II AKa 300/21 - uzasadnienie Sąd Apelacyjny we Wrocławiu z 2021-10-18
Sygnatura akt II AKa 300/21
1.
2.WYROK
2.1.W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 18 października 2021 roku
3.Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w Wydziale II Karnym w składzie:
Przewodniczący SA Bogusław Tocicki
Sędziowie: SA Edyta Gajgał
SSO del. do SA Artur Kosmala (spr.)
Protokolant: Katarzyna Szypuła
4.przy udziale A. J. prokuratora Prokuratury (...) we W.
5.po rozpoznaniu w dniach: 7 i 18 października 2021 r.
6.w sprawie J. S.
o zadośćuczynienie i odszkodowanie na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego
7.na skutek apelacji wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawcy
8.od wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy
9.z dnia 27 maja 2021 r., sygn. akt III Ko 141/19
I. utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;
II. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika z urzędu adwokat B. Ż. kwotę 147,60 zł, w tym należny podatek od towarów i usług, tytułem pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu w postępowaniu odwoławczym;
III. stwierdza, że koszty postępowania ponosi Skarb Państwa.
UZASADNIENIE |
||||||||||||||||||||||
Formularz UK 2 |
Sygnatura akt |
II AKa 300/21 |
||||||||||||||||||||
Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników: |
||||||||||||||||||||||
1. CZĘŚĆ WSTĘPNA |
||||||||||||||||||||||
1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||||
wyrok Sądu Okręgowego w Legnicy z dnia 27 maja 2021 r., sygn. akt III Ko 141/19 |
||||||||||||||||||||||
1.2. Podmiot wnoszący apelację |
||||||||||||||||||||||
☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
||||||||||||||||||||||
☐ oskarżyciel posiłkowy |
||||||||||||||||||||||
☐ oskarżyciel prywatny |
||||||||||||||||||||||
☐ obrońca |
||||||||||||||||||||||
☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
||||||||||||||||||||||
☒ inny |
||||||||||||||||||||||
1.3. Granice zaskarżenia |
||||||||||||||||||||||
1.1.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||||||||||||||||||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||||||||||||||||||||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
||||||||||||||||||||
☐ |
co do kary |
|||||||||||||||||||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||||||||||||||||||||
1.1.2. Podniesione zarzuty |
||||||||||||||||||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||||||||||||||||||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||||||||||||||||||||
☒ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||||||||||||||||||||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||||||||||||||||||||
☐ |
art. 438 pkt 3 k.p.k.
– błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||||||||||||||||||||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||||||||||||||||||||
☐ |
||||||||||||||||||||||
☐ |
brak zarzutów |
|||||||||||||||||||||
1.4. Wnioski |
||||||||||||||||||||||
☒ |
uchylenie |
☐ |
zmiana |
|||||||||||||||||||
2.
Ustalenie faktów w związku z dowodami |
||||||||||||||||||||||
1.5. Ustalenie faktów |
||||||||||||||||||||||
1.1.3. Fakty uznane za udowodnione |
||||||||||||||||||||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
||||||||||||||||||
2.1.1.1. |
||||||||||||||||||||||
1.1.4. Fakty uznane za nieudowodnione |
||||||||||||||||||||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
||||||||||||||||||
2.1.2.1. |
||||||||||||||||||||||
1.6. Ocena dowodów |
||||||||||||||||||||||
1.1.5. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
||||||||||||||||||||||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu |
||||||||||||||||||||
1.1.6.
Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów |
||||||||||||||||||||||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2 |
Dowód |
Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu |
||||||||||||||||||||
3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków |
||||||||||||||||||||||
Lp. |
Zarzut |
|||||||||||||||||||||
3.1. |
Pełnomocnik wnioskodawcy zarzucił zaskarżonemu wyrokowi: I) naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. polegające na błędnym przyjęciu, że w niniejszej sprawie zachodzą przesłanki do stwierdzenia powagi rzeczy osądzonej, choć w rzeczywistości z uwagi na istnienie przepisów szczególnych, o powadze rzeczy osądzonej nie może być mowy |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny |
||||||||||||||||||||||
Zarzut nie był zasadny z powodów szerzej opisanych w punkcie 3.2. |
||||||||||||||||||||||
Wniosek |
||||||||||||||||||||||
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Legnicy |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny. |
||||||||||||||||||||||
patrz punkt 3.2. |
||||||||||||||||||||||
3.2. |
II) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 8 ust. 4 w zw. z art. 8 ust. 1 i zw. z art. 11 ust.1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego poprzez ich błędną wykładnię i w rezultacie ich niezastosowanie |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny |
||||||||||||||||||||||
Zarzut nie był zasadny. Sąd I instancji w sposób prawidłowy ocenił, iż zachodzi negatywna przesłanka do wydania merytorycznego wyroku w sprawie o odszkodowanie i zadośćuczynienie zainicjowanej wnioskiem J. S. w postaci powagi rzeczy osądzonej i zasadnie umorzył postępowanie w tym zakresie. Niezasadne są zarzuty skarżącego kwestionujące prawidłowość niezastosowania w niniejszej sprawie zarówno art. 8 ust. 4 zw. z art. 8 ust. 1. jak i art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (dalej: ustawa lutowa). Wnioskujący J. S. domagała się zasądzenia na jego rzecz dodatkowego odszkodowania i zadośćuczynienia - ponad kwotę 28.333.825 zł zasądzoną na podstawie art. 487 § 1 d. k.p.k. na mocy prawomocnego postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Legnicy z dnia 25 maja 1992 r. wydanego w sprawie o sygn. akt III Ko 85/92. Słusznie konkludował jednakże Sąd I instancji, iż w niniejszej sprawie żądanie wnioskującego nie mogło zostać uwzględnione. I tak wskazać należy, iż odnośnie art. 11 ust. 1 ustawy lutowej słusznie Sąd I instancji wskazywał, iż jego literalna treść wskazuje jednoznacznie, iż znajduje on zastosowanie jedynie w sytuacji, w której prawomocnie nie zasądzono na rzecz wnioskodawcy odszkodowania i zadośćuczynienia, co w przypadku wnioskodawcy J. S. nie miało miejsca. Prawidłowo także Sąd I instancji wskazywał, iż brak jest przesłanki "stwierdzenia nieważności orzeczenia" do uczynienia zadość wnioskowi J. S. na podstawie przepisu art. 8 ust. 1 ustawy lutowej. Odnośnie przepisu art. 8 ust. 4 ustawy lutowej, jak podkreśla się w orzecznictwie, znajduje on zastosowanie w sytuacji, gdy uprzednio w wyniku rewizji nadzwyczajnej, kasacji lub wznowienia postępowania, prawomocnie zasądzono już odszkodowanie, a nastąpiło to przed wejściem w życie ustawy lutowej i w oparciu o przepisy kodeksu postępowania karnego lub w postępowaniu cywilnym na podstawie przepisów kodeksu cywilnego ( vide: postanowienie SN z dnia 10 kwietnia 2019 r., sygn. akt IV KK 14/18, Lex nr 2671045, postanowienie SN z dnia 26 lutego 2015 r., sygn. akt III KK 13/15, Lex nr 1646386, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 7 kwietnia 2021 r. , sygn. akt II AKa 6/21, (...) z 2020 r., nr 51-54, poz. 385). Skarżący powołując się w uzasadnieniu wniesionej apelacji na judykaty z 2008 i 2012 r. pominął wyżej przywołaną ewolucję poglądów doktryny i orzecznictwa w tym zakresie, którą co do zasady podziela także tut. Sąd. Zaakceptować należy bowiem w pełni konkluzję przytoczoną przez Sąd I instancji w uzasadnieniu wyroku, będącą stanowiskiem orzekającego w innym składzie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu w wyroku z dnia 7 kwietnia 2010 r., sygn. akt II AKa 6/21, w której to Sąd uznał, iż możliwości dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia na podstawie ustawy lutowej pozbawione są osoby, które uzyskały kodeksowe odszkodowanie i zadośćuczynienie już po wejściu w życie ustawy lutowej. Rację miał zatem Sąd I instancji wskazując, iż przepis art. 8 ust. 4 ustawy lutowej pozwala na zasądzenie dodatkowego odszkodowania przy przełamaniu zasady powagi rzeczy osądzonej. Konieczne jest jednakże łączne zaistnienie dwóch przesłanek: 1) gdy za dodatkowym odszkodowaniem przemawiają względy słuszności; 2) zasądzenie odszkodowania na podstawie przepisów kodeksu postępowania karnego jeszcze przed wejściem w życie ustawy lutowej. Sytuacja zatem w której na rzecz J. S. w wyniku rewizji nadzwyczajnej prawomocnie zasądzono na podstawie art. 487 § 1 d. k.p.k. odszkodowanie i zadośćuczynienie postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w Legnicy z dnia 25 maja 1992 r. a zatem ponad rok po wejściu w życie ustawy lutowej (24 maja 1991 r.) wyklucza możliwość dochodzenia odszkodowania na podstawie art. 8 ust. 4 ustawy lutowej. Słusznie zatem Sąd I instancji ocenił, iż wobec istnienia w obrocie prawnym prawomocnego postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Legnicy z dnia 25 maja 1992 r. wydanego w sprawie o sygn. akt III Ko 85/92, ponowny wniosek J. S. o odszkodowanie i zadośćuczynienie oparty na przepisach art. 8 ust. 4 zw. z art. 8 ust. 1 czy też art. 11 ust. 1 ustawy jest niedopuszczalny z uwagi na ujemną przesłankę procesową w postaci powagi rzeczy osądzonej z art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k.) i zasadnie w tym postępowanie umorzył. |
||||||||||||||||||||||
Wniosek |
||||||||||||||||||||||
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Legnicy |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny. |
||||||||||||||||||||||
Wniosek nie był zasadny z powodów opisanych w punkcie 3.2. |
||||||||||||||||||||||
4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU |
||||||||||||||||||||||
4.1. |
||||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności |
||||||||||||||||||||||
5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO |
||||||||||||||||||||||
1.7. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||||
5.1.1. |
Przedmiot utrzymania w mocy |
|||||||||||||||||||||
całość zaskarżonego wyroku |
||||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach utrzymania w mocy |
||||||||||||||||||||||
patrz punkt 3.2. |
||||||||||||||||||||||
1.8. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||||
5.2.1. |
Przedmiot i zakres zmiany |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach zmiany |
||||||||||||||||||||||
1.9. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||||
1.1.7. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia |
||||||||||||||||||||||
5.3.1.1.1. |
||||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia |
||||||||||||||||||||||
5.3.1.2.1. |
Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia |
||||||||||||||||||||||
5.3.1.3.1. |
Konieczność umorzenia postępowania |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia |
||||||||||||||||||||||
5.3.1.4.1. |
||||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia |
||||||||||||||||||||||
1.1.8. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania |
||||||||||||||||||||||
1.10. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku |
||||||||||||||||||||||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
|||||||||||||||||||||
6. Koszty Procesu |
||||||||||||||||||||||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
|||||||||||||||||||||
II. |
rozstrzygnięcie znajdowało swoje oparcie w przepisie art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego w zw. z § 17 ust. 6 i § 4 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu. |
|||||||||||||||||||||
III. |
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania znajdowało swoje oparcie w przepisie art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. |
|||||||||||||||||||||
7. PODPIS |
||||||||||||||||||||||
Artur Kosmala Bogdan Tocicki Edyta Gajgał |
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny we Wrocławiu
Osoba, która wytworzyła informację: Bogusław Tocicki, Edyta Gajgał
Data wytworzenia informacji: