Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

1.na skutek apelacji wniesionej przez wnioskodawczynię

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II.A.Ka 265/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 21 maja 2021 roku, w sprawie sygn. akt III K 69/21

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Pełnomocnik wnioskodawczyni T. S. radca prawna A. B. w swojej apelacji z dnia 30 czerwca 2021 roku zarzuciła:

1.  w oparciu o art. 438 pkt 2 k.p.k. – obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 3 k.p.c. oraz art. 232 k.p.c. w zw. z art. 558 k.p.k. poprzez uznanie, że wnioskodawczyni nie wykazała, czy i w jakiej kwocie poniosła koszty związane z udzieloną jej pomocą prawną profesjonalnego obrońcy w toku prowadzonego postępowania II K 1351/85.

2.  w oparciu o art. 438 pkt 2 k.p.k. – obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 322 k.p.c. w zw. z art. 558 k.p.k. poprzez nierozważenie wszystkich okoliczności sprawy w sytuacji braku możliwości ścisłego udowodnienia przez wnioskodawczynię wysokości żądania w zakresie kosztów związanych z udzieloną jej pomocą prawną profesjonalnego obrońcy w toku prowadzonego postępowania II K 1351/85.

3.  w oparciu o art. 438 pkt 2 k.p.k. – obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 k.p.k. poprzez dowolną ocenę dowodów i wyciągniecie z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wniosków sprzecznych z zasadami prawidłowego rozumowania, doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy i uznanie, że zasądzone zadośćuczynienie spełnią cel i wymogi określone w art. 8 ust. 1 ustawy lutowej w przypadku krzywd T. S., doznanych wskutek prowadzonego przeciwko niej postępowania oraz wydania i wykonania wyroku przez Sad Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia z dnia 12 marca 1986 r. o sygn. akt: II K 1351/85, w związku z jej działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

4.  w oparciu o art. 438 pkt 1a k.p.k. – obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 445 § 1 k.c. w zw. z ar. 445 § 2 k.c. oraz art. 448 k.c. w zbiegu z art. 8 ust. 1 ustawy lutowej, poprze błędne przyjęcie, że zasądzona kwota zadośćuczynienia jest kwotą odpowiednią w przypadku krzywd T. S., doznanych wskutek prowadzonego przeciwko niej postępowania oraz wydania i wykonania wyroku przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia z dnia 12 marca 1986 r. o sygn.. akt: II K 1351/85, w związku z jej działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja pełnomocnik wnioskodawczyni T. S. zasługuje na uwzględnienie w części, w odniesieniu do odszkodowania dochodzonego w niniejszym postępowaniu. W pozostałym zakresie zarzuty apelacji nie zasługują na uwzględnienie.

Ad. zarzuty 1 – 2.

Nie ulega wątpliwości, że Sąd I instancji zaakceptował żądanie wnioskodawczyni w zakresie wskazanych w treści wniosku podstaw odpowiedzialności Skarbu Państwa na podstawie art. 8 ust. 1 tzw. ustawy lutowej. Sąd zaakceptował też żądanie przyznania odszkodowania odpowiadającego zwaloryzowanej wartości uiszczonych kosztów postępowania zasądzonych wyrokiem. Sąd przesądził także, że szkodą jest także wynagrodzenie obrońcy, który reprezentował wnioskodawczynię w postępowaniu odwoławczym przed Sądem Wojewódzkim we Wrocławiu (IV Kr 537/86) - pkt. 5.1 uzasadnienia. Sąd oddalił natomiast żądanie w tym zakresie, podnosząc że nie wykazano, iż koszty te (wynagrodzenie obrońcy) zostały faktycznie poniesione. Takie ustalenie Sadu Okręgowego należy oceniać jako wadliwe, które nie może korzystać z ochrony na gruncie sędziowskiej swobody oceny dowodów.

Wprawdzie skarżąca odwołuje się do naruszenia wskazanych przepisów kodeksu postępowania cywilnego, to jednak w pierwszym rzędzie (na podstawie art. 3 ust. 4 ustawy lutowej oraz art. 558 k.p.k) do procedowania w sprawie stosuje się przepisy k.p.c, tylko w zakresie nieuregulowanym w kodeksie (k.p.k). W pierwszym rzędzie zastosowanie będzie miał tu art. 7 k.p.k. Niezależnie co uczyni się podstawą weryfikacji ustaleń Sądu Okręgowego w tym przedmiocie, należy przyjąć wskazane stanowisko w przedmiocie wykazania kosztów zastępstwa adwokackiego jako chybione.

Nie ulega wątpliwości, że rewizję na korzyść T. S. i jej męża złożył adwokat, który reprezentował ich w toku tego postępowania. Zasadą jest działanie obrońcy za wynagrodzeniem. Odstępstwa od tej praktyki zdarzają się w sytuacji szczególnych, np. w wypadku relacji osobistych lub rodzinnych, a taka sytuacja nie zachodzi. W stanie wojennym, a później do końca lat 80 - tych, powtarzały się przypadki, kiedy adwokaci podejmowali się obrony działaczy ówczesnej opozycji bez wynagrodzenia "pro bono". Tak najwyraźniej chciał to widzieć sąd w niniejszej sprawie. Nie była to jednak z pewnością reguła korzystania z pomocy obrońcy. A brak jest jakichkolwiek dowodów, że wnioskodawczyni właśnie w ten sposób uzyskała pomoc prawną. Po drugie: należy przyjmować, że wnioskodawczyni przesłuchiwana w dniu 10 września 2020 roku przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu w postępowaniu o unieważnienie wyroku (sygn. akt III Ko 299/20), kiedy relacjonowała swoją sytuację w związku ze sprawą, wspomniałaby o pomocy udzielonej przez adwokata. Natomiast formułując żądanie w tym przedmiocie wnioskodawczyni dała wyraz swojemu przekonaniu, że takie koszty zostały istotnie przez nią faktycznie poniesione.

W konsekwencji należało przyjąć za wykazane przez wnioskodawczynię, że koszty zastępstwa adwokackiego poniosła, co stanowi niewątpliwie szkodę wynikłą z unieważnionego wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Śródmieścia we Wrocławiu w spawie II K 1351/85.

Zgodzić się należy także z twierdzeniami apelacji, że o ile nie ma możliwości ustalenia, jaka w tamtym czasie była kwota wynagrodzenia obrońcy, podstawą jego ustalenia winny być obecnie obowiązujące stawki minimalnego wynagrodzenia przewidzianego w § 11 ust. 3 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015.1800).

Żądanie przyznania odszkodowania w kwocie 1.200 złotych należy więc uznać za wykazane należycie.

Ad. 3-4.

Sąd Okręgowy (pkt. 3.1 uzasadnienia) dokonał wszechstronnych ustaleń odnoszących się do przebiegu postępowania przeciwko T. S. i jej mężowi W. S.. Dokonanie przeszukania w mieszkaniu w obecności dzieci, zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie męża, przesłuchania i groźby odebrania dzieci, a w końcu samo postępowanie sądowe i skazanie, wiązały się dla wnioskodawczyni z istotnymi przykrościami i obawą o los własny i rodziny. To istotne okoliczności przekonujące o krzywdzie, której doznała, a która winna zostać naprawiona przez odpowiednie zadośćuczynienie (zgodnie z treścią art. 445 § 1 k.c.). Przy ustaleniu należnej kwoty zadośćuczynienia jedynie w ograniczonym zakresie będą miały te poglądy, które są podstawą ustalania zadośćuczynienia za pozbawienie wolności. Krzywda wnioskodawczyni jest z pewnością mniejsza niż tak, jakiej doznawali sami pozbawieni wolności i ich rodziny. Wnioskodawczyni została skazana na karę probacyjną już w wyroku pierwszej instancji, a wyrok nie został zaskarżony na jej niekorzyść przez prokuratora. Nie było więc ryzyka, że realnie jest ona zagrożona pozbawieniem wolności. Także brak jest podstaw do przyjęcia, że wskutek skazania doznawała ona jakichś szykan w miejscu pracy lub środowisku. Można przyjmować, że w tamtym czasie (schyłkowym okresie PRL) postawy wobec zaangażowanych w działalność opozycji demokratycznej, w tym tych poddawanym represją z powodu tej działalności, były różne. Zdarzały się przypadki, że takie osoby były piętnowane ze strony choćby napastliwych audycji TVP. W wielu przypadkach osoby takie miały wsparcie ze strony środowisk akademickich, a małżonkowie S. do takiego należeli, lub ze strony środowisk kościelnych.

Z pewnością należy przyjmować, że skazanie na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania, wiąże się z obawą, że kara ta w pewnych okolicznościach może zostać wykonana. Takie obciążenie psychiczne było dotkliwe, zawłaszcza jeśli wnioskodawczyni nie zaprzestała działalności w opozycji demokratycznej, albo z uwagi na orzeczenie, zmuszona była tą działalność ograniczyć, a była ona ważna dla jej wcześniejszego sposobu życia (utrzymywanie kontaktu ze środowiskiem, kontakt z lekturą bezdebitową, czy w udział nielegalnych wówczas imprezach kulturalnych). Nie ma więc wątpliwości, że krzywdy wnioskodawczyni doznała.

