Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 09 kwietnia 2025 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie

VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodnicząca: sędzia Iwona Krawczyk

Protokolant: protokolantka sądowa Angelika Lalik

po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2025 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy M. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o zasiłek chorobowy i zwrot nienależnie pobranych świadczeń

na skutek odwołania M. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 3 kwietnia 2024 r. znak (...).604.CW. (...).2024 - (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznaje M. W. prawo do zasiłku chorobowego za okres od 1 listopada 2023 r. do dnia 31 stycznia 2024 r. oraz stwierdza, że nie jest on zobowiązany do zwrotu zasiłku chorobowego za okres od 1 do 21 listopada 2023 r. wraz z odsetkami w łącznej kwocie 3.480,43 zł (trzy tysiące czterysta osiemdziesiąt, 43/100);

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz M. W. kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VI U 317/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 kwietnia 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił M. W. prawa do zasiłku chorobowego od 1 listopada 2023 r. do 31 stycznia 2024 r. oraz zobowiązał go do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego od 1 listopada do 21 listopada 2023 r. wraz z odsetkami w łącznej kwocie 3480,43 zł. W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że złożone przez ubezpieczonego w dniu 13 listopada 2023 r. oświadczenie, w myśl którego po ustaniu zatrudnienia u płatnika (...) nie prowadzi i nie kontynuuje pozarolniczej działalności gospodarczej było niezgodne ze stanem faktycznym, gdyż z ustaleń organu wynika, iż ubezpieczony podlegał od 1 listopada 2023 r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. W związku z powyższym organ stwierdził, iż po ustaniu ubezpieczenia chorobowego M. W. posiadał inny tytuł stanowiący podstawę do objęcia ubezpieczeniem chorobowym, zatem nie ma prawa do zasiłku chorobowego od 1 listopada 2023 r. do 31 stycznia 2024 r., a wypłacony zasiłek od 1 do 21 listopada 2023 r. jest świadczeniem nienależnie pobranym i podlega zwrotowi wraz z odsetkami, a jako podstawę decyzji wskazano art. 13 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

(decyzja z 3 kwietnia 2024 r.: a.r.)

Od powyższej decyzji M. W. złożył odwołanie, zaskarżając decyzję w całości i wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie zasiłku chorobowego za czas niezdolności do pracy za okres od dnia 1 listopada 2023 r. do dnia 31 stycznia 2024 r. oraz zasądzenie od organu na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W treści odwołania wskazano, że organ błędnie przyjął, iż powód prowadził działalność gospodarczą, gdyż w rzeczywistości nie rozpoczął jej i w czasie zwolnienia lekarskiego nie wykonał w jej ramach żadnej czynności oraz nie uzyskał z jej tytułu jakiegokolwiek wynagrodzenia. Odwołujący przyjął stanowisko, w myśl którego organ dokonał wykładni przepisów w sposób błędny, gdyż pozbawił go prawa do zasiłku chorobowego tylko na podstawie formalnego kontynuowania działalności gospodarczej, powinien zaś rozróżnić formalne podjęcie działalności od rzeczywistego jej prowadzenia i uwzględnić okoliczności faktyczne. Odwołujący podniósł również kwestię swoich problemów zdrowotnych w postaci zaburzeń psychicznych skutkujących koniecznością hospitalizacji od maja 2024 r. Stan zdrowia odwołującego miał uniemożliwiać mu nie tylko prowadzenie działalności gospodarczej, ale także uzasadnia przywrócenie mu terminu na złożenie odwołania, który upłynął w dniu 9 maja 2024 r, gdyż przekroczenie terminu nie było nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się.

(odwołanie: k. 1-7)

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o oddalenie wniosku o przywrócenie terminu do złożenia odwołania oraz odrzucenie odwołania, a w przypadku nieuwzględnienia powyższego o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu organ posłużył się argumentacją zawartą w zaskarżonej decyzji oraz dodał, że odwołujący zaskarżoną decyzję odebrał 9 kwietnia 2024 r., zaś odwołanie nadano 4 lipca 2024 r., zatem prawie trzy miesiące później, zatem w sposób rażący przekroczono termin na wniesienie odwołania.

(odpowiedź na odwołanie: k. 23-24)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

Odwołujący M. W. był zatrudniony w (...) Stowarzyszenie od 1 kwietnia 2019 r. do 31 października 2023 r. W czerwcu 2023 r. złożył wypowiedzenie i od lipca 2023 r. był niezdolny do pracy, przebywał na zwolnieniu lekarskim przez cały okres wypowiedzenia. Zwolnienie było przedłużane do wykorzystania całego okresu zasiłkowego.

(zeznania odwołującego M. W.: k. 63-65v, wniosek o zasiłek chorobowy)

Podczas zwolnienia lekarskiego M. W. pozostawał pod opieką psychiatryczną, stosowano wobec niego leczenie farmakologiczne. Zmagał się z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi, odczuwał bezsenność, zmęczenie, brak motywacji do działania, zaniżone poczucie własnej wartości, pozostawał na utrzymaniu bliskich osób.

(dokumentacja medyczna: k. 11-13, karta informacyjna leczenia szpitalnego: k. 49-50, zeznania odwołującego M. W.: k. 63-65v)

Od 14 maja 2024 r. do 16 lipca 2024 r. M. W. przebywał w związku ze skierowaniem od lekarza psychiatry na hospitalizacji w Samodzielnym Wojewódzkim Zespole Publicznych Zakładów (...) w W. na IV Oddziale Psychiatrycznym.

(zaświadczenie o hospitalizacji: k. 10)

W lutym 2023 r. M. W. rozpoczął działalność gospodarczą, z uwagi na stan zdrowia nie był w stanie jednak wykonywać w jej ramach jakichkolwiek czynności, nie uczestniczył w obrocie gospodarczym. W 2023 roku M. W. nie uzyskał z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej dochodu. Gdy stan jego zdrowia uległ poprawie, złożył wniosek o zawieszenie działalności gospodarczej, która pozostaje zawieszona do chwili obecnej.

(zeznanie podatkowe odwołującego: k. 14-21, zeznania odwołującego M. W.: k. 63-65v)

Sąd zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż Sąd skorzystał z posiadanej dyskrecjonalnej możliwości uznania, że odwołanie zostało wniesione przez odwołującego w terminie, ponieważ przekroczenie terminu nie było nadmierne i co najistotniejsze, nastąpiło z przyczyn niezależnych od skarżącego w postaci dolegliwości w formie zaburzeń psychicznych i odbywającego się w związku z nimi leczenia szpitalnego odwołującego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 czerwca 2015 r., I UK 347/14). Sąd uwzględnił, iż pomiędzy terminem złożenia odwołania a faktycznego jego wniesienia upłynęły niecałe 2 miesiące, przy czym spowodowane było to pobytem odwołującego w szpitalu, a decyzja o konieczności jego hospitalizacji została podjęta w czasie, gdy bieg terminu jeszcze nie upłynął. Sąd miał na uwadze, iż specyfika dolegliwości psychicznych odwołującego powoduje znaczne deficyty w zakresie możliwości dopilnowania swoich spraw, wykonywania codziennych obowiązków oraz zadbania o swój interes.

Art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.2025.501 t.j.) stanowi, że zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby.

W rozpoznawanej sprawie kluczowe znaczenie dla oceny zasadności prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu pracowniczego miała kwestia istnienia nowego tytułu ubezpieczenia chorobowego w postaci kontynuowanej działalności gospodarczej. Odebranie prawa do zasiłku mogłoby znaleźć uzasadnienie jedynie w sytuacji, gdyby odwołujący prowadził działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, a więc działalność, z którą wiąże się obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Taka sytuacja miałaby miejsce jedynie wtedy, gdyby działalność ta była prowadzona jako samodzielne źródło dochodu, a nie jedynie jako uzupełniająca forma aktywności zawodowej w czasie trwania stosunku pracy.

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego (por. m.in. wyroki z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 240/09; z dnia 18 października 2011 r., II UK 51/11; z dnia 18 listopada 2011 r., I UK 156/11; z dnia 8 listopada 2017 r., III UK 244/16), sam wpis do ewidencji działalności gospodarczej rodzi jedynie domniemanie jej prowadzenia, które jednak może zostać skutecznie obalone poprzez wykazanie, że działalność ta – z przyczyn losowych lub niezależnych od ubezpieczonego – nie była faktycznie kontynuowana. W przypadku udowodnienia braku faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej, nie powstaje obowiązek ubezpieczeniowy, a tym samym nie istnieje tytuł do objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.

W niniejszej sprawie Sąd ustalił, iż odwołujący nie prowadził faktycznie działalności gospodarczej, gdyż po ustaniu tytułu pracowniczego nie wykonywał w ramach działalności jakichkolwiek czynności i nie osiągał z jej tytułu żadnego dochodu. Powyższe Sąd ustalił na podstawie dołączonego do akt sprawy zeznania podatkowego odwołującego oraz jego zeznań, a także na podstawie przedstawionej przez stronę odwołującą dokumentacji medycznej, która korelowała z zeznaniami. Postępowanie dowodowe wykazało, iż odwołujący, w związku z problemami zdrowotnymi natury psychicznej oraz hospitalizacją w tym związaną nie był w stanie prowadzić działalności gospodarczej i uczestniczyć w obrocie gospodarczym. Tym samym, w okresie po ustaniu zatrudnienia, w którym ubezpieczony nie prowadził faktycznie działalności gospodarczej, nie można uznać, że przysługiwał mu nowy tytuł do ubezpieczenia. W konsekwencji, jeżeli nie istniał tytuł ubezpieczeniowy z działalności gospodarczej, nie zachodzą podstawy do odmowy prawa do zasiłku chorobowego wynikającego z niezdolności do pracy powstałej w okresie trwania ubezpieczenia pracowniczego.

Organ rentowy jest uprawniony do oczekiwania zwrotu nienależnie pobranego świadczenia wyłącznie w sytuacji braku uprawnienia do świadczenia oraz gdy ubezpieczony niewątpliwie działał w złej wierze i przyjął świadczenie wiedząc, że mu się ono nie należy, przy czym dotyczy to zarówno osoby, która została pouczona na temat tego, kiedy nie powinna pobierać świadczeń, jak i też osoby, która uzyskała świadczenie na podstawie nieprawdziwych zeznań lub dokumentów lub świadomego i celowego wprowadzenia organu w błąd (por. wyrok Sądu Najwyższego z 2 grudnia 2009 r., I UK 174/09). W związku z tym, iż postępowanie dowodowe wykazało, iż odwołujący w rzeczywistości nie wykonywał działalności gospodarczej w spornym okresie, odwołujący nie ma obowiązku zwrotu nienależnie pobranego zasiłku z odsetkami.

Mając na uwadze powyższe, Sąd w punkcie I. wyroku zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznał M. W. prawo do zasiłku chorobowego za okres od 1 listopada 2023 r. do dnia 31 stycznia 2024 r. oraz stwierdził, że nie jest zobowiązany do zwrotu zasiłku chorobowego za okres od 1 listopada 2023 r. do 21 listopada 2023 r. wraz z odsetkami w łącznej kwocie 3.480,43 zł.

W kwestii kosztów procesu mając na uwadze, że odwołanie zostało uwzględnione w całości, na podstawie § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie Sąd w punkcie II. wyroku zasądził na rzecz odwołującego od (...) Oddział w T. kwotę 360 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

z/(...)