Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2016 r.

Sąd Rejonowy w Otwocku – III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie:

Przewodniczący: SSR Paweł Witan

Protokolant: Magdalena Miętus

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2016 r. w Otwocku

na rozprawie

sprawy z powództwa K. M.

przeciwko B. M. i S. M.

o alimenty

1)  powództwo oddala,

2)  nieuiszczone koszty sądowe przejmuje na rachunek Skarbu Państwa

Sygn. akt III RC 266/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 10 kwietnia 2015 r. K. K. – reprezentująca małoletnią wówczas powódkę K. M. (ur. (...)), wniosła o zasądzenie na rzecz powódki tytułem alimentów od dziadków małoletniej: B. M. i S. M. kwoty po 700 (siedemset) złotych miesięcznie (od każdego z pozwanych), płatnych z góry do dnia 10 każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat.

W uzasadnieniu pozwu przedstawicielka ustawowa małoletniej wówczas powódki podniosła, że pozwani są rodzicami G. M. – ojca powódki. Wyrokiem z dnia 05 października 2011 r. (sygn. III RC 901/11) Sąd Rejonowy w Kielcach zasądził od G. M. na rzecz K. M. tytułem alimentów kwotę po 500 złotych miesięcznie, jednak G. M. nie dopełnia obowiązku alimentacyjnego, nie przyczynia się do utrzymania potrzeb rodziny, a egzekucja alimentów jest bezskuteczna, co skutkuje tym, iż matka powódki - K. K. sama ponosi koszty utrzymania małoletniej K. M..

(pozew k. 2-5)

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości.

(d. stanowisko pozwanych na rozprawie w dniu 13 maja 2016 r. k. 182)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

Wyrokiem z dnia 05 października 2011 r. (sygn. III RC 901/11) Sąd Rejonowy w Kielcach zasądził od pozwanego G. M. tytułem alimentów na rzecz córki K. M. kwotę po 500 złotych miesięcznie, płatną - poczynając od dnia 8 września 2011 r. – do dnia 10-ego każdego miesiąca z góry wraz z każdorazowymi odsetkami ustawowymi w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat, do rąk matki powódki K. K..

(d. wyrok k.11 -12 akt III RC 901/11)

K. M. jest córką G. M. i K. K., ur. (...); G. M. jest synem B. M. i S. M..

(okoliczności bezsporne)

G. M. nie wywiązuje się z obowiązku alimentacyjnego, wpłaca jedynie niewielkie kwoty, a prowadzona egzekucja komornicza jest bezskuteczna (w grudniu 2015 r. komornik uzyskał od G. M. 150 zł, w lutym 2016 r. 100 zł, zaś w marcu 2016 r. 300 zł). Na dzień 22 kwietnia 2016 r. zaległość G. M. z tytułu alimentów wobec powódki wynosiła (bez należnych odsetek) 44 466, 71 zł.

(d. zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji k. 21, obliczenia dla sprawy I KMP 33/98 k. 154, wydruk wpłat k. 155-162).

Matka małoletniej powódki K. K. jest zatrudniona jako specjalista w Komendzie Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej, na podstawie umowy na czas nieokreślony, w wymiarze pełnego etatu. W 2014 r. osiągnęła ona dochód brutto (jednakże już po odjęciu składek na ubezpieczenie społeczne) w wysokości 34 125, 75 zł (a więc jej przeciętny miesięczny dochód netto, przy uwzględnieniu ulgi na dziecko i faktu, iż rozliczała się wtedy wspólnie z małoletnią powódką, wyniósł w tymże roku ok. 2500 zł). Obecnie K. K. zarabia ok. 2200 zł netto miesięcznie. W lutym 2015 r. zaciągnęła ona w Kasie Zapomogowo – Pożyczkowej pożyczkę w kwocie 15 000 zł, którą przeznaczyła na bieżące potrzeby, koszty leczenia córki i zwrot wcześniej zaciągniętych pożyczek od znajomych i rodziny – powyższa pożyczka zastała zaciągnięta na okres 3 lat, a miesięczna rata tej pożyczki wynosi 625 zł).

(d. zaświadczenie o zatrudnieniu i zarobkach k. 15, deklaracja PIT za 2014 r. k. 46-52, zeznania K. K. k. 55-57).

Powódka K. M. ma 18 lat, chodzi do III klasy Technikum. Wraz z matką i jej partnerem zamieszkuje w domu stanowiącym współwłasność partnera matki. Do usprawiedliwionych kosztów utrzymania powódki zaliczyć należy część kosztów utrzymania domu, w którym przebywa (ogrzewanie tego domu kosztuje K. K. i jej partnera ok. 6000 zł rocznie (czyli ok. 500 zł miesięcznie), zaś opłaty za media – światło, gaz, ścieki, telewizję, Internet – około 325 zł miesięcznie), a także koszt wyżywienia powódki, zaopatrzenia jej w ubrania (ok. 100 zł miesięcznie), opłaty związane z użytkowaniem telefonu (ok. 50 zł miesięcznie), opłaty za użytkowanie basen (ok. 150 – 200 zł miesięcznie), koszt wyprawki szkolnej (ok. 500 zł rocznie), ubezpieczenia (ok. 80 zł rocznie), wycieczek (ok. 100 zł rocznie, roczny koszt wycieczek organizowanych w szkole powódki jest wprawdzie większy, jednakże z uwagi na stan zdrowia powódka nie może uczestniczyć w niektórych wycieczkach), jak również koszt opłat za maść na blizny – ok. 160 zł miesięcznie.

Ponadto zauważyć należy, iż K. M. posiada orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym. Jest po dwukrotnej operacji kręgosłupa (ostatnia miała miejsce 25.03.2015 r.) i w związku z powyższym w 2015r. konieczne było zakupienie dla niej gorsetu (którego koszt ok. 350 zł), a także materacu (koszt to ok. 300 zł). K. M. powinna uczęszczać także na rehabilitację (koszt takiej 21 - dniowej rehabilitacji w sanatorium w K. (z wyżywieniem) to 4000 złotych). Powódka miała możliwość skorzystania z turnusu rehabilitacyjnego finansowanego ze środków publicznych, jednakże z uwagi na długi okres oczekiwania (co najmniej rok) zrezygnowała z takiego turnusu. Ponadto podjęła ona również leczenie ortodontyczne – planuje założenie aparatu ortodontycznego (którego koszt to ok. 3000 zł), z założeniem aparatu wiąże się także konieczność uczęszczania na regularne wizyty u ortodonty. Z uwagi na posiadane orzeczenie o stopniu niepełnosprawności powódka otrzymuje zasiłek rehabilitacyjny w kwocie ok. 150 zł miesięcznie.

W chwili obecnej podstawowe potrzeby powódki są zaspokojone, jednakże kosztem wzmożonego wysiłku jej matki.

(zeznania K. K. k. 55 - 56, zeznania powódki k. 182 - 183)

Pozwana B. M. ma 61 lat, wykształcenie średnie, jest technikiem hodowcą, utrzymuje się z emerytury wynoszącej po waloryzacji w 2016 r. 1130,91 zł brutto (czyli 959, 13 zł netto). Ponadto z jej emerytury co miesiąc pobierana jest kwota 282, 72 zł tytułem spłaty zaległego kredytu na samochód matki R. (...); w rezultacie jej świadczenie do wypłaty wynosi miesięcznie 676,41 zł.

(d. decyzja ZUS k. 178).

Pozwany S. M. ma 67 lat, wykształcenie średnie, utrzymuje się z emerytury wynoszącej od 01.03.2016 r. 1614,86 zł brutto (czyli netto 1350, 52 zł). Ponadto z jego emerytury co miesiąc pobierana jest kwota 403, 71 zł tytułem spłaty zaległego kredytu na samochód marki R. (...) (kredyt ten zaciągnięty został w czasie prowadzenia przez S. M. własnej działalności gospodarczej), w rezultacie jego świadczenie do wypłaty wynosi miesięcznie 946,81 zł.

(d. decyzja ZUS k. 179).

Pozwani prowadzą wspólne gospodarstwo domowe (wspólnie gospodarują posiadanymi pieniędzmi), wraz z córką, zięciem i wnukami zamieszkują w domu jednorodzinnym o pow. ok.240 m2, który jest własnością córki. Pozwani dzielą się z córką i zięciem opłatami za media po połowie, a opłaty te wynoszą w sumie około 200 zł miesięcznie (120 zł za energię elektryczną, 30 zł za wodę ze ściekami, 50 zł za butlę z gazem, ok. 12 zł za odbiór śmieci). Dodatkowo pozwani wydają na ogrzewanie domu ok. 5 tom węgla (cena 1 tony węgla po ok. 800 zł) i kilka m3 drzewa (po 120 zł za metr). Nadto pozwani wydają w sumie na wyżywienie miesięcznie ok. 600-800 zł miesięcznie, na środki higieniczne, czystości ok. 100 zł, a na odzież 100 zł miesięcznie. B. M. leczy się na tarczycę, dwa razy do roku robi US, którego koszt wynosi 80 zł, na leki wydaje ok. 30 zł miesięcznie. S. M. bierze leki na wątrobę, których koszt wynosi ok. 30 zł miesięcznie.

(d. zeznania pozwanych k. 183-184).

Pozwana B. M. do grudnia zeszłego roku wyjeżdżała do W. do pracy jako opiekunka do osób starszych, ze względu na stan zdrowia nie planuje znów wyjeżdżać za granicę.

(zeznania B. M., k. 183).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie na podstawie zgromadzonych w sprawie dowodów z dokumentów (k. 6-28, 45-54, 78-83, 98, 153-162, 174-181), dowodu z akt sprawy III RC 901/11 i akt postępowania egzekucyjnego sygn. I KMP 33/98 a także dowodu z przesłuchania K. K. (k. 55-57), K. M. (k. 182-183), S. M. (k. 99, 184) i B. M. (k. 183). Dokumentom zgromadzonym w niniejszej w sprawie Sąd dał wiarę w całości, nie budziły one wątpliwości co do swej autentyczności, nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Zeznania stron Sąd również uznał w większości za wiarygodne. Sąd odmówił jedynie waloru wiarygodności zeznaniom B. M. w zakresie, w jakim wynika z nich, że w użytkowanym przez nią domu rachunki za prąd wynoszą ponad 140 zł miesięcznie, zaś za wodę ze ściekami ok. 80 zł miesięcznie, oraz, że w bieżącym roku na ogrzanie domu pozwani zużyli 8 ton węgla i 10m3 drzewa. W ocenie Sądu w powyższym zakresie zeznania pozwanej nie zasługują na danie im wiary, albowiem z przedstawionych przez nią rachunków wynika, iż rachunki za energię elektryczną wynoszą ok. 120 zł miesięcznie, zaś za wodę ze ściekami ok. 30 zł miesięcznie. Odnosząc się zaś do wskazanych przez pozwaną kosztów ogrzewania wskazać należy, iż w ocenie Sądu są one zawyżone. Nie kwestionując, iż w poprzednim roku pozwani zakupili 8 ton węgla, podnieść należy, iż zdaniem Sądu, mając na uwadze powierzchnię domu, nie sposób uznać, ażeby do jego ogrzania potrzebna była taka ilość opału jak wskazana przez pozwaną. W ocenie Sądu mając na uwadze doświadczenie życiowe uznać należy, iż pozwani na ogrzewanie domu przeznaczają ok. 5 ton węgla i kilka m3 drzewa rocznie. Wskazać w tym miejscu należy, iż powyższe ustalenia Sądu są także zgodne z zeznaniami S. M., który przyznał, iż na ogrzanie domu z pozwaną wydają ok. 5 to węgla. Sąd odmówił również waloru wiarygodności zeznaniom B. M. w zakresie, w jakim wynika z nich, że jej syn G. M. wywiązuje się z obowiązku alimentacyjnego, albowiem z dokumentów wystawionych przez komornika, a także z akt postępowania egzekucyjnego sygn. I KMP 33/98 wynika jednoznacznie, że G. M. wywiązuje się z obowiązku alimentacyjnego jedynie w minimalnym zakresie.

Sąd zważył co następuje.

Powództwo podlegało oddaleniu.

Należy wskazać, że w pierwszej kolejności do łożenia na utrzymanie dziecka zobowiązani są jego rodzice. Stosownie do art. 132 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej kro) obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności lub gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość temu obowiązkowi lub gdy uzyskanie na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami. O obowiązku alimentacyjnym dziadków można mówić wtedy gdy uprawiony do alimentów znajduje się w niedostatku.

Przepis ten nawiązuje do bezpośrednio poprzedzających go art. 129, 130 i 131 kro, wskazując okoliczności powstania obowiązku alimentacyjnego osób zobowiązanych w dalszej kolejności. Dochodzi do tego w trzech przypadkach, a mianowicie:

1) gdy osoby zobowiązanej w kolejności bliższej nie ma (bo np. nie żyje, zaginęła),

2) kiedy osoba zobowiązana w bliższej kolejności, co prawda istnieje, jednakże nie jest w stanie świadczyć alimentów (bo np. z powodu złego stanu zdrowia nie pracuje, nie osiąga żadnych dochodów, ani nie ma majątku), lub

3) gdy uzyskanie od osoby zobowiązanej w bliższej kolejności na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania "jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami".

Jak wskazał Sąd Najwyższy: "Obowiązek alimentacyjny dalszego krewnego istnieje nie tylko wtedy, gdy bliższy krewny nie ma możliwości wypełniania tego obowiązku, lecz może powstać także wtedy, gdy bliższy krewny mimo takich możliwości nie wywiązuje się ze swych obowiązków" (orzeczenie SN z dnia 14 maja 1962 r., 2 CR 167/62, OSNCP 1963, nr 4, poz. 91). Uzyskanie na czas alimentów można uznać za połączone z nadmiernymi trudnościami także wówczas, gdy dłużnik przebywający za granicą nie ma w kraju majątku, do którego można by skierować egzekucję. Jego obowiązek alimentacyjny nie wygasa, jednak powstaje obowiązek osób zobowiązanych do alimentacji względem uprawnionego w dalszej kolejności niż on (orzeczenie SN z dnia 22 listopada 1955 r., IV CO 36/55, PiP 1956, z. 56, s. (...)).

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, iż G. M. nie płaci dobrowolnie alimentów ani nie spełnia obowiązku alimentacyjnego w inny sposób, zaś prowadzona przeciw niemu egzekucja jest bezskuteczna (prowadzi do wyegzekwowania jedynie niewielkiej części należnych alimentów). Niewątpliwie zachowanie G. M. należy uznać za naganne.

Nie budzi również wątpliwości, że matka powódki ogromnym wysiłkiem spełnia obowiązek alimentacyjny za oboje rodziców. Rzecz jednak w tym, że kodeks rodzinny i opiekuńczy różnicuje sytuację, jeśli chodzi o zasądzenie alimentów od rodziców (zobowiązanych w pierwszej kolejności) i sytuację dotyczącą zasądzenia alimentów od dziadków (zobowiązanych w kolejności dalszej).

Przy orzekania o obowiązku alimentacyjnym na rzecz wnuków od dziadków należy mieć na względzie treść art. 133 § 2 kro, który przewiduje, że poza obowiązkiem ze strony rodziców, uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.

Pojęcia niedostatku nie należy utożsamiać z ubóstwem, jest to pojęcie nieostre. W orzecznictwie przyjmuje się, iż „o pozostawaniu w niedostatku", o jakim mowa w art. 133 § 2 kro można mówić w sytuacji, kiedy powód ma kłopoty z zaspokojeniem przynajmniej części swoich usprawiedliwionych i koniecznych potrzeb życiowych” (tak wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 1999-03-03, III CKN 826/98, L.).

W realiach tej sprawy, w ocenie Sądu, powódka nie znajduje się w niedostatku. Mając na uwadze, iż dochody matki powódki wraz z przypadającym na powódkę zasiłkiem rehabilitacyjnym wynoszą ok. 2350 zł netto miesięcznie, zaś koszt zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb powódki (bez wyżywienia i leczenia oraz przy przyjęciu, iż powódka winna ponosić ok. 1/3 kosztów utrzymania domu, w którym przebywa, a które ponoszą łącznie K. K. i jej partner) wynosi ok. 650, oraz mając na uwadze, że K. M. może skorzystać ze świadczeń rehabilitacyjnych finansowanych ze środków publicznych (wiąże się to wprawdzie z dość długim, bo nawet ponad rocznym, oczekiwaniem, jednakże zauważyć należy, iż gdyby powódka nie zrezygnowała z oczekiwania na taką rehabilitację, to - mając na uwadze czas, jaki upłynął już od jej operacji – najprawdopodobniej w chwili obecnej mogłaby już z takiej rehabilitacji skorzystać), zaś wydatki na zakup aparatu ortodontycznego mają charakter incydentalny, uznać należy, iż jej podstawowe potrzeby są zaspokojone (co zresztą K. M. sama przyznała podczas przesłuchania), a tym samym nie znajduje się ona w niedostatku.

Z drugiej strony możliwości zarobkowe zobowiązanych nie pozwalają na wypełnienie świadczeń alimentacyjnych. Pozwani są osobami w podeszłym wieku, utrzymują się z emerytur, a mając na uwadze ich wiek uznać należy, iż nie mają możliwości dodatkowego zarobkowania. Pozwani prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, a ich łączne dochody są zbliżone do dochodów matki powódki. W ocenie Sądu, mając na uwadze wydatki pozwanych na utrzymanie domu, wyżywienie, leczenie, odzież i środki czystości, aktualne dochody S. i B. M. wystarczają na zaspokojenie ich usprawiedliwionych potrzeb, jednakże nie pozwalają na łożenie na utrzymanie wnuczki bez narażenia pozwanych na niedostatek.

Reasumując , Sąd oddalił powództwo stwierdzając, że po pierwsze powódka nie znajduje się w niedostatku w rozumieniu art. 133 § 2 kro, a ponadto możliwości zarobkowe pozwanych nie pozwalają na spełnienie świadczenia alimentacyjnego.

Jednocześnie Sąd, działając na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 102 kpc nieuiszczone koszty sądowe przejął na rachunek Skarbu Państwa.