Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

26 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Kosicka

po rozpoznaniu 26 lipca 2024 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania T. Z. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W.

o zasiłek chorobowy

z 20 czerwca 2023 r., znak (...) (...) (...) (...) (...)

i z 22 sierpnia 2023 r., znak (...) (...) (...) (...) (...)

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie

z 13 marca 2024 r., sygn. akt VI U 323/23

I.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt 2 i 3 w ten sposób, że zmienia zaskarżoną decyzję z 22 sierpnia 2023 r. w ten sposób, że przyznaje T. Z. (1) prawo do zasiłku chorobowego od 1 czerwca do 12 lipca 2023 r., zaś w pozostałym zakresie oddala odwołanie oraz zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. na rzecz T. Z. (1) 712,80 zł (siedemset dwanaście złotych osiemdziesiąt groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie biegnącymi po upływie tygodnia od doręczenia niniejszego wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu części kosztów zastępstwa procesowego, a nadto przyznaje r. pr. A. C. od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie 367,20 zł (trzysta sześćdziesiąt siedem złotych dwadzieścia groszy) podwyższone o stawkę podatku od towarów i usług (VAT) tytułem części nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej T. Z. (1) z urzędu;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. na rzecz T. Z. (1) 237,60 zł (dwieście trzydzieści siedem złotych sześćdziesiąt groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie biegnącymi po upływie tygodnia od doręczenia niniejszego wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu części kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej;

IV.  przyznaje r.pr. A. C. od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie 122,40 zł (sto dwadzieścia dwa złote czterdzieści groszy) podwyższone o stawkę podatku od towarów i usług (VAT) tytułem części nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej T. Z. (1) z urzędu w instancji odwoławczej.

Sygn. akt VII Ua 27/24

UZASADNIENIE

pkt I i II wyroku z 26 lipca 2024 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie wyrokiem z 13 marca 2024 r. w sprawie o sygn. akt VI U 323/23 o zasiłek chorobowy:

1.  zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 20 czerwca 2023 r., znak: (...) (...) (...) (...) - (...), w ten sposób, że przyznał odwołującemu się T. Z. (1) prawo do zasiłku chorobowego za okres od 1 maja 2023 r. do 31 maja 2023 r.;

2.  zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 22 sierpnia 2023 r., znak: (...) (...) (...) (...) - (...), w ten sposób, że przyznał odwołującemu się T. Z. (1) prawo do zasiłku chorobowego za okres od 1 czerwca 2023 r. do 4 sierpnia 2023 r.;

3.  zasądził na rzecz odwołującego T. Z. (1) od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. 1080 zł powiększoną o stawkę 23% podatku VAT stanowiącą koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej T. Z. (1) z urzędu przez radcę prawnego A. C..

Sąd Rejonowy ustalił, że odwołujący się T. Z. (1) był zatrudniony u płatnika składek (...) sp. z o.o. do 30 kwietnia 2023 r.

Odwołujący się był niezdolny do pracy w okresie od 1 maja 2023 r. do 31 maja 2023 r. oraz od 1 czerwca 2023 r. do 4 sierpnia 2023 r.

Odwołujący się po 30 kwietnia 2023 r. nadal był wspólnikiem w następujących spółkach:

1)  spółka (...) sp. z o.o. z siedzibą W. (nr KRS: (...)) - w tej spółce odwołujący się był od 20 kwietnia 2018 r. jedynym wspólnikiem, spółka jest pozbawiona zarządu od 8 maja 2020 r., zaś ostatnim członkiem zarządu był odwołujący się,

2)  spółka (...) sp. z o.o. w restrukturyzacji z siedzibą w W. (nr KRS: (...)) - w tej spółce odwołujący się jest jedynym wspólnikiem od 10 maja 2018 r., a spółka aktualnie znajduje się w restrukturyzacji - postanowieniem z 5 czerwca 2020 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie otworzył przyspieszone postępowanie układowe spółki, wyznaczony jest również dla niej nadzorca sądowy,

3)  spółka (...) sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą W. (nr KRS: (...)) - w tej spółce odwołujący się jest jedynym wspólnikiem od 7 września 2018 r., zaś od 10 marca 2023 r. jest również jej likwidatorem, bowiem z dniem 10 marca 2023 r. podjęta została uchwała nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników w przedmiocie rozwiązania spółki.

Odwołujący się po 30 kwietnia 2023 r. nie wykonywał żadnej działalności w ramach powyższych spółek, również jako likwidator spółki (...) sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą W., nie pracował w nich, nie otrzymywał z tych spółek żadnych przychodów, nie wykonywał na ich rzecz żadnej działalności. Spółki nie zatrudniają pracowników, nie prowadzą działalności, nie wystawiają faktur, nie osiągają przychodów.

Odwołujący się konsultował się z pracownikiem ZUS w czasie hospitalizacji na oddziale dziennym w szpitalu psychiatrycznym. Od pracownika ZUS uzyskał informację, że w takiej sytuacji może złożyć odwołanie od decyzji ZUS elektronicznie za pośrednictwem formularza POG.

Odwołujący się był niezdolny do pracy nieprzerwanie od 12 stycznia 2023 r. do 4 sierpnia 2023 r.

Powyższy stan faktyczny sąd rejonowy ustalił w oparciu o wskazane wyżej dowody z dokumentów, których wiarygodność nie została skutecznie zakwestionowana przez strony w toku postępowania. Sąd oparł się również na zeznaniach odwołującego się T. Z. (1), znalazły one bowiem potwierdzenie w pozostałym zebranym materiale dowodowym, zaś ZUS nie wykazał ich niewiarygodności i nie zaoferował żadnego dowodu przeciwnego.

Sąd I instancji oddalił również wniosek ZUS o odrzucenie odwołania, jako wniesionego w formie nieprzewidzianej prawem. Sąd miał na uwadze, że w toku postępowania zostało ustalone i wykazane, że faktycznie to T. Z. (1) wniósł oba odwołania, a taki jest przecież cel wprowadzenia wymogu własnoręcznego podpisu pod odwołaniem czy każdym pismem wnoszonym do sądu. Sąd miał dalej na uwadze przymusową sytuację, w której znalazł się odwołujący się (hospitalizacja), a także sam fakt, że ZUS zwyczajowo we wszelkiej swojej korespondencji z ubezpieczonymi zachęca właśnie do skorzystania z drogi elektronicznej i formularza POG. Mając to na uwadze, a także słuszny interes ubezpieczonego oraz pomocniczo zasady z art. 8 i 9 KPA, które wpływają również na zachowanie odwołującego się w postępowaniu cywilnym, sąd uznał, że zbyt daleko idącą sankcją byłoby odrzucenie odwołania i tym samym zamknięcie odwołującemu się drogi sądowej, a w konsekwencji pozbawienie go konstytucyjnego prawa do sądu. Stąd też, po potwierdzeniu przez odwołującego się złożonych odwołań, w tym własnoręcznego podpisania odwołania z k. 8 verte akt sprawy VI U 479/23, a także mając na uwadze, że w toku postępowania sąd przyznał mu pełnomocnika z urzędu i pełnomocnik ten zajął w pismach procesowych wyczerpujące stanowisko, z którym ZUS się zapoznał, sąd uznał, że wniosek ZUS o odrzucenie odwołania jest niezasadny i oddalił go, w pełni podzielając zresztą argumentację przedstawioną w tym zakresie przez pełnomocnika odwołującego się z urzędu.

Sąd I instancji postanowił również pominąć dowód z opinii biegłego zgłoszony przez pełnomocnika odwołującego się w piśmie z 5 marca 2024 r., jako zmierzający do przedłużenia postępowania. Sąd miał bowiem na uwadze, że ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że odwołujący się nie prowadził żadnej działalności zarobkowej w ramach trzech spółek, których był udziałowcem w spornym okresie, zaś sam fakt jego niezdolności do pracy nie był przez ZUS kwestionowany.

Sąd rejonowy zważył, że przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie było odwołanie T. Z. (1) od dwóch decyzji ZUS odmawiających mu prawa do zasiłku chorobowego za okres łącznie od 1 maja 2023 r. do 4 sierpnia 2023 r.

Wydając obie zaskarżone decyzje ZUS powołał się na regulację z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2022 roku, poz. 1732; dalej też jako: ustawa zasiłkowa), zgodnie z którym zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby.

Sąd rejonowy wskazał, że z ustaleń faktycznych poczynionych w niniejszej sprawie przez sąd wynika, że po ustaniu tytułu ubezpieczenia odwołujący się był wspólnikiem trzech spółek z o.o., w tym w jednej z nich pełnił funkcję likwidatora. ZUS przyjął, że w takim wypadku spełniona jest przesłanka z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej. Jednak automatyczne działanie ZUS-u nie zasługuje na aprobatę sądu. Każdorazowo bowiem należy ocenić, czy faktycznie w okresie po ustaniu tytułu ubezpieczenia dochodzi do rzeczywistego kontynuowania działalności zarobkowej lub jej podjęcia. Nie wystarczy tu jedynie wykazanie, że w danym okresie odwołujący się był wspólnikiem, czy likwidatorem w spółce kapitałowej, należy bowiem wykazać, że faktycznie podejmował on z tego tytułu jakąś działalność zarobkową, bądź też ze spółek tych spływały cyklicznie na rzecz odwołującego się określone kwoty. Jak słusznie wskazuje się w orzecznictwie „zasiłek chorobowy po ustaniu określonego (pracowniczego) tytułu obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego nie przysługuje w razie podjęcia lub kontynuowania tylko takiej działalności zarobkowej stanowiącej tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie kolejnym lub nowym ubezpieczeniem chorobowym, która zapewnia „źródło utrzymania", w tym choćby minimalny standard ochrony ubezpieczeniowej, a zatem zapewnia taką wysokość świadczeń zasiłkowych za okres orzeczonej niezdolności do pracy, która nie powinna być symboliczna ani ustalana w wysokości „oderwanej" lub pomijającej zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń dla osób, którym przysługuje ochrona zasiłkowa po ustaniu poprzedniego tytułu ubezpieczenia chorobowego” (wyrok SN z 4 października 2018 r., sygn. akt III UZP 5/18). Jak dalej podaje SN: „zasiłek chorobowy po ustaniu określonego tytułu ubezpieczenia chorobowego nie przysługuje tylko za te okresy orzeczonej niezdolności do pracy, w których została podjęta lub jest faktycznie kontynuowana działalność zarobkowa stanowiąca kolejny lub nowy tytuł podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, co nie dotyczy innych okresów zasiłkowych, w których już taka działalność nie była wykonywana. Oznacza to, że wnioskodawczym nie powinna być pozbawiona świadczeń chorobowych za cały okres po ustaniu pracowniczego tytułu ubezpieczenia chorobowego, tj. za okresy orzeczonej niezdolności do pracy, w którym jako osoba uprawniona do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia nie uzyskiwała żadnych lub uzyskała dochody „marginalne" poniżej progu najniższego wynagrodzenia za pracę (por. wyroki Sądu Najwyższego z 25 lutego 2008 r., I UK 249/07, z 4 czerwca 2012 r., I UK 13/12, z 9 stycznia 2012 r., I UK 212/11).

W niniejszej sprawie sąd rejonowy ustalił, że po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego odwołujący się był co prawda wspólnikiem w trzech spółkach kapitałowych, w tym w jednej z nich był likwidatorem, jednak nie wykonywał jakiejkolwiek pracy w tych spółkach i za okres objęty swoją niezdolnością do pracy nie otrzymał też od nich żadnego wynagrodzenia. Wszystkie te spółki w istocie nie działają, jedna z nich jest w likwidacji, inna z kolei nie posiada zarządu. Żadna z nich w okresie niezdolności odwołującego się do pracy nie przynosiła żadnego dochodu, w tym nie wypłacała mu jakichkolwiek środków. Odwołujący się nie wykonywał żadnych czynności w ramach tych spółek, gdyż faktycznie one żadnej działalności nie prowadzą. Wobec tego, w świetle przywołanych wyżej słusznych poglądów orzecznictwa, sąd nie uznał, aby doszło do spełnienia przesłanek z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej. Jednocześnie ZUS nie kwestionował samej niezdolności odwołującego się do pracy w okresie wskazanym w obu zaskarżonych decyzjach. Wobec tego sąd zmienił obie zaskarżone decyzje i przyznał odwołującemu się prawo do zasiłku chorobowego za okresy od 1 maja 2023 r. do 31 maja 2023 r. oraz od 1 czerwca 2023 r. do 4 sierpnia 2023 r.

Sąd przyznał, że nie rozważył wyczerpania okresu zasiłkowego przez odwołującego się, która została podniesiona w uzasadnieniu decyzji z 22 sierpnia 2023 r. i wskazał, że okres zasiłkowy 182 dni został przez odwołującego się wyczerpany z dniem 12 lipca 2023 r., tak jak to wskazał ZUS, jednak sąd nie ma możliwości zmiany swojego wyroku, a kwestię okresu zasiłkowego dostrzegł i zanalizował dopiero na etapie sporządzania uzasadnienia.

Mając na uwadze powyższe, sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

Odnośnie kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, sąd mając na uwadze, że ZUS przegrał sprawę w całości, co do dwóch połączonych spraw, zasądził te koszty od ZUS na rzecz odwołującego się. Odnośnie stawki kosztów sąd oparł się na stawkach z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, mając na uwadze analogiczną kwestię rozstrzygniętą wyrokiem TK z 20 kwietnia 2023 r., sygn. akt SK 53/22. Sąd przyznał tę kwotę powiększoną o stawkę podatku VAT.

Odnośnie wysokości kosztów pomocy prawnej udzielonej odwołującemu się z urzędu, sąd I instancji miał na uwadze, że jednokrotność stawki wynosi 1800 zł, pełnomocnik zaś wnioskował o przyznanie mu 3-krotności tej stawki. Sąd mając na uwadze, że pełnomocnik w istocie reprezentował odwołującego się w obu połączonych sprawach, bowiem zajął stanowisko, na zarządzenie sądu, również i wobec drugiej zaskarżonej przez odwołującego się decyzji ZUS, przyznał te koszty w wysokości 3-krotności stawki minimalnej za każdą z połączonych spraw, co daje łącznie sześciokrotność stawki, czyli 1080 zł (6xl80zł). Sąd miał tu na uwadze bardzo niską wartość tej stawki minimalnej i jej zupełną nieadekwatność do warunków rynkowych świadczenia usług prawniczych, a więc do rzeczywistych kosztów pomocy prawnej, jaka została odwołującemu się udzielona. Sąd miał również na uwadze nakład pracy pełnomocnika odwołującego się zgodnie z przesłankami z § 4 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu. Sąd miał na uwadze, że zasądzenie w niniejszej sprawie kosztów pomocy prawnej w wysokości niższej niż sześciokrotność stawki stanowiłoby jedynie iluzoryczny zwrot kosztów tej udzielonej odwołującemu się pomocy w odniesieniu do nakładu pracy pełnomocnika odwołującego się z urzędu, pełnomocnik bowiem sporządził wyczerpujące pisma procesowe (k. 45 - 46, k 71 - 74 i k. 146 - 148 i k. 154- 155), składając wnioski dowodowe oraz uczestnicząc w rozprawie 8 marca 2024 r. Suma tych podejmowanych przez pełnomocnika w sprawie czynności i jego poziom aktywności i nakładu pracy przemawia za przyznaniem mu przynajmniej kwoty 540 zł za jedną sprawę, czyli łącznie 1080 zł za dwie połączone sprawy, zgodnie z wnioskiem samego pełnomocnika. Wobec powyższego sąd przyznał te koszty w takiej wysokości (wyrok – k. 174, uzasadnienie – k. 177-179 a.s.).

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł organ rentowy, zaskarżając go w całości.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania, ewentualnie na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie do ponownego rozpoznania. Nadto, organ rentowy wniósł o zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję wg norm przepisanych. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie błędnych ustaleń faktycznych polegających na przyjęciu, że ubezpieczony w spornym okresie nie kontynuował działalności zarobkowej związanej z faktem bycia jednoosobowym wspólnikiem sp. z o.o. w trzech spółkach, podczas gdy z materiału dowodowego nie wynika, aby utracił on status jednoosobowego wspólnika spółki z o.o.; co doprowadziło do:

2.  naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, poprzez uznanie, że T. Z. (2) nie traci prawa do zasiłku chorobowego w okresie od 1.05.2023 r. do 31.05.2023 r. oraz od 1.06.2023 r. do 4.08.2023 r. mimo że kontynuował działalność zarobkową stanowiącą tytuł do ubezpieczeń społecznych związaną z bycia/posiadania statusu jednoosobowego wspólnika sp. z o.o. w trzech spółkach.

W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy powołując się na liczne orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazał, że należy uznać, że ubezpieczony kontynuował/nadal był wspólnikiem w spółkach:

1.  spółka (...) sp. z o.o. – w tej spółce był jedynym wspólnikiem,

2.  spółka (...) sp. z o.o. w restrukturyzacji – w tej spółce był jedynym wspólnikiem,

3.  spółka (...) sp. z o.o. w likwidacji – w tej spółce jest jedynym wspólnikiem, jest również jej likwidatorem,

również po ustaleniu ubezpieczenia pracowniczego. Zdaniem organu rentowego, brak jest podstaw do stwierdzenia, że skoro ubezpieczony był chory, to nie mógł prowadzić działalności zarobkowej. Gdyby przyjąć tego rozumowanie nie byłoby konieczne regulowanie w ustawie zasiłkowej kwestii wykonywania pracy zarobkowej podczas zwolnienia lekarskiego, podczas choroby. W ocenie organu rentowego, nie zasługuje na aprobatę stanowisko sądu I instancji odnośnie ustaleń dotyczących tego, że ubezpieczony faktycznie nie wykonywał pracy zarobkowej. Gdyby tak było powinien zaprzestać/wykreślić wpisy dotyczące bycia wspólnikiem w ww. spółkach, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca (apelacja z 17 kwietnia 2024 r. – k. 190-193 a.s.).

W odpowiedzi na apelację odwołujący się T. Z. (1) wniósł o oddalenie apelacji w całości oraz zasądzenie od Skarbu Państwa, w przypadku niekorzystnego dla odwołującego się wyroku sądu II instancji, na rzecz pełnomocnika odwołującego się kosztów pomocy prawnej świadczonej z urzędu w postępowaniu przez sądem I i II instancji, nieopłaconych ani w części, ani w całości.

W uzasadnieniu stanowiska odwołujący się wskazał, że słusznie uznał Sąd I instancji, że po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego odwołujący się był co prawda wspólnikiem w trzech spółkach kapitałowych, w jednej był likwidatorem, jednak nie wykonywał jakiejkolwiek prawy w tych spółkach i za okres objęty swoją niezdolnością do pracy nie otrzymał też od nich żadnego wynagrodzenia. Wszystkie spółki nie działały, jedna jest w likwidacji, inna z kolei nie posiada zarządu. Odwołujący przez swego pełnomocnika z urzędu przedstawił na tą okoliczność stosowne dokumenty i dowody w sprawie. Wobec tego sąd I instancji słusznie uznał, że nie doszło do spełnienia przesłanek art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej. Zasadnie sąd I Instancji zauważył, że ZUS nie kwestionował samej niezdolności odwołującego do pracy w okresie wskazanym w obu decyzjach. Odwołujący się wskazał, że z uwagi na stan zdrowia, a także fakt sytuacji prawnej ww. spółek odwołujący nie zarobkował, nie dążył do zarobkowania, nadto nie zbywał udziałów. Zgodnie z ustaloną doktryną i orzecznictwem czerpanie korzyści z posiadanego prawa własności, w tym przypadku udziałów nie jest uznawane za działalność gospodarczą. Samo posiadanie udziałów w spółce nie jest działalnością gospodarczą, tj. działalnością zarobkową, tym samym i również zbycie tych udziałów taką działalnością nie jest. Co do zasady zarobkowy charakter prowadzonej działalności powinien być jedną z cech konstytutywnych pozwalających na uznanie danej działalności za działalność gospodarczą. Oznacza to, że nie może to być działalność nastawiona na zaspokajanie własnych potrzeb działającego ani działalność typu non-profit, lecz działalność ukierunkowana na uzyskiwanie dochodów, a więc prowadzona odpłatnie (na zbyt), z zamiarem osiągnięcia zysku, stanowiącego zwykle źródło utrzymania przedsiębiorcy. Warto wskazać, że pozostawanie wpisanym do ewidencji działalności gospodarczej stwarza co najwyżej domniemanie faktyczne prowadzenia działalności gospodarczej, które to domniemanie może zostać obalone przy ocenie całokształtu zgromadzonych dowodów na gruncie konkretnego przypadku. W tym przypadku odwołujący nie był członkiem zarządu, czy rady nadzorczej, był udziałowcem, nie wykonującym swoich praw z udziału, również z uwagi na chorobę (odpowiedź na apelację z 3 lipca 2024 r. – a.s.).

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780), zwanej dalej ustawą zasiłkową, zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby.

Zacytowany przepis normuje brak prawa do zasiłku chorobowego w okresie po ustaniu tytułu ubezpieczenia zarówno wówczas, gdy niezdolność do pracy powstała w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i po jego ustaniu. Wyłączenie ochrony skutków ryzyka niezdolności do pracy w okolicznościach wymienionych w przepisie art. 13 ust. 1 następuje od dnia ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego i obejmuje różne sytuacje faktyczne, które nie tworzą jednorodnej grupy. Generalnie podzielić można je na dwie podgrupy. Jedna podgrupa dotyczy stanów faktycznych wskazujących na możliwość podlegania ubezpieczeniu i korzystania z jego ochrony na zasadach ogólnych, tj. w czasie trwania ubezpieczenia. Obejmuje ona m.in. kontynuowanie lub podjęcie działalności zarobkowej, stanowiącej tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym lub zapewniającej prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby. W rozpatrywanej sprawie taka właśnie sytuacja, według organu rentowego, zaistniała. Organ rentowy dla uzasadnienia stanowiska powołał obszerne orzecznictwo. W przedmiotowej sprawie rzecz jednak w tym, że T. Z. (1), wedle sądu I instancji, nie kontynuował takiej działalności zarobkowej po ustaniu ubezpieczenia chorobowego u swojego pracodawcy i to właśnie w przedmiotowej sprawie wysuwa się na plan pierwszy. Według Sądu Najwyższego, konieczne jest dostrzeżenie, w jakich okolicznościach realizuje się przesłanka z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej. Jeżeli przybiorą one kontekst związania formalnego, nie jest wykluczone a priori przyjęcie takiej wykładni, że osoba zainteresowana, która stała się niezdolna do pracy w okolicznościach wskazanych w art. 6 ustawy zasiłkowej (w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego), nie nabędzie prawa do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego tak długo, aż przestanie wykonywać „kontynuowaną" albo „podjętą" po ustaniu poprzedniego ubezpieczenia chorobowego działalność zarobkową stanowiącą „nowy" tytuł do objęcia tej osoby obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym, względnie zapewniającą jej prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy spowodowanej chorobą. Tym samym a contrario należy zatem przyjąć, że zaprzestanie wykonywania ‘kontynuowanej" albo „podjętej" działalności zarobkowej po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, otwiera zainteresowanemu możliwość skutecznego ubiegania się o świadczenie zasiłkowe ze skutkiem ex nunc (od chwili, w której zaprzestano realizowania takiej działalności). Osoba niezdolna do pracy, która spełniła ten warunek, nabędzie zatem prawo do zasiłku chorobowego, o ile nie zaistnieje którakolwiek z pozostałych przesłanek negatywnych, jakie zostały wymienione taksatywnie w art. 13 ustawy zasiłkowej (wyrok SN z 4 października 2018 r. (III UZP 5/18, Lex nr 2575525).

Uwzględniając powyższe, sąd II instancji podzielił stanowisko sądu rejonowego, który ustalił, że ubezpieczony nie wykonywał jakiekolwiek pracy w trzech spółkach kapitałowych, których był wspólnikiem i za okres objęty swoją niezdolnością do pracy nie otrzymał też od nich żadnego wynagrodzenia. Słusznie sąd I instancji zwrócił uwagę na fakt, że wszystkie te spółki w istocie nie działają, jedna z nich jest w likwidacji, inna z kolei nie posiada zarządu. Żadna ze spółek w okresie niezdolności odwołującego się do pracy nie przyniosła żadnego dochodu. Prawidłowo także sąd rejonowy ustalił, że odwołujący nie wykonywał żadnych czynności w ramach tych spółek, gdyż faktycznie one żadnej działalności nie prowadzą. Racje ma zatem sąd I instancji, który przyjął, że skoro ubezpieczony po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie wykonywał żadnej działalności zarobkowej, która pozwalałby mu na otrzymywanie wynagrodzenia, to nie wystąpiła przesłanka rodząca konieczność odmowy przyznania zasiłku chorobowego.