Kwota 20.000 złotych, jaką przyznał wnioskodawczyni w orzeczeniu Sąd Okręgowy, nie jest jedynie symboliczna, stanowi realną wartość majątkową. Stanowi wielokrotność wysokości samego odszkodowania za szkodę majątkową. Relatywizowana wobec aktualnego przeciętnego wynagrodzenia w dacie orzekania stanowi blisko 4 krotność tego wynagrodzenia (5.504,32 zł - przeciętne wynagrodzenie - (...)

Wszystko to daje podstawę do przyjęcia, że ustalone zadośćuczynienie należy oceniać jako realne i odpowiednie do rozmiaru ustalonej krzywdy. Zarzuty apelacji pełnomocnika wnioskodawczyni oraz ich uzasadnienia nie dostarczają żadnych nowych i ważkich okoliczności, które nie zostały rozpatrzone i uwzględnione przez Sąd Okręgowy. Trudno się też takich okoliczności dopatrywać w tym, że wysiłki opozycji demokratycznej przyniosły efekt.

Ustalona kwota zadośćuczynienia stanowi odpowiednią i sprawiedliwą rekompensatę za doznaną krzywdę. Kwota artykułowanego żądania jednoznacznie przewyższa rozmiar wykazanej krzywdy i nie może zyskać akceptacji.

Wniosek

Na podstawie art. 427 § 1 kpk oraz art. 437 § 1 i 2 kpk pełnomocniczka wnioskodawczyni wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie na rzecz wnioskodawczyni T. S. dalszych kwot:

1) 1.200 zł tytułem odszkodowania za szkody doznane przez nią na skutek prowadzonego przeciwko niej postępowania oraz wydania i wykonania wyroku przez Sad Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia z dnia 12 marca 1986 r., o sygn.. akt: II K 1351/85, w związku z jej działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

2) 80.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdy doznane przez niego na skutek prowadzonego przeciwko niej postępowania oraz wydania i wykonania wyroku przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia z dnia 12 marca 1986 ., o sygn.. akt: II K 1351/85, w związku z jej działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Skarżąca wniosła nadto o zasądzenie na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg. norm przypisanych od Skarbu Państwa.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Uwzględniono wniosek odwoławczy o zmianę zaskarżonego orzeczenia w zakresie odszkodowania (pkt. 1 wniosków).

Wobec uznania za niezasadne zarzutów z pkt. 3-4, nie było podstaw do uwzględnienia wniosku z pkt. 2 i zmiany orzeczenia w przedmiocie wysokości przyznanego zadośćuczynienia.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Nie stwierdzono występowania okoliczności, o których mowa w art. 439 § 1 kpk, art. 440 kpk i art. 455 kpk, które należało uwzględnić z urzędu.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

pkt. II wyroku.

Orzeczenie obejmuje całość rozstrzygnięć zawartych w pkt. I-IV wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu, z uwzględnieniem podwyższenia kwoty należnego wnioskodawczyni odszkodowania.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Nieuwzględnienie zarzutów apelacji w zakresie zasądzonego zadośćuczynienia musiało skutkować utrzymaniem w tym zakresie w mocy rozstrzygnięcia o oddaleniu dalej idącego żądania wniosku.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

pkt. I wyroku.

Kwotę zasądzoną tytułem odszkodowania powiększono o 1.200 złotych.

Zwięźle o powodach zmiany

Takie rozstrzygnięcie było następstwem uwzględnienia w części zarzutów apelacji (pkt. 1-2) oraz jej wniosku (pkt. 1), z przyczyn omówionych w pkt. 3.1 niniejszego uzasadnienia.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

W postępowaniu odwoławczym wnioskodawczynię reprezentował pełnomocnik, który wniósł o zasądzenie na rzecz T. S. zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Orzeczenie oparte została na § 11 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2018.265).

IV.

Zgodnie z art. 13 ustawy lutowej (Dz. U. 2021.1693) koszty postępowania w sprawie o odszkodowanie i zadośćuczynienie na podstawie ustawy ponosi Skarb Państwa.

7.  PODPIS

SSA Cezariusz Baćkowski SSA Maciej Skórniak SSA Janusz Godzwon

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

radca prawna A. B. pełnomocnik T. S.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

kwota odszkodowania i zadośćuczynienia

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana