Treść orzeczenia II AKa 37/24 - Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

II AKa 37/24 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny we Wrocławiu z 2024-02-22

Sygnatura akt II AKa 37/24

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 lutego 2024 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący SSA Andrzej Szliwa

Sędziowie: SA Bogusław Tocicki (spr.)

SA Artur Tomaszewski

Protokolant: Katarzyna Szypuła

przy udziale Dariusza Sulikowskiego prokuratora Prokuratury (...)

po rozpoznaniu 22 lutego 2024 r.

sprawy E. P. (1) (P.) oskarżonego o czyny z art. 207 § 1 k.k. w związku z art. 64 § 1 k.k., z art. 222 § 1 k.k. i art. 226 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. , z art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 148 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. oraz art. 160 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k. w związku z art. 64 § 1 k.k., z art. 178a § 4 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., z art. 178a § 4 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonego, prokuratora i oskarżyciela posiłkowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze

z 16 listopada 2023 r. sygn. akt III K 73/23

I. zmienia zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego E. P. (1) (P.) w ten sposób, że:

a) obniża karę orzeczoną w stosunku do oskarżonego E. P. (1) (P.) w punkcie IV części rozstrzygającej za przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k., art. 157 § 2 k.k. oraz art. 160 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 64 § 1 k.k., w brzmieniu obowiązującym na dzień 30 września 2023r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. do 11 (jedenastu) lat pozbawienia wolności;

b) w miejsce rozstrzygnięć o środkach karnych w postaci dożywotnich zakazów prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, zawartych w punktach: IX, XI i XIV części rozstrzygającej, w związku ze skazaniem za ciąg przestępstw z art. 178a § 4 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. przypisany w punkcie VIII części rozstrzygającej tegoż wyroku (zarzucony w punktach 4 i 5 części wstępnej), na podstawie art. 42 § 3 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym na dzień 30 września 2023r. zgodnie z art. 4 § 1 k.k., orzeka wobec oskarżonego E. P. (1) (P.) środek karny w postaci dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych;

c) w miejsce rozstrzygnięć o środkach karnych w postaci świadczeń pieniężnych, zawartych w punktach: X i XII części rozstrzygającej, w związku ze skazaniem za ciąg przestępstw z art. 178a § 4 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. przypisany w punkcie VIII części rozstrzygającej tegoż wyroku (zarzucony w punktach 4 i 5 części wstępnej), na podstawie art. 43a § 2 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym na dzień 30 września 2023r. zgodnie z art. 4 § 1 k.k., orzeka wobec oskarżonego E. P. (1) (P.) środek karny w postaci świadczenia pieniężnego w wysokości 10.000,- (dziesięciu tysięcy) złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej;

d) stwierdza, że utraciła moc kara łączna wymierzona w punkcie XIII części rozstrzygającej;

II. w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III. na podstawie art. 86 § 1 k.k. i art. 91 § 2 k.k. łączy kary jednostkowe orzeczone wobec oskarżonego E. P. (1) (P.) w punktach: I, II i VIII części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku oraz w punkcie I podpunkt „a” niniejszego wyroku i wymierza mu karę łączną 12 (dwunastu) lat pozbawienia wolności, na poczet której – na podstawie art. 63 § 1 k.k. – zalicza oskarżonemu okresy rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie:

a) od dnia 31 marca 2023r. od godz. 18.40 do dnia 2 kwietnia 2023r. do godz. 11.04;

b) od dnia 22 kwietnia 2023r. od godz. 18.15 do dnia 8 stycznia 2024r.;

IV. nie uwzględnia wniosku o zasądzenie od oskarżonego E. P. (1) (P.) na rzecz oskarżycielki posiłkowej I. O. kosztów ustanowienia pełnomocnika w postępowaniu odwoławczym;

V. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. K. 1.200,- złotych, w tym podatek od towarów i usług, tytułem nieopłaconej obrony z urzędu oskarżonego E. P. (1) (P.) w postępowaniu odwoławczym;

VI. zwalnia oskarżonego E. P. (1) (P.) od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając Skarb Państwa wydatkami tego postępowania, w tym zwalnia go od opłaty za obie instancje.

UZASADNIENIE

Mimo wymogów określonych w przepisie art. 99a § 1 k.p.k., a także w przepisach Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 listopada 2019r. w sprawie wzorów formularzy uzasadnień wyroków oraz sposobu ich wypełniania (Dz.U z 2019r. poz. 2349), w niniejszej sprawie odstąpiono od opracowania uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego na formularzu UK, sporządzając uzasadnienie wyroku w sposób tradycyjny. Odstępstwo od tej zasady podyktowane zostało koniecznością zagwarantowania stronom postępowania prawa do rzetelnego procesu, który obejmuje także postępowanie odwoławcze, a to w kontekście art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw i Podstawowych Wolności.

Było to podyktowane tym, że forma oraz treść formularza w realiach niniejszej sprawy skutkowałaby niemożnością pełnego respektowania konwencyjnego standardu rzetelnego procesu. Należy podzielić stanowisko Sądu Najwyższego przedstawione w wyroku z dnia 11 sierpnia 2020r. (sygn. akt I KA 1/20), w który to, w ślad za prof. P. H. (por. „Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Komentarz, tom I red. L. Garlicki, Warszawa 2010, str. 305-306) uznał, że „ wprawdzie prawo do dwuinstancyjnego rozpoznania sprawy karnej nie wynika wprost z art. 6 Konwencji, jest jednak oczywiste, że skoro w systemie prawa polskiego umieszczono prawo do zaskarżenia wyroku wydanego w pierwszej instancji, to takie państwo – strona Konwencji przewidując możliwość wniesienia apelacji od wyroku, musi zapewnić do niej skuteczny dostęp, a co za tym idzie musi gwarantować odpowiednimi instrumentami procesowymi rzetelność samego postępowania odwoławczego”, a w konsekwencji, iż „ aby nie doszło do naruszenia prawa strony do rzetelnego procesu sądowego (na etapie odwoławczym) opisanego w art. 6 ust. 1 EKPC, tak, jak jest on ujmowany i tłumaczony przez orzecznictwo ETPC, zwłaszcza że w systemie prawa polskiego istnieje nadzwyczajny środek zaskarżenia (kasacja), który może być oparty na naruszeniu prawa procesowego (w tym naruszeniu art. 433 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k.), konieczne jest by kontrola ta w aspekcie standardu konwencyjnego realizowana była przez sąd odwoławczy, jak też i Sąd Najwyższy w ramach postępowania kasacyjnego”. Nie ulega przecież wątpliwości, iż kontrola ta może być dokonana jedynie poprzez zapoznanie się z argumentami sądu, przemawiającymi za przyjętym rozstrzygnięciem. Tym samym jakość uzasadnienia wyroku jest istotnym elementem prawa. Obligatoryjne nakazanie sporządzenia uzasadnień w formie formularzy (art. 99a § 1 k.p.k.), nie dawałoby w realiach niniejszej sprawy właściwego instrumentarium procesowego dla zrealizowania standardu prawa do rzetelnego procesu, gdyż niejednokrotnie, zwłaszcza w sprawach wieloosobowych i wielowątkowych, zarzuty ujęte w części wstępnej apelacji nie przystają do jej wniosków lub wykluczają się od strony formalnoprawnej, czy pozostają oderwane od wskazanej podstawy odwoławczej, bądź też formułowane są dopiero w uzasadnieniu.

W omawianej sprawie zakres podmiotowo-przedmiotowy sprawy, liczba wniesionych środków odwoławczych, sposób sporządzenia apelacji (w tym charakter podniesionych w nich zarzutów), w odniesieniu do przedmiotu samej sprawy oraz tych elementów, które musiały być brane pod uwagę z urzędu, prowadzi do wniosku, że sporządzenie uzasadnienia na formularzu UK 2 skutkowałoby niemożnością rzetelnego i konkretnego ustosunkowania się w toku postępowania do każdego istotnego argumentu zawartego w apelacji stron, a przede wszystkim przedstawienia konkluzji, które dla stron byłyby czytelne i wskazywałyby w jaki sposób dany wniosek został wyprowadzony.

Uzasadnienie stanowiska tut. Sądu stanowią nadto orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego oraz ETPC. Zważyć bowiem należy, że w sytuacji, kiedy art. 91 ust. 2 Konstytucji RP stanowi, iż „ umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową” oraz wobec jednoczesnego stwierdzenia, że formularz nie pozwala na realizowanie obowiązku wynikającego z art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 433 § 1 i 2 k.p.k. zaniechanie sporządzenia uzasadnienia formularzowego okazało się konieczne.

Sporządzenie uzasadnienia wyroku w sposób tradycyjny znajduje oparcie w stanowisku Trybunału Konstytucyjnego wyrażonym w wyroku z dnia 19.12.2006r. w sprawie P 37/05 (OTK-A 2006/11/177). Stosowany zatem wprost przepis art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw i Podstawowych Wolności (Dz.U z 1993r., poz. 61, poz. 284 ze zm.) obliguje sąd drugiej instancji do odniesienia się w uzasadnieniu wyroku do każdego istotnego – na tle konkretnej sprawy – argumentu. Tym samym brak odniesienia do takiej argumentacji stanowi o naruszeniu standardu rzetelnego procesu (tak m.in. ETPC w wyroku z 9.12.199r. Riuz Torija przeciwko Hiszpanii, A. 303-A, w: M.A. Nowicki: „Europejski Trybunał Praw Człowieka, Orzecznictwo, tom 1, Zakamycze 2001, s. 515- 516 i SN w wyroku z 16.01.2007r., sygn. akt V KK 328/06, z 6.04.2011r., sygn. akt V KK 368/10 i inne). Podobne stanowisko przedstawił Trybunał Konstytucyjny na tle art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, wskazując że uzasadnienie orzeczeń jest decydującym komponentem prawa do rzetelnego procesu sądowego i podstawą kontroli zewnętrznej orzeczenia przez organ wyższej instancji, bowiem dokumentuje argumenty przemawiające za przyjętym rozstrzygnięciem (wyrok TK z 16.01.2006r., sygn. SK 30/05, OTK-A 2006, nr 1 poz. 2, teza 4.3 uzasadnienia).

Mając powyższe na uwadze, uwzględniając także stanowisko Trybunału Konstytucyjnego wyrażone w sprawie P 37/05 oraz Sądu Najwyższego przedstawione w sprawie I KA 1/20, formułujące obowiązek sądu odwoławczego do każdorazowej oceny, w związku z kategorycznym brzmieniem art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 433 § 1 i 2 k.p.k., czy w danej sprawie może sporządzić uzasadnienie swojego wyroku na formularzu UK 2, nie naruszając podstawowych gwarancji strony do rzetelnego procesu odwoławczego, Sąd Apelacyjny w sprawie omawianej odstąpił od sporządzenia uzasadnienia w formie przewidzianej w art. 99a § 1 k.p.k.

Prokurator Prokuratury (...)w B.oskarżył E. P. (1) (P.) o to, że :

1. w okresie od marca 2022r. do 31 marca 2023r. w (...), powiat (...), województwo (...) znęcał się psychicznie nad swoją partnerką I. O. w ten sposób, że znajdując się pod wpływem alkoholu wszczynał awantury domowe, wyzywał słowami powszechnie uznawanymi za obelżywe, wyganiał z domu, kierował pod jej adresem groźby pobicia oraz pozbawienia życia, rzucał przedmiotami, demolował mieszkanie, zakłócał spokój, ciągle niepokoił, ośmieszał, poniżał, krytykował, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej za przestępstwo umyślne podobne- przestępstwo należącego do tego samego rodzaju- z art. 209 § 1 k.k. wyrokiem Sadu Rejonowego w Starachowicach z dnia 04.09.2018r. sygn. II K 417/18, a którą to karę odbył w okresie od 2.04.2020r. do dnia 29.09.2020r., a który to wyrok został objęty wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 27.11.2018r. sygn. akt III K 167/18,

- tj. o przestępstwo z art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

2. w dniu 31 marca 2023r. w N., powiat (...), województwo (...) naruszył nietykalność cielesną oraz znieważył podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych funkcjonariuszy Policji st. post. I. R. i post. D. R. w związku z podjętą przez nich interwencją w ten sposób, że wyzywał ich słowami powszechnie uznanymi za obelżywe, popychał i kopał, uderzał ich swoją głową, a nadto opluł st. post. I. R., przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej za przestępstwo umyślne podobne wyrokiem Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 30.05.2007r., sygn. III K 211/06, który to wyrok został objęty wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 27.08.2012r. sygn. akt III K 96/12, a który to następnie został objęty wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 27.11.2018r. sygn. III K 167/18, a którą to karę odbył w okresie od 30.04.2010r. do 13.01.2011r. oraz od 4.04.2019r. do dnia 23.12.2019r.;

- tj. o przestępstwo z art. 222 § 1 k.k. i art. 226 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

3. w dniu 22 kwietnia 2023r. w miejscowości N., powiat (...), na wysokości numeru (...), na terenie ogrodów działkowych, działając w zamiarze bezpośrednim pozbawienia życia I. O., będąc pod wpływem alkoholu, kilkukrotnie wypowiadając pod jej adresem groźby pozbawienia życia trzykrotnie wykonał zamach siekierą w kierunku jej głowy, a nadto zadał cios w plecy, lewy bark i prawą dłoń powodując u niej obrażenia ciała w postaci rany ściany tylnej klatki piersiowej, stłuczenia barku prawego, stłuczenia nadgarstka prawego, które naruszyły czynności narządów ciała na okres poniżej siedmiu dni, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na postawę obronną pokrzywdzonej, a nadto naraził małoletniego syna M. P. (1) na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w ten sposób, że wymachiwał siekierą nad wózkiem dziecięcym, w którym znajdował się M. P. (1), a który to wózek trzymała przed sobą I. O. przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej za przestępstwo umyślne podobne wyrokiem Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 30.05.2007r., sygn. III K 211/06, który to wyrok został objęty wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 27.08.2012r. sygn. akt III K 96/12, a który to następnie został objęty wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 27.11.2018r. sygn. III K 167/18, a którą to karę odbył w okresie od 30.04.2010r. do 13.01.2011r. oraz od 4.04.2019r. do dnia 23.12.2019r.

- tj. o przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. oraz art. 160 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

4. w dniu 3 kwietnia 2023r. w miejscowości N., ulica (...), powiat (...), województwo (...) kierował w ruchu lądowym pojazdem mechanicznym marki S. o numerze rejestracyjnym (...) znajdując się w stanie nietrzeźwości z wynikiem I badanie: 1,01 mg/l, II badanie : 1,01 mg/l, III badanie: 0,96 mg/l, IV badanie 0,94 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego w Skarżysku Kamiennej z dnia 27.01.2005r. sygn. akt VI K 743/04 za czyn z art. 178 a § 1 k.k. oraz z art. 178 § 1 k.k. w zw. z art. 177 § 1 k.k., wyrokiem Sądu Rejonowego w Starachowicach z dnia 18.04.2016r., sygn. II K 93/16 za czyn z art. 178 a § 4 k.k. oraz w okresie obowiązywania dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych orzeczonego wskazanym powyżej wyrokiem z dnia 18.04.2016r. o sygn. III K 96/13, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej za przestępstwo umyślne z art. 178 a § 4 k.k. wyrokiem Sądu Rejonowego w Starachowicach z dnia 18.04.2016r. sygn. II K 93/16, a którą to karę odbył w okresie od 29.05.2018r. do 25.11.2018r.,

- tj. o przestępstwo z art. 178a § 4 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

5. w dniu 22 kwietnia 2023r. w miejscowości N., powiat (...) kierował w ruchu lądowym pojazdem mechanicznym marki M. (...) o początkowych numerach rejestracyjnych (...) znajdując się w stanie nietrzeźwości z wynikiem I badanie: 1,67 mg/l, II badanie: 1,64 mg/l, III badanie: 1,63 mg/l, IV badanie: 1,40 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego w Skarżysku Kamiennej z dnia 27.01.2005r. sygn. akt VI K 743/04 za czyn z art. 178 a § 1 k.k. oraz z art. 178 § 1 k.k. w zw. z art. 177 § 1 k.k., wyrokiem Sądu Rejonowego w Starachowicach z dnia 18.04.2016r., sygn. II K 93/16 za czyn z art. 178a § 4 k.k. oraz w okresie obowiązywania dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych orzeczonego wskazanym powyżej wyrokiem z dnia 18.04.2016r. o sygn. III K 96/13, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej za przestępstwo umyślne z art. 178 a § 4 k.k. wyrokiem Sądu Rejonowego w Starachowicach z dnia 18.04.2016r. sygn. II K 93/16, a którą to karę odbył w okresie od 29.05.2018r. do 25.11.2018r.,

- tj. o przestępstwo z art. 178a § 4 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

Wyrokiem z dnia 16 listopada 2023r.sygn. akt III K – 73/23 Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze orzekł następująco :

I. uznał oskarżonego E. P. (1) za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w pkt 1 części wstępnej wyroku z tym, że przyjął, iż oskarżony czynu tego dopuścił się będąc uprzednio skazany wyrokiem Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 30 maja 2007r. sygn. akt III K 211/06 utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 17 stycznia 2008r. sygn. akt II AKa 245/07 m.in. za przestępstwo podobne popełnione z groźbą użycia przemocy z art. 252 § 1 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. na karę 2 lat i 7 miesięcy pozbawienia wolności, za przestępstwo z art. 157 § 2 k.k. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności i karę łączną 2 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności objętą wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 27 sierpnia 2012r. sygn. akt III K 96/12 utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 grudnia 2012r. sygn. akt II AKa 215/12, którym orzeczono karę łączną 4 lat pozbawienia wolności objętą następnie wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 27 listopada 2018r. sygn. akt III K 167/18 utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 19 czerwca 2019r. sygn. akt II AKa 70/19, którym orzeczono karę łączną 4 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności, odbytą w okresie od 4 kwietnia 2019r. do 23 grudnia 2019r. i na poczet której zaliczono okresy: od 23 października 2006r. do 25 października 2006r., od 13 listopada 2006r. do 2 kwietnia 2007r., od 2 maja 2007r. do 30 maja 2007r. od 30 kwietnia 2010r. do 13 stycznia 2011r., od 18 grudnia 2013r. do 7 września 2015r., od 25 listopada 2018r. do 3 stycznia 2019r. tj. występku z art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. w brzmieniu przed zmianą ustawy z dniem 1 października 2023r. i za to, na mocy art. 207 § 1 k.k. wymierzył mu karę roku i 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności;

II. uznał oskarżonego E. P. (1) za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w pkt 2 części wstępnej wyroku z tym, że przyjmuje, iż oskarżony czynu tego dopuścił się będąc uprzednio skazany w warunkach opisanych w pkt I części dyspozytywnej tj. występku z art. 222 § 1 k.k. i art. 226 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. w brzmieniu przed zmianą ustawy z dniem 1 października 2023r. i za to, na mocy art. 222 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 7 (siedmiu) miesięcy pozbawienia wolności;

III. na mocy art. 46 § 1 k.k. w związku ze skazaniem za czyn opisany w pkt 2 części wstępnej orzekł wobec oskarżonego E. P. (1) na rzecz pokrzywdzonych: I. R. i D. R. zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w wysokości po 1.000 (jednym tysiącu) złotych;

IV. uznał oskarżonego E. P. (1) za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w pkt 3 części wstępnej wyroku z tym, że przyjmuje, iż oskarżony czynu tego dopuścił się będąc uprzednio skazany w warunkach opisanych w pkt I części dyspozytywnej tj. zbrodni z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 157 § 2 k.k. oraz art. 160 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. w brzmieniu przed zmianą ustawy z dniem 1 października 2023r. i za to, na mocy art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 15 (piętnastu) lat pozbawienia wolności;

V. na mocy art. 41a § 1 i 4 k.k. w związku ze skazaniem za czyn opisany w pkt 3 części wstępnej orzekł wobec oskarżonego E. P. (1) zakaz kontaktowania się z pokrzywdzonymi: I. O. i M. P. (2) w jakikolwiek sposób i zakaz zbliżania się do nich na odległość mniejszą niż 100 (sto) metrów przez okres 15 (piętnastu) lat;

VI. na mocy art. 46 § 1 k.k. w związku ze skazaniem za czyn opisany w pkt 3 części wstępnej orzekł wobec oskarżonego E. P. (1) na rzecz pokrzywdzonej I. O. zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w wysokości 50.000,- (pięćdziesięciu tysięcy) złotych;

VII. na mocy art. 44 § 2 k.k. w związku ze skazaniem za czyn opisany w pkt 3 części wstępnej orzekł wobec oskarżonego E. P. (1) przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodu rzeczowego opisanego szczegółowo w wykazie dowodów rzeczowych nr I/128/23/P pod poz. 2 w postaci siekiery;

