 128 § 2 pkt 2, oraz osób zarządzających zakładem pracy na innej podstawie niż stosunek pracy. Natomiast w myśl art. 77 ² § 5 k.p. do regulaminu wynagradzania stosuje się m.in. odpowiednio przepis 241 ²⁶ § 2 k.p.

Jednak w celu ustalenia warunków płacowych takich osób konieczne jest sprawdzenie, czy należą one do grupy kierującej zakładem pracy, co było właśnie przedmiotem niniejszej sprawy. Należało bowiem rozważyć, czy warunki wynagrodzenia powoda niewymienione w łączącej go z pozwanym pracodawcą umowie o pracę mogły wynikać także z uregulowań zawartych w powołanym wyżej regulaminie wynagradzania.

W takich sytuacjach rozstrzygająca jest definicja kadry zarządzającej przewidziana w art. 128 § 2 pkt 2 k.p., zgodnie z którą do zarządzających zakładem pracy zalicza się pracowników kierujących jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępców, pracowników wchodzących w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy oraz głównych księgowych. Definicja ta jest stosunkowo wąska, nie są bowiem w niej uwzględniani kierownicy średniego szczebla, majstrowie, brygadziści czy inni pracownicy zatrudnieni na podobnych, samodzielnych stanowiskach (por. wyrok SN z 13 stycznia 2009 r., I PK 131/08, LEX nr 509977). Warunki wynagradzania takich kierowników mogą być regulowane przez przepisy zakładowe, w odróżnieniu od ścisłego pionu kierowniczego, dla którego uprawnienia płacowe powinny wynikać z innych aktów.

Forma kierowania zakładem pracy jest uzależniona przede wszystkim od organizacji samego zakładu pracy. W doktrynie przyjęto, że w szerszym funkcjonalnym ujęciu przez zakład pracy należy rozumieć zespół środków majątkowych, osobowych i organizacyjnych, a także zadań i funkcji, wyodrębniony od mienia osobistego pracodawcy. Dana jednostka organizacyjna może mieć również strukturę składającą się z kilku samodzielnych części składowych - może posiadać np. swoje oddziały. W takiej sytuacji każda jej część ma z reguły oddzielne kierownictwo. Sąd Najwyższy, w uzasadnieniu do wyroku z 18 października 2011 r., w sprawie o sygn. akt III PK 19/11, LEX nr 1227512 wskazał, że o możliwości uznania za pracodawcę jednostki będącej częścią większej struktury winno decydować spełnienie przez tę jednostkę dwóch podstawowych warunków, uregulowanych w przepisach wewnętrznych określających jej status: wyodrębnienie finansowo-organizacyjne oraz samodzielne zatrudnianie pracowników, przy czym drugi z tych warunków nie zostanie spełniony wówczas, gdy upoważnienie do zawierania i rozwiązywania umów o pracę będzie wynikało jedynie z oświadczenia woli kierownika wyższego szczebla. W wyroku tym Sąd Najwyższy wyraźnie podkreślił, że o tym, kto jest osobą zarządzającą, decydować będą regulacje określające ustrój danej jednostki organizacyjnej będącej zakładem pracy.

Jak natomiast przyjął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 kwietnia 2008 r. II PK 288/07, LEX nr 465966, podstawą do określenia czy dana osoba jest pracownikiem zarządzającym w imieniu pracodawcy zakładem pracy konieczne jest stwierdzenie występowania dwóch elementów: uprawnienia do dokonywania czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i pierwotny (wynikający z przepisów prawa, a nie czynności prawnych uprawnionych podmiotów) charakter tego uprawnienia.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpoznawanej sprawy Sąd Apelacyjny w pełni podziela stanowisko zajęte w tym względzie przez Sąd pierwszej instancji, które zostało w sposób rzeczowy i niezwykle wyczerpujący przedstawione w pisemnym uzasadnieniu orzeczenia, wobec czego nie ma potrzeby ponownego, szczegółowego przytaczania zawartych tam poglądów.

Słusznie Sąd Okręgowy ocenił, że Jednostka Realizująca Projekt (dalej: JRP), której kierownikiem był powód nie była wyodrębnionym z pozwanej Spółki zakładem pracy, posiadającym status pracodawcy, lecz stanowiła komórkę organizacyjną w (...) sp. z o.o. w S., powstałą w związku z realizacją projektu Funduszu Spójności pod nazwą „Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej gmin leżących w zlewni rzeki C.”. Już choćby ze schematu organizacyjnego pozwanej wynika, że pracodawcą m. in. w stosunku do JRP jest zarząd. Nadto komórka ta nie posiadała odrębnej od pozwanej Spółki siedziby, a beneficjentem pomocy finansowej dla ww. przedsięwzięcia była właśnie (...) sp. z o.o. w S., będąca jednocześnie podmiotem odpowiedzialnym za realizację projektu. Dodatkowo ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w postaci umowy o pracę powoda, jego wyjaśnień, czy zeznań świadków w osobach m.in. I. C., A. B. wynika jednoznacznie, że to spółka (...) była pracodawcą dla T. P. i innych osób wchodzących w skład zespołu realizującego ww. projekt, a nie sama JRP. W ocenie Sądu Apelacyjnego potwierdzone zostało także, że wszystkie uprawnienia i obowiązki pracodawcy z zakresu prawa pracy realizowane były przez prezesa zarządu pozwanej Spółki, natomiast obowiązki powoda jako kierownika JRP, były ściśle związane i nakierowane na realizację projektu realizowanego przez stronę pozwaną, a nie łączyły się sensu stricte z zarządzaniem i kierowaniem tą jednostką. Taki wniosek wypływa m.in. z treści uchwały zarządu pozwanej Spółki z 31 lipca 2008 r., gdzie w § 2 pkt 2 wskazuje się, że kierownik JRP podlega bezpośrednio pełnomocnikowi ds. realizacji projektu (MAO) i odpowiada za organizowanie, koordynowanie i nadzór prac wykonywanych przez personel JRP, prawidłową realizację inwestycji projektu pod względem rzeczowym, finansowym i monitoringu. Dalej w pkt 3 tego paragrafu wskazano, że w kontaktach zewnętrznych kierownik JRP działa w ramach uprawnień i upoważnień udzielonych mu przez pełnomocnika ds. realizacji projektu, którym był prezes zarządu. Wbrew twierdzeniom apelującego o zaliczeniu powoda do kręgu osób zarządzających zakładem pracy w imieniu pracodawcy w rozumieniu art. 128 § 2 pkt 2 k.p. nie może świadczyć ustalenie w umowie o pracę znacznie wyższego wynagrodzenia o pracę niż w przypadku pozostałych pracowników.

Sąd Apelacyjny zwraca również uwagę pozwanego na pogląd Sądu Najwyższego, znajdujący się w powołanym już wcześniej wyroku tego sądu z 13 stycznia 2009 r., który zasługuje na pełną akceptację, że poza kręgiem osób wymienionych w powyższym przepisie znajdują się menedżerowie, za których należy uznać osoby zatrudnione u pozwanego na podstawie umowy o pracę na stanowiskach głównych specjalistów kierujących zespołami komórek organizacyjnych. Menedżerowie nie zarządzają bezpośrednio "zakładem pracy" - należy to do zarządu - ich uprawnienia do zarządzania zasobami pracodawcy są zaś wynikiem decentralizacji zarządzania danym podmiotem i mają charakter wtórny. Uprawnienia menedżerów do zarządzania zostały uzyskane w sposób pośredni od osób zarządzających zakładem pracy.

W ocenie Sądu Apelacyjnego T. P. zajmował właśnie takie stanowisko menadżera w wyodrębnionej komórce organizacyjnej pozwanej Spółki, a tym samym nie należał do kręgu osób wymienionych w art. 128 § 2 pkt 2 k.p. W konsekwencji zasadnie uznał Sąd pierwszej instancji, że jego roszczenie o zapłatę dodatku stażowego oraz premii określonych w regulaminie wynagradzania pracowników JRP było zasadne w zakresie uznanym przez ten Sąd.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny, na mocy art. 385 k.p.c., orzekł o oddaleniu apelacji.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o treść przepisu art. 98 k.p.c. i § 11 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t. ze zm.).

SSA Monika Kiwiorska-Pająk SSA Irena Różańska-Dorosz SSA Stanisława Kubica