W myśl przepisów ustawy zasiłkowej, do okresu zasiłkowego wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy. Po wyczerpaniu 182 dni okresu zasiłkowego, jeżeli dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy, ubezpieczonemu może zostać przyznane świadczenie rehabilitacyjne na okres do 12 miesięcy kalendarzowych. Przepisy mówią o nieprzerwanej niezdolności do pracy, bez rozróżnienia na niezdolność spowodowaną tą samą czy inną chorobą. Wynika zatem z tego, że do okresu zasiłkowego wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, bez względu na rodzaj choroby. Dopiero wówczas, gdy między poszczególnymi okresami niezdolności do pracy występują przerwy, w których ubezpieczony był zdolny do pracy, wliczanie poprzedniego okresu tej niezdolności zależy od rodzaju choroby. Nowy okres zasiłkowy otwiera kolejna niezdolność do pracy powstała po minimum jednodniowej przerwie od poprzedniej i spowodowana inną chorobą niż uprzednio.

Wskazać należy, że z zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że z dniem 12 lipca 2023 r. ubezpieczony wykorzystał okres zasiłkowy. Wobec czego, sąd na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 2 i 3 w ten sposób, że zmienił zaskarżoną decyzję z 22 sierpnia 2023 r. w ten sposób, że przyznał T. Z. (1) prawo do zasiłku chorobowego od 1 czerwca do 12 lipca 2023 r., zaś w pozostałym zakresie oddalił odwołanie. O kosztach procesu za postępowanie w I instancji sąd II instancji orzekł na mocy art. 98 § 1 k.p.c. Z uwagi na wygranie sprawy przez odwołującego w 83%, sąd zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. na rzecz T. Z. (1) 712,80 zł tytułem zwrotu części kosztów zastępstwa procesowego. Wskazana kwota na podstawie art. 98 § 1 ^{( 1 )}k.p.c. zasądzona została wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnienia świadczenia biegnącymi po upływie tygodnia od doręczenia wyroku do dnia zapłaty. W zakresie, w jakim koszty zastępstwa procesowego przyznane zostały odwołującemu się od organu rentowego, sąd okręgowy nie podwyższał tych kosztów o stawkę podatku od towarów i usług, albowiem rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawych nie przewiduje takiego podwyższenia.

Nadto, sąd przyznał r.pr. A. C. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie 367,20 zł (183,60 zł x 2) podwyższone o stawkę od towarów i usług (VAT) tytułem części nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej T. Z. (1) z urzędu.

W pozostałym zakresie apelacja organu rentowego, który domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania, podlegała oddaleniu jako bezzasadna na mocy art. 385 k.p.c., o czym sąd orzekł w punkcie II sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego odwołującego się w postępowaniu odwoławczym orzeczono analogicznie jak to miało miejsce w odniesieniu do tych kosztów przed sądem I instancji, przy czym sąd okręgowy nie podwyższał stawki z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, albowiem nakład pracy pełnomocnika odwołującego się w postępowaniu odwoławczym nie uzasadniał takiego podwyższenia. Co do obu decyzji objętych odwołaniem i apelacją sąd okręgowy przyjął za podstawową stawkę 180 zł, obliczył należne koszty zastępstwa w oparciu o § 10 ust. 1 pkt 1 tego rozporządzenia i ustalił należne od organu rentowego koszty na 83 % tak obliczonej wartości, ponownie odstępując od podwyższania ich o stawkę podatku od towarów i usług, o czym orzeczono w pkt III wyroku, Pozostałe należne pełnomocnikowi odwołującego się wynagrodzenie przyznano od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie, w oparciu o § 15 ust. 2 i § 16 ust. 1 w zw. z § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radę prawnego z urzędu, o czym orzeczono w pkt IV wyroku.