VIII. uznał oskarżonego E. P. (1) za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów opisanych w pkt 4 i 5 części wstępnej wyroku z tym, że przyjął, iż oskarżony czynów tych dopuścił się będąc uprzednio skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Starachowicach z dnia 18 kwietnia 2016 r. sygn. akt II K 93/16 za przestępstwo z art. 178a § 4 k.k. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył w całości w okresie od 29 maja 2018r. do 25 listopada 2018r., w okresie obowiązywania dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych orzeczonego w/w wyrokiem oraz przyjmując, iż oskarżony działał w krótkich odstępach czasu i z wykorzystaniem takiej samej sposobności tj. występków z art. 178a § 4 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. w brzmieniu przed zmianą ustawy z dniem 1 października 2023r. i za to, na mocy art. 178a § 4 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. wymierzył mu karę roku pozbawienia wolności;

IX. na mocy art. 42 § 3 k.k. w związku ze skazaniem za czyn opisany w pkt 4 części wstępnej orzekł wobec oskarżonego E. P. (1) środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio;

X. na mocy art. 43a § 2 k.k. w związku ze skazaniem za czyn opisany w pkt 4 części wstępnej orzekł wobec oskarżonego E. P. (1) na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne w wysokości 10.000,- (dziesięciu tysięcy) złotych;

XI. na mocy art. 42 § 3 k.k. w związku ze skazaniem za czyn opisany w pkt 5 części wstępnej orzekł wobec oskarżonego E. P. (1) środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio;

XII. na mocy art. 43a § 2 k.k. w związku ze skazaniem za czyn opisany w pkt 5 części wstępnej orzekł wobec oskarżonego E. P. (1) na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne w wysokości 10.000,- (dziesięciu tysięcy) złotych;

XIII. na mocy art. 86 § 1 k.k. i art. 91 § 2 k.k. połączył orzeczone wobec oskarżonego E. P. (1) kary pozbawienia wolności w pkt I, II, IV i VIII części dyspozytywnej i wymierzył mu karę łączną 17 (siedemnastu) lat pozbawienia wolności;

XIV. na mocy art. 90 § 2 k.k. i art. 88 k.k. połączył orzeczone wobec oskarżonego E. P. (1) środki karne w pkt IX i XI części dyspozytywnej i orzekł wobec oskarżonego łączny środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio;

XV. na mocy art. 63 § 1 k.k. zaliczył oskarżonemu E. P. (1) na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności okres zatrzymania i tymczasowego aresztowania w sprawie od dnia 31 marca 2023r. godz. 18.40 do dnia 2 kwietnia 2023r. godz. 11.04 oraz od dnia 22 kwietnia 2023r. godz. 18.15 do dnia 16 listopada 2023r. przyjmując, iż jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równa się jednemu dniowi kary pozbawienia wolności;

XVI. na mocy art. 230 § 2 k.p.k. zwrócił dowody rzeczowe opisane szczegółowo w wykazie dowodów rzeczowych nr (...) pod poz. (...) i (...) pokrzywdzonej I. O.;

XVII. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. K. kwotę 2.280,- złotych z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu E. P. (1) z urzędu w postępowaniu przygotowawczym i sądowym, w tym należny podatek od towarów i usług oraz kwotę 379,50 złotych tytułem zwrotu kosztów dojazdu do sądu;

XVIII. zasądził od oskarżonego E. P. (1) na rzecz oskarżycielki posiłkowej I. O. kwotę 2.280,- złotych tytułem poniesionych kosztów udziału w sprawie pełnomocnika z wyboru;

XIX. na mocy art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżonego E. P. (1) od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

Apelacje od tego wyroku wniosły następujące strony procesowe:

1) Prokurator Rejonowy w Bolesławcu – w części dotyczącej rozstrzygnięcia o środkach karnych w postaci dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych oraz świadczenia pieniężnego w wysokości 10.000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej wskazanych w punktach: IX, X, XI, XII, XIV wyroku, na korzyść oskarżonego E. P. (1);

2) pełnomocnik z wyboru oskarżycielki posiłkowej I. O., adw. K. G. – w części dotyczącej orzeczeń o karach jednostkowych wymierzonych w punktach I i IV części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku oraz co do kary łącznej wymierzonej w punkcie XIII części rozstrzygającej tegoż wyroku;

3) obrońca z urzędu oskarżonego E. P. (1), adw. J. K. – całości.

Prokurator Rejonowy w Bolesławcu, powołując się na przepis art. 438 pkt 1 a k.p.k., zaskarżonemu wyrokowi zarzucił: rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie prawa karnego materialnego, a to art. 91 § 1 k.k., poprzez jego wadliwe zastosowanie przy wymierzeniu oskarżonemu E. P. (2) środka karnego w postaci świadczenia pieniężnego w wysokości 10.000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej oraz środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio za każdy z kwalifikowanych z art. 178 a § 4 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. czynów składających się na ciąg przypisanych mu przestępstw, podczas gdy z konstrukcji art. 91 § 1 k.k. wynika, że zawarta w tym przepisie dyrektywa nakazująca wymierzenie jednej kary za wszystkie przestępstwa składające się na ciąg przestępstw ma odpowiednie zastosowanie do orzekania środków karnych tego samego rodzaju.

Podnosząc ten zarzut, prokurator wniósł o: zmianę zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze poprzez orzeczenie wobec oskarżonego E. P. (2) jednego środka karnego w postaci dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych oraz jednego środka karnego w postaci świadczenia pieniężnego w wysokości 10.000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Pełnomocnik z wyboru oskarżycielki posiłkowej I. O., adw. K. G. , powołując się na przepisy art. 438 pkt 1 i 4 k.p.k., zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

I. obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 53 § 2 k.k. poprzez jego niezastosowanie, co w konsekwencji skutkowało wydaniem kary niewspółmiernie niskiej do popełnionych przez oskarżonego przestępstw, w sytuacji gdy oskarżony popełnił przestępstwa na szkodę osób nieporadnych, tj. swojej konkubiny i ich wspólnego małoletniego dziecka, rodzaj i rozmiar popełnionych przez oskarżonego czynów był znaczący, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu zasługiwały na potępienie, podobnie jak jego zachowanie po ogłoszeniu wyroku kiedy to śmiał się do pokrzywdzonej okazując swoją lekceważącą postawę;

II. obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art 53 § 2a k.k. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy oskarżony był już wielokrotnie karany za podobne przestępstwa, wykorzystał bezradność pokrzywdzonej, której energia życiowa była skupiona wokół ich wspólnego nowonarodzonego dziecka, a jego sposób działania prowadził do poniżenia lub udręczenia pokrzywdzonego. Ponadto oskarżony popełniał te przestępstwa z premedytacją, najczęściej będąc wtedy pod wpływem alkoholu co było czynnikiem mającym wpływ na ich popełnienie;

III. rażącą niewspółmierność kary wymierzonej oskarżonemu w stosunku do stopnia społecznej szkodliwości oraz winy, wynikającą z orzeczenia zbyt niskiej kary, co powoduje, że kara ta nie spełnia swej funkcji w zakresie prewencji ogólnej i szczególnej i nie zaspokaja społecznego poczucia sprawiedliwości;

IV. wymierzenie oskarżonemu rażąco niewspółmiernej kary 15 lat pozbawienia wolności za czyny opisane w punkcie 3 części wstępnej wyroku, przy zastosowaniu wadliwych kryteriów jej w wymiaru, poprzez nie uwzględnienie należycie wszystkich okoliczności mających znaczenie przy wymierzaniu kary, zwłaszcza danych osobopoznawczych;

V. wymierzenie oskarżonemu rażąco niewspółmiernej kary 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności za czyny opisane w punkcie 1 części wstępnej wyroku, przy zastosowaniu wadliwych kryteriów jej wymiaru, poprzez nie uwzględnienie należycie wszystkich okoliczności mających znaczenie przy wymierzaniu kary, zwłaszcza danych osobopoznawczych;

VI. wymierzenie oskarżonemu rażąco niewspółmiernej kary łącznej 17 lat pozbawienia wolności.

Podnosząc powyższe zarzuty, pełnomocnik z wyboru oskarżycielki posiłkowej I. O., adw. K. G. wniosła o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie I jego sentencji poprzez wymierzenie oskarżonemu E. P. (1) kary 3 lat pozbawienia wolności za czyn opisany w punkcie 1 części wstępnej wyroku;

2) zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie IV jego sentencji poprzez wymierzenie oskarżonemu E. P. (1) kary 25 lat pozbawienia wolności za czyn opisany w punkcie 3 części wstępnej wyroku;

3) zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie XIII jego sentencji poprzez wymierzenie oskarżonemu E. P. (1) kary łącznej co najmniej 25 lat pozbawienia wolności;

4) zasądzenie na rzecz oskarżyciela posiłkowego kosztów postępowania przed sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, w wysokości według norm prawem przepisanych.

Obrońca z urzędu oskarżonego E. P. (1), adw. J. K. , powołując się na przepisy art. 438 pkt 1 i 4 k.p.k., zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

I. obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 91 § 1 k.k., polegającą na wadliwym zastosowaniu poprzez orzeczenie wobec E. P. (1) środka karnego w postaci dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych osobno za każdy z przypisanych mu czynów składających się na ciąg przypisanych mu przestępstw zamiast orzeczenia jednego zakazu za oba przestępstwa, opisane w punktach: 4 i 5 części wstępnej wyroku, gdyż z konstrukcji art. 91 § 1 k.k. wynika, że zawarta w tym przepisie dyrektywa nakazująca wymierzenie jednej kary za wszystkie przestępstwa składające się na ciąg przestępstw, ma odpowiednie zastosowanie do orzekania środków karnych tego samego rodzaju;

II. obrazę przepisu prawa materialnego, tj. art. 91 § 1 k.k. polegającą na wadliwym zastosowaniu poprzez orzeczenie wobec oskarżonego za każdy z przypisanych mu czynów składających się na ciąg przypisanych mu przestępstw osobno świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości 10.000,- (dziesięciu tysięcy) złotych, zamiast orzeczenia jednego świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości 10.000,- (dziesięciu tysięcy) złotych za czyny opisane w punktach: 4 i 5 części wstępnej wyroku, gdyż z konstrukcji art. 91 § 1 k.k. wynika, że zawarta w tym przepisie dyrektywa nakazująca wymierzenie jednej kary za wszystkie przestępstwa składające się na ciąg przestępstw, ma odpowiednie zastosowanie do orzekania środków karnych tego samego rodzaju;

III. rażącą niewspółmierność kary wymierzonej oskarżonemu E. P. (1), polegającą na orzeczeniu wobec tegoż oskarżonego kary rażąco surowej tj. kary łącznej pozbawienia wolności w wymiarze 17 lat pozbawienia wolności, co było konsekwencją wymierzenia oskarżonemu rażąco surowej kary pozbawienia wolności w maksymalnym wymiarze 15 lat za przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 157 § 2 k.k. oraz art. 160 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., co było skutkiem nieuwzględnienia przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości zarzuconego oskarżonemu przestępstwa okoliczności, iż skutkiem działania oskarżonego było naruszenie czynności narządów ciała pokrzywdzonej na okres poniżej 7 dni tj. lekki uszczerbek na zdrowiu oraz nieuwzględnienia w dostateczny sposób żalu i skruchy oskarżonego, a także pozytywnych opinii pokrzywdzonej i osób znajomych odnośnie oskarżonego, w sytuacji gdy pozostawał w trzeźwości.

Podnosząc powyższe zarzuty, obrońca z urzędu oskarżonego E. P. (1), adw. J. K. wniósł o: zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

1) orzeczenie wobec oskarżonego E. P. (1) za czyny opisane w punktach: 4 i 5 części wstępnej wyroku środka karnego w postaci jednego dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych za oba zarzucane mu przestępstwa;

2) orzeczenie wobec oskarżonego jednego świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości 10.000,- (dziesięciu tysięcy) złotych za czyny opisane w punktach: 4 i 5 części wstępnej wyroku;

3) wymierzenie oskarżonemu za czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 157 § 2 k.k. oraz art. 160 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. kary 8 lat pozbawienia wolności i wymierzenie mu kary łącznej w wymiarze 10 lat pozbawienia wolności.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

I. Na uwzględnienie zasługiwały apelacje Prokuratora Rejonowego w Bolesławcu oraz obrońcy z urzędu oskarżonego E. P. (1) (P.), adw. J. K., podnoszące zarzut obrazy przez Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze przepisów prawa materialnego niezwiązanej z kwalifikacją prawną przypisanych przestępstw (art. 438 pkt 1a k.p.k.), a mianowicie art. 91 § 1 k.k., polegającą na:

a) wadliwym zastosowaniu poprzez orzeczenie wobec E. P. (1) środka karnego w postaci dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych osobno za każdy z przypisanych mu czynów składających się na ciąg przypisanych mu przestępstw zamiast orzeczenia jednego zakazu za oba przestępstwa, opisane w punktach: 4 i 5 części wstępnej wyroku;

b) wadliwym zastosowaniu poprzez orzeczenie wobec oskarżonego za każdy z przypisanych mu czynów składających się na ciąg przypisanych mu przestępstw osobno świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości 10.000,- (dziesięciu tysięcy) złotych, zamiast orzeczenia jednego świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości 10.000,- (dziesięciu tysięcy) złotych za czyny opisane w punktach: 4 i 5 części wstępnej wyroku.

W obu tych apelacjach słusznie podniesiono, że dyrektywy zawarte w art. 91 § 1 k.k. nakazujące wymierzenie jednej kary za wszystkie przestępstwa składające się na ciąg przestępstw, mają odpowiednie zastosowanie do orzekania środków karnych tego samego rodzaju. Prowadziło to do zmiany zaskarżonego wyroku poprzez następujące rozstrzygnięcia:

a) w miejsce rozstrzygnięć o środkach karnych w postaci dożywotnich zakazów prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, zawartych w punktach: IX, XI i XIV części rozstrzygającej, w związku ze skazaniem za ciąg przestępstw z art. 178a § 4 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. przypisany w punkcie VIII części rozstrzygającej tegoż wyroku (zarzucony w punktach 4 i 5 części wstępnej), na podstawie art. 42 § 3 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym na dzień 30 września 2023r. zgodnie z art. 4 § 1 k.k., orzeczono wobec oskarżonego E. P. (1) (P.) środek karny w postaci dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych;

b) w miejsce rozstrzygnięć o środkach karnych w postaci świadczeń pieniężnych, zawartych w punktach: X i XII części rozstrzygającej, w związku ze skazaniem za ciąg przestępstw z art. 178a § 4 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. przypisany w punkcie VIII części rozstrzygającej tegoż wyroku (zarzucony w punktach 4 i 5 części wstępnej), na podstawie art. 43a § 2 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym na dzień 30 września 2023r. zgodnie z art. 4 § 1 k.k., orzeczono wobec oskarżonego E. P. (1) (P.) środek karny w postaci świadczenia pieniężnego w wysokości 10.000,- (dziesięciu tysięcy) złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Częściowo zasadna była także apelacja wniesiona przez obrońcę z urzędu oskarżonego E. P. (1) (P.), adw. J. K., podnosząca zarzut rażącej niewspółmierności wymierzonej oskarżonemu rażąco surowej kary 15 (piętnastu) lat pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 157 § 2 k.k. oraz art. 160 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., przypisane w punkcie w punkcie IV części rozstrzygającej (zarzucone w punkcie 3 części wstępnej wyroku), co było skutkiem nie w pełni prawidłowej oceny stopnia społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonemu przestępstwa (w tym okoliczności, że skutkiem działania oskarżonego było naruszenie czynności narządów ciała pokrzywdzonej na okres poniżej 7 dni tj. lekki uszczerbek na zdrowiu, co odpowiadało kwalifikacji prawnej z art. 157 § 2 k.k.) oraz nieuwzględnienia w dostateczny sposób właściwości i warunków osobistych oskarżonego (szczególnie pozytywnych opinii pokrzywdzonej i osób znajomych o nim, kiedy pozostawał w trzeźwości), jak również zachowania oskarżonego E. P. (1) (P.) po przestępstwie i jego postawy procesowej (żalu i skruchy oskarżonego). W konsekwencji, na uwzględnienie zasługiwał także zarzut rażącej niewspółmierności (nadmiernej surowości) orzeczonej przez Sąd Okręgowy kary łącznej 17 (siedemnastu) lat pozbawienia wolności.

Prowadziło to do zmiany zaskarżonego wyroku przez obniżenie kary orzeczonej w stosunku do oskarżonego E. P. (1) (P.) w punkcie IV części rozstrzygającej za przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k., art. 157 § 2 k.k. oraz art. 160 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 64 § 1 k.k., w brzmieniu obowiązującym na dzień 30 września 2023r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. do 11 (jedenastu) lat pozbawienia wolności. Ponieważ konsekwencją tego rozstrzygnięcia, zgodnie z art. 575 § 2 k.p.k., była utrata mocy kary łącznej wymierzonej w punkcie XIII części rozstrzygającej, na podstawie art. 86 § 1 k.k. i art. 91 § 2 k.k. połączono kary jednostkowe orzeczone wobec oskarżonego E. P. (1) (P.) w punktach: I, II i VIII części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku oraz w punkcie I podpunkt „a” wyroku Sądu Apelacyjnego i wymierzono mu nową karę łączną w wymiarze 12 (dwunastu) lat pozbawienia wolności, na poczet której – na podstawie art. 63 § 1 k.k. – zaliczono oskarżonemu okresy rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie: od dnia 31 marca 2023r. od godz. 18.40 do dnia 2 kwietnia 2023r. do godz. 11.04, a także od dnia 22 kwietnia 2023r. od godz. 18.15 do dnia 8 stycznia 2024r.

II. Nie zasługiwała na uwzględnienie apelacja pełnomocnika z wyboru oskarżycielki posiłkowej I. O., adw. K. G., powołująca się na rzekomą obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 53 § 2 i 2a k.k., a także rażącej niewspółmierności kar jednostkowych:

a) kary 1 (jednego) roku i 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności wymierzonej za występek z art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. przypisany w punkcie I części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku (zarzucony w punkcie 1 części wstępnej);

b) kary 15 (piętnastu) lat pozbawienia wolności wymierzonej za zbrodnię z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 157 § 2 k.k. oraz art. 160 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., przypisaną w punkcie IV części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku (zarzuconą w punkcie 3 części wstępnej);

jak również rażącą niewspółmierność (nadmierną łagodność) kary łącznej 17 (siedemnastu) lat pozbawienia wolności wymierzonej w punkcie XIII części rozstrzygającej tegoż wyroku.

Wyrok Sądu I instancji nie był dotknięty w tym zakresie obrazą przepisów prawa materialnego (zresztą zarzut w tym zakresie sformułowano niewłaściwie na gruncie art. 438 pkt 1a k.p.k., choć treści zarzutów wskazywały jednoznacznie na podstawę zaskarżenia zarzutami rażącej niewspółmierności kary z art. 438 pkt 4 k.p.k.), jak orzeczenia o karach jednostkowych nie były dotknięte nadmierną łagodnością. Wręcz przeciwnie, jak wskazano wyżej, kara 15 (piętnastu) lat pozbawienia wolności wymierzona za przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 157 § 2 k.k. oraz art. 160 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., przypisane w punkcie w punkcie IV części rozstrzygającej (zarzucone w punkcie 3 części wstępnej wyroku), odznaczała się nadmierną surowością, podobnie jak kara łączna w wymierzę 17 (siedemnastu) lat pozbawienia wolności. Prowadziło to do zmiany zaskarżonego wyroku, lecz na korzyść oskarżonego E. P. (1) (P.) w sposób wyżej opisany.

III. Na wstępie rozważań na temat zasadności kluczowych ustaleń Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze w zakresie ustalenia zakresu odpowiedzialności karnej oskarżonego E. P. (1) (P.) należy jednoznacznie stwierdzić, że przy rozpoznawaniu niniejszej sprawy Sąd I instancji w pełni respektował zasady procesowe, w tym zasadę prawdy materialnej (art. 2 § 2 k.p.k.), zasadę bezstronności (art. 4 k.p.k.), zasadę in dubio pro reo (art. 5 k.p.k.), a także zasadę swobodnej oceny dowodów (art. 7 k.p.k.). Dokonane w wyroku ustalenia faktyczne w zakresie rekonstrukcji zachowania oskarżonego E. P. (1) (P.) były także wolne od zasadniczych błędów i uwzględniały całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy (art. 410 k.p.k.), zaś swoje stanowisko Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze uzasadnił w sposób prawidłowy, zaś uzasadnienie zaskarżonego wyroku w sposób rzeczowy odnosiło się do najistotniejszych okoliczności sprawy i wypełniało wymogi określone w przepisie art. 424 k.p.k., pozwalając na kontrolę instancyjną zaskarżonego wyroku. Przeprowadzone w postępowaniu karnym dowody, w sposób jednoznaczny wykazały słuszność ustaleń faktycznych, że oskarżony E. P. (1) popełnił wszystkie zarzucone mu i przypisane przestępstwa.

Już w tym miejscu wypada jednak stwierdzić, że oskarżony E. P. (1), jednoznacznie przyznał się do wszystkich zarzuconych mu i przypisanych przestępstw, nie kwestionował swojego karygodnego i rażącego zachowania względem swojej konkubiny, pokrzywdzonej I. O. i wspólnego dziecka, a także przyznał się do naruszenia nietykalności cielesnej oraz znieważenia wezwanych przez pokrzywdzoną na interwencje funkcjonariuszy policji: I. R. i D. R., a także dwukrotnego prowadzenia pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości.

Taka postawa procesowa oskarżonego E. P. (1) (P.), w połączeniu z tym, że nie dopuszczał się żadnych nagannych zachowań wobec konkubiny I. O. i wspólnego dziecka, kiedy nie był pod wpływem alkoholu, świadczyła o refleksji ze strony oskarżonego, faktycznego uświadomienia sobie naganności swojego postępowania i rozmiaru wyrządzonych krzywd, a także o rzeczywistym żalu i skrusze. Absolutnie jasne jest to, że powodem popełnienia przestępstw przez oskarżonego E. P. (1) (P.) było jego głębokie uzależnienie od alkoholu. Nakazuje to zatem ukształtować w taki sposób środki represji karnej zastosowane względem niego, aby po pierwsze zapewnić długotrwałe i głębokie oddziaływanie na niego, pozwalające na zmierzenie się z problemem alkoholowym w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności, a po drugie takie ukształtowanie kary, aby mimo długotrwałości izolacji nie zamykać oczu na to, że oskarżony E. P. (1) jest ojcem wspólnego dziecka z konkubiną, pokrzywdzoną I. O. i po wielu latach odosobnienia, może być realna szansa na odbudowanie więzi rodzinnych. Wnioski te są o tyle zasadne, że skutki działania oskarżonego nie doprowadziły do pozbawienia życia pokrzywdzonej, ani poważnych obrażeń jej ciała, co nie nakazuje traktowania orzeczonej kary pozbawienia wolności wyłącznie jako spełniającej funkcje eliminacyjne i odwetowe, a taką byłyby kary 25 (dwudziestu pięciu) lat pozbawienia wolności żądane w apelacji pełnomocnika z wyboru oskarżycielki posiłkowej I. O., adw. K. G..

Aby zapewnić przejrzystość argumentacji, Sąd odwoławczy odniesienie się odrębnie do zarzutów i wniosków zawartych w poszczególnych środkach odwoławczych.

Zarzuty obrazy prawa materialnego (art. 91 § 1 k.k.), związane z orzeczeniami o środkach karnych w postaci: zakazów prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych (na podstawie art. 42 § 3 k.k.) oraz świadczeń pieniężnych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej (na podstawie art. 43a § 2 k.k.), postawione w apelacji prokuratora i obrońcy oskarzonego

Jak już wyżej wskazano, w pełni zasadne były apelacje Prokuratora Rejonowego w Bolesławcu oraz obrońcy z urzędu oskarżonego E. P. (1) (P.), adw. J. K., podnoszące zarzut obrazy przez Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze przepisów prawa materialnego niezwiązanej z kwalifikacją prawną przypisanych przestępstw (art. 438 pkt 1a k.p.k.), a mianowicie art. 91 § 1 k.k., polegającą na:

Niewątpliwie, wobec popełnienia przez oskarżonego E. P. (1) (P.) pozostających w ciągu przestępstw z art. 178a § 4 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. oraz w warunkach art. 91 § 1 k.k., przypisanych w punkcie przypisany w punkcie VIII części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku (zarzuconych w punktach 4 i 5 części wstępnej), stwierdzając, że oskarżony działał w krótkich odstępach czasu i z wykorzystaniem takiej samej sposobności, Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze prawidłowo wymierzył mu za nie jedną karę w wymiarze 1 (jednego) roku pozbawienia wolności, w oparciu o przepisy art. 178a § 4 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k.

Jednocześnie, Sąd I instancji uznał, że nie jest dopuszczalne w warunkach ciągu przestępstw z art. 91 § 1 k.k., wymierzenie za przestępstwa objęte tym ciągiem jednego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych (na podstawie art. 42 § 3 k.k.) oraz jednego świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej (na podstawie art. 43a § 2 k.k.). Taka konstatacja prowadziła do orzeczenia przez Sąd I instancji za każde z przestępstw objętych ciągiem z art. 91 § 1 k.k. osobnych środków karnych, gdyż w przekonaniu Sądu Okręgowego przepis art. 91 § 1 k.k. reguluje jedynie kwestie orzekania kary w stosunku do sprawcy skazywanego za ciąg przestępstw, a nie środków karnych i jest ograniczony wyłącznie do kar. W tej sytuacji, w ocenie Sadu Okręgowego w Jeleniej Górze, środki karne wymierzane za przestępstwa objęte ciągiem z art. 91 § 1 k.k. muszą być wymierzane na zasadach ogólnych, tj. zgodnie z regułami wynikającymi z art. 90 § 2 k.k.

Stanowisko takie jest błędne i zdecydowanie krzywdzące dla oskarżonego E. P. (1) (P.), czemu dawano już wyraz w orzecznictwie, wskazując na potrzebę stosowania regulacji z art. 91 § 1 k.k. nie tylko do kar, lecz także do środków karnych , w wypadku skazania za przestępstwa objęte ciągiem.

Przykładem niech będzie przywołane w apelacji prokuratora i zachowujące w pełni aktualność stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 11 października 2017r. sygn. II AKa – 257/17: „ Zakładając spójność systemową przepisów regulujących instytucję ciągu przestępstw należy uznać, że przewidziana w art. 91 § 1 k.k. redukcja konsekwencji karnych, wynikających ze zrealizowania każdej z norm sankcjonujących, i zastosowanie ich do dwu lub więcej popełnionych przestępstw dotyczy wszystkich konsekwencji wynikających z naruszenia tych norm. Niezależnie bowiem od krytycznej oceny samej koncepcji oraz zastrzeżeń podnoszonych w związku z treścią unormowania zawartego w art. 91 § 1 k.k., obowiązująca regulacja nie może być odczytywana w sposób wewnętrznie sprzeczny. Tymczasem, właśnie do takiej sytuacji prowadziłoby wymierzanie jednej kary według zasad wskazanych w przepisie art. 91 § 1 k.k., przy jednoczesnym orzekaniu środków karnych zgodnie z regułami określonymi w art. 90 § 2 k.k. Do tych ostatnich trzeba byłoby następnie stosować dyrektywy zawarte w art. 85 k.k., co prowadziłoby do kolizji z normą art. 91 § 1 k.k. Wobec tego, konstrukcję art. 91 § 1 k.k. należy interpretować w ten sposób, że zawarta w tym przepisie dyrektywa wymierzania jednej kary za przestępstwa składające się na ciąg przestępstw przewidziany w art. 91 § 1 k.k. - ma odpowiednie zastosowanie do orzekanych środków karnych tego samego rodzaju. Pogląd ten odnosi się także do przepadku zwłaszcza, że w aktualnym ujęciu stanowi on nie tyle dolegliwość za popełnione przestępstwo, co służy pozbawieniu sprawcy korzyści majątkowych uzyskanych z jego popełnienia” . (LEX nr 2402349).

Jednoznacznie wypowiedział się w tej kwestii także Sąd Najwyższy w Uchwale z dnia 26 września 2002r. sygn. I KZP – 21/02 stwierdzając, że: „ w razie skazania za przestępstwa składające się na ciąg przestępstw przewidziany w art. 91 § 1 k.k., zawarta w tym przepisie dyrektywa nakazująca wymierzenie jednej kary za te wszystkie przestępstwa ma odpowiednie zastosowanie do orzekania środków karnych tego samego rodzaju .” (OSNKW 2002, z. 11-12, poz. 90).

Prowadziło to do uwzględnienia w pełni apelacji Prokuratora Rejonowego w Bolesławcu oraz obrońcy z urzędu oskarżonego E. P. (1) (P.), adw. J. K., podnoszących zarzut obrazy przez Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze przepisu art. 91 § 1 k.k. i zmiany zaskarżonego wyroku poprzez następujące rozstrzygnięcia:

Zarzuty obrazy przepisów prawa materialnego, tj. art. 53 § 2 i 2a k.k. postawione w apelacji pełnomocnika z wyboru oskarżycielki posiłkowej I. O., adw. K. G.

Odnosząc się do zarzutów obrazy przepisów prawa materialnego, tj. art. 53 § 2 i 2a k.k. postawionych w apelacji pełnomocnika z wyboru oskarżycielki posiłkowej I. O., adw. K. G., które miały prowadzić do nieuwzględnienia szeregu okoliczności obciążających po stronie oskarżonego E. P. (1) (P.) i w konsekwencji wymierzenia nadmiernie łagodnych kar:

a w konsekwencji także rażąco niewspółmiernej (nadmiernie łagodnej) kary łącznej 17 (siedemnastu) lat pozbawienia wolności wymierzonej w punkcie XIII części rozstrzygającej tegoż wyroku, to zarzuty te należy ocenić jako nieprawidłowo zredagowany.

Jak słusznie wskazywano w doktrynie i orzecznictwie, zarzut obrazy prawa materialnego – co do zasady – nie może dotyczyć dyrektyw sądowego wymiaru kary wskazanych w art. 53 § 1 k.k. oraz okoliczności uwzględnianych przy wymiarze kary lub środków karnych wymienionych w art. 53 § 2 w zw. z art. 56 k.k. Przepisy te nie mają bowiem charakteru norm stanowczych, gdyż nie zobowiązują sądu do określonego zachowania. Natomiast pozostawiają mu swobodę orzekania w zakresie zastosowanego stopnia represji karnej. W wypadku więc kwestionowania przez skarżącego wymiaru kary lub środków karnych z uwagi na nieprawidłową ocenę zawartych w art. 53 § 1 k.k. dyrektyw albo okoliczności dotyczących wymiaru kary zarzut odwoławczy powinien dotyczyć rażącej niewspółmierności kary lub środka karnego. Jedynie w wypadku gdy sąd w ogóle przy wymiarze kary pominął dyrektywy jej wymiaru albo zastosował dyrektywę, która nie jest w tym przepisie wskazana, można postawić zarzut obrazy prawa materialnego (D. Świecki (red.), Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, Opublikowano: LEX/el. 2024, a także powołane w nim orzecznictwo: wyrok SN z dnia 1.04.2009r., sygn. III KK 314/08, LEX nr 503254; postanowienia SN: z dnia 7.10.2011r., sygn. III KK 36/11, LEX nr 1044030; z dnia 18.01.2007r., sygn. II KK 390/06, OSNwSK 2007, poz. 194; z dnia 5.06.2009r., sygn. V KZ 36/09, LEX nr 551080; z dnia 6.03.2008r., sygn. III KK 345/07, OSNKW 2008, z. 6, poz. 49; z dnia 24.04.2007r., sygn. II KK 50/07, OSNwSK 2007, poz. 903; z dnia 14.07.2016r., sygn. III KK 256/16, LEX nr 2142462).

Wielokrotnie dawano wyraz w orzecznictwie temu, że zarzut obrazy prawa materialnego może być zasadny tylko wówczas, gdy dotyczy zastosowania lub niezastosowania przepisu zobowiązującego sąd do jego bezwzględnego respektowania. Jeżeli natomiast ustawa stwarza tylko fakultatywną możliwość zastosowania określonego przepisu prawa materialnego, to przez niestosowanie tego przepisu sąd nie dopuszcza się „obrazy" przepisu prawa materialnego, natomiast w takim przypadku mogą występować warunki do stawiania wyrokowi zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku oraz rażącej niewspółmierności wymierzonej kary (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 1977r. sygn. I KR – 65/77 – OSNPG 1977, z. 10, poz. 90).

Mając powyższe na uwadze, wspomniane zarzuty apelacji pełnomocnika z wyboru oskarżycielki posiłkowej I. O., adw. K. G., należało rozważać na gruncie zarzutów rażącej niewspółmierności kary (art. 438 pkt. 4 k.p.k.), gdyż okoliczności wskazywane przez pełnomocnika w apelacji zostały zauważone przez Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze. W dalszej części niniejszego uzasadnienia wyroku Sąd Apelacyjny odniesienie się do kwestii prawidłowości wymierzonych kar jednostkowych i kary łącznej.

Zarzut rażącej niewspółmierności kary 1 (jednego) roku i 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności wymierzonej za występek z art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. przypisany w punkcie I części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku (zarzucony w punkcie 1 części wstępnej), postawiony w apelacji pełnomocnika z wyboru oskarżycielki posiłkowej I. O., adw. K. G.

Nie był zasadny zarzut rażącej niewspółmierności kary 1 (jednego) roku i 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności wymierzonej za występek z art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. przypisany w punkcie I części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku (zarzucony w punkcie 1 części wstępnej), postawiony w apelacji pełnomocnika z wyboru oskarżycielki posiłkowej I. O., adw. K. G..

Wymierzając tę karę, Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze dał wyraz temu, że uwzględnił wszelkie okoliczności obciążające i łagodzące, respektując dyrektywy sędziowskiego wymiaru kary określone w art. 53 § 1 i 2 k.k. oraz w art. 53 § 2a i 2b k.k. Przede wszystkim miał na uwadze to, że oskarżony E. P. (1) popełnił przestępstwo na szkodę konkubiny, której obiecywał zmianę w zachowaniu i która za każdym razem wybaczała mu, wierzyła w jego zapewnienia. Oskarżony, jak wyjaśnił, miał świadomość tego, że staje się bardzo agresywny pod wpływem alkoholu, mimo to, nie podjął zamiany swego zachowania, nie zdecydował się na leczenie od uzależnienia mimo świadomości, jak zachowuje się po spożyciu alkoholu. Będąc pod wpływem alkoholu stawał się bardzo agresywny, wręcz niebezpieczny, nie zważając na obecność konkubiny, małego dziecka demolował mieszkanie, rzucał przedmiotami, a przy tym upokarzał konkubinę i groził jej. Wielość tego rodzaju agresywnych zachowań oraz długi okres czasu znęcania się nad pokrzywdzoną świadczy o wysokim stopniu społecznej szkodliwości i winy oskarżonego. Sąd I instancji miał na uwadze także to, że oskarżony był wcześniej karany za przestępstwa podobne, odbywał kary pozbawienia wolności, co nie wpłynęło w żaden sposób na zmianę jego zachowania.

Niezależnie od wskazanych okoliczności, wymierzona przez Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze kara 1 (jednego) roku i 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności wymierzona za występek z art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. niewątpliwie uwzględniała istotny stopień społecznej szkodliwości przestępstwa popełnionego przez oskarżonego E. P. (1) (P.), w tym okoliczności przedmiotowe (charakter naruszonego dobra chronionego, czyli godzenia w więzi rodzinne i emocjonalne, sposób działania, wielokrotność zachowań przestępczych, polegających na przemocy psychicznej, działanie w okresie roku, czyli od marca 2022r. do 31 marca 2023r., dotkliwość krzywdy moralnej konkubiny oskarżonego, pokrzywdzonej I. O., działanie pod wpływem alkoholu), jak również okoliczności podmiotowe (umyślność, postać zamiaru bezpośredniego, motywy i pobudki). Uwzględniono także działanie oskarżonego w warunkach recydywy z ar5t. 64 § 1 k.k., choć nie umknęło uwadze Sądu I instancji, że strony były ze sobą w silnym związku emocjonalnym, mieli ze sobą małoletnie dziecko, a po każdej awanturze oskarżony E. P. (1) przepraszał pokrzywdzoną, obiecywał zmianę zachowania, gdyż konkubina wyprowadzała się ze wspólnie wynajmowanego mieszkania do domu swoich rodziców. Pokrzywdzona I. O. kilkukrotnie wybaczała oskarżonemu ataki furii wierząc, że nastąpi zmiana w zachowaniu oskarżonego, złożyła zawiadomienie podejrzeniu popełnienia przestępstwa na jej szkodę, ale po wybaczeniu oskarżonemu wnioskowała o nieprowadzenie postępowania przeciwko konkubentowi.

Należy przy tym zaznaczyć jednak, że mimo dotkliwości przestępczych zachowań oskarżonego, nie stosował on wobec pokrzywdzonej przemocy fizycznej, co na tle doświadczeń orzeczniczych i życiowych, musiało się przekładać na sięgnięcie do takiej postaci sankcji karnej, która będzie właściwa, a nie nadmierna. Ponieważ przestępstwo z art. 207 § 1 k.k. jest zagrożone sankcją w postaci kary pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat, to orzeczona kara 1 (jednego) roku i 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności, nie raziła nadmierną łagodnością.

Należy w pierwszej kolejności przypomnieć, że wielokrotnie zwracano uwagę w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych, jaki kryteria muszą być spełnione, aby uznać karę za rażąco niewspółmierną. W wyroku Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 9 stycznia 1973r., sygn. V KRN – 474/72 stwierdzono, że „ rażąca niewspółmierność kary występuje wtedy, gdy kara orzeczona nie uwzględnia w należyty sposób stopnia społecznej szkodliwości przypisywanego czynu oraz nie realizuje wystarczająco celu kary, ze szczególnym uwzględnieniem celów zapobiegawczych i wychowawczych. Pojęcie niewspółmierności rażącej oznacza znaczną, wyraźną i oczywistą, a więc niedającą się zaakceptować dysproporcję między karą wymierzoną a karą sprawiedliwą (zasłużoną). Przesłanka rażącej niewspółmierności kary jest spełniona tylko wtedy, gdy na podstawie ustalonych okoliczności sprawy, które powinny mieć decydujące znaczenie dla wymiaru kary, można przyjąć, iż zachodzi wyraźna różnica między karą wymierzoną a karą, która powinna zostać wymierzona w wyniku prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo” (OSNKW 1973, nr 6, poz. 76).

Z kolei, Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia z dnia 30 maja 2003r. sygn. II AKa – 163/03 dał wyraz temu, że „ nie każda różnica w ocenie wymiaru kary może uzasadniać zarzut rażącej niewspółmierności kary w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k., ale tylko taka, która jest natury zasadniczej, to znaczy jest niewspółmierna w stopniu nie dającym się zaakceptować. Niewspółmierność rażąca to znaczna, "bijąca w oczy" różnica między karą wymierzoną, a karą sprawiedliwą, zasłużoną” (OSA 2003, z. 11, poz. 113).

Takiej nieusprawiedliwionej dysproporcji w wymierzonej karze 1 (jednego) roku i 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności, w odniesieniu do kary rozumianej jako sprawiedliwa, nie dostrzegł Sąd Apelacyjny. Z pewnością rażącą niewspółmiernością (nadmierną i nieusprawiedliwioną surowością) odznaczałaby się kara 3 (trzech) lat pozbawienia wolności, żądana w apelacji pełnomocnika z wyboru oskarżycielki posiłkowej I. O., adw. K. G..

Zarzuty rażącej niewspółmierności kary 15 (piętnastu) lat pozbawienia wolności wymierzonej za zbrodnię z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 157 § 2 k.k. oraz art. 160 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., a w konsekwencji rażącej niewspółmierności kary łącznej 17 (siedemnastu) lat pozbawienia wolności, postawione w apelacji pełnomocnika z wyboru oskarżycielki posiłkowej I. O., adw. K. G. oraz w apelacji obrońcy oskarżonego

Odnosząc się do sformułowanych w apelacji pełnomocnika z wyboru oskarżycielki posiłkowej I. O., adw. K. G. oraz w apelacji obrońcy oskarżonego, zarzutów rażącej niewspółmierności kary 15 (piętnastu) lat pozbawienia wolności wymierzonej za zbrodnię z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 157 § 2 k.k. oraz art. 160 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., a w konsekwencji rażącej niewspółmierności kary łącznej 17 (siedemnastu) lat pozbawienia wolności, należy zdecydowanie stwierdzić, że na częściowe uwzględnienie zasługiwała wyłącznie apelacja wniesiona przez obrońcę z urzędu oskarżonego E. P. (1) (P.), adw. J. K..

Po pierwsze, obrońca z urzędu oskarżonego E. P. (1) (P.), adw. J. K., słusznie domagał się obniżenia orzeczonej kary pozbawienia wolności podważając ustalenia dotyczące stopnia społecznej szkodliwości czynu oskarżonego, a w szczególności następstw działania sprawcy, jak również postawy procesowej oskarżonego E. P. (1) (P.), dającej pewne nadzieje na uporanie się z problemem uzależnienia od alkoholu, a co za tym idzie podatności na agresywne zachowania i łamanie norm prawnych, bez sięgania po środki represji karnej o wybitnie eliminacyjnym charakterze.

Nadmierna, rażąca surowość kary jednostkowej 15 (piętnastu) lat pozbawienia wolności wymierzonej za przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 157 § 2 k.k. oraz art. 160 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., przypisane w punkcie w punkcie IV części rozstrzygającej (zarzucone w punkcie 3 części wstępnej wyroku), była zdecydowanie skutkiem nie w pełni prawidłowej oceny stopnia społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonemu przestępstwa (w tym okoliczności, że skutkiem działania oskarżonego było naruszenie czynności narządów ciała pokrzywdzonej na okres poniżej 7 dni tj. lekki uszczerbek na zdrowiu, co odpowiadało kwalifikacji prawnej z art. 157 § 2 k.k.) oraz nieuwzględnienia w dostateczny sposób właściwości i warunków osobistych oskarżonego (szczególnie pozytywnych opinii pokrzywdzonej i osób znajomych o nim, kiedy pozostawał w trzeźwości), jak również zachowania oskarżonego E. P. (1) (P.) po przestępstwie i jego postawy procesowej (żalu i skruchy oskarżonego).

Po wtóre, już sam charakter przestępstwa popełnionego przez oskarżonego E. P. (1) (P.), w biały dzień, na terenie ogródków działkowych, gdzie odbywało się spotkanie towarzyskie szeregu znanych mu osób, którzy mogli rozpoznać oskarżonego, a także reagować na jego działania, wskazywały na motywację sprawcy wynikającą z głębokiego uzależnienia od alkoholu, a co za tym idzie impulsywne, ekspresyjne zachowanie, bez liczenia się z konsekwencjami. Taki wniosek przebija również z ustaleń Sądu I instancji, który potwierdził, że podczas rozmowy telefonicznej po zdarzeniu oskarżony E. P. (1) pytał świadków zdarzenia o stan zdrowia pokrzywdzonej i potwierdził, że nie chciał zabić syna, lecz jego zamiarem było pozbawienie życia I. O.. Oznacza to, że oskarżony w sposób impulsywny, ekspresyjny, wyładowywał swoje negatywne emocje, nie dbając o konsekwencje, lecz także nie starając się uniknąć odpowiedzialności karnej i budować sobie linii obrony.

Po trzecie, wskazywane już wyżej skutki działania oskarżonego E. P. (1) (P.) w postaci naruszenia czynności narządów ciała pokrzywdzonej I. O. na okres poniżej 7 dni, tj. lekki uszczerbek na zdrowiu, co odpowiadało kwalifikacji prawnej z art. 157 § 2 k.k. (k. 309), niewątpliwie musi przekładać się na wnioski co do tego, jaką należy wymierzyć karę. Wynika to nie tylko z faktu, że oskarżony nie osiągnął zamierzonego celu, choć w zamiarze bezpośrednim chciał pozbawić życia ówczesną konkubinę i stworzył stan zagrożenia dla dziecka. Bezsprzeczne było to, że oskarżony E. P. (1) trzykrotnie wykonał zamach siekierą w kierunku głowy pokrzywdzonej I. O., zadając ciosy w plecy, lewy bark i prawą dłoń, a także powodując u niej obrażenia ciała w postaci rany ściany tylnej klatki piersiowej, stłuczenia barku prawego, stłuczenia nadgarstka prawego, które naruszyły czynności narządów ciała na okres poniżej siedmiu dni, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na postawę obronną pokrzywdzonej, a nadto naraził małoletniego syna M. P. (1) na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w ten sposób, że wymachiwał siekierą nad wózkiem dziecięcym, w którym znajdował się M. P. (1), a który to wózek trzymała przed sobą I. O..

Z opinii biegłego z zakresu medycyny sądowej (k. 309) wynika, że rana pleców mogła zostać zadana ostrzem siekiery, natomiast pozostałe obrażenia były następstwem działania urazu mechanicznego zadanego narzędziem twardym, tępym, tępokrawędzistym i mogły powstać w sposób i w okolicznościach podawanych przez pokrzywdzoną i świadków. Wspomniane twierdzenia biegłego każą zatem poważnie rozważać, ze nie wszystkie ciosy siekierą oskarżony E. P. (1) kierował ostrzem, lecz niewykluczone, że także obuchem, co jednoznacznie przedkładało się na zagrożenie pokrzywdzonej, a w ślad za tym na skutki zamachu.

Z dokumentacji lekarskiej pokrzywdzonej I. O. zabezpieczonej w Szpitalu (...). (...)w B. (k. 229) wynika, że została ona dowieziona do szpitala w dniu 22 kwietnia 2023r. o godz. 18.49, a wypisana po niespełna godzinie, czyli tego samego dnia o godz. 19.29.

W karcie informacyjnej leczenia szpitalnego (k. 229) odnotowano co następuje :

„ WYWIAD : 42-letnia pacjentka przywieziona do SOR przez ZRM z raną pleców, urazem barku prawego oraz śródręcia prawego. Obrażeń doznała wskutek pobicia oraz uderzenia siekierą w plecy przez znaną osobę. Inne obrażenia neguje. Przewlekle nie choruje. Alergii na leki nie odnotowano .

BADANIE FIZYKALNE I KONSULTACJE: Przytomna w kontakcie logicznym, świadoma, zorientowana auto i allopsychicznie. GCS 15. Prawidłowej budowy ciała. Powłoki różowe, bez wykwitów, śluzówki wilgotne. Tkanka podskórna rozwinięta prawidłowo. Czaszka niebolesna opukowo. Punkty uciskowe nn. czaszkowych niebolesne. Obj. szczytowy (-) nb. Obj. oponowe (-) nb, Kark wolny. Gałki oczne osadzone i ruchome prawidłowo. Źrenice prawidłowej szerokości i reaktywności. Bez oczopląsu. Ruchomość kręgosłupa szyjnego czynna i bierna prawidłowe. Szyja symetryczna. Kończyny prawidłowo ruchome. Miednica stabilna, niebolesna w badaniu. Klatka piersiowa symetryczna, granice płuc w normie. Szmer pęcherzykowy obustronny, symetryczny. Akcja serca miarowa 78/min RR-130/90 mmHg., Sp02- 98% bez tlenu. Tętno na obwodzie obecne, dobrze wypełnione, zgodne. Brzuch miękki, bez oporów patologicznych, bez obj. otrzewnowych, niebolesny. Perystaltyka prawidłowa. Obj. Goldflamma obustronnie (-) ujemny.

Delikatny obrzęk śródręcia prawego. Ruchomość palców, nadgarstka w pełnym zakresie. Unerwienie i unaczynienie kończyny prawidłowo. Otarcie naskórka okolicy barku prawego. Ruchomość w stawie w pełnym zakresie, bolesna. Cięta rana w środkowej linii ciała tylnej ściany klatki piersiowej na wysokości VII-VIII żebra ok 2 cm dł. W rewizji rany nie stwierdzono przecięcie jedynie skóry.

EPIKRYZA: 42-letnia pacjentka przywieziona do SOR przez ZRM z raną pleców, urazem barku prawego oraz śródręcia prawego. Pacjentkę zbadano, nie stwierdzono objawów urazu kostnego oraz narządów wewnętrznych. Ranę zaopatrzono szwami w znieczuleniu miejscowym, podano ATX. W czasie obserwacji w SOR stan pacjentki stabilnie dobry. Wypis do domu.

ZALECENIA DLA PACJENTA :

- Kontrola w poradni lekarza rodzinnego

- Codzienna zmiana opatrunku i toaleta rany Octeniseptem

- leki p/bólowe doraźnie

- Kontrola w POZ lub poradni chirurgicznej i zdjęcie szwów za 10-12 dni po wcześniejszej rejestracji

- w razie wystąpienia objawów niepokojących pilny kontakt z lekarzem

ZASTOSOWANE LECZENIE: Dezynfekcja rany. Znieczulenie nasiękowe (lignokaina). Rewizja rany. Szwy. Opatrunek jałowy. Szczepionka Tetana, 1 dawka przypominająca” .

Zacytowana karta informacyjna leczenia szpitalnego (k. 229), jak również wnioski opinii biegłego z zakresu medycyny sądowej (k. 309) i zdjęcia przedstawiające obrażenia ciała pokrzywdzonej I. O. (k. 2298-307) jasno dowodzą, że stan pokrzywdzonej był na tyle dobry, że mogła zostać szybko wypisana ze szpitala, a jej stan fizyczny i psychiczny nie uzasadniał dalszej hospitalizacji. Stan zdrowia oceniany w szpitalu nie zagrażał życiu.

Po czwarte, należy pamiętać, że chociaż oskarżony E. P. (1) posługiwał się narzędziem w pełni zdatnym do zadania śmierci, a także sposób użycia przez niego siekiery pozwalał na spowodowanie śmierci, to jednak był w takim stanie emocjonalnym oraz wynikającym z głębokiej nietrzeźwości, że obiektywnie w istotny sposób ograniczało to jego sprawność fizyczną i umożliwiło pokrzywdzonej skuteczną obronę. Badanie stanu trzeźwości oskarżonego E. P. (1) (P.) w dniu 22 kwietnia 2023r. o godz. 19.19 wykazało 1,66 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu (k. 147), co odpowiada 3,32 promila alkoholu we krwi.

Co więcej, z przywołanej opinii biegłego z zakresu medycyny sądowej (k. 309) wynika, że rana pleców mogła zostać zadana ostrzem siekiery, natomiast pozostałe obrażenia były następstwem działania urazu mechanicznego zadanego narzędziem twardym, tępym, tępokrawędzistym i mogły powstać w sposób i w okolicznościach podawanych przez pokrzywdzoną i świadków. Wspomniane twierdzenia biegłego każą zatem poważnie rozważać, ze nie wszystkie ciosy siekierą oskarżony E. P. (1) kierował ostrzem, lecz niewykluczone, że także obuchem, co jednoznacznie przedkładało się na zagrożenie pokrzywdzonej, a w ślad za tym na skutki zamachu.

Po piąte, jak już wyżej wskazano, oskarżony E. P. (1) jednoznacznie przyznał się do wszystkich zarzuconych mu i przypisanych przestępstw, nie kwestionował swojego karygodnego i rażącego zachowania względem swojej konkubiny, pokrzywdzonej I. O. i wspólnego dziecka, a także przyznał się do naruszenia nietykalności cielesnej oraz znieważenia wezwanych przez pokrzywdzoną na interwencje funkcjonariuszy policji: I. R. i D. R., a także dwukrotnego prowadzenia pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości.

Taka postawa procesowa oskarżonego E. P. (1) (P.), w połączeniu z tym, że nie dopuszczał się żadnych nagannych zachowań wobec konkubiny I. O. i wspólnego dziecka, kiedy nie był pod wpływem alkoholu, a także nie stosował wobec pokrzywdzonej i wspólnego dziecka przemocy fizycznej, poza zdarzeniem z dnia 22 kwietnia 2023r., świadczyła o refleksji ze strony oskarżonego, faktycznego uświadomienia sobie naganności swojego postępowania i rozmiaru wyrządzonych krzywd, a także o rzeczywistym żalu i skrusze. Absolutnie jasne jest to, że powodem popełnienia przestępstw przez oskarżonego E. P. (1) (P.) było jego głębokie uzależnienie od alkoholu. Nakazuje to zatem ukształtować w taki sposób środki represji karnej zastosowane względem niego, aby po pierwsze zapewnić długotrwałe i głębokie oddziaływanie na niego, pozwalające na zmierzenie się z problemem alkoholowym w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności, a po drugie takie ukształtowanie kary, aby mimo długotrwałości izolacji nie zamykać oczu na to, że oskarżony E. P. (1) jest ojcem wspólnego dziecka z konkubiną, pokrzywdzoną I. O. i po wielu latach odosobnienia, może być realna szansa na odbudowanie więzi rodzinnych.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sad Apelacyjny uznał, że cele kary określone w art. 53 § 1 i 2 k.k. wypełni łagodniejsza kara w wymiarze 11(jedenastu) lat pozbawienia wolności, natomiast surowsze kary, zarówno orzeczona przez Sad I instancji kara 15 (piętnastu) lat pozbawienia wolności, jak i kara 25 (dwudziestu pięciu) lat pozbawienia wolności żądana w apelacji pełnomocnika z wyboru oskarżycielki posiłkowej I. O., adw. K. G., byłyby rażąco niewspółmierne (nadmiernie surowe).

Wskazana kara 11 (jedenastu) lat pozbawienia wolności uwzględnia także wszelkie okoliczności obciążające i łagodzące przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przez Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze. Sąd ten przywołał bowiem wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonego E. P. (1) (P.), o czym świadczyły okoliczności przedmiotowe (charakter naruszonego dobra prawnego, czyli życia ludzkiego i bezpieczeństwa małoletniego dziecka, sposób działania sprawcy, posługującego się wybitnie niebezpiecznym narzędziem, przygotowanie się do zamachu przez przyjazd z siekierą na ogródki działkowe, zaatakowanie pokrzywdzonej I. O. bez żadnego powodu, pod istotnym wpływem alkoholu, zaatakowanie pokrzywdzonej w obecności wielu osób, w sposób brutalny i nieustępliwy, ponawianie ciosów siekierą, łącznie zadanie trzech ciosów, mimo pomocy udzielonej pokrzywdzonej przez inną kobietę, wywołanie zagrożenia dla życia i zdrowia swego małego dziecka leżącego w wózku, głębokie przeżycia psychiczne pokrzywdzonej I. O., wymagające terapii psychologicznej, co potwierdza zaświadczenie – k. 308) oraz okoliczności podmiotowe (umyślność, postać zamiaru bezpośredniego, motywy i pobudki, premedytacja w działaniu).

Niewątpliwie na wymiar kary musiało mieć wpływ działanie oskarżonego w warunkach recydywy z art. 64 § 1 k.k., jak również jego uprzednia kilkukrotna karalność, która przekładała się także na negatywną opinię wydaną przez kuratora sądowego w wywiadzie środowiskowym (k. 315-317). W wywiadzie tym odnotowano, że oskarżony E. P. (1) ma liczne i duże problemy zdrowotne, z powodu których udzielono mu w przeszłości przerwy w karze w okresie od dnia 3.01.2019r. do dnia 4.04.2019r., związane z przepukliną (dwukrotnie operowany), silnych i częstych bólów głowy, nadciśnienia tętniczego oraz podejrzenia przepukliny kręgosłupa i zaburzeń korzeni nerwów rdzeniowo-szyjnych (k. 316v-317). Z opinii biegłych lekarzy psychiatrów wynika, że oskarżony E. P. (1) jest uzależniony od alkoholu (k. 3198-319).

Niewątpliwie przy wymiarze kary należało uwzględnić wskazane właściwości i warunki osobiste oskarżonego E. P. (1) (P.), w tym także te, które wpływały łagodząco na wymiar kary. Wśród tych ostatnich nie wolno pomijać nieznanej Sądowi I instancji pozytywnej opinii o oskarżonym z Aresztu Śledczego w K. (k. 718-720), gdzie od dnia 8 stycznia 2024r. odbywa on karę pozbawienia wolności w wymiarze 1 (jednego) roku orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Bolesławcu z dnia 16 grudnia 2022r. sygn. akt II K – 296/22, za przestępstwo z art. 288 § 1 k.k., z art. 190 § 1 k.k. w zw. z art. 190 § 1 k.k. oraz z art. 157 § 2 k.k., wskazującej, że w warunkach izolacji penitencjarnej zachowuje się prawidłowo. W opinii tej odnotowano, że E. P. (1) wykonuje karę pozbawienia wolności w ramach indywidualnego programu oddziaływania i jest w trakcie realizacji wynikających z niego zadań. Na właściwym poziomie przestrzega porządku i dyscypliny. Nie przejawia zachowań mogących godzić w porządek, spokój i bezpieczeństwo oddziału mieszkalnego i jednostki penitencjarnej. W grupie współosadzonych funkcjonuje w sposób zgodny, wobec przełożonych odnosi się regulaminowo, nie wykazuje postaw roszczeniowych. Nie stwierdzono zachowań agresywnych, autoagresywnych i nie wystąpiła konieczność stosowania środków przymusu bezpośredniego. Był 6-krotnie nagrodzony regulaminowo i nie był karany dyscyplinarnie. Nie jest uczestnikiem podkultury przestępczej (k. 718-720).

Zmodyfikowana przez Sąd Apelacyjny kara 11 (jedenastu) lat pozbawienia wolności uwzględniała okoliczności odnoszące się do kary, wskazane przez Sąd I instancji, a także przedstawione w apelacjach przez pełnomocnika z wyboru oskarżycielki posiłkowej I. O., adw. K. G. oraz przez obrońcę oskarżonego. Kara ta realizuje wszelkie cele kary określone w art. 53 § 1 i 2 k.k., jest wystarczająco dolegliwa i spełnia w stosunku do niego cele zapobiegawcze i wychowawcze. Zapobiegawczy sens wymierzonej kary pozbawienia wolności ma na celu odstraszenie od ponownego wejścia na drogę przestępstwa, natomiast jej cel wychowawczy realizuje się poprzez kształtowanie postawy sprawcy zarówno wobec własnego czynu, jak i przestępstwa w ogóle. Kara pozbawienia wolności w takiej wysokości ma skłonić oskarżonego do zmiany postępowania i przestrzegania porządku prawnego. W ramach prewencji ogólnej wymierzona kara będzie w ocenie Sądu utwierdzać w świadomości społecznej przekonanie o obowiązywaniu normy prawnej i dawać gwarancję skutecznego zwalczania przestępczości. Ponadto orzeczona kara ma działać odstraszająco na potencjalnych sprawców tego rodzaju przestępstw. Społeczne oddziaływanie kary jako jeden z celów kary jest podyktowane potrzebą przekonania społeczeństwa o nieuchronności kary za naruszenie dóbr chronionych prawem i nieopłacalności zamachów na te dobra, wzmożenia poczucia odpowiedzialności, ugruntowania poszanowania prawa i wyrobienia właściwego poczucia sprawiedliwości oraz poczucia bezpieczeństwa.

Ponieważ konsekwencją tego rozstrzygnięcia, zgodnie z art. 575 § 2 k.p.k., była utrata mocy kary łącznej wymierzonej w punkcie XIII części rozstrzygającej, na podstawie art. 86 § 1 k.k. i art. 91 § 2 k.k. połączono kary jednostkowe orzeczone wobec oskarżonego E. P. (1) (P.) w punktach: I, II i VIII części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku oraz w punkcie I podpunkt „a” wyroku Sądu Apelacyjnego i wymierzono mu nową karę łączną w wymiarze 12 (dwunastu) lat pozbawienia wolności, na poczet której – na podstawie art. 63 § 1 k.k. – zaliczono oskarżonemu okresy rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie: od dnia 31 marca 2023r. od godz. 18.40 do dnia 2 kwietnia 2023r. do godz. 11.04, a także od dnia 22 kwietnia 2023r. od godz. 18.15 do dnia 8 stycznia 2024r. W pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymano w mocy (art. 437 § 1 k.p.k.).

Orzeczenia o kosztach postępowania

Na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982r. – Prawo o adwokaturze (tekst jednolity: Dz. U. z 2022r. poz. 1184 z późniejszymi zmianami) zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz na rzecz adw. J. K. 1.200,- złotych, w tym podatek od towarów i usług, tytułem nieopłaconej obrony z urzędu oskarżonego Ł. S. w postępowaniu odwoławczym;

Wysokość wynagrodzenia adwokackiego wynikała z § 11 ust. 2 pkt 5 oraz § 17 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015r. poz. 1800) w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2022r. sygn. SK 78/21 (Dz.U. z 2022r. poz. 2790), którym stwierdzono niekonstytucyjność przepisów Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016r., poz. 1714).

Ponadto zwolniono oskarżonego E. P. (1) (P.) zwolniono od ponoszenia przypadających na niego kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, w tym od opłaty za drugą instancję, a wydatkami tego postępowania obciąża Skarb Państwa. Orzeczenie to znalazło oparcie w przepisach art. 635 k.p.k. w zw. z art. 624 § 1 k.p.k., a także art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2023r., poz. 123 z późniejszymi zmianami). W zakresie tego rozstrzygnięcia uwzględniono stan osobisty rodzinny i majątkowy oskarżonego oraz jego możliwości zarobkowe, zwłaszcza w zakresie orzeczonej długoterminowej bezwzględnej kary pozbawienia wolności.

Ponieważ w całości nie znalazła akceptacji apelacja pełnomocnika z wyboru oskarżycielki posiłkowej I. O., adw. K. G., nie było podstaw prawnych do uwzględnienia wniosku o zasądzenie od oskarżonego E. P. (1) (P.) na rzecz oskarżycielki posiłkowej I. O. kosztów ustanowienia pełnomocnika w postępowaniu odwoławczym. Wynikało to z przepisów art. 636 § 1 i 2 k.p.k.

Bogusław Tocicki

Andrzej Szliwa

Artur Tomaszewski

Dodano: 4 czerwca 2024, Opublikował(a): Marta Markiewicz-khalouf
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny we Wrocławiu
Osoba, która wytworzyła informację: Andrzej Szliwa, Artur Tomaszewski
Data wytworzenia informacji: 22 lutego 2024